شاخه سرخس‌ها Pterophsta
یافته‌های فسیلی حاکی از تنوع فراوان سرخس‌ها در دوره کربونیفر (300 میلیون سال قبل) است.
شاخه سرخس‌ها دارای 20000 گونه‌ی زنده است که اجداد آنها در دونین می‌زیستند و در فروزئیک تنوع و گسترش فراوان یافتند. سرخس‌های امروزی معمولاً علفی با ساقه‌ی زیرزمینی با برگهای نسبتاً بزرگ که اغلب با شرایط محیطی مرطوب سازگار شده و جمعیت اغلب آنها در جنگل‌های مرطوب و سایه‌دار زندگی می‌کنند.
این گیاهان معمولاً خاکزی‌اند. در جنگل‌های گرمسیری و مرطوب به طور رورست (epiphets) روی تنه درختان به همراه ارکیده‌ها رویش دارند. اغلب در این مناطق سرخس‌های درختی با ساقه‌هایی به طول 15 متری (20 – 18 متر Cyrthea) و به صورت درختی مشاهده می‌شوند.
البته تعداد کمی از گونه‌ها در مناطق معتدله و یا در شکاف صخره‌ها و در جاهای سایه‌دار و یا خشک رویش دارند.
تعدادی از گونه‌های آنها مقاومت نسبتاً زیادی به خشکی دارند و در مناطق خشک حالت پژمرده یافته و به محض دریافت رطوبت برگهای آنها باز شده و شروع به رشد و نمو می‌کنند.
پیکره گیاه اسپوروفیت نمو قابل ملاحظه‌ای کرده (شامل ساقه زیرزمینی و برگ‌ها و ریشه است، ولی کامتوفیت شامل یک صفحه‌ای کوچک که دارای یک راس رویشی است یا هتروتال یا هموتال) که در سطح زیرین اغلب برگهای سرخس کله‌های قهوه‌ای رنگ کروی یا کشیده به نام هاگینه (Sorus) وجود دارد.
در هر هاگدان تعداد زیادی هاگ (Spore) موجود است. هاگ‌ها بسیار کوچک و سبک هستند، به طوری که به راحتی توسط باد پراکنده می‌شوند، پس از استقرار در محل مناسب رشد کرده و تولید ورقه‌های نازک و سبز رنگ به نام پروتال یا گامتوفیت (Photalles) می‌نمایند. هموتال روی پروتال اندام‌های نر به نام آنتریدی (antheridium) (Speomrtozoid) است اندام ماده به نام آرکگن (Archegonium) که مولد سلولهای جنسی ماده به نام اووسفر (Oosphere) است، به وجود می‌آید.
سلول جنسی نر یا اسپرماتوزوئید مژکدار است و در صورت ایجاد شیمیوتاکتیسم مثبت (سلولهای گردن آرکگن لعابی می‌شوند). از سوی اووسفر داخل آرکگن آماده لقاح، به کمک رطوبت اطراف، به طرف سلول جنسی ماده حرکت کرده و پس از ترکیب با اووسفر (n) تولید سلول واحد (2n) به نام سلول تخم را می‌نمایند، سلول تخم نیز به نوبه‌ی خود تقسیم و رشد نموده و به یک سرخس جدیدی تبدیل می‌شود.
اسپوروفیت: با تشکیل تخم 2n شروع و با تقسیم میوز مادر هاگ خاتمه می‌یابد.
گامتوفیت: با تقسیم با کاهش کروموزوم (میوز) سلولهای مادر هاگ داخل هاگدان روی فروندها شروع شده و با انجام عمل لقاح و تشکیل تخم خاتمه می‌یابد.
سرخس‌ها دارای هاگ‌های جورند که در داخل محفظه‌ی هاگدان تشکیل می‌شوند و آنها را بر حسب منشأ هاگدان دسته‌بندی می‌کنند.
1– سرخس‌های Ea Sporangiate منشأ هاگدان از تعدادی سلولهای اپیدرمی است و شامل Ophioglosa و Maratiace.
2– سرخس‌های Leptosporangiate منشاء هاگدان از تعدادی سلولهای اپیدرمی است.
سرخس‌های جور هاگ خشکی‌زی و ناجور هاگ آبزی که شامل:
Marsileaceae، Salviniaceae، Azollaceae، Cyatheaceae، Glicheniaceae، Hymnophylaceae، Shizeaceae، Osmondaceae Polypodiaceae
نظام آوندی در سرخس‌ها:
1- پروتواستل: دسته‌های آوندی ساده، منفرد در وسط بافت پوست آن را احاطه کرده است، ضمن اینکه درون حفره یاPith مرکزی است که به انواع مختلف هاپلواستل، اکتینو استل و پلکتواستل، تقسیم‌بندی می‌گردد.
2– سیفونواستل: دارای فقر یا حفره‌ی مرکزی است که توسط یک یا دو حلقه از بافت‌های آوندی چوب و آبکش یک در میان احاطه شده و در نهایت توسط بافت پوست پوشیده شده است و شامل سولفواستل (بدون شکاف برگی) (leafgap) و دیکتیو استل (دارای شکاف برگی) یا (leafgap) و بافت‌های آوندی پراکنده‌اند.