امروزه پرورش زنبور عسل در اکثر نقاط دنیا به عنواان رشته ای مرتبط با کشاورزی از جایگاه ویژه ای برخوردار است زیرا اشتغال در این رشته از جنبه های مختلفی برای کشاورزان و پرورش دهندگان زنبور عسل سودآور واقتصادی است. برخلاف تصور عموم که سودآوری زنبور عسل را فقط در تولیدات مستقیم آن جستجو می کنند باید اذعان داشت که تولیداتی نظیر عسل، موم، گرده و بره موم در مقایسه با سودآوری زنبور عسل از رهگذر گرده افشانی قابل قیاس نبوده و تولیدات مذبور حداکثر 20% ارزش اقتصادی زنبور عسل را شامل می شوند و 80% سودآوری زنبور عسل مربوط به گرده افشانی گیاهان گلدار است. برای بدست‌آوردن محصول مرغوب و درخور توجه از محصولاتی نظیر درختان میوه آفتابگردان ، سویا، کلزا وخانواده کدوئیان نظیر خیار، خربزه و کدو نیز بذر گیری از گیاهان علوفه ای دگرکشن نظیر یونجه، اسژرس و انواع شبدر ها وجود زنبور عسل کاملا ضروری است.
استان خراسان با داشتن دشت های وسیع و مراتع سرسبز به عنوان یکی از قطبهای کشاورزی در کشور محسوب می شود اما علیرغم وجود پتانسیل قابل توجه در زمینه های مختلف این استان به علت عدم سرمایه گذاری و سایر مسائل اقتصادی اجتماعی از پیشرفت قابل توجه ای برخوردار نبوده و در بسیاری موارد عرصه های طبیعی به صورت بکر و دست نخورده باقی مانده است. پرورش زنبور عسل از نظر تولید عسل، ژله رویان- موم-بره موم- گرده وزهر یکی از زمینههای مناسب برای فعالیت و اشتغال زایی در استان می باشد. وجودمراتع سرسبز، باغات سردرختی فراوان و زراعت هایی نظیر پنبه و گیاهان علوفه ای، بستر فعالیت مناسبی را برای راه اندازی واحد های متعدد پرورش زنبور عسل و تولید محصولات جانبی در این استان فراهم نموده است. ولی واقعیت های موجود نشاندهنده این امر نیست. از طرفی موفقیت در امر پرورش و نگهدای زنبور عسل بستگی به دانش واطلاعات لازم در مورد رفتار و فعالیت های آن داشته و درک صحیح رفتارها واعمال پیچیده زنبور عسل مستلزم داشتن اطلاعات کافی در مورد خصوصیات ساختمان بدن، زیست شناسی و لوازم مناسب جهت مدیریت صحیح آن است. علاوه بر این آگاهی صحیح از تاثیر خصوصیات طبیعی روی زنبور عسل و عکس العمل وی نسبت به آن عوامل کمک بسیار موثری در پرورش و نگهداری زنبور عسل می باشد. داشتن اطلاعات گیاهشناسی، خصوصا آگاهی از انواع گیاهان شهدزا و گرده زا، مناطق انتشار و دوره گلدهی آنها نیز در موقعیت زنبور دار تاثیر بسزایی دارد.
هدف طرح:
1- تولید ژله رویان به لحاظ داشتن ارزش غذایی دارویی درمانی
2- بهره گیری از استعدادهای بالقوه عرصه های طبیعی
3- تحقیق و مطالعه در جهت انتخاب بهترین نحوه استحصال ژله رویان با توجه به روشهای موجود
4- ایجاد انگیزه و ترغیب فارغ التحصیلان رشته کشاورزی برای روی آوردن به پرورش زنبور عسل و تولیدات جانبی به منظور اشتغال زایی.
5- تلفیق ژله رویان به همراه عسل ه منظور بالابردن راندمان اتقصادی طرح
ژله رویان یا ژله سلطنتی:
ژله سامانه یا ژله سلطنتی توسط غددمادون حلقی زنبورهای کارگر پرستار وقتی در سنینین 2 تا 12 روزگی هستند ترشح شیره به عنوان غذای اصلی ملکه در تمام دوران زندگی آن، و به نوزادان کارگر ها و نرها در مراحل اولیه رشد آنها داده می شود. تولید و ترشح ژله شاهانه توسط زنبورهای پرستار بستگی به تغذیه آنها از گرده گل دارد.
خصوصیات و ترکیب شیمیایی ژله شاهانه:
ژله شاهانه ماده ای است خامه مانند، برنگ سفید شیری، با بوی کمی تند، و مزه تلخ حاوی مقدار زیادی ازت بوده و حالت امیدی دارد. ترکیب شیمیایی ژله شاهانه بسیار پیچیده بوده و بر اثر مرور زمان ترکیب آن تا حدودی تغییر می کند. متوسط ترکیب ژله ای که از سلولهای ملکه 3 –4 روزه استخراج و تجزیه شده به شرح زیر بوده است.
آب 05/66 ، پروتئین 34/12، چربی 46/5، مواد کاهش یابنده 49/12، خاکستر 82/0 مواد نامشخص 84/2.
ویتامیتهای موجود در آن B,C,D می باشد. ضمنا ژله شاهانه به واسطه داشتن ماده ای بنام hydroxy deconoic acid خاصیت باکتری کشی نیز دارد.
موارد استفاده ژله شاهانه:
در مورد استفاده از ژله شاهانه، تعبیه از کاربرد اصلی آن تغذیه نوزادان و ملکه زنبور عسل اختلاف نظر زیادی وجود دارد .
در کشورهای اروپاثی و آمریکائی ژله شاهانه به طور محدود به عنان کمک کننده درجیره غذایی انسان و گاهی به عنوان یک ماده متشکله بعضی از کرمهای آرایشی بکار برده می شود. از طرف دیگر بعضی محققین معتقدند که ژله شاهانه خواص بسیار ارزنده ای بعنوان یک ماده غذایی و همچنین داروی موثری برای درمان بسیاری از بیماری های انسان می باشد. این دسته از محققین معتقدند که ژله شاهانه باعث افزایش طول عمر شده که درمان بعضی از بیماری های قلب و جهاز هاضمه و بسیاری از بیماری های دیگر موثر می باشدو بهرحال آنچه مسلم است این است که ژله شاهانه به خاطر ترکیبات شیمیائی بسیار پیچیده اش و همچنین به دلیل داشتن مقادیر بسیار قابل توجهی پروتین چربی قندها و ویتامین ها و مواد نامعلوم تاثیر بسیار شگفتی روی فیزیولوژی و بیولوژی ملکه زنبور عسل داشته و گرچه ملکه از نظر مبدا تولید بازنبورهای کارگر یکسان است ولی بخاطر تغذیه از این ماده غذایی با ارزش، کاملا از لحاظ خصوصیات رفتاری و ظاهری و بیولوژی از سایر زنبورها متمایز می گردد. بهمین دلیل به نظر می آید که ژله شاهانه احتمالا اثر مشابهی روی انسان و سایر حیوانات دارد.