دانلود تحقیق گیاه شناسی برنج

واژه شلتوک از کلمه هندی چلتو (chalto ) گرفته شده و در زبان انگلیسی به شلتوک ( دانه برنج همراه با پوست ان ) Rice Paddy گفته می شود . نام برنج از زبان هندی گرفته شده که به آن Ariai می گویند .
در زبان انگلیسی به برنج Rice گفته می شود که همان نام عمومی برنج است . در زبان فرانسه Riz ، در زبان ایتالیایی Rizo ، روسی Ris و در زبان المانی Ries می گویند . نام علمی آن Oryza Satival می باشد . در استان گیلان به برنج « بج» ( Bej ) به خوشه ان « ورزه » ( Vorze ) و به شلتوک آن « جو» گفته می شود . (1)














ویژگیهای گیاه شناسی برنج
برنج گیاهی یک ساله علمی با ساقه تو خالی و دارای 8 تا 12 گره در طول ساقه می باشد این گیاه از تیره گندمبان ( Gramineae ) از جنس Oryza دراسیا و Glabrima در افریقا است . برنج دارای دو جنس یاد شده و چندین رقم (واریته ) می باشد که در بیش از 140 میلیون هکتار از اراضی قاره آسیا و دیگر مناطق جهان کشت می شود .
گلهای برنج دارای 6 پرچم است ، دانه های صفید رنگش را زبانچه گل ، کاملاُ فراگرفته که « شلتوک»
نامیده می شود . ساقه این گیاه مانند ساقه های گندم بند بند است و ارتفاع آن تا حدود 5/1 متر می رسد . (2)
پیشینه کشت برنج در ایران :
موطن اصلی برنج اسیای جنوب شرقی است به عقیده ب . م ژوکوفسکی ، هند وچین و اندونزی موطن اصلی برنج است .
شلتوک از هند و برمه ( میانمار ) به تدریج به سایر نقاط جهان راه یافته است کشت برنج که امروزه جزء لاینفک حیات میلیونها مردم در سراسر جهان است ، در چین وهند سابقه ای هفت هزار ساله دارد و پس ازان کشورهای تایلند ، فیلیپین ، ژاپن ، ویتنام ، کره شمالی و جنوبی ، مالزی و تایوان نیز در اسیای جنوب شرقی به این مجموعه اضافه شده اند در حال حاضر 90% برنج دنیا در چین ، هندوستان ، ژاپن ، کره ، جنوب شرقی اسیا و جزایر مجاوراقیانوس ارام ( قاره آسیا ) و 10% بقیه در دیگر قاره ها کشت می شود کشت برنج در آسیای مرکزی در حدود قرن هفتم پیش از میلاد رواج داشته است . برنج کاری از کشورهای جنوبی تر آسیا که در آنها زراعت غلات رواج داشته از حدود هزاره ششم تا پنجم قبل از میلاد شروع و سپس به آسیای مرکزی آمد .
در نیمه دوم هزاره سوم و ابتدای هزاره دوم سطح زیر کشت برنج افزایشی چشم گیر یافت . باستان شناسان معتقدند که در این دوره در اثر ادغام دو فرهنگ تمدنی شهر نشین در جنوب آسیای مرکزی بوجود آمد این دو فرهنگ شامل سومر و ایلام ( عیلام ) در غرب و تمدنهای باستانی دشت رود سند در جنوب بودند بدون شک پیوند با هند به زراعت برنج ابی در آسیای مرکزی کمک کرد برای تعیین تاریخ دقیق این دوره هنوز شواهد باستان شناختی کافی بدست نیامده است با ایجاد کانالها در دوره سلسله هخامنشی ( قرن ششم تا چهارم قبل از میلاد ) که بر بخش وسیعی از آسیای مرکزی تسلط داشت . توسعه کشاورزی تسریع شد و گندم و جو ارزن و محصولات متعدد دیگری از جمله انگور و احتمالا‎‏ برنج تولید می شده است و در زمان پیشروی اسکندر به سوی هند ( 327 ق . م ) برنجکاری در باکتریا ( بلخ ) رواج داشت کشت برنج در خاورمیانه بابل و سوریه در قرن سوم تا دوم پیش از میلاد و در مصر و اسپانیا در قرن هشتم میلادی صورت گرفته است اگر چه آقای نقی بهرامی عقیده دارد که « شلتوک برای اولین بار در د.ره پادشاهی خسرو انوشیروان ( 531 تا 579 میلادی ) ازهندوستان به ایران آورده شده است » لیکن ای،پ ، پتروشفسکی مورخ شهیر روسی در بحث از تاریخ برنج معتقد است که « تاریخ کشت و گسترش برنج در ایران به طور کامل معین نشده است اما کشت برنج در مقیاس محدود در پایان دوره ساسانیان ( 236 تا 651 میلادی ) و گسترش وسیع آن از قرن ده میلادی به بعد صورت گرفته است ) (3)
پیشینه برنج در ایران
بر اساس نظر لائوفر کشت برنج در ایران پس از تسلط اعراب به ایران رونق گرفته است به نظر وی در دوره ساسانیان برنجکاری وجود نداشته است م . و . پیگولیوسکایا با توجه به اسناد مکتوب کشت برنج در ایران را به دوره ساسانیان منتصب می داند پورفسور ام- جی میسون نیز در بحث از تاریخ گسترش شلتوک در کشورهای خاورمیانه می نویسد که کشت برنج در ایران از اوایل قرن اول میلادی شروع شده است اگر چه شلتوک در ایران اوایل قرن اول میلادی کشت می شد لیکن کشت وگسترش اندر سطح وسیع به احتمال زیاد از قرن شش تا هفت میلادی آغاز شده است . (3)
کشت برنج در ایران
بیشترین کشت برنج در ایران در سه استان شمالی کشور ، گیلان ، مازندران و گلستان که اطراف دریای خزر قرار دارند با 71% سطح زیر کشت از کل کشور انجام می گیرد ، و از مراکز عمده کشت و تولید برنج به حساب می آیند تنوع ارقام محلی و اصلاح شده آنها در این استانها بسیار زیاد است و کلیه ارقام در شش گروه تقسیم شده اند برنج دانه بلند مرغوب ، دانه بلند پر محصول ، دانه متوسط مرغوب ، دانه متوسط پر محصول ، دانه کوتاه مرغوب و دانه کوتاه پر محصول
به جز نواحی نیمه بیابانی کوهپایه ای جنوب البرز،نواحی شرقی یرمان ،حوزه اصفهان ،سیرجان ونواحی بیابانی داخلی وکناره جنوب،درسایرنواحی کشورنیز کشت برنج انجام می گیرد.بنابراین علاوه براستانهای
گیلان.مازندران وگلستان درسه استان خوزستان . فارس واصفهان نیز برنج کشت می شود که کثرت ارقام محلی واصلاح شده نیزدراین سه استان زیاداست.پساز این شش استان،یازده استان دیگر کشورنیز به کشت برنج اشتغال دارند.که جمعا 7/6 درصد از سطح زیر کشت کل کشور را به خود اختصاص داده اند ولی تنوع ارقام در این استانها قابل توجه نیست و بیشتر از یک یا دو رقم در آنجا کشت نمی شود در ایران حدود 30 تا 40 سال قبل ، برنج در بین خانوارهای متوسطو کم در آمد ، به عنوان غذایی گرانقیمت محسوب و بیشتر در میهمانیها و عید ها مصرف می شد اما امزوزه با تغییر فرهنگ غذایی برنج نقش اساسی در تامین غذای مردم کشور داشته و به عذایی همگانی و ملی تبدیل شده است تهیه انواع پلوها همراه با خورشت . پلوهای مخلوط ، شیرینی های برنجی ،فرنی ، نان برنجی ، رشته خوشکار ، آرد برنج ، شیر برنج ، نوعی آش کدو ، حلوای برنجی ، کوفته برنجی ، شله زرد و غیره بیان از مصرف متنوع برنج در کشور دارد . (3)
ترکیب و خواص غذایی برنج
در برنج 70 تا 73 % نشاسته ، 2 تا 3 درصد قند ، 1 تا 2 درصد مواد ازته ، 1 تا 3 درصد چربی ، 4 تا 5 درصد سلولز و همی سلولز ، 7 تا 8 درصد پروتئین و انواع ویتامینهایB1 ، B2، B3 و مواد معدنی شامل ، پتاس ، منیزیم ، آهن و اسید فسفریک وجود دارد .
در ترکیب برنج چربی ،کربوهیدراتها ، فیبر ولزاتی همچون آهن و موادی مانند کلسیم موجود است ، جدول زیر بیانگر عناصر موجود در انواع برنج است که با استفاده از نتایج آزمایشگاهی بدست آمده است .
عناصر موجود در 100 گرم از انواع برنج
عناصر واحد دمسیاه رشتی دمسیاه لنگرودی مازندرانی صدری رشتی صدری لنگرودی سفید نشده آمریکایی سفید شده آمریکایی
آب گرم 10/31 10/29 10 10/32 9/61 12 12
انرژی کالری 361 364 362 360 362 360 363
پروتئین گرم 9/19 7/91 7/4 8/89 8/75 7/5 6/7
چربی گرم 1/30 1/8 1/21 0/89 1/14 1/9 0/4
کربوهیدرات گرم 78/64 78/69 80/32 79/09 79/12 77/4 80/4
فیبر گرم 0/33 0/62 0/56 0/31 0/85 0/9 0/3
خاکستر گرم 0/5 0/42 0/5 0/5 0/41 ½ 0/5
آهن میلی گرم 10/5 2/8 0/5 1/4 0/2 1/6 0/8
کلسیم میلی گرم 8 9 7 4 7 33 24
ویتامین ها:
تیامین میلی گرم 0/16 0/12 0/15 0/21 0/18 0/34 0/70
ریبوفلاوین میلی گرم 0/2 0/2 0/4 0/3 0/3 0/5 0/3
ماخذ: بررسی آماری برنج ،وزارت کشاورزی ، معاونت برنامه ریزی و پشتیبانی ، اداره کل آمار و اطلاعات ، سال 1373
مهمترین خاصیت فیزیکی برنج نسبت دو جزءنشاسته به نام (آمیلوز و آمیلوپکتین ) است . نرمی یا سفتی برنج پس از پخت مزبوط به میزان آمیلوز ان است. اگر مقدار آمیلوز برنج بین 15 تا 25 درصد باشد نرم و خوش خوراک می شود .