مدیریت کودی در گلزا (عناصر پرمصرف)
مدیریت کودی: مدیریت کودی یک عامل بحرانی در تولید گلزا به حساب میآید. توازن و تاثیر این مدیریت نه تنها به بهینه سازی عملکردهای گیاه و سودبخشی آن نیازمند است، بلکه کیفیت و محافظت ظرفیت تولید را در منابع خاکی تضمین میکند. مقادیر مختلف کود که برای تولید بهینه مورد استفاده قرار میگیرد به عواملی از قبیل پتانسیل تولید گیاه، روش و شکل کاربرد کود و همچنین سطوح مواد غذای قابل دسترس در خاک، بستگی دارد. به دلیل نیازهای کودی نسبتاً بالا در گلزا اکثر خاکهایی که این گیاه در آن رشد میکند قادر به فراهم کردن شرایط مساعد مطلوب از لحاظ مواد غذایی برای عملکرد دانه، روغن و ترکیبات پروتئین نمیباشند. در این مبحث ما به بررسی اطلاعات موجود از جنبه های متفاوت مدیریت کوددهی و همچنین کاربرد متعارف کودها در این زراعت پرداخته و آن ها را در تولید گلزا مورد بحث قرار میدهیم. تقویت حاصلخیزی خاک: گلزا به حاصلخیزی خاک به خوبی پاسخ میدهد. در خاک های حاصلخیز که مقادیر مواد غذایی به اندازه کافی است، محصول مناسبی تولید میکند. این گیاه برای رشد و نمو و بازدهی مطلوب به اغلب مواد معدنی مورد نیاز گیاهان نیاز دارد. در یکی از مطالعاتی که درخصوص انواع و مقادیر مواد معدنی در زراعت گلزا در کشور فرانسه به عمل آمده است، مواد مهم غذایی استخراج شده از خاک در یک هکتار زراعت گلزا با تولیدی حدود 5/3 تن محصول به شرح زیر بوده است: این نتایج و نتایج بعدی اگر چه نمیتواند ملاک دقیقی برای تعیین مقادیر کودهای شیمیایی مورد نیاز زراعت گلزا در هر منطقه باشد ولی اهمیت نسبی مواد مزبور را در این زراعت نشان میدهد. ازت: ازت به طور معمول ماده غذایی است که بیش تر، تولید گلزا را محدود میکند. نیازهای ازت در گلزا بیش تر بوده و تاثیر مدیریت این عنصر مهم ترین عامل مطمئن کننده تولید به حساب میآید. مقدار ازت به سطح حاصلخیزی خاک از نظر مواد ازته، مقدار بارندگی و رطوبت خاک، وضعیت رویشی گیاه، تراکم بوته، شرایط جوی و بالاخره عملرکد مورد انتظار بستگی دارد. نیاز گیاه به این عنصر در مراحل اولیه رویش کم تر و در مراحل بعدی بیش تر است. چنانچه دوره رشد و نمو گیاه را به چهار دوره جوانه زدن تا تشکیل رزت، ساقه رفتن، گلدهی و رسیدن تقسیم کنیم، بیش ترین نیاز گیاه به این عنصر در مرحله ساقه رفتن و سپس گلدهی است. در خاک هایی که از نظر مواد آلی و ازت فقیر هستند، مقداری از ازت مورد نظر را هنگام آماده کردن زمین همراه با کود فسفره به خاک اضافه مینمایند. مقدار آن معمولاً یک چهارم کل ازت مصرفی میباشد. در صورت مصرف فسفات آمونیوم، ازت مورد نیاز گیاه در مراحل اولیه رشد تامین خواهد شد و نیازی به دادن ازت اضافی در این مرحله نمیباشد. در زراعت پاییزه گلزا، در شرایط دیرکاشت و یا کندی رشد، به طوری که احتمال آن وجود داشته باشد که تا هنگام شروع یخبندان، بوته ها به اندازه کافی رشد ننمایند، مقداری از کود ازته را در دوره تشکیل رزت به زمین میدهند. زمان مصرف کودهای ازته باید به نحوی تنظیم شود که همواره ازت کافی در اختیار گیاه قرار داشته باشد. بدین لحاظ در مواقعی که حرکت کود در خاک سریع تر از رشد ریشه است و احتمال شسته و خارج شدن آن از دسترس گیاه وجود دارد، کود را در چند نوبت به زمین میدهند. خصوصاً در خاک های سبک و یا در مناطق پرباران، برای جلوگیری از شسته شدن اتفاقی آن کود را به چند قسمت تقسیم کرده و هر قسمت را یک بار به زمین میدهند. کودهایی که به صورت سرک داده میشود، بهتر است به شکل نیترات و جامد باشند. البته از شکل مایع آن هم میتوان استفاده کرد ولی این خطر وجود خواهد داشت که مصرف آن بر روی گیاه مرطوب در هوای سرد ایجاد سوختگی نماید. مقدار ازت مصرفی در زراعت گلزا به عوامل متعددی که براساس نتایج آزمایش های خاکشناسی و توصیه های کارشناسی معین میشود، بستگی دارد. بنابراین حدود تقریبی آن در زراعت آبی گلزا را 90 تا 220 کیلوگرم ازت خالص در هکتار معادل 200 تا 500 کیلوگرم اوره و در زراعت دیم 50 تا 100 کیلوگرم ازت خالص در هکتار میتوان معین نمود. ضمناً باید توجه داشت که مصرف ازت اضافی سبب کاهش مقدار روغن در دانه، رشد بیش از حد بوته ها و خوابیدگی آن ها و افزایش هزینه تولید میشود. برای آشنایی هر چه بیش تر تاثیر ازت و واکنش های گیاه و همچنین نحوه موثر کاربرد کودی آن، کلیه تحقیقاتی را که در این زمینه انجام شده است، در اختیار قرار میدهیم. نقش ازت در گیاه: ازت به مقدار زیاد در بافت گیاه مورد نیاز میباشد