کنترل گلدهی
گذار از مرحله رویشی به زایشی کاملاً مشخص است. در مرحله رویشی به طور مرتب برگ، ساقه و ریشه جدید میسازد. آغاز گلدهی مستلزم بروز یک تغییر اساسی در الگوی تمایز جوانه انتهایی ساقه است که منجر به ایجاد و توسعه اندامهای گل گاسبرگ، گلبرگ، پرچم و برچهها میشود. علیرغم این پیچیدگی، گلدهی تمام گونهها در پاسخ به عوامل داخلی و خارجی صورت میگیرد که نمو زایشی گیاه را با شرایط محیطی حاکم بر آن جفت میکنند.
گلدهی ممکن است در برخی گیاهان یکساله طی چند هفته پس از جوانهزنی صورت گیرد. برعکس، برخی از گیاهان چندساله، به خصوص گیاهان جنگلی، ممکن است پیش از تولید گل به مدت 20 سال یا بیشتر رشد نمایند. بنابراین سن گلدهی گیاهان بسیار متفاوت است و این امر مبین آن است که سن (یا اندازه) گیاه، یکی از عوامل داخلی کنترل گیاه میباشد. دومین ویژگی بارز گلدهی، آن است که در بسیاری از گونهها، گلدهی تنها یکبار در سال انجام شده و بنابراین باید تحت کنترل شرایط خارجی باشد. فتوپریودیسم و بهارهسازی، دو مکانیزم عمده چنین عکسالعملهای فصلی محسوب میشوند. فتوپریودیسم، عکسالعمل به طول روز است، در حالی که بهارهسازی تاثیری است که سرما بر گلدهی میگذارد. این دو سیستم کنترلی میتواند تولید مثل گیاهان را هماهنگ کند. این هماهنگی، مزایای مشخصی از دیدگاه سازگاری دارد، چنانکه این امر امکان تلاقی و نیز انطباق گلدهی بر شرایط مطلوب محیطی، به خصوص از نظر دما و رطوبت را فراهم میسازد.
آغاز نمو زایشی قطعاً بوسیله عوامل داخلی، نظیر سن گیاه و چندین عامل محیطی کنترل میشود. مهمترین پیامهای محیطی، طول روز و درجه حرارت کم میباشند. سایر پیامها نظیر تشعشع کل و تنش آب، تنها میتوانند عکسالعمل به طول روز و دمای کم را اصلاح کنند.
گیاهان در مراحل اولیه رشد رویشی اصطلاحاً جوان نامیده میشوند. هنگامی که این گیاهان توانایی تولید گل را به دست میآورند، بالغ شدهاند. در بسیاری از گیاهان گلدهی بدون عکسالعمل به هرگونه شرایط خاص محیطی صورت میگیرد، این پدیده «القای خودمختاری» گلدهی نامیده میشود. در سایر موارد، عوامل مقتضی محیطی مورد نیاز میباشد. گیاهانی که دوران جوانی خود را سپری کرده، ولی هنوز شرایط مناسب برای گلدهی را تجزیه نکردهاند، اصطلاحاً مستعد گلدهی هستند.
گذار از مرحله جوانی به بلوغ، اغلب با تغییر ویژگیهای رویشی نظیر مورفولوژی برگ، آرایش برگ روی ساقه، خارداری، ظرفیت ریشهدهی و نگهداری برگ در گیاهان خزان کننده همراه است. چنین تغییراتی به ویژه در گونههای چوبی رخ میدهد، هرچند که در گونههای علفی نیز تفاوتهای مورفولوژیکی بین مرحله جوانی و بلوغ وجود دارد. فقدان گل به تنهایی دلیل قاطعی بر جوانی نیست، زیرا تمامی درختان اگر چه در حال رشد شدید باشند، ممکن است گل ندهند. بینظمی گلدهی، نظیر سالآوری درختان میوه نیز معمول است. به دلیل وجود این موارد، درک کامل اثر سن بر گلدهی مستلزم وضوح مبانی بیوشیمیایی آن است.
فتوپریودیسم
توانایی یک موجود برای تشخیص طول روز، این امکان را فراهم میسازد که یک رویداد، در زمان خاصی از سال (یعنی عکسالعمل فصل) به وقوع بپیوندد. افزودن بر این موجودات مکانیزمی هستند که میتوانند زمانی از روز را که در آن یک رویداد خاص رخ میدهد، تعیین نمایند. هر دو فرآیند دارای ویژگی مشترک عکسالعمل به چرخههای نوری و تاریکی میباشند. این پدیدههای فتوپریودی در گیاهان و جانوران مشترک است. در سلسله جانوران، طور روز فعالیتهای فصلی نظیر زمستانگذرانی، گسترش پوششهای زمستانه و تابستانه و فعالیتهای جنسی را کنترل میکند. در گیاهان عکسالعملهای متعددی مانند آغازش و تداوم نمو گلها، تولید مثل غیرجنسی، تشکیل اندامهای ذخیرهای و آغاز خواب از طریق طول روز کنترل میشود (وینس پرو، 1975). شواهد متعدد، بیانگر آن است که تمامی عکسالعملهای فتوپریودی، مکانیزم اولیه مشابهی داشته و مسیرهای بیوشیمیایی خاص بعدی، تنظیم کننده عکسالعملهای مختلف میباشد. بدیهی است که به دلیل ضرورت پایش زمان در کلیه مکانیزمهای فتوپریودی، وجود یک مکانیزم «زمان نگهدار» برای تشخیص اوقات روز و اوقات سال، الزامی است.