دانلود تحقیق نقش مالچ ها در زراعت دیم

عنوان : نقش مالچ ها ( خاکپوش ها ) در زراعت دیم

1-‌رضا حنیفی - دانشجوی رشته مهندسی کشاورزی ( زراع و اصلاح نباتات ) دانشگاه آزاد اسلامی واحد میانه
2-‌ رویا علیزاده - دانشجوی رشته مهندسی کشاورزی ( زراع و اصلاح نباتات ) دانشگاه آزاد اسلامی واحد میانه
چکیده
مقصود از مالچ عبارتست از هر ماده ای که در سطح خاک روئیده و در همان محل نگهداری شده,هر ماده ای که در خاک روئیده ولی قبل از قرار گرفتن در جای اصلی خود تغییر ماهیت داده شده باشدرا شامل می شود.

دلائل استفاده از مالچ ها شامل : تعدیل درجه حرارت خاک – اثرات عناصر غذائی خاک – کنترل شوری خاک بهبود ساختمان خاک – کنترل کیفیت گیاه و کنترل علفهای هرز می باشد.

بسیاری از خواص و شرایط خاک به طور مستقیم یا غیر مستقیم تحت تاثیر مالچ ها قرار می گیرند.

از جمله این خواص : آب خاک از طریق کنترل روناب – افزایش نفوذپذیری – کاهش تبخیر و کنترل علف هرز – درجه حرارت خاک از طریق ممانعت از تابش خورشید و غیره ...

می باشد.

در مناطقی که خاک به طور موثری از مالچ پوشیده شده افزایش عملکرد غالباً قابل توجه است .

افزایش عملکرد ناشی از افزایش رژیم آّب و درجه حرارت خاک , اصلاح ساختمان خاک , اصلاح شوری خاک و کنترل فرسایش و سایر عوامل خاکی و محیطی گیاه در ارتباط با استفاده از مالچ ها بوده است .

مقدمه :
تاریخ کاربرد مالچ ها در خاک احتمالا به قدمت کشاورزی می رسد.

رومیان باستان جهت صرفه جویی آب سنگها را در سطح خاک قرار می دادند.

این عملیات مناسب مناطقی بودند که دسترسی به کارگر به آسانی میسر نبود.

اما با معرفی کشاورزی مکانیزه آنها دیگر عملی نبودند.

در کشاورزی مکانیزه امروز از بقایای گیاهی زراعی باقیمانده در مزرعه یا در مورد گیاهان با ارزش از موادی که در جای دیگر ساخته شده و به مزرعه انتقال یافته اند به عنوان مالچ استفاده می کنند .

دلائل استفاده از مالچ ها :
مالچ ها به دلائل متفاوتی به کاربرده می شوند اما زراعت در مناطق خشک , صرفه جویی آب و کنترل فرسایش بدون شک از اهم این دلایل می باشند.

اگر مالچ ها به طور صحیح به کار برده شوند مطمئناً در کنترل فرسایش آبی و بادی موثر خواهند بود .

سایر دلائل استفاده از مالچ ها شامل: تعدیل درجه حرارت خاک – اثرات عناصر غذائی خاک – کنترل شوری خاک – بهبود ساختمان خاک – کنترل کیفیت گیاه و کنترل علفهای هرز می باشد.

تعاریف
مقصود از مالچ عبارتست از هر ماده ای که در سطح خاک روئیده و در همان محل نگهداری شده ؛ هر ماده ای که در خاک روئیده ولی قبل از قرار گرفتن در جای اصلی خود تغییر ماهیت داده شده باشد ؛ و هر ماده ای که تهیه یا ساخته شده و قبل از قرار گرفتن در محل اصلی به آنجا
حمل شده است .

منظور از زراعت دیم به معنای وسیع کلمه کشاورزی بدون آبیاری می باشد .

این عمل در هر منطقه جغرافیایی می تواند انجام شود .

زراعت دیم ,عبارتست از کشاورزی در مناطقی که تبخیر و تعرق مطلق بیشتر از مقدار آبی است که توسط نزولات آسمانی تامین
می گردد.

بررسی مطالعات قبلی
بسیاری از خواص و شرایط خاک به طور مستقیم یا غیر مستقیم تحت تاثیر مالچ ها قرار می گیرند.

از جمله این خواص : آب خاک از طریق کنترل روناب – افزایش نفوذپذیری – کاهش تبخیر و کنترل علف هرز – درجه حرارت خاک از طریق ممانعت از تابش خورشید – هدایت و نگهداری گرما و خنک شدن در اثر تبخیر – مواد غذایی خاک از طریق افزایش مواد آلی , نیتریفیکاسیون متفاوت و قابلیت حل مواد معدنی و غیره تحت تاثیر مالچ ها قرار می گیرند .

البته در کشاورزی مناطق خشک , احتمالا آب خاک – درجه حرارت خاک – ساختمان و شوری خاک از همه مهمتر هستند.

آب خاک مناطق خشک به علت ماهیت آنها , عموماً مقدار نزولات آسمانی دریافتی آنها جهت تولید موفقیت آمیز گیاهان زراعی کافی نیست .

بعلاوه قسمت عمده نزولات آسمانی دریافتی , توسط روناب و تبخیر تلف می شود.

همچنین مقدار آبی که وارد خاک می شود , ممکن است قبل از کشت گیاه تبخیر شود.

در حالی که نزولات آسمانی در مناطق خشک محدود و غیر منظم است و تبخیر مطلق در این مناطق زیاد است.

اگر قسمت عمده این نزولات به طور موثری صرفه جوئی شود و به مصرف تولیدات گیاهی برسد عملکرد خوبی بدست خواهد آمد.

دریافتی در بسیاری از مناطق خشک خیلی کمتر است .

بنابراین در این مناطق نزولات آسمانی به طور کلی کافی است و از آنها به طور موثر جهت تولیدات گیاهی استفاده نمی شود.

تحقیقات متعددی جهت تعیین اثر مالچها بر ذخیره آب , محتوای آب خاک و تبخیر از آن انجام شده است .

در این تحقیقالت از مواد بسیار متفاوتی استفاده شده است ولی یکی از این مواد که بسیار مورد تحقیق قرار گرفته است پلاستیک(شامل پلی اتیلن , کلروپلی ونیل و ورقه های مشابه ) می باشد .

میزان تاثیر ورقه های پلاستیکی بستگی به مقدار سطحی که توسط پلاستیک پوشیده شده است دارد.

گر چه در مقایسه با خاک بدون پوشش , ورقه های پلاستیکی عموماً موجب افزایش محتوای آب خاک و کاهش تبخیر می شوند ولی معمولاً گران هستند و کاربرد آنها برای گیاهان کم ارزش به خصوص در مزارع بزرگ مشکل است .

پاشیدن مالچ های نفتی و آسفالت و صمغها مورد توجه قابل ملاحظه ای قرار گرفته است .

تاثیر این مواد به خاک مشابه ورقه های پلاستیکی است .

میزان اثر آنها بستگی به مقدار سطحی از خاک که توسط این مواد پوشیده می شود دارد.

بیشتر تحقیقات راجع به مالچ ها , مربوط به بقایای گیاهی و سایر مواد زائد گیاهی ( نظیر : کاه کلش – برگها – چوب – ذرت – خاک اره – خرده چوب و غیره ) می باشد.

این مواد بسیار ارزان و غالباً فراوان بوده و نفوذ آب به خاک را تسهیل می نمایند.

اگر این مواد به مقدار کافی در سطح خاک نگهداری شوند موجب افزایش مقدار آب و کاهش تبخیر می شوند.

در جاهایی که اغلب یا تمام بقایای گیاهان در سطح خاک با استفاده از شخم مالچ کلشی و آیش شیمیایی حفظ شده مقدار ذخیره آب اغلب بسیار ناچیز است.

درجه حرارت اگر مالچها به مقدار کافی سطح خاک را بپوشانندعموماً موجب ذخیره مقدار بیشتری آب و تبخیر کمتری در مقایسه با خاک بدون پوشش می شوند.

البته اثر آنها روی درجه حرارت خاک بسیار متغیر است.

رنگ مالچ های پلاستیکی تاثیر عمده ای بر درجه حرارت خاک دارد.

پلاستیک سفید یا منعکس کننده نور , درجه حرارت را کاهش می دهدو یا هیچ تاثیری بر حرارت ندارد .

در حالی که پلاستیک شفاف پیوسته موجب افزایش درجه حرارت در خاک دارای مالچ نسبت به خاک بدون مالچ می شود.

پلاستیک شفاف موجب افزایش درجه حرارت می شوند چون در این حالت خاک مستقیماً اکثر انرژی ورودی اشعه خورشید را دریافت می کند.

در پلاستیک های سیاه خاک تنها قسمتی از انرژی ورودی خورشید را که توسط ورقه پلاستیک جذب می شود دریافت می کند.

ظاهراً مقدار تماس بین خاک و ورقه پلاستیک سیاه بر میزان درجه حرارت زیر پلاستیک تاثیر می‌گذارد.پلاستیک های سفید و منعکس کننده نور موجب تقلیل درجه حرارت خاک می شوند .

چون انرژی ورودی خورشید را جذب نمی کنند.

مالچ های نفتی افشان و صمغی پیوسته موجب افزایش درجه حرارت خاک در مقایسه با خاک بدون مالچ شده اند.

مالچ های تشکیل شده از مواد گیاهی ( کاه – کلش برگها و غیره ) درجه حرارت خاک را کاهش می دهند.

مالچ های ضخیم تر , تبخیر را بیشتر از مالچهای نازکتر کاهش می دهند بنابراین این خشک شدن تبخیری در مالچهی ضخیم تر کمتر خواهد بود.

اثرات مالچها فرسایش خاک به علت کمی بقایای گیاهی تولید شده و خشکی سطح خاک مناطق خشک نسبت به فرسایش بادی حساس هستند .

مناطق نیز به فرسایش آبی بسیار حساس هستند چون مزولات آسمانی در این مناطق غالبا بصورت طوفانهای شدید اتفاق می افتند .

همچنین سطح خاک به اندازه ای توسط گیاهان محافظت نشده به طور موثر روناب را کنترل می کند.

بنابراین کاهش فرسایش آبی و بادی از دلائل مهم استفاده از مالچ ها در مناطق خشک می باشد.

فراورده های حاصل از مواد مالچی ممکن است موجب بهبود خاکدانه ای شدن ذرات خاک گرند که بایستی حمایت خاک را نسبت به فرسایش کاهش دهند .

ارزش اصلی مالچها به علت تعدیل نیروی بادوآب درسطح خاک می باشد .

در سالهای اخیر بدون شخم مرد توجه زیادی قرار گرفته است در این سیستم بقایای گیاهی در سطح خاک حفظ شده علفهای هرز با استفاده از علف کش‌ها از بین برده می شود و محصولات آینده بدون اینکه بیشتر از آنچه جهت بذر کاری لازم است بهم زده شود کاشته می شود.

اثرات مالچها برروی گیاهان مالچها بر روی گیاهان از طریق تاثیر بر آب خاک – درجه حرارت – ساختمان – شوری و فرسایش موثر واقع می شوند.

یکی از بحرانی ترین مراحل در دوره زندگی یک گیاه مراحل جوانه زدن – سبز شدن و استقرار گیاهچه است برای اینکه بذر جوانه بزند بایستی در یک محیط مساعد از نقطه نظر میزان آب , درجه حرارت و تهویه قرار گیرد.

پس از جوانه زدن , گیاهچه بایستی از خاک خارج شده و مستقر گردد.

گیاهچه به علت تردی و کوچکی اندازه‌اش اگر در محیط نامناسب قرار گیرد به آسانی می تواند صدمه ببیند.

مالچها با تعدیل یا اصلاح خاک در محیط هوائی که بذور و گیاهچه ها با آن مواجه هستند می توانند به جوانه زدن , سبز شدن و رشد گیاهچه کمک کنند.

محتوای آب بیشتر در خاک و کاهش تبخیر که توسط مالچها حاصل می شود از دلائل عمده افزایش جوانه زدن , سبز شدن و رشد گیاهچه بودند.

کاه , مواد نفتی , ریگ , سنگها و ورقه های پلاستیکی جوانه زنی و رشد اولیه را افزایش می دهند.

اما جهت ادامه رشد گیاه بایستی ورقه های پلاستیکی سوراخ کرده و یا برداشت.

افزایش درجه حرارت خاک که به علت استفاده از مالچ حاصل شده است جوانه زدن , سبز شدن و رشد گیاهچه را نیز افزایش می دهد.

نتیجه گیری در مناطقی که خاک به طور موثری از مالچ پوشیده شده افزایش عملکرد غالباً قابل توجه است .

از نقطه نظر زراعت دیم بدون تردید بیشتر منافعی که در استفاده از مالچها حاصل شده است به علت افزایش ذخیره آب خاک بوده است که این آب جهت رشد گیاه مورد استفاده قرار گرفته است.

درجائی که ورقه های پلاستیک سطح خاک مرطوب را پوشانیده است گیاهان از آبی که به این طریق در خاک ذخیره می شود جهت رشد استفاده نموده و عملکر نسبتاً بالایی تولید نموده اند.

البته این ورقه ها مانع ورود آب به خاک می شوند و همچنین نسبتاً گران هستند و بعضی اوقات کاربرد آنها مشکل است .

بنابراین مصرف آنها به عنوان مالچ , فقط به گیاهان زراعی پر ارزش و با سطح کم محدود شده است.

بقایای گیاهی به عنوان مالچ به طور گسترده ای مورد استفاده قرار گرفته اند .

این مواد وقتی به میزان کافی موجود باشند , آب بیشتری را برای تولید ذخیره می کنند.

در شرایط دیم غالباً تولید بقایای گیاهی به میزانی که آب خاک را به طور قابل توجهی افزایش دهد نیست .

بنابراین دلیل عمده مصرف آنها کنترل فرسایش است .

در این شرایط از سیستم های مالچ کلش به منظور حفظ قسمت اعظم بقایای گیاهی موجود در سطح خاک استفاده می شود .

در سالهای اخیر , سیستم های زراعت بدون شخم و شخم کم معرفی شده اند.

در این سیستم ها اغلب یا تمام عملیات شخم حذف شده و فقط علف های هرز و گیاهان ناخواسته با علف کش ها کنترل می شوند .

بقایای گیاهی در سطح خاک به عنوان مالچ حفظ می شوند.

در جایی که میزان بقایای گیاهی و کنترل علف های هرز کافی بوده افزایش آّب خاک قابل توجه بوده و عملکرد غالباً افزایش یافته است.

منابع 1-گوپتا ، یو اس ترجمه دکتر عیوض کوچکی.

1376 .به زراعی و به نژادی در زراعت دیم.انتشارات جهاد دانشگاهی مشهد.

2- گوپتا ، یو اس ترجمه دکتر عیوض کوچکی.

1376.

جنبه های فیزیولوژیکی زراعت دیم.

انتشارات جهاد دانشگاهی مشهد.

3- www.google.com 4- سی دی گنجینه