بارانهای اسیدی، نهشت مرطوب و علت افزایش بارندگی در مناطق کوهستان- دکتر موسوی بایگی
تعریف آلودگی هوا:
ترکیب هوای خشک متشکل از ازت، اکسیژن، هلیوم؛ آرگون؛ نئون و.... که 79% آن را ازت،8/19% اکسیژن و تنها حدود 1% را بقیه گازها تشکیل می‌دهند. هر یک از گازهای جو اگر از نسبتی که باید در سهم خود داشته باشند زیادتر یا کم تر داشته باشند، هوا آلوده است.
آلاینده‌های هوا کدامند؟ آلاینده‌های هوا می‌توانند ذرات جامد گردو خاک دود ناشی از سوخت‌های فسیلی، انواع گازهای گلخانه ای و یا خوشه های یونی از قبیل یون‌های سولفور و بنتریت و نیترات و آمونیاک و ... هستند ؟ آیا همه آلاینده‌های جوی مضرند خیر بعضی آلاینده‌ها مفیدند، زیرا بسیاری از آلاینده‌های جوی در فرآیند تشکیل بارندگی از اهمیت ویژه ای برخوردار هستند. ذرات جامد و ریز گردو غبار و نمک با قطر بین راه تا امیکرون جزء این دسته هستند. ذرات خیلی بزرگ و غول پیکر و ذرات خیلی ریز نمی توانند نقشی در تشکیل هستک‌های باران را داشته باشند. ذرات جامد با قطر اره تا تا امیکرون می‌توانند به ارتفاعات بالاتر بروند و رطوبت جوی آنها متراکم می‌شوند و می‌توانند به صورت قطرات باران برگردند.غلظت آلاینده‌هایی که در جو وارد می‌شوند به طور مستقیم (آلاینده‌های اولیه) و موادی که از آنها شکل می‌گیرند (آلاینده‌های ثانویه) تابعی از شرایط جوی و فرآیندهایی است که در هنگام عبور سیستم‌های جوی اتفاق می‌افتد مهم ترین آلاینده‌ها عبارت‌اند از NH4,NO2,SO2
دی اکسید سولفور SO2: منشا اصلی آن در جو فعالیت‌های انسانی، فعالیت آتشفشانی و سوخت فسیلی است.
اکسید‌های نیتروژن NO2: چشمه اصلی آنها سوخت‌های فسیلی، زغال سنگ، فعالیت باکتری‌ها، رعد و برق، آتش سوزی جنگل‌ها، فعالیت‌های خورشیدی است گازها به دو طریق به زمین بر می‌گردند:
1- نهشت خشک= که در اثر نیروی وزن خود به زمین می‌رسند
2- نهشت مرطوب wet deposition= که در اثر بارش باران و ... به زمین می‌رسند یا مشخص می‌کند که چه مقدار اسید در اثر بارندگی به جو زمین وارد می‌شود
DM(gMm2)=[M] (mgl-1)*Rainfall(mm)*10-3
DM= یون مورد نظر که رسوب می‌کند
g=جرم
M=غلظت یون
Rainfall =مقدار بارندگی برحسب mm
آلاینده‌ها در اثر کمترین وزش باد به بالا می‌روند و در قله کوهها جمع می‌شوند که این نشاندهنده آن است که آلوده ترین بارندگی در قله کوهها صورت می‌گیرد.
بارندگی‌های اسیدی در خاک تولید H+ so4-2, H+ می‌کنند و بعد وارد دریاها می‌شوند و با عناصر درون دریا ترکیب می‌شوند.
در بسیاری کشورها حد بحرانی مقدار اسید خاک را محاسبه کردند و اختلاف باران و خاک را پیدا کردند و راه حلی برای آن در نظر گرفتند. از مدلی استفاده کردند که میزان نهشت آن را در محیط بدست آوردند. برای این کار منطقه ای 25*25km در نظر گرفتند. این منطقه را به 46*46 قسمت درجه بندی و میزان باران اسیدی را که به این منطقه وارد می‌شود را برآورد کردند میزان اسید این منطقه را با ساحل اقیانوس اطلس مقایسه شد. بارندگی در ارتفاعات به مراتب بیشتر از مناطق دشت است آب استحصالی از ابر و مه 3 برابر بیشتر از اولین بارندگی است. ما از این اطلاعات نتیجه می‌گیریم که در قله کوه بارندگی 3 برابر بیشتر از دشت بود.
در قله کوهها، ابرهای قله ای وجود دارند که قدرت بارش ندارند ولی باعث بارندگی ابرهای بالایی می‌شوند لذا به آنها seeder-feeder می‌گوییم. ابرهای قله ای در هر ساعتی متر مربع 300-250 قطره آب دارند. افزایش تعداد قطرات آب در ابر موجب کاهش قطر قطرات آب در ا بر شده و لذا از مقدار بارندگی ماکزیمم می‌کاهد. همچنین افزایش قطر قطرات موجب شکافتن هوای اطراف آن شده و لذا خطوط جریان در اطراف آن شکل می‌گیرند. ما در جو شرایط invertion داریم. لایه نزدیک زمین سرد و بالا گرم می‌شود و برعکس شرایط معمول است و هوا به سمت بالا نمی تواند حرکت کند و یک علت آلودگی می‌باشد.