کیست های تخمدان در گاوهای شیری
کیست های تخمدانی کاهش قابل ملاحضه ای روی تولیدمثل در اغلب فارم های پرورش گاو شیری در امریکا دارند.
تخمین زده شده که کیست های تخمدان در دامنه ای از 5%-25% در اغلب گله ها شیوع پیدا کرده اند.
مجموع تحقیقات اخیر دانشگاه ویسکانزین بر روی گاو های شیری نشان داده است که شیوع کیست های تخمدانی در دامنه ای از پائین ترین 16.2%تا بالاترین 47.4% وجود دارد.
گاوهای بالغ شیوع بالاتری (39%)از کیست ها نسبت به تلیسه هائی که اولین گوساله خود را زائیده اند (11%) دارند.در سن تلقیح تلیسه ها شیوع کمتری از کیست های تخمدانی (3%-6%) دارند.
جالب توجه است که بیماری کیست تخمدان در گاوهای گوشتی شیوع کمتری دارد.
کیست های تخمدانی به علت کاهش راندمان تولیدمثل باعث خسارات شدید اقتصادی در اغلب گله های گاو شیری می شوند.
شرح:
کیست های تخمدانی (شکل 1)با ساختمان فولیکولار ، قطری کمتر از 2.5سانتیمتر (در حدود 1اینچ) دارند.کیست های تخمدانی برای ده روز و یا بیشتر در غیاب جسم زرد عمل کننده (CL) بر روی تخمدان ظاهر میشوند.
تنها روش عملی شناسائی بیماری کیست تخمدان معاینه به روش توشه رکتال در ناحیه تولیدمثلی گاو می باشد.
این موضوع بر اهمیت تست های مرتب و برنامه ریزی شده برای سلامت گله بعد از زایمان گاوها توسط یک دامپزشک ماهر با تکنیک لمس از طریق توشه رکتال تاکید می کند.
کیست های تخمدانی می تواند به کیست های فولیکولار یا کیست های فولیکولار لوتئینه شده دسته بندی شود.
جدول 1 خصوصیات کیست های فولیکولار یا کیست های فولیکولار لوتئینه شده را فهرست می کند.
جسم زرد کیستی (CLبا یک حفرهء پوشیده از مایع ) نباید با کیست های تخمدانی اشتباه شود ، زیرا آن ها بیماری زا نیستند وبه طور نرمال هم در طول سیکل فحلی و هم در آبستنی عمل می کنند.
شکل یک –تخمدانی با سه کیست فولیکولار (ساختمانی شبیه تاول)
علائم عمومی:
گاو هائی با کیست های تخمدانی رفتار فحلی غیر نرمال دارند (در جدول یک مشاهده می شود) و در بسیاری از نمونه ها عدم فحلی (آنستروس) یک نشانه مشترک برای گاوهائی با بیماری کیست تخمدان می باشد.
ظاهر گاوهائی با کیست تخمدان معمولا با گاوهای دیگر تفاوتی ندارد.هر چند علائم عمومی که گاوهائی با کیست تخمدانی ممکن است داشته باشند عبارتنداز:
1) گردن رحم ضخیم و برجسته.
2) کاهش یا نبود حالت عضلانی در فرج ، واژن و رحم.
3) آزادی لیگامان «ساکرولیاک» و لیگامان «ساکرولیاتیک» که نتیجه آن بالا رفتن انتهای دم میباشد.
4) تغیرات ناگهانی در تولید شیر.
باید مد نظر داشت که این علائم عمومی فقط در تشخیص مقدماتی بیماری کیست تخمدان مفید هستند و برای تشخیص قطعی بیماری نیاز به تکنیک توشه رکتال می باشد.
جدول 1 : مشخصات کیست های فولیکولار و کیست های فولیکولار لوتئینه شده
کیست های فولیکولار لوتئینه شده کیست های فولیکولار شاخص
دیواره ضخیم با یک بافت لوتئینه آستر مانند در درون فولیکول
دیواره نازک ، غشای تکا ضخیم شده و تغییر در سلول های گرانولوزا ساختمان
اغلب روی یک تخمدان تنها هستند یکی و یا چندین عدد روی یک و یا هر دو تخمدان تعداد کیست و گسترش روی تخمدان
تقریبا 30% نمونه ها تقریبا 70% نمونه ها وقوع نوع کیست
معمولا بالا معمولا پایین غلظت پروژسترون و سرم در شیر
معمولا آنستروس آنستروس(اکثریت) ، فحلی نامشخص یا دائم فحل بودن رفتار گاو
30%-70% ، اگر وقوعشان قبل از اولین تخمکگذاری باشد-20%-30%اکر وقوعشان بعد از اولین تخمکگذاری باشد 30%-70% ، اگر وقوعشان قبل از اولین تخمکگذاری باشد-20%-30%اکر وقوعشان بعد از اولین تخمکگذاری باشد شانس بهبود بدون درمان
100 واحد GNRH(شاید لازم باشد 9روز بعد یک دوز از پروستاگلاندین {PG} تکرار شود 100 واحد GNRH (شاید لازم باشد 9روز بعد یک دوز از پروستاگلاندین {PG} تکرار شود) روش های درمانی پیشنهاد شده
21روز بدون PG (دامنه 9-30) روز ، تقریبا 12 روز با یک محصول حاوی PG 21روز بدون PG (دامنه 9-30) روز ، تقریبا 12 روز با یک محصول حاوی PG روزهای فحلی بعد از درمان
70%-80% 60%-70% پاسخ به درمان
45%-60% 45%-60% نرخ آبستنی در اولین فحلی بعد از درمان
علل بیماری:
دلائل قطعی که باعث شکل گیری کیست ها می شود ناشناخته هستند.
هر چند اغلب محققان بر این باورند که یک عمل نادرست مسئول آزاد شدن هورمون لوتئینه کننده(LH)می شوند.
زمانی که کیست ها گسترش پیدا می کنند فولیکول ها در عوض اوولاسیون و آزادکردن تخمک به سایز غیرنرمال توسعه پیدامیکنند(شکل2).
حضور کیست گاو را از داشتن یک سیکل فحلی 21 روزه نرمال باز می دارد.بنابراین تا زمانی که کیست خود به خود برگشت کند(از بین برود)و یا پاسخ به درمان بدهد گاو نمی تواند آمیزش داده شودو آبستنی گاو به تآخیر خواهد افتاد.