حشرات، قارچ، میکروارگانیسمها
حشرات: تیرانوزها، دیکتی پوتیرها، پسوکوتیرها، ایزوپترها، کوله ئوستپرها و دیپترها هستند.
علائمی که نشاندهنده وجود حشرات است:1.
خود حشره اعم از زنده یا مرده در دورههای تکاملی مختلفی (تخم، شفیره و پوستهای انداخته شده) ۲.
مدفوع ۳.
حشرات چوبخوار که کپههای ریزی از پودر چوب و وسایل چوبی از خود به جا میگذارند.
تیره تیزانورها : ماهی نقرهای در مرحله شفیرهای و به هنگام بلوغ بیشترین خسارت را وارد میکنند.
تیره دیکتی بوتیرها : مثل بلاتها و سوسکها در مرحله شفیرهای و بلوغ حداکثر آسیب را میرساند.
تیره پسوکوپترها : شپش کتاب
تیره کوله اوپترها : (تغذیه منشا گیاهی) آنوبی ئیدها لیکنیدها لارو و حشره بیشترین آسیب را میرساند.
مثل وریلت، درمستیاها، پتی نیداها.
تیره ایزوپترها : موریانه (موریانههای کارگر)
تیره دیپترها : مگسها
جوندگان : موشهای صحرایی یا خانگی
کرم کتاب : به لارو صد و شصت نوع سوسک اطلاق میشود که در سراسر جهان پراکندهاند.
این لاروها و سوسکهای بالغ معمولاً به نظر نمیآیند.
مگر اینکه نهانگاهشان ویران گردد.
بید : قهوهای رنگ است پارچه و پوست گوساله را که به عنوان روکش جلد کتاب به کار رفته میخورند (طی تحقیقاتی مشخص شده که پوست بز در مقابل بید مصونیت دارد)
آسیبها : حفظ وحراست از گوهر گرانبهای موجود در کتابخانهها و مخازن و سپردن آن به دست آیندگان از جمله وظائف خطیر یک کتابدار یا آرشیویست میباشد.
بنابر این آرشیویست یا کتابدار میباید پیرامون مسائل حفظ و نگهداری به دانش عمیقی دست یابد تا راهگشای بسیاری از مسائل موجود در این مراکز باشد.
به منظور دستیابی به این منظور نخست به آسیبهای مربوطه میپردازیم:
حشرات : که به گروه بندپایان تعلق دارند نه تنها کتابهای چاپی را به صورت تفاله درآورده و با رنگین نمودن صفحات کتابها سبب از بین رفتن اسناد با ارزش میشوند بلکه بر روی اشخاص مرتبط با اسناد آلوده نیز تأثیر منفی به جا میگذارند.
در جایی که مردم با سوسکها، حشرات و موریانهها در تماس میباشند امکان گزیدگی، تماس با فضولات و ادرار، آلودگی غذا و ایجاد آلرژی و حساسیت وجود دارد.
آفتکشهای شایع مصرفی در ایران و تأثیر آنها بر تولید مثل
هومن صدری اردکان1، محمود اعرابی2 و امیر ثروتی 2
عضو هیئت علمی گروه غدد وتولید مثل پژوهشکده ابن سینا
دانشجوی سال پنجم پزشکی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی
امروزه بروز ناباروری و مشکلات فردی و اجتماعی ناشی از آن، به عنوان یکی از مسایل مهم مبتلا به زوجها – علیرغم پیشرفتهای تشخیصی و درمانی – مطرح میباشد.
براساس تحقیقات انجام شده 15% زوجها علیرغم تمایل خود، فرزند ندارند و 10% آنها نیز کمتر از تعداد دلخواه خود فرزند دارند.
با این حال علت 75% ناباروری مردان و 70% موارد سقطهای خودبخودی، همچنان ناشناخته است و سالانه یک میلیارد دلار هزینه صرف درمان موارد ناباروری میشود.
مطالعات اخیر نشاندهنده تغییر شاخصهای باروری در چند دهه اخیر میباشد؛ به عنوان مثال حجم مایع منی و شاخص sperm count در دهه 1990 نسبت به 1960 میلادی کاهش قابل توجهی پیدا کرده است.
بروز این مساله منجر به جلب توجه بسیاری از محققان به تأثیر عوامل محیطی در آن شده است و در این میان آفتکشها و سموم شیمیایی با توجه به استفاده وسیع آنها در کشاورزی و منازل، عامل مؤثری در ناباروری میباشند؛ به طوری که میزان ناباروری در مردان کشاورز یا شاغل در صنایع تولید کننده آفتکشها 10 برابر بیشتر از جامعه نرمال بوده و میزان سقط جنین به علت نقایض مادرزادی در مادران مجاور مزارع کشاورزی مصرف کننده این مواد 40 تا 120% افزایش داشته است
مطالعات اخیر نشاندهنده تغییر شاخصهای باروری در چند دهه اخیر میباشد؛ به عنوان مثال حجم مایع منی و شاخص sperm count در دهه 1990 نسبت به 1960 میلادی کاهش قابل توجهی پیدا کرده است.
بروز این مساله منجر به جلب توجه بسیاری از محققان به تأثیر عوامل محیطی در آن شده است و در این میان آفتکشها و سموم شیمیایی با توجه به استفاده وسیع آنها در کشاورزی و منازل، عامل مؤثری در ناباروری میباشند؛ به طوری که میزان ناباروری در مردان کشاورز یا شاغل در صنایع تولید کننده آفتکشها 10 برابر بیشتر از جامعه نرمال بوده و میزان سقط جنین به علت نقایض مادرزادی در مادران مجاور مزارع کشاورزی مصرف کننده این مواد 40 تا 120% افزایش داشته است.
این مساله میتواند ناشی از تغییرات هورمونی وابسته به آفتکشها و نیز واکنشهای خود ایمنی ناشی از تولید آنتیبادیهای خطرناک باشد.
براساس آمارهای کشوری، مقدار آفتکشهای مصرفی در سال زراعی 81-80 در ایران مجموعاً بالغ بر 23000 تن تخمین زده میشود که حدود 80% آن را حشرهکشها و علفکشها و 20% باقیمانده را به ترتیب قارچکشها، کنهکشها، نماتودکشها و موشکشها تشکیل میدهند.
در این میان مصرف سالانه حشرهکشهایی همچون اندوسولفان و دیازینون، علفکشهایی مثل آترازین و سیانازین و قارچکشهایی همچون بنومیل از سطح بالایی برخوردار است.
بررسی تحقیقات انجام شده درباره اثرات آفتکشهای ذکر شده نشان دهنده تأثیر عمده آنها بر شاخصهای تعداد و مورفولوژی اسپرمها و سلولهای تولید کننده تستوسترون از یک سو و بروز موارد سقط خودبخودی، مشکلات قاعدگی و تخمکگذاری و بروز نقصهای ژنتیکی در فرزندان میباشد.
توجه به این مساله به عنوان عامل مؤثر بر تولید مثل میتواند به کاهش مصرف بی رویه آفتکشها و رعایت نکات ایمنی و حفاظتی منجر گردد.
این مقاله با معرفی آفتکشهای شایع مصرفی در ایران و بررسی اثرات آنها بر تولید مثل، راهکارهای مناسب برای پیشگیری از اثرات سوء این مواد و با ایجاد آگاهی در پژوهشگران، زمینه انجام تحقیقات و مطالعات توصیفی و کلینیکی درباره اثرات آفتکشهای شایع مصرفی در کشور بر تولید مثل در حیوان و انسان را فراهم مینماید.
قیمت سم ساقه خوار برنج چهار برابر شد مدیر جهاد کشاورزی شهرستان بابل به نگرانی شالی کاران نسبت به گرانی سموم کشاورزی اشاره کرد و گفت: امسال به دلیل حذف یارانه سموم کشاورزی قیمت سم " گرانول " برای مبارزه با کرم ساقهخوار برنج نسبت به سال گذشته چهار برابرشد.
"عزیزالله شهیدی فر" قیمت یک کیسه سم گرانول وی بر مبارزه بیولوژیک با آفات برنج تاکید کرد و گفت: امسال دو میلیون و حشره بیبال با توانایی پرواز دانشمندان با کشف یک مورچه بی بال که می تواند پرواز کند، اعلام کردند که این حشره تنها موجود بی بالی است که تاکنون با توانایی پرواز کنترل شده در دنیا شناخته شده است.
به گزارش ایرنا، محققان موسسه اسمیت سونیان در واشنگتن دی.سی، توانایی پرواز گلایدر مانند این مورچه را به هنگام انجام تحقیقات در یک جنگل بارانی مناطق گرمسیری در پاناما کشف کردند.
به نوشته نشریه علمی «نیچر»، دانشمندان هنگامی که یک مورچه کارگر متعلق به سایبان یا چتر جنگل را از بالای یک درخت پرتاب کردند دریافتند که این حشره با دقت غیرقابل باوری بر روی همان درخت فرود آمد.
آنان دریافتند این حشرات هنگام افتادن از درخت و پیش از شروع یک سقوط هدایت شده با شیب تند، پاهای عقب خود را در جهت تنه درخت به سرعت می چرخانند.
عفونتهاى ویروسى ناشى از بندپایان و جوندگان: ویروسهاى ناشى از بندپایان و جوندگان از طریق ناقلهاى مختلفى منتقل مىشوند.
سندرمها و ویروسهاى اصلى این گروه که در انسان ایجاد بیمارى مىکنند در جدول (سندرمها و ویروسهاى اصلى منتقلشونده از طریق بندپایان و جوندگان) آورده شدهاند.
مورچه های گرسنه آمازون یک تله فایبرگلاسی برای کسب غذا می سازند: استفاده از تله های ساخته شده بوسیله گونه ای مورچه کوچک ، او را قادر می سازد تا طعمه های بسیار درشت تر از خود را به دام اندازد و سپس آن را قطعه قطعه کند.
این مورچه ها که "دسیمارتیکولاتوس" (Allomerus decemarticulatus) نام دارندو روی گیاهی به نام هیرتلا فیزوفورا(( Hirtella physophora زندگی می کند ، ساختمانی شبیه به شان عسل در جایی خارج از پیکر گیاه میزبان می سازند.
این ساختار بافته شده از رشته های بشدت در هم تنیده، همان کمینگاه است.
مورچه های کارگر درون حفرات متعدد دام می نشینند و با دهان باز تا نشستن ملخ ها ، پروانه ها یا دیگر طعمه ها صیر می کنند .
همینکه حشره نگون بخت روی سطح تله نشست با سرعت زیادی هریک از مورچه هاطعمه را می قاپند .هرمورچه که دستی ،پایی یاشاخکی از طعمه را گرفته است آنقدر آن را به طرف خود می کشد که عملا طعمه امکان تکان خوردن را ندارد .
کار به همین جا تمام نمی شود !
مورچه های دیگر کلنی که آزادند خود را به طعمه اسیر می رسانند و با نیش زدن و گاز گرفتن طعمه را فلج می کنند.
" ژروم اوریول " از دانشگاه تولوز فرانسه می گوید :این اولین باری است که گزارش می شود مورچه ها قادر به ساختن کمینگاه برای به اسارت گرفتن طعمه خود می باشند.
وی می گوید طعمه در لحظات اولیه با سرعت زیادی قاپیده می شود اما سرعت عمل مورچه ها در ادامه عملیت کند تر می شود .
نهایتا پیکر شکار بطور کامل به محل زندگی مورچه ها برده می شود و یا اینکه در همانجا تکه تکه شده و هر مورچه ای قسمتی از آن را منتقل می کند .
به هر حال عذا در لانه مصرف می شود جایکه مورچه های جوان و بچه ها هم حضور دارند.
سالک پس از مالاریا مهمترین بیماری منتقله توسط بندپایان است: سالک یا لیشمانیوز جلدی بیماری مشترک بین انسان و برخی از حیوانات است در ایران به صورت آندمیک وجود دارد و اهمیت این بیماری بدلیل وجود زخم پوستی نسبتا طولانی حدود 2 تا 6 ماه است.
به گزارش سرویس «بهداشت و درمان» خبرگزاری دانشجویان ایران، مرکز بهداشت استان مرکزی اعلام کرد: این بیماری توسط گزش پشه خاکی ماده از مخازن آلوده به مخازن سالم منتقل میشود و اولین علامت آن در محل گزش پشه یک برآمدگی قرمز رنگ بوده که بدون درد و خارش است و پس از چند هفته تا چند ماه به صورت زخم برجسته و باز همراه با ترشح زرد یا شیری رنگ در میآید و روی آن را دلمهای کثیف و قهوهای رنگ میپوشاند.
بهترین راه پیشگیری از بیماری سالک آموزش عموم مردم و ارتقای سطح آگاهی آنها در خصوص استفاده از پشهبند، توری ریز بافت، دفع صحیح زباله، اجتناب از رفتن به مکانهای آلوده و یا ترک آن قبل غروب آفتاب میباشد.
یکی از بیماریهای شایع و جوی کشورمان بوده و بعد از مالاریا مهمترین بیماری منتقله توسط بندپایان است.
طریقه برخورد و مبارزه با حشرات و جانوارن موذی را بیان کنید؟
حشرات، در انتقال بسیاری از بیماریها نقش عمده ای را دارند.
برای مبارزه با مگس و پشه باید محلهای تکثیر و تخم گذاری آنها را از بین برد.
این امر، امکان پذیر نیست مگر با تمیز نگاه داشتن محیط زندگی و جمع آوری به موقع زباله ها و فضولات و موادی که این حشرات، علاقه دارند روی آنها تخمک گذاری کنند.
باید با پوشاندن مواد غذایی و استفاده از اسم مناسب، محل را سم پاشی نمایند.
جمع آوری خرده های غذا و شستشوی به موقع آشپزخانه، از تکثیر این حشرات جلوگیری می نماید.
آنها جمعیت حشرات را کنترل می کنند اشاره: محیط زیست دارای بخش های متعددی است که یکی از آنها محیط زیست طبیعی است.
محیط زیست طبیعی به واقع به مطالعه جانوران و گیاهان و در حقیقت تنوع زیستی می پردازد.
امروزه توجه به حیات وحش و تنوع زیستی در میان کشورهای دنیا رو به افزایش است.
مشاهده حیات وحش و تنوع زیستی در دنیا امروزه یکی از منابع درآمد بسیاری از کشورها می باشد که گاه این درآمدها معادل با درآمد کشور ما از فروش نفت است.
این روزها توجه به حیات وحش و ساخت فیلم های گوناگون درباره چگونگی زندگی موجودات زنده رواج یافته و مردم دنیا علاقه زیادی به این موضوعات نشان می دهند.
با حفاظت از تنوع زیستی بر روی کره زمین در واقع اطلاعات ارزشمندی از ژن ها را که طی گذشت میلیون ها سال به دست آمده اند حفظ کرده ایم.
انسان قادر بوده با بهره گیری از این اطلاعات ژنتیک بسیاری از مشکلات خود را حل کند.
از این قبیل می توان به مواردی از جمله ساخت هواپیما از روی مطالعه ساختار بدن پرندگان و نحوه پرواز آنها، اختراع رادار، مبارزه با بیماری ها و تولید و افزایش مواد غذایی اشاره کرد.
اما بیشتر مردم توجهشان بیشتر جلب آن دسته از موجودات زنده ای است که دارای جثه درشت تری هستند، از قبیل پستانداران بزرگ، پرندگان، درختان بزرگ و از این قبیل.
ولی باید یادآوری کنیم که تنوع زیستی خزندگان و دوزیستان را نیز شامل می شود و این دسته از جانداران اهمیت فوق العاده ای از نظر طبیعی دارند.
در این مقاله زندگی و نقش مارمولک ها (سوسمارها) به عنوان بخشی از خزندگان در چرخه زیست بررسی شده است.
مارمولک ها، این موجودات زیبا، دوست داشتنی و مفید، عضوی از رده خزندگان بوده که قدمتشان به میلیون ها سال پیش برمی گردد.
عده ای از مردم بر این عقیده اند که چون مارمولک ها دارای دست و پا هستند نباید آنها را جزو خزندگان از جمله مارها دانست ولی آنها دارای دست ها و پاهای کوچکی بوده و اغلب در زمان راه رفتن شکمشان بر روی زمین کشیده می شود و دانشمندان طی مطالعاتی که روی تکامل و ژنتیک این موجودات داشته اند، آنها را جزو خزندگان قرار داده اند البته برخی حیوانات وجود دارند که اغلب مردم آنها را با مارمولک ها اشتباه می گیرند.
یکی از این جانوران سمندرها بوده که در رده دوزیستان قرار دارند.
سمندرها همان موجوداتی هستند که شب های عید در آکواریوم فروشی ها به فروش می رسند.
از لحاظ ظاهری سمندرها با مارمولک ها(سوسمارها) تفاوت هایی دارند که به دو مورد از آنها اشاره می کنم.
سطح بدن مارمولک ها از صفحات زبری به نام پولک پوشیده شده است در حالی که سمندرها سطح بدنشان فاقد پولک بوده و همیشه مرطوب است.
تفاوت دوم وجود ناخن در انتهای انگشت ها است که برخلاف مارمولک ها، سمندرها فاقد ناخن می باشند.
از آنجایی که مارمولک ها بیرون از محیط های آبی زندگی می کنند(بر خلاف سمندرها) لذا پولک های آنها نقش مهمی را بازی کرده و از تبخیر آب بدن جلوگیری می کند.
نقش دیگری که پولک ها دارند این است که به عنوان سلول های خورشیدی عمل کرده و انرژی گرفته شده از خورشید را به سلول های عصبی منتقل می کنند.
این فرایند در برخی گونه ها مانند آگاماها و سوسمارهای خاردم باعث تحریک غده هیپوفیز و در نهایت تحریک غده پینه آل(چشم سوم) شده و باعث ایجاد تغییر رنگ در پوست آنها می شود.
حیوان دیگری که معمولا از جانب مردم با مارمولک ها اشتباه گرفته می شود تمساح ها و کروکودیل ها هستند.
نام دیگر مارمولک ، سوسمار می باشد که مردم به اشتباه این واژه را برای تمساح به کار می برند.
مارمولک ها در دنیا از اندازه ۲ سانتی متر (گکوهای پلنگی) تا حدود ۵/۳ متر(اژدهای کومودو) دیده می شوند و نباید مارمولک هایی مانند اژدهای کومودو را که دارای اندازه درشتی هستند با تمساح و کروکودیل اشتباه گرفت.
سوسمارها به مانند سایر خزندگان موجوداتی خونسرد هستند.
این بدان معنی است که دمای بدن آنها تابع درجه حرارت محیط بوده و با هر تغییری در درجه حرارت محیط اطراف تغییر می کند.
لذا در درجه حرارت های پایین به ویژه در پاییز و زمستان به خواب زمستانی و در روزهای گرم تابستان به خواب تابستانی فرو می روند.
تقریبا می توان گفت سوسمارها در همه جای ایران پراکندگی دارند.
از بیابان های پست با زمین های داغ گرفته تا مناطق مرطوب و جنگلی شمال، سواحل دریای خزر و خلیج فارس و دریای عمان، ارتفاعات کوه های البرز و زاگرس و مناطق مسکونی بیشتر سوسمارها حشره خوارند و بسته به اندازه و جثه شان از بندپایان و گاهی جوندگان تغذیه می کنند.
بعضی از مارمولک هایی که روی دیوار خانه ها دیده می شوند آنها به قصد شکار بندپایانی از قبیل عنکبوت ها، رتیل ها و حشراتی که دور نور لامپ ها جمع شده اند به آنجا می آیند.
ارزش اکولوژیک مارمولک ها از آنجایی که مارمولک ها از بندپایان تغذیه می کنند، بنابر این یکی از فاکتورهای طبیعی کنترل کننده جمعیت بندپایان به حساب می آیند.
در نتیجه از لحاظ اکولوژیکی در هرم انرژی دارای ارزش بالایی هستند.
انسان با از بین بردن مارمولک ها از چرخه طبیعت به واقع یکی از فاکتورهای اصلی را حذف خواهد کرد.
امروزه متخصصان علوم کشاورزی و محیط زیست به این نتیجه رسیده اند که دیگر از سموم آفت کش برای مبارزه با حشرات آفت استفاده نکنند زیرا این سموم آثار مخربی را بر محیط زیست وارد کرده و هر چند سال یک بار باید نوع سم به کار رفته را به علت ایجاد مصونیت در آفات تعویض کرد و سم های قوی تری را به کار برد.
این امر خود به مراتب آثار وارد بر محیط زیست را بیشتر خواهد کرد.
از این رو بشر به فکر پرورش و استفاده از انواع مختلفی از بندپایان، مارمولک ها و پرندگانی مانند جغد به قصد مبارزه با آفات مزارع افتاده است.
این روش مبارزه که امروزه در بسیاری از کشورها رواج پیدا کرده تحت عنوان مبارزه بیولوژیک نام گرفته است.
همان طور که ذکر شد، مارمولک ها با کنترل جمعیت حشرات، بشر را در جهت برداشت محصول بیشتر و سالم تر از زمین یاری می کنند.
آیا مارمولک ها سمی هستند؟
وجود سم در حیوانات نوعی وسیله دفاعی می باشد و این زمانی است که حرکت در آن حیوان آرام بوده و جانور بخواهد به واسطه این سم از جان خود دفاع کند.
مانند برخی مارها.
اگر به حرکت در این جانوران توجه کنید خواهید دید که آنها موجوداتی آرام هستند ولی موجودات غیرسمی مانند مارهای غیرسمی اکثرا در زمان احساس خطر بلافاصله و با سرعت زیاد فرار می کنند.
مارمولک ها نیز در زمان احساس خطر روش های متفاوتی را اعمال می کنند که عبارت است از: ۱- فرار: برخی مارمولک ها بلافاصله پس از احساس خطر به سرعت فرار می کنند مانند اسکینک ها.
این مارمولک ها خیلی از لانه خود دور نمی شوند.
۲- برخی مارمولک ها مانند سوسمارهای خاردم از دم خاردار خود برای دفاع از جانشان و دور کردن حیوان مهاجم استفاده می کنند به نحوی که بلافاصله داخل سوراخ خود فرار کرده و با حرکت دادن دم تیغ دارشان و ایجاد ضربات محکم، جانور شکارچی و یا حتی انسان را از خود دور می کنند و برخی مارمولک ها مانند بزمجه ها علاوه بر وارد کردن ضربات قوی توسط دم، گازهای محکمی نیز می گیرند.
۳- مکانیسم دیگری که در اکثر مارمولک ها دیده می شود قطع شدن دم به صورت ارادی است.
دم برخی از مارمولک ها در زمان ایجاد تماس توسط دشمن به طور ارادی طی عمل انقباض ماهیچه های دم کنده می شود.
دم کنده شده به علت باقی ماندن خاصیت عصبی- عضلانی به طور موقت شروع به جنبیدن کرده و حواس جانور شکارچی را به خود جلب می کند.
در این حین خود حیوان فرصت فرار می یابد.
مردم بر این عقیده اند که مارمولک ها دم خود را به این علت جا می گذارند تا موجود شکارچی آن را خورده و به واسطه وجود سم در آن(نظرات خرافی در مورد وجود سیانور یا ترکیباتی از آن) بمیرد.
گاهی شاهد درج خبرهایی هستیم که بیانگر افتادن یک مارمولک در دیگ غذا یا قوری چای و مردن عده ای آدم بوده ایم.
باید گفت که هیچ یک از این اخبار پایه علمی ندارند.
طبق مطالعات انجام شده توسط محققان خزنده شناس دانشگاه برکلی کالیفرنیا، آقایان پروفسور اندرسون و پروفسور پاپنفوس، و ویژه نامه چاپ شده توسط مجله رپتایلز مورخ آگوست سال ۲۰۰۲ این قضیه به اثبات رسیده است که هیچ مارمولکی دارای سم نیست و علت قطع شدن دم در آنها گمراه کردن جانور شکارچی است.
خدمت به انسان طی مطالعات به عمل آمده توسط مهندسین ژنتیک و متخصصین بیوتکنولوژی بر روی ژن ها و ساختار دم مارمولک ها احتمال این می رود که بتوان این خاصیت را (رشد مجدد یک عضو مانند دم در مارمولک ها) در مورد انسان هم اعمال کرد، بدین نحو که فردی که عضوی از بدنش مانند دست یا پا بر اثر یک سانحه قطع شده است بتواند دوباره آن را به دست آورد.همان طور که ذکر شد، مارمولک ها یا سوسمارها از نظر اکولوژیکی دارای ارزش بالایی بوده و به دلیل از بین رفتن آنها و برخی موجودات دیگر که از بندپایان تغذیه می کنند(مانند، خفاش) شاهد وجود جمعیت زیادی از حشرات اعم از سوسک ها و پشه ها در جوامع شهری هستیم.
همچنین دیده می شود که جمعیتی بزرگ از ملخ ها که آفت گیاهان زراعی هستند به مزارع حمله کرده و محصولات را از بین می برند.
اگر جمعیت موجودات حشره خوار مانند مارمولک ها حفظ شود و هر شخصی به هر علتی از جمله خرافات و ذهنیات غلط اقدام به کشتن این موجودات مفید نکند، شاید دیگر جامعه بشری شاهد چنین پدیده هایی نباشد و هر یک از افراد در محیط شهری به واسطه از بین رفتن یا کاهش جمعیت حشرات آلوده از بهداشت و سلامت فردی بیشتری برخوردار شود.