دانلود تحقیق کنترل کیفیت و گواهی بذر

هزاران سال است که بشر برای زنده ماندن و ادامۀ حیات خود به امر جمع آوری و نگهداری بذر مشغول بوده است. بذر ها همیشه برای زندگی و زیست انسان اهمیت حیاتی داشته اند. انسان های ماقبل تاریخ بذر ها را برای تغذیه و تکثیر جمع آوری و نگهداری می کردند و با استفاده مستمر از این امر همیشه به عنوان یک اصل مهم ادامه خواهد یافت و همچنین علت ظهور تمدنهای کهن را می توان مربوط به تولید غلات دانست.
هم اکنون نیز بذرها منبع اصلی غذا، نوشیدنی ها وداروهای متعدد هستند و بدیهی است که سهم بذر در تأمین احتیاجات بشری در مقایسه با سایر اعضای گیاهی از اهمیت خاصی برخوردار است.
بذر یک رابطۀ زنده بین والدین و نتاج و نیز عامل اصلی انتشار می باشد. همچنین بذر شامل یک گیاه زنده و در حال رکود و استراحت است و به طور کلی بذر متشکل از جنین، بافت های مواد ذخیره ای و پوششی های بذر است.
تاریخچۀ تجزیۀ بذر :
تقریباَ صد سال پیش اولین آزمایشگاه تجزیۀ بذر در شهر تاراند آلمان تأسیس شد در این آزمایشگاه ها خواص بذر مورد قبول خریداران و تهیه کنندگان بذر را تعیین می کردند. در سال 1924 اتحادیۀ بین المللی تجزیۀ بذر در انگلستان با نام ISTA(international seed testing assosiation) تشکیل شد. با آغاز فعالیت این مؤسسه در سال 1339،اقدام به تأسیس دو واحد مجزا به نام های تکثیر و کنترل بذر گردید و با توجه به نیاز به بذر گواهی شده جهت کشت و تولید محصولات زراعی و به علت عدم تکافوی اراضی ایستگاه های تابعه این مؤسسه اقدام به عقد قرارداد ازدیاد بذر با پیمانکاران تولید بذر نمود.

از سال 62این دو واحد در هم ادغام گردیدند و بخش تحقیقات و کنترل و گواهی بذر جایگزین آن گردید و در حال حاضر این بخش شامل 29 واحد در زمینۀ تولید کنترل، گواهی و توزیع و خرید بذور تولیدی محصولات مختلف می باشد ونیز در کنترل بذور وارداتی و صادراتی فعالیت دارد.
طبقات بذر :
بذر تولید شده در اصلاح نباتات به شرح زیر طبقه بندی می گردد :
1) بذر پروردۀ یک (Breeder 1) یا نوکلئوس : انتخاب هزار خوشه از روی مشخصات ظاهری.درجۀ خلوص بذور حاصله %100می باشد.
2) بذر پروردۀ دو (Breeder 2) یا بذر مادر : محصول هزار خوشه.
3) بذر پروردۀ سه (Breeder 3) یا سوپرالیت : محصول حاصل از پرورش دوم و درجۀ خلوص %99 می باشد.
4) بذر الیت (Elite) : محصول حاصل از سوپرالیت.
5) بذر مادری یا اصیل (Registered seed) :محصول حاصل از بذر الیت و درجۀ خلوص آن کمتر از الیت است.
6) بذر گواهی شده (Certified seed) :محصول حاصل از بذر مادری.
7) بذر مرغوب یا بذر تجاری (Commercial seed) :محصول حاصل از بذر گواهی شده.
کنترل کیفیت و گواهی بذر
بذر مهمترین نهاده کشاورزی است و دربردارنده پتانسیل ژنتیکی رقم برای تولید محصول بوده و در افزایش تولید و باروری محصولات کشاورزی نقش مهمی را برعهده دارد. لذا بذور برای بروز نقش خود بایددر سطح کیفی بالایی به کشاورز تحویل گردد.
کنترل کیفی بذر
مجموعه‌ای از مراحل طراحی شده برای نگهداری و ایجاد بذر با کیفیت بالای ارقام جدید محصولات است، به گونه‌ای که استانداردهای مناسب خلوص ژنتیکی و مشخصه رقم و خواص کیفی دیگر تضمین گردد. سیستم کنترل کیفی بذر باید نشان دهنده کلیه عملیات از تولید تا عرضه بذر را دربر گرفته و کیفیت فروخته شده به کشاورز را تضمین نماید.
مراحل کنترل کیفی
مراحل کنترل کیفی از طریق مراحل تکنیک اجرایی و قانونی بدست می‌آید. این مراحل شامل فعالیت‌های چندی از آزاد کردن رقم تا تولید و عرضه بذر می‌شود. گواهی بذر، کنترل مزرعه و آزمون بذر به عنوان تنها ابزارهای کنترل کیفی مورد توجه قرار دارند و از اجزاء ضروری مراحل تولید بذر بوده و نقش مهمی در حفظ کیفیت و ترویج استفاده از بذور اصلاح شده دارند. اگرچه گواهی بذر می‌تواند به صورت اجباری و اختیاری باشد و توسط شرکت‌های گواهی کننده دولتی، تعاونی‌ها یا تولید کنندگان بذر بکار گرفته شود، اما در ایران به دلیل آنکه اکثر محصولات اصلی توسط نهادهای دولتی تقسیم می‌شوند، گواهی بذر به صورت اجباری با مراحل مشخص پیگیری می‌شود. در ایران طبق min که شامل 98%=p و 85%=i و 1%=m است، بذر گواهی می‌شود.
کنترل کیفیت بذر
شامل موارد ذیل است:
• کنترل مجری؛
• بازرسی مزارع تولید بذر؛
• تجزیه بذر در آزمایشگاه؛
• حمایت قانونی از کنترل کیفیت.
بازرسی مزارع
بازرسی مزارع در کنترل کیفیت بذر حائز اهمیت است. مهمترین فرصت جهت مشاهده و اندازه‌گیری کیفیت گیاهان تولید کننده بذر است. مزارع بذری جهت تعیین خلوص فیزیکی ژنتیکی و عاری بودن از آلودگی به بیماری‌ها و علف‌های هرز مورد بازرسی قرار می‌گیند. در بازرسی مزارع بذری کیفیت مزارع با استانداردهای مورد نیاز که توسط قانون مشخص شده است، مقایسه می‌شود. از جمله آلودگی‌های مزارع بذری می‌توان به این موارد اشاره کرد:
1. گیاهان خارج از تیپ و سایر واریته‌ها؛
2. سایر محصولات؛
3. علف‌های هرز غیرمجاز؛
4. گیاهان بیمار.
تعداد و زمان بازرسی مزارع
تعداد دفعات بازدید با توجه به طبقه بذر انجام می‌شود و هرچه به طبقه بذر بالاتر نزدیکتر می‌شویم، باید تهداد بازدیدها بیشتر شود. به طور کلی مهمترین مراحل بازدید به قرار زیر است:
الف) قبل از دوره گلدهی ب) دوره گلدهی
ج) قبل از برداشت د) زمان برداشت

روش بازرسی مزارع به 2 صورت زیر انجام می‌گیرد:
1) نمای کلی مزارع: برای مشخص کردن نمای کلی مزارع در تمام مزرعه قدم می‌زنیم و کل مزرعه را مشاهده می‌کنیم.
2) نمونه‌گیری: برای تعیین اینکه مزرعه بذری استاندارد را شامل می‌شود یا خیر (برررسی جزئیات را بازرسی مزرعه با استفاده از نمونه می‌گویند)، جزئیات آلودگی در اینجا شمارش شده و ثبت می‌شود، سپس استانداردهای مزرعه مقایسه می‌کنند.
تست بذر در آزمایشگاه
پس از کنترل نهایی و صدور گواهی برای مزرعه و بذر، بذور در انبارها نمونه‌گیری شده و جهت تعیین کیفیت به آزمایشگاه هدایت می‌شوند تا اینکه آزمایشات خلوص فیزیکی، رطوبت، قوه نامیه و سلامت آن ها مشخص شود. از ابزارهای لازم جهت تست‌های آزمایشگاهی ژرمیناتور، ترازوی حساس، باد دهنده، مقسم‌، آون و بوجاری می‌باشد.
به طور کلی هدف از کنترل و گواهی بذر را می‌توان به این صورت بیان کرد:
حفظ خصوصیات و صفات ژنتیکی و خلوص ارقام اصلاح شده بذور محصولاتی است که مشخصات بهتری نسبت به محصولات مشابه خود دارا می‌باشد و استفاده از این بذور توسط کشاورزان باعث افزایش محصول و بالا رفتن درآمد زارعین می‌گردد.
برای تهیه و توزیع بذور تکثیری اجرای نکات زیر الزامی است:
انتخاب زمین: انتخاب زمین هم دارای خصوصیاتی است که از جمله آن می‌توان به این موارد اشاره کرد: در انتخاب زمین، زمین موردنظر باید نزدیک آسفالت باشد و آب و هکتار مورد نیاز برای کشاورزی را داشته باشد.