دانلود تحقیق نباتات علوفه‌ای

علوفه‌ای
مقدمه
استان گلستان با مساحتی بالغ بر 2200000 هکتار در شمال کشور قرار داشته و در ضلع شرقی دریای خزر واقع شده و از دو بخش جلگه‌ای و دشت در شمال و بخش کوهستانی در جنوبت تشکیل شده که از شمال به جمهوری ترکمنستان، از جنوب به استان سمنان، از طرف شرق به استان خراسان و از غرب به دریای خزر و استان مازندران هم‌مرز است.

استان گلستان 75/1درصد کل سطح کشور را به خود اختصاص داده که از این سطح حدود 430000 هکتار اراضی جنگلی، 1126000 هکتار مرتع و بیش از 630000 هکتار اراضی زراعی است که تحت کاربرد کشت بیش از 720 نوع محصولات زراعی و باغی قرار دارد.

نوع آب و هوای استان متفاوت بوده و از اقلیم نیمه خشک تا معتدل کوهستانی متغیر است.

میزان متوسط ریزش‌های جوی در مناطق غرب استان و در ارتفاعات جنوبی 700 میلیمتر، در نواحی شمال شرقی و نوار مرزی 200 میلی‌متر در نوسان است.

متوسط بارندگی استان، 450-400 میلیمتر می‌باشد.

محصولات غالب استان گلستان شامل گندم، جو، برنج، پنبه، سویا، کلزا، آفتابگردان، دانه‌های روغنی، سیب‌زمینی و ذرت می‌باشد.

سطح زیر کشت نباتات علوفه‌ای دراستان اعم از ذرت، جو، یونجه، شبدر برسیم، سورگوم و ذرت علوفه‌ای، حدود 90-80 هزار هکتار می‌باشد.

در حال حاضر ظرفیت و پتانسیل تولید نباتات علوفه‌ای در استان قابل ملاحظه است، به گونه‌ای که اگر مشکلات در سطح استان مرتفع گردد، می‌تواند یکی از مراکز مهم تولید انواع علوفه در سطح کشور باشد.

فواید سیلو کردن نباتات علوفه‌ای
1.

با استفاده از نباتات سیلو شده، می‌توا در فصل زمستان از علوفه تازه و آبدار در تغذیه دام استفاده نمود.

2.

با هزینه کم، مواد خوش خوراک تازه برای فصل زمستان تهیه می‌گردد که در تولید بیشتر گوشت موثر است.

3.

با سیلوی علف‌های هرز و خشک کردن آنها، نه تنها مورد استفاده دام قرار می‌گیرند، بلکه در مبارزه با آنها نیز مفید واقع می‌گردد.

4.

علوفه زیادی در فضایی اندک ذخیره شده، در صورتی که علوفه خشک جای بیشتری را اشغال می‌کنند.

5.

علوفه خشک اگر مدتی در انبار نگهداری گردد، مقداری از مواد قندی خود را از دست داده و از ارزش آن کاسته می‌شود، در صورتی که میزان خسارت علوفه سیلویی که برای مدت طولانی‌ترین نگهداری می‌شود، بسیار کمتر است.

6.

به هنگام خشکسالی و کمبود علوفه، ضامن تامین غذای دام خواهد بود.

جو
جو با نام علمی Hordeum vulgare (14=n2) یکی از مهمترین گیاهان خانواده غلات است و از نظر میزان تولید مرتبه پنجم پس از گندم، برنج، ذرت و سیب‌زمینی قرار دارد.

گیاه جو در ابتدا فقط به عنوان علوفه مورد استفاده قرار می‌گرفت، اما امروزه بطور گسترده در تغذیه انسان و بالاخص در تهیه نوشیدنی‌ها و مالت الکلی بکار می‌رود.

جو لخت نیز از زمان‌های قدیم به علت درصد فیبر پایین آن در تغذیه دام بکار می‌رفت.

جو به دو گروه 2 و 6 ردیفه تقسیم می‌شود.

دو ردیفه بیشتر در صنعت مالت‌سازی و 6 ردیفه در صنایع غذایی بکار می‌رود و دارای عملکرد بالاتری نیز می‌باشد.

از لحاظ سازگاری با شرایط محیطی، جو وضعیت خوبی را به دلیل قدرت تحمل شوری آن نسبت به سایر غلات داراست.

سطح زیر کشت جو بدون پوشینه برای تغذیه طیور رو به افزایش است.

سابقه کشت آن در ایران بیش از 30 سال می‌باشد و در حال حاضر در استان‌های کرمان، یزد، مرکزی، سیستان، گلستان، کرمانشاه، ایلام، اصفهان و ...

در سطح محدودی کشت می‌گرد.

جو بدون پوشینه با نام‌های پیغمبری، مهدی و کلرای بین کشاورزان معروف است.

عملکرد جو بدون پوشینه بیش از عملکرد جو معمولی است و یکی از محاسن این جو، عدم ریزش دانه پس از رسیدن است.

با بررسی‌های به عمل آمده، جو بدون پوشینه از نظر کیفیت عناصر مغذی شبیه به ذرت بوده و می‌تواند در ترکیب جیره‌ی غذایی طیور مورد استفاده قرار گیرد.

خصوصیات گیاه‌شناسی جو
جو از فامیل گرامینه (Graminea) از زیرفامیل Hordeum می‌باشد و از انواع وحشی و اهلی تشکیل شده است.

جو گیاهی است یکساله، روز بلند، اگر زمان کاشت آن بخصوص جوهای بهاره به تاخیر بیافتد، گیاه کمتر پنجه می‌زند.

تعداد کروموزوم‌های آن 14=n2 است و تعداد ریشه‌چه بعد از جوانه‌زدن در حدود 8-5 است.

جو دارای ریشه افشان است و شبکه ریشه انواع بهاره آن ضعیف‌تر از سایر غلات بهاره است.

چون مدت زمان کاشت تا برداشت آن کمتر از سایر غلات بهاره است، ریشه‌های جو پاییزه طویل‌تر و قطورتر بوده و برای پنجه‌زدن احتیاج کمی به سرما دارد.

گواشوارک در جو عریض و داسی شکل می‌باشد و زبانک (لیگول Ligula) آن بزرگتر از سایر غلات است (2 تا 3 میلیمتر).

جو بدون پوشینه، گیاهی یک پایه که گل آذین آن سنبله‌ای مرکب است و در هر طرف محور اصلی سنبله، 3 گل منفرد قرار می‌گیرد.

گل‌ها دارای 3 پرچم و یک مادگی با دو برچه می‌باشند.

گرده‌افشانی در جو بدون پوشینه به صورت مستقیم است و گل دادن همزمان با سنبله رفتن و از قسمت تحتانی سنبله شروع می‌گردد.

زمان گل دادن آن در سنبله در حدود 5 تا 8 روز طول می‌کشد.

در قائده تخمدان (حد فاصل تخمدان و گلومل) در غده متورم آبدار به نام Lodicule دیده می‌شود که رشد و نمو آنها باعث باز شدن گل‌ها گردیده که از روی شکل و خواص ظاهری آنها می‌توان انواع جوها را از یکدیگر تمیز داد.

دانه جو به صورت فندقه لخت و یا پوست داراست و از وضع شیار شکمی آن نیز می‌توان به انواع آن پی برد.

طبقه‌بندی جو بدون پوشینه در طبقه‌بندی بتانیکی از لحاظ پوشت‌دار بودن، دانه جو را به دو دسته تقسیم کرده‌اند: دانه لخت: که گلوم و گلومل به دانه نچسبیده و بیشتر به عنوان خوراک انسان و طیور مورد استفاده قرار می‌گیرد.

دانه پوست‌دار: که گلومل و گلوم به سختی به دانه چسبیده‌اند و بیشتر به عنوان علوفه مورد استفاده واقع می‌شود.

طبقه‌بندی زراعی جو بدون پوشینه را از لحاظ زمان کاشت به دو دسته تقسیم کرده‌اند: انواع بهاره:‌ شبکه ریشه آن بسیار کم می‌باشد.

مدت زمان کاشت تا برداشت از سایر غلات بهاره کمتر می‌باشد و اکثراً بعد از سه ماه برداشت می‌شوند.

انواع پاییزه: جو بدون پوشینه از انواع چند پر (چند ردیفه) تشکیل شده‌اند.

ریشه‌ها قطور و طویل‌تر می‌باشند و مقدار پروتئین دانه آنها کمتر از انواع بهاره بوده، ولی میزان محصول دانه آن بیش از جوهای بهاره است.

انواع جو بدون پوشینه زراعی (لخت) الف) جو دو پر: 1.

H.

nudum؛ 2.

undierectum؛ و 3.

undizeocrithum.

ب) جوهای چندپر: 1.

undiparaueium؛ 2.

undipyramidatum و 3.

undivaigare که آن را H.

cieleste می‌نامند.

زمان کاشت: زمان کاشت جو بدون پوشینه در استان گلستان بستگی به شرایط محیطی منطقه کاشت داشته و اکثراً جوهای پاییزه قبل از فرا رسیدن سرمای زمستان و قبل از گندم پاییزه کاشته می‌شوند.

عملیات زراعی (تهیه زمین): آماده کردن زمین مستلزم اجرای عملیات شخم و دیسک به همراه نرم کردن خاک و از بین بردن کلوخه‌ها می‌باشد.

عملیات کاشت: بذرکاری به صورت دست‌پاش و یا بوسیله بذرکارها بطور خطی انجام می‌پذیرد.

فواصل بوته‌ها در کشت دست‌پاش یکنواخت بوده، در حالی که در کشت‌های خطی فواصل زیادی بین خطوط خالی مانده و علف‌های هرز فرصتی برای حضور بدست می‌آورند.

عمق بذر: عمق بذر در خا به عواملی نظیر زراعت دیم یا آبی، کیفیت زمین و ...

بستگی داشته که حداکثر 6-5 سانتیمتر خواهد بود.

در اراضی دیم، عمق کاشت زیاد بوده تا بذر برای روییدن از رطوبت بیشتر اعماق استفاده نماید.

در اراضی حاصلخیز و مرغوب بذر در عمق کمتری کاشته شده و جوانه‌ها زودتر از خاک بیرون می‌آیند.

در زمین‌های ناهموار، بذر در عمق بیشتری قرار گرفته تا شرایط خاک مشکلی در جوانه‌زنی ایجاد نکند.

آبیاری مزرعه: بسته به شرایط آب و هوایی، مزرعه جو را بین 3 تا 6 مرحله آبیاری متفاوت می‌باشد.

1) برای سبز شدن (خاک آب)، 2) برای ظهور ساقه (ساقه آب)، 3) برای بیرون آمدن خوشه (خوشه آب)، 4) آبی که در موقع رسیدن پرچم و مادگی و عمل تلقیح می‌دهند (گل آب)، 5) آبی که در موقع رسیدن دانه‌ها می‌دهند (دان آب).

تناوب زراعی: جو در تناوب با نباتات روغنی و گیاهان وجینی قرار می‌گیرد و به دلیل مقاوم بودن به عوامل نامساعد جوی نسبت به گندم‌ در خاک‌های شور آن را در اول تناوب قرار می‌دهند.

تراکم مناسب: حداکثر عملکرد دانه غلات از تراکم گیاهی کمتر از 200 بوته در مترمربع بدست می‌آید.

لذا افزایش در میزا بذر بیش از آنکه موجب افزایش تولید گردد، باعث افزایش هزینه‌های تولید بدون افزایش عملکرد می‌شود.

برداشت جو بدون پوشینه: جو بدون پوشینه معمولاً زودتر از جو معمولی و گندم رسیده و زمان برداشت آن با کمباین، زمانی است که رطوبت دانه به کمتر از 14-13% رسیده باشد.

ساختمان شیمیایی دانه جو ساختمان شیمیایی دانه جو به عوامل متعددی همچون رقم و نوع گیاه و شرایط محیطی بستگی داشته و به طور کلی شامل قندها، پروتئین، چوبی و خاکستر می‌باشد.

کربوهیدرات‌ها: ترکیب اصلی دانه می‌باشد که بیش از 80 درصد وزن خشک گیاه را تشکیل می‌دهند.

عمده کربوهیدرات‌های موجود در جو لخت را نشاسته تشکیل داده و سایر کربوهیدرات‌ها شامل پنتوزان، بتاگلکول، سلولز و میزان کمی از تک قندی‌ها و دوقندی‌ها می‌باشد.

چربی: دانه جو معمولاً بین 4-2درصد چربی داشته که مهمترین آن تری گلیسریدها هستند که به میزان 79-1/73 درصد از کل چربی‌ها را شامل می‌شود.

77درصد چربی‌ها در آندوسپرم ذخیره شده‌اند.

پروتئین: میزان پروتئین در جو متفاوت بوده که از 8درصد در جوهای معمولی تا 20درصد در جو لخت است.

پروتئین ذخیره موجود در جو، هیدروژن بوده که مقدار آن از اسید آمیه لیزین کمتر می‌باشد.

با افزایش پروتئین کاهش اسید آمینه لیزین خواهد بود.

ذرت علوفه‌ای مقدمه در دنیا و در بین غلات، ذرت بعد از گندم و برنج از لحاظ اقتصادی و سطح زیر کشت، مقام سوم را داراست، ولی از نظر کل تولید، مقام اول را به خود اختصاص داده است و امروزه از عمده‌ترین محصولات مناطق نیمه ‌گرمسیر و گرمسیر به شمار می‌آید.

یکی از مهمترین گیاهانی است که به عنوان غذاهای اصلی در بسیاری از کشورهای آمریکای مرکزی، جنوبی و آفریقا و قسمتی از آسیا کشت شده و یکی از مهمترین گیاهان تامین کننده انرژی و پروتئین بوده که تولیدات سالانه آن نزدیک به 500 میلیون تن می‌باشد.

خصوصیات بوتانیکی ذرت ذرت گیاهی است یکساله دارای 20=n2 کروموزوم، متعلق به تیره Poaceae از زیر تیره Panicoidea گروه Maydeae جنس Zea و گونه Mays که سه جنس Zea, Tripsacum, Euchiaena بومی آمریکا بوده و پنج جنس: Coiy, Polyfoea, Trilobachne, Scherachne, Chionachne بومی استرالیا و جنوب شرقی آسیا هستند.

برخی گیاه‌شناسان گونه Teosinte, Euchlaena Meyicena را در همان جنس ذرت Zea معرفی می‌کنند.

جنس‌های Tripsacum, Euchlena نزدیکترین خویشاوندان ذرت به شمار می‌روند.

ذرت گیاهی است یک پایه (Monoique – Monoecious)، بدین معنی که گل‌های نر و ماده جدا از هم، ولی بر روی یک پایه قرار دارند.

گل‌ها ماده ذرت از جوانه‌ای که در قاعده غلاف برگ وجود دارد، تولید می‌شود.

محور سنبله‌های ذرت بعد از تکامل، تبدیل به مغز بلال (چوب محور بلال) شده که در روی محور بلال سنبلچه‌های متعددی به صورت جفت قرار داشته، هر کدام دو گل مونث می‌باشند.

برگ: ذرت نیز ماند غلات دارای برگ‌های بلند، دراز و کشیده و موازی است که معمولاً برگ‌های پایینی کوچکتر و به طول 13-12 سانتیمتر و برگ‌های میانی 90-80 و عرض آنها بین 11-8 سانتیمتر است.

در ذرت همانند یولاف گوشوارک وجود نداشته، اما زبانک کاملاً درشت، شفاف و قابل رویت است.

تعداد برگ‌ها به طول دوره رشد بستگی داشته، به نحوی که در ارقام زودرس 12-8 و در ارقام دیررس تا 40 برگ رویش دارند.

ارقام معمولی، 15-14 برگ دارند.

برگ‌ها به طور متناوب و در چپ و راست یکدیگر بر روی ساقه ذرت استقرار می‌یابند.

ریشه: ذرت قدرت پنجه‌زنی نداشته و ریشه‌های قوی ندارد و سطحی می‌باشد.

سیستم ریشه ذرت شامل 5-3 ریشه جنینی ثانویه که از اولین گره زیر سطح خاک تشکیل گردید و دارای ریشه‌های هوایی می‌باشد.

ریشه‌های هوایی از گره‌های نزدیک سطح خاک تشکیل شده که علاوه بر جذب آب و مواد غذایی،‌ باعث مقاومت گیاه می‌شود.

ارز غذایی ذرت دانه ذرت بدون آب، حاوی 77درصد نشاسته، 20درصد قند، 9درصد پروتئین، 5درصد چربی، 5درصد پنتوزان (Pantosan) و 2درصد مواد معدنی است.

میزان درصد پروتئین و چربی ارقام مختلف ذرت کاملاً متغیر بوده و حداکثر پروتئین به 15درصد و حداقل آن به 6درصد می‌رسد.

قریب 80درصد پروتئین دانه در آندوسپرم آن می‌باشد.

پروتئین ذرت حاوی Prolamine بخصوص Zein (قابل حل در الکل)ریال Globulin (قابل حل در محلول نمک خنثی)‌ است.

ذرت از لحاط کلسیم، منگنز و سدیم، فقیر و از لحاظ آهن، فسفر و پتاسیم غنی می‌باشد.

رشد در شرایط گرم و مرطوب، دانه ذرت پس از 5-4 روز جوانه زده و در مواردی که درجه حرارت کمتر از حد اپتیمم تا 14 روز نیز طول می‌کشد.

اگر بذر ذرت در عمق مناسب 7-5 سانتیمتر کشت شود، مزوکوتیل شروع به رشد کرده و نیمی از فاصله تا خاک را طی نموده که با طویل شدن کلئوتیل برگ بقیه فاصله تا سطح خاک نیز طی می‌گردد.

با خروج کلئوتیل، اولین دو برگ حقیقی تشکیل شده و برگ‌های بعدی به تعداد هر برگ به مدت 3 روز ظاهر می‌گردند.

در عرض دو هفته، گیاه جوان معمولاً 5 تا 6 برگ و یک سیستم ریشه اولیه دارد که رشد آن دیگر به ذخیره مواد غذایی بستگی ندارد.

اکولوژی ذرت حداقل دمای لازم برای جوانه‌زنی 10-8 درجه سانتیگراد بوده و دمای اپتیمم و مناسب 20 درجه سانتیگراد می‌باشد.

هرچه دمای میانگین شبانه‌روز پایین‌تر از حد اپتیمم باشد، زمان سبز شدن کندتر و طولانی‌تر خواهد بود.

ذرت در مرحله جوانه‌زنی حداکثر دمای 30 درجه سانتیگراد را تحمل می‌کند.

دمای بیشتر از 34 درجه سانتیگراد نیز در عمل گرده‌افشانی اختلال ایجاد می‌کند.

در طول دوره رشد و نمو، دمای مناسب بین 28-21 درجه سانتیگراد بوده و دمای کمتر از 8 درجه سانتیگراد موجب کاهش قابل توجه محصول می‌شود.

ارقام زودرس 1800-1500 روز درجه و ارقام دیررس 2500-2400 روز درجه نیاز دارند.

ذرت گیاهی روز کوتاه بوده که با کوتاه شدن روز، زمان گلدهی سریع و در شرایط روزهای بلند، دوره رویش افزایش و تعداد برگ‌ها بیشتر می‌گردد.

زمین‌های با بافت متوسط 7-6=pH برای رشد ذرت بسیار مناسب بوده و pH بین 8-5/5 را نیز تحمل می‌کند.

ذرت در زمان پنجه‌زنی نسبت به شوری حساس بوده، به طوری که ممکن است درصد جوانه‌زنی را تهدید نکند، اما زمان آن را به تعویق انداخته و در طول دوره رشد موثر واقع شده و میزان تولید را کاهش می‌دهد.

دلایل تولید بیشتر ذرت در مناطق گرمسیر میزان گل ماده خشک در مناطق معتدل و نیمه گرمسیر یکسان باشد، اما در مناطق گرمسیر، میزان ماده کمتری به دانه اختصاص می‌یابد.

به همین دلیل شاخص برداشت در مناطق گرمسیری 4/0 و در مناطق گرمسیری 5/0تا 55/0 است.

در مناتطق گرمسیر نسبت به نواحی معتدل، برگ‌های بیشتری رویش داشته، در نتیجه تولید دانه کمتر خواهد شد، زیرا برگ‌ها مانع از تاثیر بیشتر نور در تولید دانه می‌گردند.

طول دوره رشد گیاه در زمان پر شدن دانه در مناطق معتدل بیشتر از مناطق گرمسیر است.

ضریب دوره رشد در پر شدن دانه در مناطق گرمسیر 3درصد و در مناطق معتدل 4 درصد است.

مهمترین واریته‌های ذرت ذرت دندان اسبی Z.

Mays indentata ذرت لخت Z.

Mays indurate ذرت آردی Z.

Mays amylaca ذرت شیرین Z.

Mays saccharata ذرت پاپ کون Z.

Mays everta ذرت بومی Z.

Mays ceratina عملیات زراعی آبیاری: برنامه‌های آبیاری عبارتند از: آبیاری قبل از کشت به منظور تامین رطوبت ناحیه ریشه تا عمق 150 سانتیمتر در حد ظرفیت زراعی.

اگر بذور در خاک مرطوب کشت شوند، به سرعت جوانه زده، سبز شده، ریشه‌ها به اعماق نفوذ کرده و نیاز گیاهی را برای مدت 50-30 روز تامین می‌نماید.

اولین آبیاری بعد از سبز شدن گیاه به میزان 70-60میلیمتر جهت تامین رطوبت ناحیه ریشه در حد ظرفیت زراعی ضروری است.

پس از دو هفته آبیاری مجدد به مقدار 80-60 میلیمتر و آبیاری بعدی به مقدار 110-100 میلیمتر بعد از 10 الی 14 روز پس از آبیاری قبلی صورت خواهد گرفت.

چهارمین آبیاری پس از سبز شدن به میزان 100-80 میلیمتر زمانی که گیاه 70-65 روز است، جهت تامین رطوبت مرحله گلدهی انجام می‌گیرد.

آخرین آبیاری معمولاًزمانی انجام می‌گیرد که گیاه تقریباً 80 روزه بوده و دانه‌های آن در مرحله‌ی بیشتری هستند.

عملیات کاشت 1.

انتخاب زمین و عملیات شخم ذرت در خاک‌های آهکی با بافت لومی، عمق کافی، نفوذپذیری مناسب و دارای مواد آلی (1 تا 2درصد) بیشترین عملکرد را دارد.

خاک‌های خیلی سنگین برای کشت ذرت، مناسب نیستند.

این نوع زمان‌ها را برای کشت ذرت مناسب نیستند.

این نوع زمین‌ها را برای کشت ذرت باید بوسیله کودهای حیوانی و سبز اصلاح کرد.

ذرت در خاک‌هایی که pH آنها بین 6 تا 7 باشد، به خوبی رشد و نمو کرده و محصول قابل توجهی می‌دهد.

عملیات تهیه زمین: شامل زیرشکن، شخم، دیسک، هرس، غلطک و در صورت نیاز استفاده از لوله (ماله) کودپاش نهرکن است که در زمان و نحوه اجرای آن بستگی به محصول قبل از کشت ذرت و نوع کشت فعلی (بهاره ـ تابستانه) دارد.

چنانچه کشت تابستانه، یعنی بعد از برداشت گندم و جو باشد، فرصت زمانی برای تهیه زمین خصوصاً در قطعات مربوط به برداشت گندم در مناطق سردسیر و معتدل که امکان سرمای زودرس پاییزه وجود دارد محدود است.

در صورت هرگونه تاخیر در تهیه زمین، امکان مواجه شدن با سرما وجود داشته و خسارت وارده زیاد می‌باشد.

2.

تغذیه کودی الف) کودهای آلی: کودهای آلی (حیوانی و کمپوست) باعث اصلاح خواص فیزیکی، شیمیایی و بهبود فعالیت بیولوژیکی خاک می‌شوند.

این دسته از کودها در کوتاه مدت، بخشی از مواد غذایی مورد نیاز ذرت را تامین کرده و در دراز مدت باعث بهبود ساختمان و تهویه خاک و همچنین افزایش ظرفیت نگهداری آب در خاک می‌شوند.

بنابراین مصرف حداقل 40-30 تن در هکتار کود حیوانی پوسیده یا کمپوست قبل از کاشت جهت افزایش عملکرد ذرت توصیه می‌شود.

ب) کودهای شیمیایی: مصرف مواد غذایی بویژه ازت و فسفر بوسیله گیاه ذرت در مقایسه با سایر گیاهان زراعی در سطح بالاتری قرار دارد.

ازت: اولین عنصر که کمبود آن در خاک‌های مناطق خشک و نیمه خشک حس می‌شود، ازت است.

این عنصر جز عناصری ضروری اولیه بوده و گیاه برای رشد خود به آن نیاز دارد.

مصرف ازت در ذرت علوفه‌ای به علت تراکم زیاد نسبت به ذرت دانه‌ای بالاتر می‌باشد.

مقدار مورد نیاز کود ازت: بعد از شخم و همراه دیسک و قبل از کشت محصول؛ در مرحله شش برگی ذرت؛ قبل از ظهور گل نر؛ در زمان لقاح.

در خاک‌های سبک و شنی باید تعداد این دفعات بیشتر از سایر خاک‌ها باشد.

نحوه آبیاری مزرعه، موثرترین عامل در افزایش راندمان مصرف کودهای ازته است.

فسفر: کود فسفر همراه با کاشت مصرف میشود و بهترین شیوه آن در زراعت ذرت قرار دادن در زیر کنار بذر است.

توصیه عمومی فسفر در صورت نبودن آزمون خاک به مقدار حدود 200kg درهکتار می‌باشد.

پتاسیم: وجود پتاسیم در مزرعه موجب افزایش مقاومت گیاه در برابر سرما شده، علاوه بر اینکه افزایش مقاومت گیاه به خشکی، گرما و خوابیدگی خواهد شد، میزان مصرف آن در صورت نبودن آزمون خاک 150 کیلوگرم در هکتار می‌باشد.

گوگرد: میزان مصرف گوگرد در صورت نبودن آزمون خاک، 300 کیلوگرم در هکتار (گوگرد پودری همراه با تیوباسیلوس) برای ذرت علوفه‌ای دارند.

عناصر کم مصرف ذرت علاوه بر N.P.K به مقادیر کافی از مواد غذایی کم مصرف( کلسیم – منیزیم) و ریز مغزهای Zn.B .Cu.Fe.

Mn.eL نیاز دارد که مقدار آن بر اساس تجزیه خاک و نیاز گیاه تعیین می‌گردد.

محلول پاشی به میزان 2-1 لیتر از ترکیبات ریز مغزها در افزایش عملکرد موثر خواهد بود.

سولفات روی: مصرف 50kg توصیه می‌شود.

3.

انتخاب بذر برای یک زراعت موفق ، انتخاب بدر مناسب ضرورری است بنابراین باید با توجه به تاریخ کشت، شرایط اقلیمی منطقه و آب و هوا رقم مناسب زودرس (100-90 روز) یا دیررس (130-110 روز) را از میان بذور اصلاح شده انتخاب کرد.

ضدعفونی بذور برای جلوگیری از شیوع بیماری ها ضروری است.

4.

میزان بذر میزان بذور و تراکم بوته در هکتار عامل مهمی در امر تولید محصول است .

در زراعت‌های مکانیزه که کاشت به وسیله بذر پاش انجام می‌گیرد مقدار بذر مورد نیاز ذرت علوفه ای 20 تا 30 کیلوگرم در هکتار است.

استفاده از بذرکارهای پنوماتیک که با نیروی مکش قادرند بذر را در فواصل تعیین شده قرار دهند، فضای کافی برای رویش مناسب بذر را فراهم می‌کنند.

تراکم بوته ها در صورت استفاده از چاپرهای خورشیدی باید 120000 بوته (50cm در 15cm) و استفاده از چاپرهای ردیفی 80000 بوته باشد.

بنابراین توسعه و ترویج چاپرهای خورشیدی می‌تواند تراکم و عملکرد بیشتر را به همراه داشته باشد در صورت رعایت فاصله 50cm بین ردیف ها باید از تراکتورهای چرخ باریک استفاده شود.

5.

تاریخ کاشت زمانی است که درجه حرارت خاک در عمق cm 5، 14-12 در جه سانتی گراد باشد .

6.

مبارزه با علف های هرز برای جلوگیری از رشد علف های هرز باید قبل از کاشت یا بعد از برداشت به یکی از دو روش زیر مبارزه صورت بگیرد.

– علف کش ارادیکان 82% Ee به میزان 6-4 لیتر در هکتار قبل از کاشت با خاک خشک مخلوط و بعد از آن آبیاری می‌شود.

آبیاری یکی از مسایل مهم و قابل توجه در مورد ذرت تامین آب و مراحل مختلف آبیاری این گیاه است .

مقدار آب و مراحل آبیاری به شرایط جوی، بافت خاک و مقدار رطوبت موجود در خاک بستگی دارد و با در نظر گرفتن درجه حرارت محیط 7 تا 12 روز یکبار باید ذرت را آبیاری نمود.

برداشت مناسب ترین زمان برای برداشت ذرت علوفه ای موقعی است که رطوبت محصول 72 درصد باشد که در این هنگام ماده خشک آن 28 درصد است و ماده حالت خمیری دارد .

به طوری که اگر با ناخن وسط دانه را فشار دهید شیره آن بیرون نمی ریزید.

( تفاوت برداشت ذرت علوفه ای با ذرت دانه ای در ماشین آلات برداشت می‌باشد.) توصیه ها: 1) برای تولید محصول با کیفیت و کمیت کاملا مناسب باید از ارقام و هیبرید های مناسب استفاده کرد.

2) بذر انتخابی تازه و قدرت تولید جوانه زنی آن زیاد باشد.

3) نسبت به زودرسی فنی گیاه در هر منطقه و تاریخ کاشت مناسب آن توجه کامل به عمل آید.

4) ضدعفونی بذر برای جلوگیری از سرایت بیماری های قارچی انجام گیرد.

5) کاشت ذرت علوفه ای به روش بذرافشان و ایجاد خار و به علت مصرف بیش از حد و عدم یکنواختی در توزیع بذر توصیه نمی شود .

6) مصرف 10kg در هکتار کود سکوسترین آهن همراه آب آبیاری را موسسه تحقیقات خاک و آب کشور توصیه می‌کند.

یونجه مقدمه در بین نباتات علوفه ای یونجه به علت کیفیت مطلوب و خوراکی و دارا بودن ذخائر غذایی مانند مواد پروتئینی و معدنی مختلف از قبیل کلسیم و انواع ویتامینها ( بخصوص C,A) اهمیت خاصی پیدا کرده است .

ارزش یونجه تنها در ذخیره مواد غذایی آن نبوده بلکه تاثیر مهمی در اصلاح زمین و حاصل خیزی خاک داراست یونجه حاصل خیزی و ساختمان خاک را حفظ و یا آن را بهبود بخشیده و خاک را در مقابل فرسایش آبی و بادی و به خصوص در اراضی شیبدار محافظت می‌نماید .

امر.ز توجه خاصی نسبت به حمایت از این گیاه شده که از ان جمله می‌توان این موارد را نام برد: - شناسایی و انتخاب واریته های خالص و کلیدی.

- حفظ اصول قرنطینه بذر یا علوفه.

تعیین بذر متناسب با شرایط اقلیمی متفاوت.

بررسی شرایط ورود و جلوگیری از ورود بذر واریته های مختلف خارجی.

ایجاد مزارع مخصوص تولید بذر تحت شرایط ویژه به منظور جلوگیری از مخلوط شدن واریته در موقع گردافشانی.

فراهم کردن امکان تفکیک واریته های مختلف یونجه های بومی کشور و شناسایی آنها.

توسعه وکشت و کار یونجه به صورت دیم در مراتع به صورت خالص و یا با مخلوط گیاهان تیره گندمیان امکان سیلو نمودن آن در شرایط فنی سیلو.

بررسی میزان کوددهی و انواع آن در رابطه با یونجه.

گیاه شناسی یونجه: یونجه گیاهی است چند ساله یا دایمی که ریشه ای راست و مستقیم داشته و به ریشه اولیه معروف است.

ریشه راست بعد از قرار گرفتن بذر در خاک و جذب رطوبت بدون انشعاب به وجود می‌اید و به موازات پیدایش ریشه اولیه قسمت زیر لپه یا هیپوکوتیل در زیر سطح خاک قرار می‌گیرد.

با طویل شدن زیر لپه جوانه زنی آغاز و گیاه از سطح خاک آغاز می‌گردد .

در این مرحله نسبت به بی آبی و شوری خاک حساسیت زیادی دارد.

تاریخ کاشت الف ) کشت پائیزه: کشت پائیزه در زمانی انجام می‌گیرد که یونجه قبل از فرارسیدن سرمای زمستان به اندازه ای رشد کرده باشد که بتواند شرایط سخت محیطی را تحمل کند .

معمولا بسته به اقلیم های مختلف تاریخ کاشت از اول تا 20 شهریور ماه متفاوت است .

ب) کشت بهاره: در بهار پس از دفع خطر سرمای زمستان می‌توان اقدام به کاشت یونجه نمود .اگر زمان کاشت هرچه زودتر باشد ریشه نبات از رطوبت موجود در خاک که ذخیره شده بارندگی زمستانه بهتراستفاده می‌نماید.

زمان کاشت بسته به اقلیم های مختلف از 15 اسفند تا اواخر فروردین متفاوت است.

ارقام مختلف یونجه 1) یونجه بغدادی.

2) یونجه همدانی.

3) یونجه یزدی.

4 ) یونجه بمی.

کودهای مورد نیاز یونجه 1) آهک و گچ: خاک هایی که اسیدی یا قلیایی هستند ، برای کشت یونجه مناسب نبوده و به وسیله گچ یا آهک اصلاح می‌شوند.

در خاک های اسیدی افزایش آهک قابلیت انحلال آهن، آلومینیوم و منگنز را در خاک کاهش داده و جوانه زنی و رشد گیاه افزایش می‌یابد.

2) ازت: مهم ترین کود شیمیایی دارای ازت که برای محصول علوفه ای چندساله به کار می‌رود ، نیترات آمونیوم است.

در صورت آغشته بودن بذر یونجه به باکتریهای تثبیت کننده ازت افزایش 10-15KG ازت در هر هکتار برای مزرعه یونجه کافی خواهد بود .

اگر مقدار ازت از حد معمولا بیشتر شود موجب فعال شدن غده های تثبیت کننده ازت شده و گیاه را در تثبیت ازت در خاک دچار نارسایی می‌سازد.

3) فسفر: مقدار فسفری که گیاهان مختلف از خاک برداشت می‌کنند بسته به نوع گیاه متفاوت بوده .

این میزان برای یونجه حدود 10KGاست.

کودپاشی در فصل بهار بوده و در عمق قرار می‌گیرد که ریشه های عمودی ریشه بتوانند از ان در تماس مستقیم استفاده نمایند.

4) پتاس: رابطه مستقیمی بین میزان جذب ازت وپتاس وجود دارد به طوری که با جذب بیشتر ازت اندامهای رویشی فعال تر شده و تماس بیشتری نیاز خواهند داشت .

در خاک های شور استفاده از سولفات پتاسیم در دیگر خاکها از کلروپتاسیم استفاده می‌گردد .

یونجه در غلظت 120-140ppm خاک بهترین رشد را دارد که در این شرایط 50KG در هکتار کود نیاز خواهد داشت در این حالت غلظت پتاسیم یونجه 8/3 درصد خواهد رسید.

عناصر غذایی ثانویه سه عنصر C,Mg,S را عناصر ثانویه می‌گویند.

کمبود عناصر ثانویه در یونجه ایجاد مسمومیت در دام می‌کند در عناصر کم مصرف دیگر نظیر روی، مس ، منگنز، مولیبیدون، بودر، آهن و کلرو و ...

نیز در رشد و نمو یونجه موثر بوده که عمدتا در خاک های کشور کمبود آن احساس نمی شود .

در اراضی مرطوب و نیمه مرطوب و در خاکهای PH اسیدی کمبود عناصر فوق بیشتر دیده می‌شود.

کود حیوانی استفاده از کود حیوانی و افزایش آن به خاک قبل از عملیات کاشت تاثیر بسزایی در تولید یونجه و علوفه آن خواهد داشت .

افزایش 20-10 تن کود حیوانی در هر هکتار بسیار مطلوب بوده است.

میزان اب مورد نیاز میزان آب مورد نیاز یونجه بسته به طول مدت رشد و نمو متفاوت بوده و هر چه مدت رشد طولانی تر باشد آب مورد نیاز بیشتر خواهد بود و مقدار مصرف آب بر اساس مقاومت گیاه نسبت به بیماری، آفات، سرما، خشکی ، کیفیت و نوع گیاه بیش از 20-18 هزار متر مکعب در هکتار است.

مهم ترین آفات و علف هرز یونجه آفت سرخرطومی گرد یونجه ، علف هرز سس و بیماری جاروک می‌باشد.

برداشت یونجه زمان برداشت علوفه یونجه بر اساس زمان رشد تنظیم می‌گردد .

به ویژه این امر برای چین اول حائز اهمیت بوده به طوری که یونجه کاشته شده در پائیز در همان سال برداشت نشده و به هنگام برداشت باید توجه داشت که بوته از ریشه کنده نشده و از محل ساقه صورت پذیرد .

تسریع در امر ریشه دوانی و شاخ و برگ فراوان هنگامی امکان پذیر است که چین اول زمانی انجام گیرد که گیاه مرحله گلدهی را پشت سر گذاشته باشد زیرا زمانی که گیاه به گل می‌نشیند رشد ساقه به حداقل رسیده و جوانه های جدید روی طوقه فعال می‌شوند ذخیره غذایی طوقه و ریشه در رشد ساقه های جدید مهم بوده و اگر ساقه های رسیده و جوانه های جدید برداشت نگردد ساقه های جدید کاهش یافته و میزان عملکرد را تحت تاثیر قرار می‌دهد .

بهترین زمان برداشت یونجه در مزرعه هنگامی است که 10% گیاهان مزرعه دارای گل شده باشند.

برداشت زودهنگام هرچند علوفه مرغوب و با کیفیتی را به دست می‌دهد اما میزان ان به شدت کاهش می‌یابد و شرایط متفاوت مزرعه در مقابل علف های هرز را کمتر می‌کند .

ازطرفی برداشت دیر هنگام موجب کاهش کیفی علوفه به همراه افزایش کمی آن خواهد بود و چین بعدی را به تاخیر خواهد انداخت.

مهم ترین شاخص برداشت، طول ساقه های جدید بر روی طوقه به اندازه 2-3cm است هر چند بسته به شرایط اقلیمی متفاوت طول ساقه مختلف خواهد بود .

لذا هنگاهی که مزرعه دارای گیاهانی است که 10% آن مرحله گلدهی را پشت سر گذاشته باشند بهترین زمان مرحله برداشت است .

در این زمان طول ساقه یونجه از زمین حدود 5cm و از محل طوقه 2-3cm است.

منابع: وزارت جهاد کشاورزی استان گلستان، وضعیت کشت محصولات علوفه‌ای در استان گلستان.

شریعی جهان‌تیغ، غلامرضا، زراعت و اصلاح نباتات جوی بدون پوشینه.

شریعی جهان‌تیغ، غلامرضا، زراعت و اصلاح نباتات ذرت علوفه‌ای و سیلو‌های آن.

شریعی جهان‌تیغ، غلامرضا، زراعت و اصلاح نباتات یونجه علوفه‌ای و سیلو‌های آن.