آزمایش هیدرومتری
مقدمه :
تجزیه هیدرومتری برپایه اصل رسوب دانه های خاک در آب می باشد . وقتی نمونه خاکی درداخل آب پراکنده می شود ، ذرات بسته به شکل ، اندازه و وزنشان با سرعت های متفاوت رسوب می کنند . در آزمایش زیر به بررسی اصول و روش آزمایش هیدرومتری خاک می پردازیم .
تئوری آزمایش :
با توجه به رابطه روبه رو و با دانستن L و tمی توان درصد وزنی خاک ریزتر از قطر داده شده را محاسبه
کرد :
D : درصد وزنی رد شده خاک ریزتر از قطر داده شده ( قطر ذرات خاک )
K : عدد ثابت
L : عمق اندازه گیری شده از سطح آب تا مرکز ثقل حباب هیدرومتری
t : زمان
مقدار k تابع توده ویژه خاک (Gs ) و ویسکوزیته می باشد که در دماهای مختلف با توجه به جدول به دست می آید :
وسایل و مواد لازم :
مزور 1000 سی سی و 500 سی سی
هیدرومتر ( چگالی سنج )
خاک ریز دانه ( عبور کرده از الک نمره 200)
هگزا متا فسفات سدیم
دماسنج
روش آزمایش :
20 گرم هگزامتا فسفات سدیم را در مزور 1000 ریخته و به آن آب اضافه می کنیم و خوب هم می زنیم . چون محلول به دست آمده 20 گرم در cc1000 است ، 250 گرم از محلول را جدا می کنیم و در مزور می ریزیم و آن قدر آب
می افزاییم تا به cc1000 برسد . در این حالت دمای محلول را اندازه می گیریم که حدود 20 درجه سلسیوس است و k مربوط به دمای 20 و Gs=2.65 را از جدول استخراج می کنیم که برابر است با k = 0.01365 .سپس چگالی سنج را در درون مزور قرار می دهیم و پس از ثابت شدن آن عدد چگالی سنج را قرائت می کنیم . چگالی سنج عدد 5.5 را نشان می دهد .
مقدار cc 250 از محلول را جدا می کنیم و در داخل ظرف هیدرومتری می ریزیم و خاک را به آن می افزاییم . سپس آن قدر به آن آب می افزاییم تا این که آب به پره های ظرف برسد . ظرف را در دستگاه هیدرومتری قرار می دهیم تا دستگاه به طور کامل خاک را در آب مخلوط کند . مخلوط را در مزور cc1000 می ریزیم و آب را تا cc1000 پر
می کنیم . سپس چگالی سنج را در درون آن قرار می دهیم و در زمان هایی که در جدول مشخص شده عدد چگالی سنج را ثبت می کنیم .
اگر آزمایش در دمای C 20 ادامه پیدا می کرد ، عدد چگالی سنج کمی بالاتراز عدد 5.5 که از نمونه شاهد حاصل شد ،
متوقف می شد . به دلیل آن که آزمایش برای بار دوم در دمای 17 درجه انجام شد چگالی سنج نهایتا عدد 5 را نشان داد که k مربوط به دمای C 17 برابر 0.01417 می باشد .
(جدول 1 و 2 )
آزمایش ترکم
مقدمه :
خاک در حالت معمولی شامل منافذی است که در آن هوا وجود دارد ، به همین خاطر برای به دست آوردن وزن مخصوص خاک نمی توانیم از نمونه غیر متراکم استفاده کنیم . لذا برای به دست آوردن وزن مخصوص خاک باید خاک را خوب متراکم کرد . هدف از انجاماین آزمایش به دست آوردن درصد رطوبت بهینه برای حداکثر تراکم است .
تئوری آزمایش :
تراکم با چکش های کوچک و بزرگ صورت می گیرد و بر دو نوع است : 1- تراکم معمولی 2- تراکم مصالح سدی
تراکم معمولی خود به دو بخش تقسیم می شود :
الف ) در قالب 4 اینچ ، سه لایه ، 25 ضربه در هر لایه ، چکش کوچک 5.5 پوندی ، ارتفاع سقوط cm 12 .
ب ) در قالب 6 اینچ ، سه لایه ، 56 ضربه در هر لایه ، چکش کوچک 5.5 پوندی ، ارتفاع سقوط cm 12 .
تراکم مصالح سدی نیز به دو بخش تقسیم می شود :
الف) در قالب 4 اینچ ، پنج لایه ، 25 ضربه در هر لایه ، چکش بزرگ 10 پوندی ، ارتفاع سقوط cm 18 .
ب ) در قالب 6 اینچ ، پنج لایه ، 56 ضربه در هر لایه ، چکش بزرگ 10 پوندی ، ارتفاع سقوط cm 18 .
پس از تراکم ، وزن م خصوص تر خاک را به راحتی می توان به دست آورد . وزن مخصوص خشک خاک هم از رابطه مقابل قابل محاسبه است :
: وزن مخصوص خشک خاک
: وزن مخصوص تر
: درصد رطوبت
وسایل و مواد لازم :
مزور ، خاک ، وسایل تراکم معمولی نوع الف از قبیل قالب 4 اینچ و چکش 5.5 پوندی ، الک ، ترازو ، قوطی درصد رطوبت ، بیلچه ، کاردک ، سینی و استانبولی .
روش آزمایش :
به میزان 5 کیکوگرم خاک عبور کرده از الک را با ترازو اندازه گیری می کنیم . این خاک را در سه لایه در قالب ریخته و 25 ضربه در هر لایه با چکش 5.5 پوندی می زنیم ، سپس قسمت بالای قالب را برداشته ، سطح خاک متراکم شده در قالب را با کاردک صاف کرده و قالب را با خاک وزن می کنیم . مغزی نمونه متراکم را برداشته و وزن آن را اندازه می گیریم ، سپس در قوطی درصد رطوبت در گرمکن قرار می دهیم . در چندین مرحله این عمل را با افزودن 1 الی 2 درصد ( 50 الی 100 سی سی ) آب تکرار می کنیم و در هر مرحله نتایج را یادداشت می کنیم . این آزمایش را آن قدر تکرار می کنیم تا خاک اشباع شود و وزن خاک داخل قالب کمتر شود .