مقدمه:
- مثال هایی از خوردگی:
- تعریف:
جامع ترین تعریف خوردگی، تخریب مواد در اثر واکنش با محیط اطراف است. از لحاظ کاربردی، کلمه مواد به کلیه اجزاء ماشین ها، تجهیزات فرایندها و سایر محصولات اطلاق می شود که شامل فلزات، پلیمرها و سرامیک ها می باشد و محیط ها نیز مایع یا گاز می باشند گرچه تحت شرایط خاصی واکنش های جامد- جامد نیز ممکن است ایجاد خوردگی کند. در زیر مثال های برای درک بهتر از فرایند خوردگی آمده است که ابتدا رایج ترین موارد و سپس مواردی که خاص تر می باشد ذکر شده است.
- زنگ زدن فولادها در آب یا هوای مرطوب یا محیط های اسیدی مانند تانک ها و لوله های آب، اتومبیل و سازه های فولادی
- خوردگی آلیاژهای پایه آهن در فرایندهای شیمیایی
- خوردگی پره های توربین در توربین های گازی در اثر گازهای داغ ناشی از احتراق
- خوردگی آلیاژهای پایه آهن توسط فلزات مایع
- SCC و حفره دار شدن فولاد زنگ نزن در آب دریا
- مکانیزم های خوردگی:
از آن جا که تعریف خوردگی بسیار وسیع است تعداد مکانیزم های آن گسترده است یکی از مکانیزم های رایج خوردگی، انتقال آن، مولکولی یا یونی است که در فصل مشترک ماده رخ می دهد. این انتقال ها شامل چند مرحله است و کندترین مرحله ها کنترل کننده سرعت نهایی این واکنش ها است. البته در مورد خوردگی این سرعت باید حتی الامکان کم باشد. زیرا این فرایندها را نمی توان مستقیما در مقیاس اتمی مشاهده کرد و لازم است تا مکانیزم های احتمالی را اندازه گیری و مشاهدات غیر مستقیم را به دست آورد. هنگامی که خوردگی الکتروشیمیایی رخ می دهد می توان مکانیزم ها را با اندازه گیری جریان و پتانسیل الکتریکی به دست آورد. از آن جایی که خوردگی الکتروشیمیایی شامل آزاد شدن یون ها در محیط و حرکت الکترون ها در ماده است این مکانیزم تنها در صورتی می تواند رخ دهد که محیط حاوی یون ها و موادی باشد که حاوی الکترون هستند. از مهم ترین موارد مکانیزم الکتروشیمیایی، خوردگی ساده فلزات در محیط های آبی است که اتم ها از سطح فلز به صورت یون وارد محلول می شوند و الکترون ها از طریق فلز به جایی که توسط ذرات در تماس با فلز مصرف می شود منتقل می شوند و به این ترتیب روند واکنش حفظ می شود. خوردگی در اثر حمله مستقیم شیمیایی، اغلب موجب انتقال مواد به محیط می شود حمله مستقیم فیزیکی، غالبا نتیجه اثر مکانیکی محیط است و می تواند فیلم های محافظ را از سطح بر دارد و آن را تخریب کند و یا در اثر نیروهای موضعی شدید منجر به متلاشی شدن ماده شود.
- اهمیت تشکیل محصولات جامد خوردگی:تسریع خوردگی و در تطبل آن ایجاد لایپاسیو:
تشکیل محصولات جامد خوردگی می تواند عامل مهمی در کنترل خوردگی باشد این محصولات زمانی تشکیل می شوند که غلظت یون های فلز وارد شده به محلول به مقداری بحرانی برسد و موجب رسوب ذراتی در محیط شود. از آن جا که غلظت یون فلزی در محلی که این انتقال از فصل مشترک فلز- محلول روی می دهد دارای بیشترین سزان رشته رسوب در مجاورت یا روی سطح فلز تمایل به تشکیل دارد. هیدروکسیدها، اکسیدها یا مخلوطی پیچیده از این مواد رایج ترین محصولات جامد خوردگی است.
اگر رسوب به سطح نچسبد قابلیت انحلال آن خیلی کم باشد و فرایند رسوب باعث می شود که غلظت یون فلز، کم شود و سرعت خوردگی بالا رود زیرا یون های فلزی به طور مداوم از محلول حذف می شوند و برای جبران این حذف نیروی محرکه ای جهت انتقال یون از فلز به محلول ایجاد می شود.
علیرغم حالت فوق، رسوباتی که به شکل فیلم های پیوسته و غیر متخلف به سطح فلز می چسبد موجب کاهش شدید سرعت خوردگی می شوند زیرا در این حالت نفوذ کند یون ها از میان فیلم ها، مکانیزم کنترل کننده ی سرعت خوردگی است. حال اگر فیلم محافظ، هادی الکتریکی ضعیفی باشد آنگاه واکنش اکسید اسیون یا خوردگی به تعویض می افتد زیرا رسیدن الکترون ها به فصل مشترک محلول برای انجام واکنش کاتدی، به سختی انجام می شود. سرعت خوردگی فلزاتی که محصولات خوردگی آن ها تشکیل فیلم های محافظ می دهد به مقدار زیادی و گاهی تا چند صد برابر کاهش می یابد. این فیلم ها در شرایط اکسید کننده بحرانی تشکیل می شوند در این حالت گفته می شود فلز روئین شده است و همان طور که انتظار می رود یا افزایش خواص خورندگی محیط به جای آن که فعال تر شود. غیر فعال و پسیو می شود. سرعت خوردگی به صورت تابعی از قدرت اکسید کفندگی است. شکل و موقعیت منحنی بستگی به فلز پا آلیاژ و عوامل محیطی از جمله ی PH، دما و حضور برخی از آنیون های غیر اکسید کننده به ویژه یون کلرایو دارد بدیهی است فلز یا آلیاژ مورد نظر باید توانایی تشکیل فیلم محافظ پسیو را در محیط مورد استفاده داشته باشد. همچنین بایستی شرایط محیطی به گونه ای تنظیم شود که شرایط اکسید کنندگی لازم برای تشکیل فیلم محافظ پسیو روی سطح فلز ایجاد شود.