والدین و مربیان به منظور شناخت مسائل نوجوانان و حل مشکلات آنان باید نیازهای این دوره را بشناسند زیرا عدم شناخت نیازها موجب ایجاد مشکلات بسیاری در نوجوانان می شود.
آنها باید بتوانند در صورت لزوم، علت مشکلات به وجود آمده در نوجوانان را شناسایی کنند.
مسائل نوجوانان را می توان به چند دسته تقسیم نمود :
1-مشکلات جسمی: نقایص عضوی، مشکل رشدی، رژیم غذایی و ترس از چاقی و لاغری جزء مشکلات مهم نوجوانان می باشد.
گاهی اوقات نوجوانان از رشد خود، بیمناک بوده و رژیم های غذایی برای کاهش یا افزایش وزن اتخاذ می کنند.
والدین باید به این امر توجه خاصی داشته باشند.
2-مشکلات شخصیتی: از آنجا که در دوره بلوغ، نوجوان در حال شکل گیری شخصیت است ممکن است دچار بحران هویت گردد.
3-مسائل مربوط به خانه و والدین: این مسائل در ارتباط با رابطه بین والدین و نوجوانان، رابطه نوجوانان با دیگر افراد خانواده مطرح می شود.
4-موقعیت اجتماعی: از آنجا که نوجوان در دوره نوجوانی در صدد برقراری مناسبات اجتماعی است و در این زمینه به تمرین و مهارت می پردازد.
لذا مشکلات بسیاری در این رابطه ممکن است به وجود آید.
5-مسائل جنسی: تحولات بلوغ، نوجوان را به یک موجود جنسی تبدیل می نماید و همیشه در ذهن نوجوان سئوالات بسیاری در این زمینه مطرح است.
6-مسائل دینی و اخلاقی: باورها و ارزشهایی که نوجوان در ذهن خود می پروراند .
7-مسائل مربوط به موفقیت تحصیلی: برای نوجوان مسائل مربوط به مدرسه ، مطالعه ، موفقیت تحصیلی و رابطه با معلم نیز وجود دارد.
8-مسائل مربوط به شغل و مسائل اقتصادی: به دلیل استقلال طلبی نوجوان ، نیازمند به مادیات می باشد.
9-بیماریهای روانی: برخی از نوجوانان در اثر مشکلات زیاد، دچار اختلالات روانی می شوند که باید هر چه سریعتر شناسایی و درمان شوند.
10-مسائل اوقات فراغت: به اوقات فراغت نوجوان باید اهمیت بسزایی داد.
زیرا نوجوان نیازمند بازی و سرگرمی در اوقات فراغت است و عدم توجه به این اوقات می تواند موجب سردرگمی و روی آوردن به گروههای خلاف شود.
11-مسائل اعتیاد: نوجوانان ممکن است در اثر مسائل عاطفی یا گسسته بودن خانواده هایشان دچار انحرافات و اعتیاد گردند.
12-بزهکاری: اعمال خلاف دوره نوجوانی مشکلاتی را برای نوجوان ایجاد می کند.
نوجوانان باید بدانند که در حد و مرز قانون رفتار کنند.
13-تضاد بین نسلها : والدین و مربیان باید به مسئله تضاد بین نسلها نوجه کنند تا بتوانند مسائل نوجوانان را به حداقل برسانند، به خصوص در زمینه حل مشکلات می بایستی نوجوانان را هدایت کنیم تا با توجه به تواناییها و نیازهای، قادر به حل مشکلات خود باشند.
راهکارهای حل مشکلات
والدین باید با نوجوانان ارتباط مستقینی داشته باشند تا بتوانند آنها را در حل مشکلات یاری نمایند.
چنانچه راهکارهایشان مفید واقع نشد می بایستی از راهنمایی و مشاوره تخصصی استفاده کنند.
وقتی که صحبت از مشکل می شود منظور حل مستقیم مسائل نیست، بلکه باید فقط به او کمک کرد تا خود راه حل را پیدا کند.
زیرا حل مستقیم مشکلات، قدرت حل مسائل را از نوجوانان سلب می کند، نوجوانی دوره آزمایش و کسب تجربه است.
بنابراین چنانچه دیگران مشکلات نوجوان را حل نمایند، نمی تواند تجربه کافی به دست آورد و در نتیجه مهارتها و عزت نفس وی کاهش یافته و نمی تواند فرد مستقلی شود.
مراحل حل مشکل
به منظور حل مشکلات، اولین گام شناخت مسئله، تعریف آن و تشخیص مسئله از شبه مسئله است.
گاهی اوقات واقعاً مسئله اصلی را تشخیص نمی دهیم و حل شبه مسئله، مشکلی را برطرف نمی کند و مشکل کماکان در حال اصلی خود باقی مانده و فقط وقت و انرژی ما به هدر رفته است.
نوجوان باید با راهنماییهای والدین و مربیان، مسئله را شناسایی نموده و سپس حل کند.
در غیر اینصورت اگر قادر به حل مشکل نبود والدین به او کمک می کنند.
گام بعدی ارائه راه حلهای مختلف برای حل مشکل می باشد.
این امر مستلزم مرور مسئله به طور ذهنی و ارائه راه حلهایی برای آن می باشد.
در این مرحله خود نوجوان باید مسئول حل مسئله باشد.
زیرا این امر موجب کسب تجربه و مهارت در وی، مسئولیت پذیری و افزایش اعتماد به نفس وی خواهد شد.
نوجوان باید یاد بگیرد که راه حلهای مختلفی برای حل مسئله ارائه دهد نه فقط یک راه حل.
این امر موجب خواهد شد که نوجوان به کسب تجربه و خلاقیت نائل گردد، در مواقع ایجاد مشکل، درمانده، افسرده و ناتوان نشود و حتی مانع بروز مشکل می شود.
نوجوانان باید بدانند که در حل مشکلات به کمک و راهنمایی دیگران از جمله والدین ، مربیان و بزرگسالان نیاز دارند.
مشکلات نوجوانان: در دوران نوجوانی و اوایل جوانی,مشکلات و مسایل بسیار است که به قسمتی از آنها اشاره کردم.البته اگر با آنها درست مقابله کنیم,شیرین ترین مقطع زمانی برای انسان خواهد بود.
مثلا وقتی میتوانیم از موزیک با شعری پرمحتوا که سخن از بودن و زیبایی را حس کردن دارد لذت ببریم و ذهن خود را با خوبی ها و زیبایی ها پر کنیم,به آهنگهایی گوش دهیم که خواننده ای برای پر کردن جیب خود و محبوبیت(البته بین جوانان) شعر هایی میخواند که دم از عشق,عشقی که خود بویی از آن نبرده و از این کلمه زیبا برای اغفال جوانان سواستفاده میکنند.
چرا که ضمیر ناخودآگاه ما این مطالب را ضبط کرده و در دراز مدت امکان بروز حوادث دارد مثل خودکشی,روی آوردن به اعتیاد,فرار از منزل و پناه بردن به عده ای سودجوکه زبانی شیرین با کلماتی دروغین دارند.
پس بهتر است قبل از غرق شدن در این افکار از خود بپرسیم,چرا خود این خواننده آنطور که بیان میکند,به آن عمل نمیکند؟
آنوقت آن روی دیگر سکه نمایان میشود و متوجه میشویم که از عقل و شعوری که داریم درست استفاده کنیم و تجربه تلخ دیگران را ما بار دیگر تجربه نکنیم.
البته این بدان معنا نیست که برگشتی وجود ندارد بلکه کسی که از این راه که کمی دشوار است,برگشت و مسیر درست را طی کرد,الگویی خواهد شد برای جوانان دیگر,بخ خصوص جوانان ایرانی امروزه بنا به دلایل مختلف سیاسی , اجتماعی , با مشکلاتی مواجه هستند که تصورش هم برای هم سرفهای خارجی آنان دشوار و بعضا غیر ممکن است.
این مسایل که تقریبا برای همه ما شناخته شده است,مثل مشکل مسکن,اشتغال,ازدواج,تحصیل و تفریحات سالم مواردی هستند که متاسفانه از طرف مسیولین,توجه کمی به آنها شده و باعث ناامیدی برای نسل فردا شده است.
البته به نظر من برای تمام اینها راه مقابله و مبارزه وجود دارد و آن راه,راه درست اندیشیدن و عمل,با نفس بالاست.
اگر کسی در آغاز راه مبارزه را شروع کرده و بدان غلبه کند,به تمام آن چیزها که روزی رویایی بیش نبوده دست خواهد یافت.
در غیر اینصورت روی آوردن به مواد مخدر که امروز حالت بهرانی برای جامعه پیدا کرده,از دواج های غیر اصولی,سرقت و فساد,جای ریبایی های زندگی را خواهد گرفت و این از نوع خوب بیزاری از این نوع زیستن است و نوع بد آن که در اصل پایان راه است, خودکشی است که به نظر جوان منحرف,بهترین راه گریز از این تباهی است.
شاید پیش خود فکر کنید که راههای بهتری هم برای فراموش کر دن مشکلات هست.مثل رفتن به مهمانی های شبانه ,با دوستان قدم زدن در پارک و راه امروزی یعنی استفاده کردن از اینترنت.
البته اینها بسیار مفید هستند ولی نه برای جامعه ای که در آن بسیادند سودجویانی که با توسل به دروغ در کمین جوانان نشسته اند,جوانانی که فردا را باید بسازند و نسل بعدی را الگو باشند.
من میپرسم پسری که توسط اینترنت با دختر خانومی آشنا شده و بلافاصله به او ابراز عشق و علاقه میکند,تا چه حد قابل اطمینان است؟یا کسی که در یک مهمانی دم از دوست داشتن میزند و با سواستفاده از وازه پرمعنای عشق,دختر معصوم را با یک قرص یا مقداری مشروب راهی مسیر فساد میکند و در کنار او پسری را با حرفهای دوستانه با مواد مخدر آشنا میکند,چه نصبتی با شما دارد؟
آیا واقعا یک دوست دست به چنین اعمالی میزند؟
مشکلات نوجوانان در خانواده من منکر آن نیستم که در هر خانواده,امکان بروز مشکلاتی برای نوجوانان داشته باشد.
ولی اکثر این مشکلات به دلیل رفتار و گفتار خودمان با والدین بوجود می آید.به استثنای آن خانواده ها که والدین لیاقت داشتن فرزندانی صالح مثل شما را ندارند.و این والدین میانسالهایی هستند که روزی جوانی بیش نبوده و راه درست را نپیموده اند.
رفتار و گفتار نادرستی که در بالا به آن اشاره شد,همان حس بزرگ بودن و عاقل شدن و مستقل تصمیم گرفتن جوانان است و به نظر من رفتار نادرستی نیست در صورتی که گفتار و کردار در حد معقول باشدتا منجر به افتادن در مسیر ناهموار تباهی و تاریکی نشود.
باید قبول کرد که در هر مقطع سنی,اشخاص طرز فکر مختص آن دوره را دارند.
مثلا رفتار یک کودک 5 ساله, به نضر ما احمقانه و بعضا خسته کننده است و یک نوجوان 16 ساله نمیتواند مثل آن فکر کند یا عمل کند.همینطور هم یک پدر 45 ساله کودک که حدود 30 سال قبل سن پسر 16 ساله را داشته و شرایط زندگی و اجتماعی آن زمان با حالا تفاوت زیادی داشته,او را کاملا درک کرده و حرفها و نصایح خود را طوری بیان کند که برای پسر قابل قبول و درک باشد.
پس این ما هستیم که باید از خود انعطاب بیشترس نشان داده و راحت تر با این اوظاع کنار بیایم مثلا وقتی مادر یا پدری با تماس تلفنی دختر خود با یک پسر غریبه مخالفت میکند,دختر از مالدین میرنجد و مخالفت میکند و اینجاست که همکلاسی او که فریب پسری را خوردهو وعده های دروغین او را باور کرده و پا به راه پوچی گذاشته ,راهی که به ظاهر زیباست و آن دختر را با خود به همان مسیر تاریک میبرد.
در حالی که والدین راه و روش و زیبایی آینده را برای دختر آرزو دارند ولی به نوعی که سن ایشان اعجاب میکند,با این مساله برخورد میکند.
پس بیایید کمی منصف باشیم و زحماتی که والدین برای ما میکشند و دلسوزیهایی که میکنند را با دروغها و نیرنگهایی که دیگران,دیگرانی که خود گرفتار بلا هستند مقایسه کرده و بعد تصمیم بگیریم نوجوانی و انعطاف پذیری همانطور که قبلا به آن اشاره شد,نوجوانی سنی است که پایه و اساس آینده در آن بنا میشود و دو حالت خوب و بد دارد.
در این مرحله اگر نوجوان,چه پسر و چه دختر با کمی دقت به محیط اطراف خود و الهام گرفتن از تجربه بزرگترها,میتوانند انتخابی پسندیده به عمل آورند.
در این سن آدمها ار انعطاف پذیری بالایی برخوردارند که ار محاسن آن دوره است.چرا که قبل از آن در دوران کودکیصرفا به دستورها و خواهش های بزرگترها عمل کرده و به فکر بازیگوشی هستند و بعد از آن نیز تغییر عادات,افکار و اعمال,بسیار سخت است.
پس مکررا تاکید میکنم که در اینجاست که با کمک و همفکری و اندیشیدن درست و با دوری از اشخاصی که به دروغ,وعده های شیرین میدهبد.
وی خود گرفتار منجلاب روزگار هستند و ما با اینکه حال آنها را میبینیم,راه درست را انتخاب کنیم.
تصویر آینده از دید نوجوان هر کسی در زندگی تصویری از آینده که البته در موارد مادی تصویری زیبا و رویایی است که دستیابی به یک چنین زندگی زیبا,مستلزم به بنایی مستحکم و ادامه راه درست است که شروع آن از اول سنین نوجوانی آغاز میشود و این همان دوره پر مخاطره است که باید هوشیار بود و واقع بین.
این مرحله از زندگی است که یک پسر با آرزوی خلبان شدن راه به این دوره گذاشته و با کمی غفلت,اعتیاد گریبانش را میگیرد و دختری که به جای زندگی در کنار مرد رویایی خودش,با شنیدن چند کامه ظاهرا زیبا,راهی خانه های فساد میشود نوجوانی و تمایلات خاص آن نوجوانی مرحله ای از زندگی است که معمولا در پسرها از سن 15 سالگی و در دخترها از 13 سالگی شروع شده و حدود 4 الی 5 سال ادامه پیدا میکند.
از آغاز این دوره, تمایل به جنس مخالف که از بدو تولد وجود دارد,نمایان شده و حالت دیگری پیدا میکند که اگر با این مساله درست برخورد نسود,مضرات بسیاری به همراه خواهد داشت که رایج ترین آن در مسیر فساد قرار گرفتن است.
در این دوره جوان احساس بزرگی کرده و به والدین خود کمتر توجه میکند و همین باعث منحرف شدن از مسیر درست زندگی و ورود به دنیهیی میشود که متاسفانه به نظر او خوشایند بوده.ولی ورود به آن راه بسیار راحت و برگشت از آن مستلزم آگاهی و کوشش بسیار میباشد راه حل و توصیه ها همانطورکه برای هر مشکلی راه حل خاصی وجود دارد ، برای مشکلات نوجوانان نیز راه حلهای مختلفی وجود دارد.
اگر خانواده ها به مقوله ی خود ارزشمندی یا عزت نفس نوجوانان بها دهند خیلی از مشکلات و اختلالات رفتاری فرزندان خود را حل کرده و در شکل گیری شخصیت آنها تأثیر می گذارند.
1 – در برخورد با نوجوانان ، ملایم و منطقی باشید.
2 – هیچگاه نظرات خود را به نوجوانان ، تحمیل نکنید.
3 – تجارب موفقیت آمیز نوجوانان را افزایش دهید.
4 – نوجوانان خود را با الگوهای رفتاری مطلوب آشنا کنید.
5 – نسبت به احساسات و عواطف نوجوانان خود بی تفاوت نباشید.
6 – توجه داشته باشید که مشاجرات لفظی درخانه (میان پدر و مادر) ، در روحیه یا رفتار نوجوان منعکس می شود.
7 – به بهانه ی گفتگو با نوجوانان ، اهداف خود را به آنها القا نکنیم.
8 – تحملِ نوجوان را برای مواجه شدن با ناکامی های اجتماعی افزایش دهید.
9 – برای پرکردن اوقات فراغت نوجوانان ، اهمیت بسیاری قائل شوید.