بخش اول
درس اول :
عصر حافظ ( دوران شکوه و شکست )
تاثیر حمله مغول و تاتار درزمینه های فکری و فرهنگی
1. پریشانی اندیشه 2. سستی بنیان های فلسفی
3. رواج خرافات 4. دل سپاری قضا و قدر
5. بی توجهی به دنیا
تاثیر حمله مغول درادبیات و ذوق ایرانیان
1. رواج و اژه های مغولی 2. دل مردگی و بی سرانجامی
3. پژمردگی ذوق ها و عواطف شاعران
تاثیر حمله مغول در مذهب و عقاید با وجود بی تعصبی و بی عقیدگی برخی ایلخانان
1. گسترش و تبلیغ مذهب زرتشتیان و مسیحیان
2. گسترش مذهب شیعه و تشکیل حکومت محلی آن ها مثل سربداران در خراسان – مر عشیان در مازندران
ارزنده ترین آثار هنر اسلامی 1. شاهنامه بایسنقری (بطور کامل )
عصر مغول 2. برگهای از قرآن بایسنقری در کتابخانه آستان قدس
شبه قاره هند
آسیای صغیر
مراکز ادبی عصر حافظ آذربایجان
اصفهان
فلات مرکزی ایران
پارس
موضوع عمومی شعر در عصر حافظ :
1. ضعف قصیده ( حمد و نعت و منقبت ، شکایت مسائ اجتماعی .....)
2. ابتکار در دو زمینه
الف ) تقلید از شیوه و سبک استادان پیش
3. تقلید به دو صورت ب) جوابگویی اشعار مشهور با همان وزن و قافیه
4. داستانسرایی به تقلید از : نظامی
5. در قصاید : خاقانی – اموزی – جمال الدین
6. در غزل : سعدی – امیر خسرو – ظهیر
7. بهترین تقلید ها از : عبید زاکانی – حافظ
8. سرودن منظومه حماسی : به تقلید از شاهنامه فردوسی
ضعیف تر شدن محتوا
9. شعر از نظر محتوا دور شدن از پختگی عصر مولوی و سعدی
رواج ساقی نامه – معما – ماده تاریخ
عبید زاکانی
10. رواج طنز اجتماعی سبماق اطعمه
حافظ
1.تباهی زبان شعر هم در لفظ و هم درساخت و کلام
11. زبان شعر عصر حافظ : 2. گسترش و عمومیت یافتن شعر و ادب در کوچه و بازار
3.وجود عرفان و ر غبت شاعران به طرح مسائل اجتماعی و حافظ باعث نجات زبان و فرهنگ فارسی شد.
فخرالدین عراقی : ( عارفی از سلسله سوختگان )
قرن 7 قبل از حمله مغول نام :ابراهیم محل تولد : روستای کمجان از فراهان نسبتها : همادنی – فراهانی – عراقی ( سکونت درعراق عجم )
آشنایی او با آثار محی الدین عربی از طریق صدالدین قونوی درقونیه : آشنایی با مولوی
آثار :
1. دیوان : 5 هزار بیت – قالبهای قصیده ، از همه بیشتر غزل ، مثنوی ، ترانه و قطعه
2. عشاق نامه : ده نامه : قالب مثنوی و غزل به وزن حدیقه سنایی – شاعر هر فصل را با مبحث عرفانی آغاز و با تمثیل و حکایت به پایان می برد.
3. لمعات : نثر ونظم – موضوع عرفان وسیر وسلوک عارفانه مهم ترین شرح برآن : اشعه اللمعات از جامی
شعر و نثر عراقی : گرم و دلپذیر کلام : ساده و استوار مثنوی و قصاید بیشتر رنگ حکمت و تحقیق و غزل شور و نشاط عارفانه
درس دوم
خواجوی کرمانی ( تحل بند شاعران ) قرن (8)
سعدی خواجو حافظ
- از بزرگان : خراجگان کرمان
- تخلص شعری او : خواجو
- تخلص تحل بند شاعران : به دلیل هنرنمایی در شعر
- شاعر معاصر او : حافظ صنایع الکمال
1. دیوان : قصاید غزلیات ، قطعات ، ترجیع و رباعیات ( 2 بخش ) بدایع الجمال
سام نامه همای و همایون گل ونوروز
آثار 2. شش مثنوی روفته الانوار کمال نامه گوهر نامه
- رساله اللبادیه : مناظره نی و بوریا
3.آثار منثور : ( 3 مناظره ) : نثر مزین و آمیخته به شعر - سبع المثانی : مناظره شمشیر وقلم
- شمس و سحاب
شعر و عرفان خواجو :
- قصاید : توحید و نعت و منقبت زهد و پند
- قطعات : مسائل اجتماعی و انتقادی
- قصیده به تقلید از سنایی در غزل از سعدی
درحماسه از فردوسی داستان غنایی از نظامی
ابن یمین (قطعه سرایی فارسی )
- شاعر شیعه مذهب عصر سربداران - تولد : قریه فریوممد جرین خراسان
- مردی قانع و گوشه گیر و دهقان پیشه - هنر او : خلث قطعات مشتمل بر پند و اندرز
موضوع قصیده : مدح و منقبت امامان شیعه
موضوع غزل : عشق و دلدادگی
- در شعر او قناعت پیشگی و بی اعتمادی دنیا تاکید شده
سیف فرغانی ( انتقاد اجتماعی )
- نیمه اول قرن 7 همزمان حمله مغول
تولد : فذغانه در ماوراء النهر علت شهرت
مولانه : مقالات نداشته
شاعران معاصر
سعدی : ستایش او و مکاتبه با او