در صفت بهار و مدح ابوالحسن
نوبهار آمد و آورد گل و یاسمنا باغ همچون تبت و راغ بسان عدنا
سجع متوازی
آسمان خیمه زد از بیرم و دیبای کبود میخ آن خیمه ستاک سمن و نسترنا
نام گلها تناسب دارد.
کبک ناقوس زن و شارک سنتور زنست فاخته نای زن و بط شده طنبور زنا
استعاره
پرده راست زند نارو بر شاخ چنار پرده باده زند قمری بر نارونا
استعاره
پوپوک پیکی نامه زده اندر سر خویش نامه گه باز کند، گه شکند برشکنا
تشبیه
نرگس تازه چو چاه ذقنی شد بمثل گر بود چاه ز دینار و ز نقره ذَقنا
تشبیه مشروط
چونکه زرّین قدحی در کف سیمین صنمی یا درخشنده چراغی بمیان پَرنا
تشبیه مرکب
وان گل سوسن ماننده جامی ز لبن ریخته مُعصَفرِ سوده میان لَبنا
جناس زائد
سال امسالین نوروز طربناکترست پار و پیرار همیدیدم، اندوهگنا
جناس زائد مکرر
دیوان، صص 1 و2
*********
همی ریزد میان باغ، لؤلؤها به زنبرها همی سوزد میان راغ، عنبرها به مجمرها
سجع متوازی
زقَرقوبی بصحراها، فرو افکنده بالشها زبوقلمون بوادیها، فرو گسترده بسترها
استعاره
زده یاقوت رُمّانی، بصحراها به خرمنها فشانده مشک خرخیزی، ببستانها به زنبرها
استعاره
شکفته لاله نعمان، بسان خوب رخساران بمشک اندر زده دلها، بخون اندر زده سرها
تشبیه
چو حورانند نرگسها، همه سیمین طبق بر سر نهاده بر طبقها بر ز زرّ ساو ساغرها
تشبیه
بسان فالگویانند مرغان بر درختان بر نهاده پیش خویش اندر، پر از تصویر دفترها
استعاره از برگها
عروسانند پنداری بگرد مرز، پوشیده همه کفها بساغرها، همه سرها به افسرها
مصرع دوم استعاره دارد
زمین محراب داوودست، از بس سبزه، پنداری گشاده مرغکان بر شاخ چون داوود حنجرها
تلمیح دارد
خداوندیکه ناظم اوست، چون خورشید رخشنده زمشرقها بمغربها، زخاورها بخاورها
تشبیه- مصرع دوم کنایه از همه جهان
مه و خورشید سالاران گردون، اندرین بیعت نشستستند یکجا و نبشتستند محضرها
استعاره
فریش آن منظر میمون و آن فرخنده تر مخبر که منظرها ازوخوارند و درعارند مخبرها
جناس زائد
بهار نصرت و مجدی و اخلاقت ریاحینها بهشت حکمت وجودی وانگشتانت کوثرها
تنسیق صفات
بود آهنگ نعمتها، همه ساله بسوی تو بود آهنگ کشتیها، همه ساله بمعبرها
سجع متوازن
کف رادتو بازست و فرازست اینهمه کفها دربارت گشاده ست وببسته ست اینهمه درها
تضاد
بپیروزی و بهروزی، همی زی با دل افروزی بدولتهای ملک انگیز و بخت آویز اخترها
تأیید و موازنه
دیوان، صص 2 و 3 و 4
*********
چو از زلف شب باز شد تابها فرو مرد قِندیل محرابها
استعاره
سپیده دم، از بیم سرمای سخت بپوشید بر کوه سِنجابها
استعاره
ابر زیر و بم شعرا عَشیّ قیس همی زد زننده به مضرابها
استعاره
«و کأس شربتُ علی لَذّه و اُخری تداویتُ منها بها»
ملمع
«لکی یَعلم النّاسُ انّی امرؤٌ اخذتُ المعیشهَ مِن بابها».
ملمع
دیوان، صص 4 و 5
*********
غرابا مزن بیشتر زین نعیقا که مهجور کردی مرا از عشیقا
نعیق تو بسیار و ما را عشیقی نباید بیک دوست چندین نَعیقا
ردو القافیه
خوشا منزلا، خرّما جایگاها که آنجاست آن سرو بالا رفیقا
سجع متوازن
بود سرو در باغ و دارد بت من همی بر سر سرو باغی انیقا
استعاره
فلک چون بیابان و مه چون مسافر منازل: منازل، مجرّه: طریقا
تشبیه، جناس تام
بُریدم بدان کشتی کوه لنگر مکانی بعید و فلاتی سَحیقا
کنایه
دیوان، صص 5 و 6
*********
این زبیب ای عجبی مرده انگور بود چون وراتر کنی زنده شود اینت غریب
سجع متوازی
دیوان، صص 6
*********
چه مرده و چه خفته که بیدار نباشی آنرا چه دلیل آری و اینرا چه جوابست
لف و نشر
وین نیز عجبتر که خورد باده نه بر چنگ بی نغمه چنگش به می ناب شتابست
جناس زائد
در مجلس اَحرار سه چیزست و فزون به وآن هر سه شرابست ور َ بابست و کبابست
سجع متوازی
دفتر به دبستان بود و نقل به بازار وین نرد بجایی که خرابات خرابست
جناس زائد مکرر
ما مرد شرابیم و کبابیم و ربابیم خوشا که شرابست و کبابست و ربابست
موازنه- تکرار
دیوان، صص 6و 7
*********
در وصف خزان و مدح احمد بن عبدالصمد وزیر سلطان مسعود
المنّه الله که این ماه خزانست ماه شدن و آمدن راه رزانست
جناس لاحق
آبی چویکی کیسگکی از خز زردست در کیسه یکی بیضه کافور کلانست