اسپکتروفتومترها
یک فریم از تجهیزات پزشکی:
اسپکتروفتومترها، تجهیزاتی است که جذب یا عبور طول موجهای مشخصی از انرژی تابشی (نور) از یک آنالیت را در یک محلول تعیین میکنند. به دلیل تفاوت در تعداد و آرایش گروهها، پیوندهای دوگانه اتمهای کربن در هر مولکول نور را در طول موجهای خاص با الگوی طیف مشخص، جذب میکند. بر اساس قانون بیر - لامبرت (Beer - Lambert) ، مقدار نوری که در این طول موج مشخص جذب میشود مستقیماً با غلظت آن نمونه شیمیایی متناسب است. اسپکتروفتومترهای مرئی و فرابنفش، رایجترین دستگاههای جذب سنجی در مراکز تشخیصی و آزمایشگاهی است.
اسپکتروفتومتر نور مرئی
در آزمایشگاهها، بخش گسترده ای از اندازه گیریها بر اساس واکنشهای جذب سنجی صورت میپذیرد. فعالیت اکثر آنزیمها، تری گلیسیرید، کلسترول، لیپو پروتئینها، قند، کراتینین، اوره و . . . طیف وسیعی از آنالیتها با کاربردهای بالینی و تحقیقاتی، طیف وسیعی از داروها و بخش گستردهای از متابولیتها با اسپکتروفتومتری قابل سنجش است. بررسی ساختمان مولکولی، شناسائی ترکیبات، مقایسه ساختمانها، یافتن طول موج ماکزیمم جذب و . . . از دیگر کاربردهای اسپکتروفتومتری در مسائل تحقیقاتی است.
اجزاء دستگاه
6 قسمت اصلی در ساختمان اسپکتروفتومترها وجود دارد که عبارت است از:
منبع نور (Light Source)
تکفام ساز (Monochromator)
متمرکز کننده پرتو (Focusing Device)
محل نمونه (Cuvet)
آشکارساز (Detector)
دستگاه نمایش خروجی (Display Device)
منبع نور (Light Source)
منبع نور در اثر افزایش حرارت به کمک الکتریسیته در یک لامپ تأمین میشود. شرایط اصلی این منبع، شدت کافی، پایداری و پیوستگی اجزای آن است. برای تامین نور مرئی به منظور اندازهگیری، محلولهای نسبتا رقیقی که تغییر در شدت رنگشان متناسب با تغییر در غلظتشان است، معمولا از لامپهای تنگستن (با طول موج تولیدی بین nm 900-330) استفاده میشود.
تکفام ساز (Monochromator)
این قسمت از دستگاه پرتو چند فام را به پرتو تکفام تبدیل میکند. این عمل ممکن است توسط منشور یا سیستم گریتینگ انجام شود. فیلترها شیشههای رنگی است که بخش وسیعی از پرتوها را جذب کرده و فقط طول موجهای محدودی را عبور میدهد.
متمرکز کننده پرتو (Focusing Device)
با ترکیبی از عدسیها، شکاف بین دو تیغه باریک فلزی و آئینهها در مسیر پرتو تابش، پرتوها موازی میشود و با تنظیم عرض شکاف میتوان عرض پرتو را تنظیم کرد. هر چقدر عرض شکاف نور به کار رفته کمتر باشد، کیفیت پرتوها بهتر خواهد بود.
محل نمونه (Cuvet)
کووتها قسمتی از دستگاه است که نمونه مورد نظر یا بلانک در آن قرار میگیرد. این بخش معمولا به صورت استوانه یا مستطیل بوده و از شیشه، کوارتز یا پلاستیک ساخته میشود. کووتهای پلاستیکی و شیشهای برای محدوده مرئی به کار میرون.
آشکارسازها (Detectors)
دستگاههایی است که یک نوع از انرژی را به نوع دیگری تبدیل میکند و معمولا به سه گروه اصلی تقسیم میشود : 1- فتوالکتریک، 2 - فتوشیمیایی و 3 - حرارتی. در دستگاههای اسپکتروفتومتر از آشکارسازهای فتوالکتریک استفاده میشود. فتوسل و فتو تیوب از سادهترین آشکارسازها است. فتو ترانزیستورها و فتودیودها نیز برای این منظور استفاده میشود.
دستگاه نمایش خروجی (Display Device)
این قسمت، میتواند یک گالوانومتر، صفحه ثبات، اسیلسکوپ یا صفحه نمایشگرکامپیوتر با نرم افزارهای متنوع باشد.
- اسپکتروفتومتر فرابنفش (Ultraviolet)
دانشنامه کلمات:-
الکتریسیته