آدنوکارسینیومای کولورکتال و پولیپ
- شایع ترین بدخیمی GI می‌باشد.
- میزان بروز در مردان و زنان برابر است.
- تشخیص زودهنگام و پیشرفت در روش‌های درمان و جراحی مسئول کاهش مورتالیتی از این سرطان در طی سالهای اخیر بوده است.
ریسک فاکتورها
- سن بالا : بیش از 90% موارد بعد از سن 50 سالگی تشخیص داده می‌شود. (سن شروع غربال گری)
- فاکتورهای ارثی : 80% اسپورادیک و 20% سابقه فامیلی مثبت کانسر کولورکتال لذا به تمام بیمارانی که به سندرم‌های خانوادگی در آنها مشکوک هستیم باید مشاوره ژنتیک توصیه گردد.
- رژیم غذایی : چربی و فیبر کم
ولی غذاهای حاوی اسید اولئیک (روغن زیتون، نارگیل وی روغن ماهی) خطر را افزایش نمی‌دهد.
مصرف الکل می‌تواند در بروز کانسر کولورکتال موثر باشد.
مصرف کلسیم و سلنیم Vit-A-C-E کاراتوئید و فنول‌های گیاهی خطر سرطن کولورکتال را کم می‌کند.
- چاقی و کم تحرکی
- IBD : (التهاب طولانی مدت از عوامل ایجاد کننده بدخیمی در مخاط روده است) در پان کولیت اوسراتیو خطر کانسر 2% درصد بعد از ده سال 8% بعد از بیست سال و 18% بعد از سی سال در پان کولیت ناشی از کرون نیز خطر مشابهی وجود دارد.
کولیت
در کولیت سمت چپ خطر کمتر است.
لذا در کسانی پان کولیت دارند کولونوسکوپی و بیوپسی‌های متعدد پس از 8 سال و کسانی که کولیت سمت چپ دارند بعد از 15-12 سال توصیه می‌گردد.
- مصرف سیگار بیش از 35 سال (ریسک آدنوم کولون )
- اورتروسیکموئید هیدروستومی
- آگرومگالی، افزایش هورمون رشد یا هورمون رشد شبیه به انسولین
- رادیوتراپی لگن
- نقص ژنتیک :
شامل انکوژن-Ras K
غیر فعال شدن ژن‌های سرکوب کننده DCC , PS3 – Apc
سرطان در اثر افزایش تجمع این موتاسیون‌ها، از پولیپ‌های آدنومایی به وجود می‌آید.
موتاسیون Apc در هر دو آلل برای ایجاد پولیپ لازم است.
موتاسیون در یک آلل K-ras منجر به اختلال در چرخه سلولی می‌شود. محصول ژن k-ras یک G Protein است که در هدایت سیگنال‌های داخل سلول نقش دارد.
k-ras فعال – اتصال بهGTP – هیدرولیز GDP – غیر فعال شدن G Protein
موتاسیون k-ras سبب می‌شود G Protein فعال باشد و تقسیم غیر قابل کنترل سلولی گردد.
موتاسیون APC در 80% سرطان کولورکتال اسپورادیک دیده می‌شود.
موتاسیون ژن DCC در 70% و موتاسیون ژن PS3 در 75% دیده می‌شود.
پولیپ‌ها
اکثریت سرطان‌ها از پولیپ آدنومائی منشأ می‌گیرند.
تعریف پولیپ : هر گونه برآمدگی مخاط روده بدون در نظر گرفتن خصوصیت هیستولوژیک
شامل :
1- نئوپلاستیک
2- هامارتومی
3- التهابی
4- هیپرپلاستیک
- پولیپ‌های نئوپلاستیک
شایع بوده و تا 25% افراد بالای 50 سال رخ می‌دهد.
خطر بدخیمی :
1 – نوع پولیپ
- توبولار آدنوما (5%)
- توبولوویلوس آدنوما (22%)
- ویلوس آدنوما (40%)
2- اندازه پولیپ :
- پولیپ کمتر از 1 سانتی متر به ندرت سبب کارسینوم مهاجم می‌شود.
- ولی خطر سرطان شدن در پولیپ‌های بیش از 2 سانتی متر حدود 35-50% است.
درمان : اکسیژن پولیپ با کولونوسکوب می‌باشد.
در مورد پولیپ بدون پایه رکتوم برداشتن ترانس آنال پولیپ به روش جراحی ارجح است.
نکته : مکان برداشتن پولیپ‌ها بدون پایه باید با تزریق متیلن بلو یا جوهر هندی نشانه دار شود.