مقدمه
مفهوم بهداشت عمومی عبارت است از علم و فن پیشگیری از بیماریها و طولانی کردن عمر و بالابردن سطح سلامت و قدرت بشری که از راه کوششهای دسته جمعی افراد و نیروهای متشکل اجتماعی انجام می گیرد .
یکی از ابعاد بهداشت عمومی که نقش مهمی در حفظ و ارتقای سطح سلامت و تندرستی دارد بهداشت فردی است.
در بهداشت فردی مسئولیت بهداشتی هر فرد به عهده خود او خواهد بود و هر کس با مراعات آن خواهد توانست از لحاظ جسمانی ، روانی و اجتماعی در وضع مناسبی قرار گیرد و وظیفه ای را که نسبت به خود افراد خانواده و جامعه خود دارد به خوبی ادا کند.
از طرف دیگر عمل به اصول بهداشت فردی در نحوه قضاوت دیگران نسبت به ما بسیار مؤثر است زیرا قضاوتهای دیگران درباره ما به دلیل عدم امکان معاشرت طولانی و نشان دادن خوی ذاتی خود به دیگران از روی ظاهر صورت می گیرد .
بهداشت پوست
پوست از وسیع ترین و مهمترین اندامهای بدن است و مو و اعصاب غدد و عروق خونی فراوانی را در بر می گیرد .
پوست سالم محکم و نرم است و حالت فنری دارد.
وظایف پوست عبارتند از : جلوگیری از ورود میکروبها به بدن تنظیم درجه حرارت بدن ، دفع مواد زاید بدن و تولید ویتامین D در اثر تابش اشعه ماورای بنفش به آن .
نشانه های بیماری در رنگ پوست :
تغییر رنگ مثال
سرخی پوست تب ، آفتاب سوختگی
کبودی پوست ذات الریه
رنگ پریدگی کم خونی
زردی مایل به سبزی یرقان
خاکستری مسمومیت تدریجی با فلزاتی مانند نقره و طلا
مراقبت از پوست
هدف اساسی بهداشت پوست زیبایی و داشتن پوست سالم است .
حتی اگر پوست کثیف نباشد حمام کردن روزانه برای پاک کردن مواد زایدی که روی پوست جمع شده است لازم است علاوه بر آن آب نیمگرم باعث تسکین و آرامش اعصاب می شود و انسان احساس شادی می کند .
صابون تاثیر آب را زیادتر می کند و چربی و کثافت پوست بدن را به خوبی از بین می برد.
در اثر مالیدن صابون به پوست بدن سلولهای قسمت شاخی پوست به راحتی از لایه های زیرین آن جدا می شود.
آب این سلولها را می شوید و از بین می برد.
از طرف دیگر چربی های موجود در روی پوست اغلب با گرد و غبار مخلوط می شود و به صورت چرک در می آید و منافذ و سوراخ های پوست را می پوشاند.
در نتیجه بدن نمی تواند از راه پوست تنفس کند و عرق و نمک بدن نیز دفع نمی شود.
صابون به دلیل داشتن خاصیت قلیایی با چربیها ترکیب می شود و آنها را از پوست بدن جدا می کند.
هنگام رفتن به حمام باید از حوله ، کیسه و لیف شخصی استفاده کنید.
زیرا تعدادی از بیماریهای واگیردار از راه این وسایل سرایت می کنند بعد از حمام حوله، کیسه و لیف خود را در برابر آفتاب قرار دهید تا خشک شوند.
اگر این وسایل در حمام بمانند ممکن است به دلیل وجود رطوبت، بعضی از انواع قارچها روی آنها رشد کند و شما را به ناراحتی های پوستی دچار کند پس یکی از مهمترین نکات در بهداشت فردی حمام رفتن است .
هر چه فاصله حمامها کمتر باشد سلامت انسان بهتر است.
در روزهایی که حمام نمی کنید بهتر است دستها ، پاها ، صورت و پشت گوشهای خود را با آب و صابون بشویید.
اگر امکان دارد سر خود را هم با آب گرم و صابون شستشو دهید کسانی که ناراحتی قلبی دارند نباید خود را با آب خیلی گرم بشویند.
بعد از رفتن به دستشویی و پیش از خوردن غذا حتماً دستها را با آب و صابون بشویید.
بهداشت مو
برای تمیز نگاهداشتن موهای خو از صابون و شامپو استفاده کنید .
این مواد پاک کننده باید با توجه به خصوصیات مو (چرب ، معمولی و خشک ) انتخاب شود برس زدن روزانه موها و ماساژ مرتب آنها به مدت چند دقیقه باعث تشدید سرعت جریان خون می شود همین کار نیز جلو جمع شدن گرد و غبار را در سر می گیرد در نتیجه هوا بهتر به ریشه مو می رسد و به سبب انتشار چربی طبیعی جلای خاصی پیدا می کنند و منظره ظاهری موها بهتر می شود.
بعلاوه در اثر برس زدن جریان خون سر زیاد می شود و تغذیه و نمو مو بهتر انجام می گیرد .
موهای سر را بطور مرتب کوتاه کنید در ضمن وسایل آرایشگاه باید تمیز باشد تا از انتقال میکروبها جلوگیری شود بلافاصله بعد از اصلاح مو ، موهای خود را با آب و صابون بشویید تا وسایل آلوده آرایشگاه تاثیر بدی بر موها نگذارند.
پس از شستشو برای خشک کردن موها از مالش شدید با حوله خودداری کنید زیرا موی تر دارای قدرت کشش کمتری است و به آسانی می شکند.
بعضی از افراد دچار پوسته و شوره سر می شوند .
شوره سر از سلولهای مرده پوست سر که در اثر کم کاری غدد به وجود می آید تشکیل شده است چربی کنار مو ، بدی جریان خون در پوست سر استفاده از موادی که چربی پوست سر را از بین می برد ، نوع غذا ، مقدار خواب و ناراحتی های عصبی نیز در بروز آن موثر است.
بطور معمول برس زدن ، شانه کردن و شستن مرتب موها ، شوره سر را کنترل می کند اما حالات شدیدتر شوره مانند پوسته بستن و خارش را باید درمان کرد برای بهداشت موها و پوست بدن به برنامه غذایی خود توجه کنید .
ویتامینها بخصوص ویتامین A و کلسیم در سلامت موها تاثیر دارند .
مصرف مقدار زیاد سبزیها و میوه های تازه و نوشیدن آب به مقدار کافی سلامت پوست را تامین می کند.
بهداشت دست دستها باید روزانه چندین بار با آب تمیز و صابون شسته شوند تا از انتشار میکروبهای بیماری زا به وسیله آنها جلوگیری شود و خصوصاً بعد از رفتن به توالت و قبل از خوردن غـذا شستن دستها از اهمیت بیشتری برخوردار است.
ضمناً ناخنهای دست و پا باید همیشه کوتاه نگاهداری شوند تا از جمع شدن میکرب در زیر آنها جلوگیری شود.
بهداشت پا از آنجایی که در پا غده های عرق زای زیادی وجود دارد که توام با حرارت می تواند باعث بروز قارچهای خاصی در پا و خصوصاً لای انگشتان پا شود لذا شستشوی روزانه پاها حتماً توصیه می شود چنانکه پای فردی زیاد عرق کند باید روزانه چندین بار آنها را شسته و لای انگشتان پای خود را به خوبی خشک کند.
تعویض مرتب جورابها و قراردادن مرتب کفشها در معرض جریان هوا نیز یکی از نکات مهمی است که باید رعایت شود.
پوشیدن کفش تنگ موجب فشار در پا و اصطکاک شدید پوست پا با کفش .
ایجاد پینه در انگشتان یا کف پا می شود و به مرور ایجاد میخچه در پا می کند.
وجود پینه و میخچه در پا با درد و ناراحتی همراه است لذا برای جلوگیری از آن باید همیشه از کفشهای راحت و مناسب استفاده شود.
چند بیماری که از راه پوست منتقل می شود : الف ـ آلودگی به شپش شپش به عنوان انگل خارجی پوست هزاران سال است که شناخته شده و در مومیایی های مصر هم کالبد شپش مشاهده شده است .
مخزن بیماری : مخزن بیماری همیشه انسان آلوده به شپش است زیرا شپش حیوانات در بدن انسان مستقر نمی شود .
چگونگی انتقال آلودگی تماس نزدیک با افراد آلوده به صورت مستقیم و استفاده از لباس ، رختخواب و شانه آنها به صورت غیر مستقیم موجب انتقال شپش سر و تن می شود.
شپش در انتشار تیفوس و تب راجعه نقش واسط را دارد.
دوره آلودگی تا موقعی که شپش ، رشک و نوزاد شپش در بدن وجود دارد احتمال انتقال بیماری هم هست.
اقدامات پیشگیری کننده 1 ـ خودداری از تماس نزدیک با افراد آلوده به شپش و اشیاء و لباسهای او.
2 ـ آموزش بهداشت درباره فواید تمیز بودن و شستشوی مرتب تن با آب داغ و صابون و اهمیت دادن به استفاده از آب داغ و یا ترجیحاً ماشین های لباسشویی و خشکشویی برای شستن لباسها زیرا حرارت حاصله موجب از بین رفتن شپش و رشک می شود.
3 ـ اطو کردن موجب از بین رفتن رشک و شپش می شود قراردادن لباس های آلوده در هوای سرد در مناطق روستایی سرد سیر روش ساده ای برای از بین شپش و رشک است.
4 ـ بزرگترهای خانواده و مسئولین شبانه روزی های کودکان در شرایط مشکوک باید لباسها ، به خصوص درز آنها را بازرسی کنند.
5 ـ درمان بیماری با بی اچ سی یا لیندان یا مالاتیون 1% سه نوبت متوالی به فواصل یک هفته ، شامپوی ضد شپش هم در صورت در دسترس بودن وسیله مناسب و راحتی است.
6 ـ ضد عفونی کردن لباسها و وسایل با حرارت یا آب بسیار داغ.
ب ـ گال یا جرب جرب یک نوع عفونت پوستی است که اغلب آن را خارش هفت ساله می نامند و فعالیت این انگل به ویژه در شب که شخص آلوده در رختخواب گرم می خوابد بیشتر شده و باعث خارش طاقت فرسای شبانه می شود.
شیوع این بیماری نه تنها در شرایط فقر و جهل بلکه گاهی در پیشرفته ترین کشورها نیز همه گیری های وسیعی را ایجاد می کند.
دو سوم سوراخها و نقبهای ایجاد شده توسط انگل در دستها و به ویژه لای انگشتان و سطح عضلات خم کننده مچ ها یافت می شود.
در آلودگی های سنگین سایر نواحی نیز آلوده می گردد.
این نواحی شامل سطح پشتی زانو، چینهای زیر بغل، سینه زنان، نواحی دور ناف و… است.
در بیماران بستری، زخمها اغلب روی نقاط سخت فشار متمرکز می شود.
صورت، سر، کف پاها و کف دستها در افراد بالغ بندرت آلوده می شوند.
حساس شدن نسبت به انگل معمولاً یک ماه بعد از آلودگی شروع می شود و به علت بروز واکنش پاپولی یا اگزماتور در محل آلودگی می گردد.
خاراندن غالباً سبب ایجاد عفونت ثانویه می شود.
بهداشت جمعیت و محیط زیست مهمترین وجه تمایز انسان با سایر جانداران قدرت تفکر و پیداکردن راه حل مناسب برای دفع مشکلات و موانعی است که در راه نیل به اهداف از پیش تعیین شده او بوجود می آیند.
ازدیاد جمعیت و گسترش شهرنشینی، صنعتی شدن و کاربرد نامناسب و استفاده بی رویه از زمین مسایل زیست محیطی متعددی را برای اقتصاد بوجود می آورد، اگرچه تا دو دهه قبل، آلودگی های آب و هوا به کشورهای صنعتی اختصاص داشته است ولی امروزه کشورهای در حال توسعه در معرض این تهدید قراردارند، در بسیاری از ممالک فاضلابهای تولید شده بدون تصفیه به محیط و منابع آب ریخته می شوند نمونه بارز این آلودگی ها و خطرات مربوط به آن در ایران نیز مشهود است.
کودهای شیمیایی و سموم کشاورزی در سطح کشور دارای مصرف روز افزون بوده و عملاً تهدید دیگری برای محیط دریاچه ها و رودخانه ها به شمار می روند.
ازدیاد مصرف و بالنتیجه تولید زباله بیشتر به دلیل رشد بالای جمعیت، همواره مشکلات خاص خود را دربردارد که مقابله با آن منحصراً با برنامه ریزی مناسب امکان پذیر است.
اثرات آلودگیها نه تنها موجب بروز بیماریهای مختلف جسمی و روانی شده و نسل آینده را تهدید می کند، بلکه استفاده گسترده از گازوئیل در مناطق پرجمعیت شهری و سوخت حاصل از چوب در مناطق روستایی در نتیجه تخریب جنگلها، آلودگیهای محیط زیست را افزایش و اثرات مخرب را برای جمعیت فراهم می نماید.
کاهش رشد جمعیت اثرات زودرسی را در بهبود محیط زیست و زندگی سالم در شهری سالم به دنبال خواهد داشت.
بهداشت هوا تا اواسط قرن حاضر، انسان آلودگی هوا را تحمل کرده و آن را فقط عامل ناراحت کننده و تحریک کننده می شناخت و چیزی که بعنوان رابط هوا با سلامت و زندگی انسان اهمیت داشت وجود باکتریها و ویروسها و اثرات بیماریزایی آنها بود.
لیکن به تدریج اهمیت هوا بعنوان ناقل ذرات، گازها و آئروسل های موجود مسمومیت و حساسیت مورد توجه قرار گرفت و امروزه یکی از مهمترین عوامل مخرب محیط زیست شناخته شده که چنانچه اقدامات عاجلی در رفع آن انجام نگیرد، فرا رسیدن پایان زندگی برای همه جانداران (انسان و گیاه) حتمی خواهد بود.
آلودگی هوا آلودگی هوا عارضه ای است مزمن که غالباً گریبان گر جوامع مرفه، متراکم، انبوه با درجه پیشرفت صنعتی در سطح بسیار بالاست و در نتیجه فعالیتهای بشر که ازدیاد روز افزون جمعیت یکی از عوامل بالقوه مهم و تشدید آلودگی محیط انسانی است به وجود می آید.
اثرات آلودگی هوا بیماریهای غیر اختصاصی قسمت فوقانی دستگاه تنفس برونشیت مزمن بیماری مزمن منقبض کننده برونش امفیزم ریوی آسم برنشیک سرطان ریه مهمترین آلوده کننده های هوا 1ـ اکسیدهای گوگرد (SOX ): ترکیبات مضر، برای کلیه موجودات زنده، با خاصیت خورندگی شدید بر روی فلزات و ساختمانها.
2ـ اکسیدهای ازت (Nox): موجود در دیگهای بخار و کوره ها و موتورهای وسائط نقلیه ناراحت کننده دستگاه تنفسی و مضر برای گیاهان و تولید اسموک در هوای آلوده.
3ـ هیدرو کربورها : عامل اصلی آلودگی هوا در شهرهاست.
در نتیجه فرار بودن مواد نفتی در پالایشگاهها و مخازن ذخیره و توزیع و همچنین از سوخت وسایط نقلیه و موتور و آنهم با احتراق ناقص بوجود آمده و در نتیجه ترکیب با اکسید ازت ماده آلوده کننده بسیار مضر را تشکیل می دهند و نقش مهمی در بوجود آوردن اسموک را دارد.
4ـ منو اکسید کربن (Co): در نتیجه احتراق ناقص سوختهای متعارفی است که سهم وسایط نقلیه موتوری بیش از سایر موارد است.
منو اکسید کربن قابلیت ترکیب فوری و شدیدی با هموگلوبین خون دارد که باعث تشکیل کربوکسی هموگلوبین (CoHb) می شود « مسمومیت شدید» 5ـ اکسیدهای فتو شیمیایی: در نتیجه ترکیب هیدروکربورهای فعال و اکسیدهای ازت در مجاورت نور ماوراء بنفش اشعه خورشید در سطح فوقانی جو بوجود می آیند و موجب امراض گوناگون ریوی می شوند و برای گیاهان و نباتات بسیار مضرند.
6ـ گرد و غبار و ذرات: شامل مواد مایع و جامد معلق در هوا (آئروسل)، اثرات سوئی بر دستگاه تنفسی جانداران و گیاهان دارد.
بنزپیرین : حاصل از احتراق مواد سوختی و موجود در دود سیگار و زغال سنگ که عامل تولید سرطان ریه می باشد.
آلدئید فرمیک، آلدئیک استیک، اکرولین، ترکیبات رادیواکتیو: موجود در هوا و موجب آلودگی هوا می شوند.
آلوده کننده های بیولوژیک: گرده نباتات و اسپور و قارچ های میکروسکپی که بوسیله حشرات و باد منتقل شده و خاصیت آلرژیکی فراوانی دارند.
آمار بین المللی حاکی است که هر ساله حدود بیش از 5/5میلیارد تن کربن از طریق سوختهای فسیلی (نفت، زغال سنگ، بنزین و غیره)وارد جو می شود و هر ساله حدود 500میلیون تن زباله در سطح زمین ریخته می شود و 700میلیارد گالن فاضلاب به رودخانه ها و آبهای سطحی وارد می گردد.
آلودگیهای صوتی، افزایش درجه حرارت زمین، تخریب لایه ازن، نابودی مراتع و جنگلها، از مهمترین عوامل آلودگی هوا و محیط زیست می باشند.
بهداشت آب انسان بطور کلی به سه طریق با مواد شیمیایی مضر تماس پیدا می کند!
تنفس، خوردن و آشامیدن و تماس بدن با این مواد.
مهمترین راه تماس انسان با این مواد سمی توسط دهان است که با خوردن و آشامیدن آنها خود را آلوده می سازد.
برخی از سم شناسان معتقدند که پیدایش انواع مختلف سرطان و بروز بیماریهای روانی و عصبی، ناراحتی های هورمونی، غددی و ژنتیکی بستگی مستقیم یا غیرمستقیم به وجود اینگونه مواد سمی دارند که در محیط زیست ما یافت می شوند.
با توجه به مسایل فوق باید سعی مسئولین در کنترل مواد زیان آور موجود در محیط زیست برای انسان باشد.
از آنجاییکه آب آشامیدنی یکی از مهمترین عوامل انتقال این مواد می باشد، باید توجه بیشتری به آلودگی آن نمود.
آب آشامیدنی آب آشامیدنی آبی است زلال، خنک، بی رنگ، بی بود و بدون مزه خاص و عادی از عوامل بیماری زا و سمی.
چنین آبی در طبیعت نادر است و اگر چشمه هایی وجود داشته باشد که آب آنها پاک خالص باشد کفاف شرب مردم را نمی کند و ضمناً انسان هم بطور مستقیم و غیرمستقیم باعث آلودگی آبهای طبیعی می شود.
از اینرو آبهای خام را در اثر یک رشته اعمال تصفیه می نمایند تا آبی با کیفت مورد نظر بدست آید.
آبهای سطحی تصفیه بیشتری از آبهای زیرزمینی لازم دارند.
آبهای سطحی علاوه بر ارگانیسمهای بیماری زا کدر و حاوی موجودات آبزی، مانند آلگ ها و فاضلابهای منازل هستند.
هر میلی متر فاضلاب خانگی حاوی میلیونها میکروب است.
فاضلابهای خانگی که به دریاچه ها و دریاها می ریزد باعث آلودگی آب آنها شده و خطر جدی بر سلامتی استفاده کنندگان بوجود می آورد.
بیماریهایی که از طریق آب منتقل می شوند.
این بیماریها بوسیله باکتری های بیماری زا، ویروسها، پرتوزوئرها و کرمها در انسان ایجاد می شوند.
1ـ بیماریهای باکتریایی مانند: وبا، حصبه یا تیفوئید، پاراتیفوئید یا شبه حصبه، اسهال باسیلی، اسهال مسافرین، لپتوسپیروزیس .
2ـ بیماریهای پروتوزوئری: آمیبیاز و اسهال آمیبی، ژیاردیازیس بالانتیدیازیس .
3ـ بیماریهای ویروسی: هپاتیت، پولیومیلیت(فلج اطفال)، کاستروآنزیت ویروسی .
4ـ بیماریهای ناشی از کرمها: آسکاریازیس، بیماری هیداتید، تب گینه و بیماریهای کرمهای قلاب دار و غیره .
فرآیند اصلی تصفیه آب عبارتند از: انعقاد، تجمع ذرات ته نشینی صاف کردن و گندزدایی که در تصفیه خانه انجام می گیرد.
بهداشت نور امروزه مساله روشنایی برای محیط کار و واحدهای آموزشی، کارگاهها و صنایع اهمیت بخصوصی پیدا کرده است.
زیرا کمبود روشنایی در محیط کار علاوه بر ایجاد خستگی اعصاب، صدمات دیگری به سلامتی و بینایی کارگران و کارکنان و دانش آموزان وارد می آورد.
یک شخص بالغ در طی شبانه روز در حدود 16ساعت از چشمهای خود استفاده می نماید و 60درصد فعالیت ماهیچه های چشم جهت رساندن پیامهایی به مغز صورت می شود بدین جهت مقدار روشنایی محیط کار باید در سطحی باشد که احساس راحتی و آسایش بینایی را فراهم نمایند.
به منظور استفاده بهتر و صحیح تر از روشنایی بایستی به نکات زیر توجه نمود درخشندگی معتدل و سطح تشعشع کافی داشته باشد زیرا درخشندگی شدید و غیرمنتظره نور موجب خیرگی و ناراحتی چشم می شود.
ایجاد حرارت زیاد نکند هوا را در اثر محصولات حاصل از اشتغال خود آلوده نکند.
نور ایجاد شده در جهات مختلف پخش شده و ایجاد سایه نکند.
در محل کار هرگاه قسمت پایین روشن و در مجاورت سقف تاریک باشد ایجاد نوعی ناراحتی و افسردگی در روحیه فرد می کند.
برای رفع چنین حالتی می بایست علاوه بر تهیه نور لازم در سطح کار در زیر سقفها نیز نور کمی تامین شود.
(بهترین نور مصنوعی در محل کار و کارگاهها استفاده از لامپهای فلورسنت می باشد) بازیافت زباله افزایش زباله و مواد زائد بر مصرف که عموماً مترادف و متناسب با رشد جمعیت و شهرنشینی است اثرات سوء و مشکلات عمده ای را در کیفیت زندگی و محیط زیست بشر امروزه پدید آورده است .
متاسفانه علی رغم سابقه طولانی شهر نشینی هنوز سیستم و مدیریت مطلوبی برای جمع آوری و بازیافت مواد زائد و جامد شهری طرح ریزی یا اجرا نشده است.
بر اساس آخرین آمارهایی که در 436 شهر در ارتباط با مواد زائد جامد شهری گرفته شده است معلوم گردید که رقمی معادل 9 میلیارد و 155 کیلوگرم زباله در شهرهای ما تولید می شود : زباله کاغذ بخش عظیمی از این مواد زائد را تشکیل می دهد.
واحدهای آموزشی و دانش آموزان مدارس یکی از مهمترین منابع تولید کننده زباله کاغذ در ایران می باشند.
مصرف کاغذ دانش آموزان در سال رقمی بالغ بر 30 هزار تن برآورد می شود هزینه ای که بابت تهیه دفترچه های تحصیلی پرداخت می شود بالغ بر بیست میلیارد دلار است از آنجا که مواد زائد بر مصرف کاغذ بازیافت نمی شود بنابراین می توان گفت بخش عظیمی از ثروت ملی کشور که با آن می توان هزاران واحد آموزشی یا بیمارستان احداث نمود دور ریخته می شود.
پس در این راستا و با توجه به ابعاد اقتصادی ، بهداشتی و اجتماعی بازیافت کاغذهای باطله ، طرح بهداشتی ( جمع آوری زباله کاغذ مدارس) را می طلبد تا انشاء الله در پرتو اجرای آن قدمهای موثری برای آموزش صرفه جویی و آداب اجتماعی و توسعه و تامین بهداشت در جامعه و مدارس برداشته شود.
در استان خراسان با توجه با راه اندازی کارخانجات تولید کود آلی و هماهنگی انجام شده بین اداره کل آموزش و پرورش و شهرداری مشهد از اول مهر ماه آینده در مناطقی از شهرستان مشهد پس از آموزش مربیان بهداشت و مدیران و دانش آموزان به اجرا در خواهد آمد که در صورت موفقیت در سایر مناطق و شهرستانها هم اجرا خواهد شد.
محیط زیست محیط زیست و طبیعت سالم ، هدیه الهی و نعمت بزرگ الهی خداوند برای بشر است و سرمایه مشترک نسل های امروز و فردا می باشد طبیعت مظهر آفرینش و هستی ماست بنابراین این نعمت بزرگ را قدر بدانیم و حفظ آن را یک وظیفه ملی برای افراد جامعه بدانیم و از میراث گرانبهایش پاسداری کنیم .
سلامت ما به محیط زیست وابسته است بسیاری از بیماریها که موجب درد و رنج و حتی مرگ انسان می شوند در اثر زندگی در محیط زیست ناسالم بوجود می آیند.
این منبع عظیم بدلیل بهره برداری بی رویه و فزون خواهی بسیاری از انسانها در حال تخریب می باشد.
ذخایر سرشار آن خاک های بارور و حاصلخیز جنگلهای سر سبز ، مراتع گسترده و آب های پاک در حال نابودی هستند هوای آن آلوده و کویر در حال پیشروی می باشد و انسان صنعتی معاصر که عامل اصلی این تخریب است از خود می پرسد که سرانجام چه خواهد شد ؟
جمعیت زیاد یکی از علل مهم نابودی محیط زیست است و متعاقب آن کمبود غـذا ، آب ، سوخت ، از بین رفتن مراتع و جنگلها ، کمبود مسکن ، مدرسه ، شغل ، بهداشت و زیاد شدن زباله بر اثر تراکم و انفجار جمعیت بوجود می آید.
آب برای زندگی و ادامه حیات انسان لازم و ضروری است.
ارتباط زیادی بین کیفیت آن یعنی سالم بودن و بهداشتی بودن آن با تعدادی بیماریها وجود دارد.
مهمترین بیماریهایی که از طریق آب آلوده منتقل می شوند عبارتند از : بیماری ویروسی انگلی ( اسهال خونی آمیبی ، ژیاردیازیس ، آمیبیازیس ) بیماریهای کرمی ( کرمهای گرد ، کرمهای نخی ، بیماری هیداتید) بیماریهای لیتوسپیروزی ( بیماری ویل weills ) و بیماریهای ناشی از وجود یک جریان آبزی مثل حلزون ( شیستوزومیازیس) و یا سخت پوست ( کرم رشته ای پیوک و کرم نواری) .
آلودگی آب می تواند از طرق مختلفی صورت گیرد که مهمترین منابع آلوده کننده آب عبارتند از : فاضلاب خانگی ، فاضلاب کشاورزی از طریق سموم دفع آفات و غیره ، پساب کارخانجات که خود انواع مواد شیمیایی را در بر دارد.
عبور آب از زمین های شوره زار و معدنی ، نشست شیره زباله های خانگی به آب رودخانه ها و آبهای آشامیدنی ، ضایعات صنعتی ، اتمی و غیره که پاکسازی آب را با مشکلات بسیار مواجه می کند همچنین مواد پاک کننده ، سفید کننده ، رنگها ، سولفیدها ، سیانیدها ، اسیدهای آلی و معدنی و فلزهایی مانند جیوه ، سرب و کادمیوم و در آلودگی آب دخالت دارند که آبها باید پالایش گردند و کلرزنی آن انجام شود.
هوا مخلوطی از گازهاست ( ازت ، اکسیژن ، دی اکسید کربن و مقدار کمی گازهای نادر و بخار آب ) بدون هوا بیشتر از چند دقیقه نمی توان زنده ماند و آلودگی آن سلامت ما را مختل می نماید .
مهمترین آلاینده های هوا عبارتند از : دود و دوده و ذرات معلق : دی اکسید کربن و منوکسید کربن ، دی اکسید گوگرد ، سولفید هیدروژن و سولفیدهای آلی ، ترکیب های فلوئوره ، اکسیدهای ازت ، آمونیاک ، آلدئیدها ، بریلیوم ، عوامل سرطان زا ( مانند بنزوپیرن ها و مواد پرتوزا و …)و منابع آلودگی هوا شامل فرآیندهای صنعتی مانند صنایع شیمیایی ، ذوب فلزات ، پالایشگاههای نفت ، کارخانه های سازنده کود شیمیایی و غیره و احتراقهای خانگی و صنعتی ، مواد سوختنی مانند ذغال ، نفت و غیره و وسایل نقلیه موتوری و منابع متفرقه مانند سوزاندن زباله ، فعالیتهای کشاورزی و غیره می باشد که برای پیشگیری از آلودگی هوا و مبارزه با آن باید اقدامات اساسی انجام شود.
لایه اوزن تور ظریفی از چند گاز است که جاذب اشعه ماورای بنفش خورشیدی می باشد ولی امروزه با مصرف بیش از حد قوطی های اسپری شامل قوطی رنگ ، حشره کشها ، اسپری های خوشبو کننده بدن و هوا و همچنین گاز یخچالها و غیره که حاوی ترکیبی هستند که تجزیه نمی شوند مگر اینکه به لایه اوزن برسند تحت تاثیر تابش خورشید تجزیه شوند و اتمهای کلر آن آزاد شده و سبب تخریب لایه اوزن ( نازک و سوراخ شده آن) می گردد در نتیجه پرتو ماوراء بنفش خورشید بیش از حد مجاز به سطح زمین می رسد و باعث سرطان پوست در انسان و تخریب برگ گیاهان و نابودی موجودات ریز و مفید خاک می شود.
صدا یکی از اشکال انرژی است که بوسیله حرکت امواج و ارتعاش هوا ایجاد شود.
اصواتی که نامنظم و متناوب و یکنواخت باشد و نامناسب برای شنوایی انسان باشد باعث آلودگی صوتی می شود که سبب مشکلات شنوایی ، قلبی ، فشار خون و ناراحتی های عصبی و عاطفی می گردد که گاه به جنون و مرگ منتهی می شود.
سروصدا عامل بازدارنده یادگیری و دیگر جریان های مغزی است.
رشد تکنولوژی در جوامع سبب افزایش سرو صدا شده است.
سروصدا بر نباتات هم اثر نامطلوب دارد.
درختان می توانند مقداری از سروصدا را جذب نمایند.
صدای مطلوب و لذت بخش می تواند باعث رشد گیاه شود.
مواد زاید جامد که به اختصار زباله یا دور ریز نامیده می شود یکی از معضلات و مسایل برنامه های محیط زیست است.
پخش شدن زباله موجب جمع شدن مگس ، پشه ، سوسک ، موش و سایر حیوانات موذی و پخش شدن بوی نامطبوع و گازهای سمی در هوا می شوند.
طبق گزارشات علمی بیش از 118 نوع بیماری ویروسی و انگلی در انسان در نتیجه عدم بهداشت محیط و از طریق زباله های آلوده به انسان سرایت می کند .
تلمبار کردن زباله سبب آلودگی هوا می گردد.
شیرابه حاصل از زباله ، آبهای زیر زمینی و آبهای سطحی را آلوده می کند در نتیجه خاک را نیز آلوده می کند زباله ها باید با روش درست جمع آوری شود و با روش صحیح دفن بهداشتی و یا توسط دستگاههای زباله سوز سوزانده شوند و یا در کارخانه های مخصوص بازیافت و دوباره استفاده شوند .
یکی از این کارخانه ها ، کارخانه مواد آلی زباله شهری و تبدیل آن به کود آلی (کمپوست) می باشد ، کمپوست تجزیه سریع ولی جزئی مواد آلی حاصل از پسمانده های گیاهی و کشاورزی و مواد زاید شهری بوسیله میکرو ارگانیزم های هوازی و تحت شرایط کنترل شده است که طی این فرآیند محصولی بنام هوموس بعنوان کود و اصلاح کننده برای خاک کاربرد دارد تولید می شود و در کلیه محصولات کشاورزی قابل استفاده است.
عوامل موثر بر بهبود محیط زیست : الف ) عوامل اقتصادی ب) عوامل اجتماعی ج) افزایش سطح معلومات مردم د) کاهش نرخ جمعیت برای داشتن محیط سالم برای کودکان در آینده باید « آموزش صحیح» چگونگی مبارزه با آلودگیهای زیست محیطی را به آنها آموزش دهیم تا شاهد بهبود سلامت جسمی و روانی نسل آینده گردیم.
به امید روزی که دوباره صدای پاک زندگی ، صدای پای بیدار شدن و روییدن را بشنویم صدای باران که به جان شور افکند و دل را به تلاطم آورد و با هر قطره پاکش گرد و غبار را از جانها بشوید و هوا را صاف و لطیف و به رویش جوانه ها کمک کند نه اینکه اسید شود و به محیط زیست لطمه وارد آورد.
مهمترین عامل بحران محیط زیست رشد بی رویه جمعیت و توسعه تکنولوژی است که این دو بمب بزرگ آینده نام گذاری شده است و انفجار آن متوجه نسل آینده جهان می شود.
با رعایت بهداشت محیط زیست دارای تغذیه سالم ، منازل سالم ، مدارس سالم و شهرهای دور از آلودگی شویم.
بیایید با عواملی که به نحوی سلامت انسان را به خطر می اندازد، از زباله هایی که از طریق مواد آلی و فاسد مانند آلودگی های صوتی که به آرامش انسان لطمه می زند و به تدریج روح و جسم را دچار فرسایش می کند زباله هایی که از طریق مواد آلی و فاسد شدنی ایجاد شده و سموم شیمیایی کارخانجات و آلوده کننده های دیگر هوا ، آب و خاک مبارزه کنیم و از آلودگی های محیط زیست بکاهیم و برای آیندگان زندگی و شادابی را به ارث بگذاریم.
نگذاریم : آبی آسمان ، سبزی زمین ، زلالی آب و آواز پرندگان برای کودکان خاطره شود آلودگی هوا و حفظ محیط زیست « الموقی» نتیجه گیری علم بهداشت روش خوب و سلامت زیستن و آسایش و بهروزی برای جامعه فراهم می سازد و پیش گیری از امراض گوناگون را به مردم می آموزد.
ارزش دانش بهداشت به مراتب بیشتر از تداوی بیماریها به شمار می رود زیرا با این دانش با صرف یک مخارج جزئی تندرستی افراد به خوبی تامین می شود بعلاوه عوارض ناشی از بیماریهای مختلف گریبانگیر افراد نخواهد شد.
بنابراین اجرای موازین بهداشت از بابت اقتصادی و تامین تندرستی افراد حائز اهمیت زیادی است.
کنترل بیماری های مختلف ، سالم سازی محیط زیست ، بهداشت کارگران و محیط کار ، تهیه آب و غـذاهای سالم و مناسب ، بهداشت کودکان ، بهداشت کارخانجات و … همگی از جمله مسائلی به شمار می رود که علم بهداشت به ما می آموزد.
آموزش بهداشت در عمل در بسیاری از موارد ارتقاء بهداشت ، پیشگیری اولیه ، … موفق بوده است .
آموزش بهداشت به ارتقاء کیفیت زندگی و بطور واقع بینانه به صرفه جویی در خدمات بهداشتی منجر می شود و به طور کلی بدون آموزش برای دانش بهداشتی و فهم آن هیچگونه تصمیم گیری آگاهانه برای ارتقای سلامتی فردی و اجتماعی و محیطی وجود ندارد.
پس آموزش بهداشت ابزاری است که افراد را قادر می سازد کنترل بیشتری بر سلامت خود و بر عواملی که سلامتی شان را تحت تاثیر قرار می دهد ، داشته باشد .
منابع : بیماری های عفونی و انگلی ، دکتر صائبی صمات ورزشی ، ضیاء معینی مبانی تغذیه ، مینو فروزانفر امداد پزشکی ، دیوید ورنر آلودگی هوا ، چیت سازیان کاغذ متفرقهنان خشکپلاستیکفلزاتشیشهمواد36%16/16%6/12%6/7%17/7%8/20% نگاه به آسمان که صاف و بیکرانه استنگاه به آسمان که صاف و بیکرانه استبه جنگل و درخت و گل که سبز و شاعرانه استبه جنگل و درخت و گل که سبز و شاعرانه استسپیده را نظاره کن و گنبد کبود راسپیده را نظاره کن و گنبد کبود رازمین و کوه آبشار کویر و دشت و رود رازمین و کوه آبشار کویر و دشت و رود راجهان رنگ رنگ را طراوتی است بی خزانجهان رنگ رنگ را طراوتی است بی خزاننشانه ای ز حکمت خدای خوب و مهرباننشانه ای ز حکمت خدای خوب و مهربانچو گنج ناگشوده ای سپرده اند به دست ماچو گنج ناگشوده ای سپرده اند به دست ماهوا و آب و دشت و کوه طبیعت قشنگ راهوا و آب و دشت و کوه طبیعت قشنگ راامانتی است این جهان گرانبها و بیکرانامانتی است این جهان گرانبها و بیکرانبرای حفظ این گهر بکوش سخت و بی امانبرای حفظ این گهر بکوش سخت و بی امانهوا که روح زندگی است فضای سبز و چشمه هاهوا که روح زندگی است فضای سبز و چشمه هاشود زلال و سبز و پاک به دست پر توان ماشود زلال و سبز و پاک به دست پر توان مابه همت و تلاش ما کویر و خاک گلشن استبه همت و تلاش ما کویر و خاک گلشن استبیا به غافلان بگو محیط زیست ، از من استبیا به غافلان بگو محیط زیست ، از من است