دانلود تحقیق بهداشت محیط

انسانها در تماس با محیط زیست گاهی اثر سوء برآن گذاشته و گاهی نیز در اثر آلودگی های موجود در محیط ضرر می بینند.

برای مهندسین بهداشت محیط لغت محیط زیست ممکن است بعد جهانی به خود بگیرد یا ممکن است یک ناحیه ای باشد که مشکلی در آن موجود است و یا راجع به حجم کوچکی از مواد مایع ، جامد یا گازی در یک راکتورخانه باشد.

برای هر عمل طبیعی آلودگی زا هر تغییر ناخوشایند فیزیکی، شیمیایی و یا بیولوژیکی شاخص طبیعت و برای هر حادثه ای که کیفیت محیط نزدیک یا مجاور را خراب می کرد حوادث طبیعی دیگری وجود داشت که کیفیت اولیه را به این محیط باز می گرداند.

نگرانیهای بهداشتی هر یک از سه محیط هوا، آب و زمین ممکن است میزبان مواد شیمیایی و بیولوژیکی که اثر سوء بر سلامت انسانها می گذارند باشند.

تعداد زیادی از بیماریها می توانند به وسیله زائدات انسانی و حیوانی از طریق اجزای محیط زیست انتشار یابد.

شرح وظایف بهداشت محیط:

1-نظارت و پایش بر ویژگیهای فیزیکی و شیمیایی و بیو لوژیکی آب آشامیدنی

2- نظارت بر اماکن عمومی و مراکز تهیه و توزیع و فروش مواد غذایی

3-نظارت و کنترل کیفیت مواد غذایی

4-بهسازی محیط روستا

5-اجرای پروژه های شهر سالم – روستای سالم

6-اجرای طرح توسعه پایدار روستاها BDN

7-نظارت بر اجرای طرح ادغام بهداشت مواد غذایی در سیستم شبکه

8- نظارت و پایش مراکز پرتوهای یونساز

9-نظارت و پایش ید موجود در نمکها از طریق ید سنجی

10-نظارت بر طرح مبارزه با دخانیات

11- پیگرد موارد متخلفین بهداشتی به دادگاه

12-نظارت و پیگیری تشکیل کمیته ستاد حوادث غیر مترقبه

13-پیگیری و نظارت بر فعالیتهای کمیته حفاظت از منابع آب استان

14-پیگیری مصوبات کارگروه بهداشت و درمان و تامین اجتماعی استان

15-نظارت و اجرای پروژه های مبارزه با حشرات و جوندگان

16-کنترل عفونت های بیمارستانی

17-اجرای برنامه های آموزش پرسنل

18- نظارت بر اجرای برنامه های آموزش صنوف

19- نظارت بر نحوه توزیع مواد گندزدا و سموم

20-نظارت و پیگیری و کنترل آلودگی هوا

21-نظارت بر نحوه دفع مواد زائد بیمارستانی

بهداشت حرفه ای شاخه ای از علم بهداشت است که با شناسایی ، ارزشیابی و کنترل عوامل زیان آور در محیط کار از بروز بیماریها و عوارضی که ممکن است توسط عوامل زیان آور فیزیکی ، شیمیایی ، بیولوژ یکی ، ارگونومیکی بوجود آید ، جلوگیری می کند .

کنترل عوامل تهدید کننده سلامت در محیط کار تا حد زیادی از ظهور عواقب و عوارض بعدی شامل بیماریها و حوادث شغلی و رکود اقتصادی و کاهش بهره وری بعلت از کار افتاذگی می کاهد برای اولین بار سقراط و ابوعلی سینا در آثار خود از دردهای شکمی قولنج مانند در بین کارگران نقاش نام برده اند که مسلما" با سرب موجود در رنگهای مصرفی ارتباط داشته است

تاریخچه بهداشت حرفه ای در ایران :

شروع فعالیتهای رسمی در زمینه ایمنی و بهداشت کار در ایران به سال 1325 همزمان با تشکیل وزارت کار و امور اجتماعی و تدوین قانون کار بر می گردد.

در سال 1337 قانون مزبور با اصطلاحات و تغییراتی بصورت قانون به تصویب رسید که در این قانون وظایف مربوط به ایمنی و بهداشت کار بعهده اداره کل بازرسی کار محول گردیده بود .

این وضعیت تا قبل از سال 1362 ادامه داشت تا اینکه پس از تشکیل جلسات متعددی کارشناس و جلب نظر وزارت کار و امور اجتماعی و وزارت بهداری وقت و پیشمهاد و تصویب نامه مورخه 3/10/1362 هیئت دولت و به منظور جلوگیری از دوباره کاری و ارتقاء کیفیت ارائه خدمات برای حفظ و بالا بردن سلامت شاغلین ، مسائل بهداشتی محیط کار و کارگران به وزارت بهداری محول گردید و انجام این وظیفه ، ابتدا واحدی تحت عنوان واحد بهداشت حرفه ای در دفتر کل خدمات بهداشتی ویژه تاسیس و سپس به اداره کل بهداشت حرفه ای تغییر نام یافت .

اداره کل بهداشت حرفه ای در آن زمان مسئولیت حفظ و ارتقاء سطح سلامت نیروهای شاغل کشور در حرف مختلف را عهده دار گردید تا اینکه با تصویب قانون کار جدید درتاریخ آبانماه سال 1369 و به استناد ماده 85 این قانون وزارت بهداشت ، درمان و آموزش پزشکی عهده دار نظارت بر مسائل بهداشتی درمانی کارگران و محیط کار و وزارت کار و امور اجتماعی عهده دار نظارت بر ایمنی و حفاظت فنی کارگران گردید .

در حال حاضر مسئولیت نظارت و اجرای برنامه ها و طرحهای بهداشت حرفه ای در کشور بعهده مرکز سلامت محیط و کار وزارت بهداشت و درمان و آموزش پزشکی میباشد .

هدفهای بهداشت حرفه ای

کمیته مشترک کارشناسان (WHO ) و(ILO) در سال 1953 هدفهای بهداشت حرفه ای را این چنین بیان کرده اند :

1- تامین ، حفظ و ارتقای سطح سلامت جسمانی ، روانی و و اجتماعی کارکنان همه مشاغل

2- پیش گیری از بروز بیماریهاو حوادث ناشی از کار

3- انتخاب کارگر یا کارمند برای محیط و شغلی که از نظر جسمانی و روانی توانایی انجام آن را دارد یا به طور اختصار تطبیق کار با انسان

استاندارد ایمنی و بهداشت شغلی ( OHSAS 18001: 1999 )

پنج شنبه ۲۴ فروردین ۱۳۸۵

مقدمه : با آغاز انقلاب صنعتی و انتقال تولید از کارگاههای کوچک به کارخانه های تولید انبوه، موضوع حفاظت از سلامت نیروی کار نیز از حالت فردی خارج و حالت عمومی تری به خود گرفت .

پس از پیدایش مکتب روابط انسانی در مدیریت که براثر تجربیات هاتورن پدید آمد ، توجه به ایمنی منابع انسانی اهمیت بیشتری یافت.

پس از بیان اهمیت وجود ایمنی در محیط کار ، پرسش اصلی این است که چگونه می توان ایمنی محیط کار را افزایش داد .

به عبارت دیگر بهترین راه ارتقای وضعیت ایمنی محیط کار چیست ؟امروزه اهمیت مدیریت ایمنی در دستیابی به کارایی سازمان به طور فزاینده ای مورد توجه قرار گرفته است .

مقررات ایمنی روز به روز سخت گیرانه تر می شود و از نگاه کارکنان نیز ایمنی شرط اولیه محیط کار است .

حتی می توان گفت علت اصلی پیدایش سیستمهای مدیریت ایمنی و بهداشت شغلی ،‌ ایجاد راهی برای رعایت مقررات اجباری است که روز به روز سخت گیرانه تر می شوند .

البته امروز همگان بر این باورند که ایمنی و بهداشت به سیستم مدیریت فعالی نیاز دارد چرا که ایمنی و بهداشت را نمی توان از طریق مقررات اجباری یا احساس جمعی و یا توسط یک فرد به تنهایی تامین کرد .

OHSAS مخفف عبارت Occupational Health and Safety Assessment Series می باشد.

1 دامنه کاربرد  : مشخصات این سری ارزیابی بهداشت حرفه ای و ایمنی ( OHSAS 18001 ) الزاماتی را برای یک سیستم مدیریت بهداشت شغلی و ایمنی ( OH & S ) معین می نماید تا یک سازمان بتواند با کنترل خطرات ( ریسک ها ) بهداشتی و ایمنی ، عملکرد خود را بهبود بخشد .OHSAS 18001 خود بیانگر معیار عملکرد بهداشتی و ایمنی خاصی نیست و کلیه جزییات لازم برای طراحی یک سیستم مدیریتی را نیز ارائه نمی دهد.

مشخصات OHSAS 18001 در مورد هر سازمانی که مایل به اعمال موارد زیر باشد

1ـ دامنه کاربرد : مشخصات این سری ارزیابی بهداشت حرفه ای و ایمنی ( OHSAS 18001 ) الزاماتی را برای یک سیستم مدیریت بهداشت شغلی و ایمنی ( OH & S ) معین می نماید تا یک سازمان بتواند با کنترل خطرات ( ریسک ها ) بهداشتی و ایمنی ، عملکرد خود را بهبود بخشد .OHSAS 18001 خود بیانگر معیار عملکرد بهداشتی و ایمنی خاصی نیست و کلیه جزییات لازم برای طراحی یک سیستم مدیریتی را نیز ارائه نمی دهد.

مشخصات OHSAS 18001 در مورد هر سازمانی که مایل به اعمال موارد زیر باشد کاربرد دارد : الف ) ایجاد یک سیستم مدیریت بهداشت شغلی و ایمنی به منظور حذف یا کاهش خطرات (‌ ریسک ) برای کارکنان و سایر طرفهای ذینفع که ممکن است در معرض خطرات ( ریسک ) بهداشتی و ایمنی ناشی از فعالیتهای سازمان باشند .

ب ) استقرار ، حفظ و بهبود مستمر یک سیستم مدیریت بهداشت شغلی و ایمنی ج ) حصول اطمینان از انطباق با خط مشی بهداشت شغلی ایمنی که خود تعیین کرده است د ) اثبات این انطباق به دیگران ه ) درخواست گواهی / ثبت سیستم مدیریت بهداشت شغلی و ایمنی خود توسط یک سازمان بیرونی و ) تعیین انطباق با این مشخصات و اظهار آن توسط خود سازمان تمام الزامات مندرج در OHSAS 18001 به منظور لحاظ شدن در یک سیستم مدیریت بهداشت شغلی و ایمنی در نظر گرفته شده اند .

آسیبهای اسکلتی – عضلانی: انواع آسیبهای اسکلتی - عضلانی از جمله کشیدگی – رگ به رگ شدگی – سندروم تونل کارپال – تاندونیت و ...

در بیش از نیمی از زنان شاغل حادثه دیده یا بیمار دیده میشود ( 52 درصد ) .

درحالی که سهم مردان دراین مورد تنها 45 درصد میباشد.

مطالعاتی توسط NIOSH با هدف کشف علل این نوع بیماریها بر روی محیط هایی که بیشترین ریسک آسیبهای اسکلتی – عضلانی برای زنان دارند .در دست انجام میباشد.

یکی از اهداف این مطالعات تعیین ارتباط بین تفاوتهای فیزیکی مردان و زنان و تفاوتهای شغلی آنها با میزان ریسک پذیری زنان است .

NIOSH مطالعاتی را در خصوص آسیبهای اسکلتی – عضلانی در زنان شاغل در مراکز مخابراتی – درمانی – خدماتی و صنعتی انجام داده است .

در یکی از این مطالعات که در مرکز خدمات درآمد داخلی (IRS) انجام شده میزان ناراحتی و شکایات زنانی که به شغل رونویسی از اطلاعات مشغول بودند بررسی شد .

و نهایتا مشخص شد که با استراحت های دوره ای بین شیفتهای کاری درد و ناراحتی های اسکلتی – عضلانی کاهش میابد بی آنکه به بازده کاری لطمه ای وارد شود.

استرس شغلی: استرس شغلی یک مشکل روبه رشد دربین تمام شاغلین از جمله زنان است.

در یک بررسی 60 درصد از زنان شاغل از استرس شغلی بعنوان مشکل شماره یک محل کارشان یادکرده اند .

از طرفی سطح بیماریهای وابسته به استرس در زنان تقریبا دوبرابر مردان است .

برخی شرایط موجود در محیط کار اغلب باعث بروز استرس در بین زنان میشوند این شرایط عبارتند از : فشار ناشی از وظائف شغلی خارج از حد توانائی های روانی فرد نداشتن امکان کنترل شرایط کار محدودیت اختیارات در مقابل مسئولیت سنگین ابهام در نقش تعارض شغلی عدم امنیت شغلی ارتباطات ضعیف با همکاران و سرپرستان محدودیت شغلی تکراری بودن وظائف و کار یکنواخت و بدون تنوع عوامل دیگری ازقبیل اذیت و آزار جنسی و مسائل خانوادگی نیز میتواند باعث افزایش استرس شغلی در زنان شود .

استرس شغلی با بیماریهای قلبی- عروقی .

اسکلتی – عضلانی .

افسردگی و burnout مرتبط میباشد .

خشونت در محیط کار : قتل وسرقت : یکی از مهمترین علل بروز مرگ بر اثر حادثه شغلی در زنان شاغل آمریکائی قتل میباشد بطوریکه علت 40 درصد تمام مرگهای رخ داده در محیط کار برای زنان قتل بوده است .

زنان بعلت ضعیفتر بودن از لحاظ قدرت فیزیکی بیشتر مورد تهاجم واقع میشوند .

قتل در محیط کار اصولا با انگیزه اولیه سرقت رخ میدهد و بیشتر در سوپرمارکتها و مراکز فروش و عرضه مواد غذائی و نوشیدنی و نیز ایستگاههای پمپ بنزین اتفاق می افتد .

بیش از 5/2 درصد از زنانی که قربانی جنایت میشوند از سوی افراد آشنا مورد هدف قرار میگیرند .

این افراد ممکن است همکار – مشتری – همسر یا دوست آنان باشند.

خشونتهای محلی که به محیط کار کشیده میشود نیز 16 درصد زنان را قربانی میکند .

اهداف غیر جنائی : کارگران زن همچنین در معرض انواع خاصی از خشونتهای غیر جنائی هستند .

تقریبا 3/2 زنان شاغل بنوعی در محل کار دچار آسیب جسمی و جراحت میشوند .

حدود 70 درصد این زنان در مشاغل خدماتی نظیر مراکز درمانی شاغل هستند و 20 درصد آنها هم در بخش خرده فروشی نظیر رستورانها یا مراکز فروش مواد غذائی کارمیکنند .

زنان شاغل در مشاغل غیر سنتی : زنانی که در مشاغل غیر سنتی شاغل هستند ممکن است با انواع خاصی از مخاطرات بهداشتی و ایمنی مواجه شوند که یکی از آنها عدم تطابق لوازم حفاظت فردی و لباس کار است .

اغلب لباسهای کار ( PPC ) و لوازم حفاظت فردی (PPE ) متناسب با سایزهای مردانه ( اندازه متوسط مردان ) طراحی و ساخته شده بنابراین طبیعی است که زنان هنگام استفاده از این وسایل دچار مشکل شوند .

کارآئی برخی لوازم حفاظتی نظیر ( رسپیراتورها – دستکش ها و چکمه ها ) بعلت عدم تطابق با ابعاد بدنی زنان کاهش میابد .

زنانی که در مشاغل غیر سنتی شاغل هستند همچنین ممکن است با انواع خاصی از عوامل استرس زای شغلی مواجه شوند یک نمونه از این دست آزار و اذیت جنسی و نیز انواع تبعیض های جنسیتی ( مزایا و حقوق کمتر نسبت به مردان و ...) میباشد .

سرطان : بیشترین انواع سرطانهای رایج در بین زنان در سال 2000 میلادی سرطان سینه ( 18000 مورد جدید ) و سرطان دهانه رحم ( 12000 مورد جدید ) بوده است .

در محیطهای کار یتماس با انواع مواد سمی و بالقوه سرطانزا میتواند نقش مهمی در افزایش این نوع از سرطانها داشته باشد .

به منظور یافتن ارتباطی بین سرطانهای رایج در میان زنان ( سرطان سینه و دهانه رحم ) با مواد سمی در محیط کار مطالعاتی توسط NIOSH در دست انجام میباشد کارکنانی که وظایف آنها می تواند باعث پیامدهای بهداشت شغلی و ایمنی در محل کار شود باید واجد صلاحیت باشند .

صلاحیت به معنای داشتن تحصیلات ، آموزش و یا تجربه مناسب می باشد .

سازمان باید روشهای اجرایی ایجاد کرده و برقرار نگهدارد تا مطمئن شود که کارکنان در هر بخش و سطحی از موارد زیر آگاه می باشند : الف ) اهمیت انطباق با خط مشی و روشهای اجرایی بهداشتی ـ ایمنی و با الزامات سیستم مدیریت بهداشت شغلی و ایمنی ب ) پیامدهای بهداشتی ـ ایمنی ، حاصل از فعالیتهای کاری آنان و منافع حاصل از عملکرد بهبود یافته افراد ، اعم از بالقوه و بالفعل ج )‌ نقش و مسئولیتهای خود در حصول انطباق با خط مشی و روشهای اجرایی بهداشتی ـ ایمنی و با نیازمندیهای سیستم مدیریت بهداشت شغلی و ایمنی و از جمله با الزامات آمادگی و واکنش در شرایط اضطراری د ) عواقب بالقوه عدول از روشهای اجرایی عملیاتی مشخص شده روشهای اجرایی آموزش باید سطوح مختلفی را در نظر بگیرد از جمله : الف ) مسئولیت ، توانایی و معلومات ب ) ریسک قدم اول در افزایش آگاهی پرسنل نسبت به ایمنی و بهداشت شغلی ، شناسایی نیازهای آموزشی است .

تهیه روش اجرایی برای تعیین نیازهای آموزشی و به روز کردن آن معمولا باعث انجام بهتر این کار می شود .

نیازهای آموزشی را می توان از طرق زیر شناسایی کرد : بررسی وظایف و مسئولیتهای هر پست و تعیین شرایط احراز با توجه به مسائل ایمنی و بهداشت شغلی و سپس مقایسه این شرایط با وضع موجود فرد متصدی شغل نظرات مدیران و مسئولین مستقیم نتایج ممیزی های داخلی اقدامات اصلاحی و پیشگیرانه اهداف ایمنی و بهداشت شغلی سازمان قوانین و مقررات ایمنی و بهداشت شغلی نکته مهم در تعیین نیازهای آموزشی استمرار این فرایند است .

به بیان دیگر نیازهای آموزشی به هنگام تغییرات در فرایندها ، اهداف و مخاطرات ایمنی و بهداشت شغلی باید مورد بازنگری قرار گیرد .

بازنگری دوره ای نیازهای آموزشی تا حد زیادی می تواند از مطابقت نیازها با تغییرات اطمینان به دست دهد .

مساله دیگر ، تفاوت بین آموزش و آگاهی در سیستمهای مدیریت است .

آگاهی های عمومی پرسنل در خصوص مسائل ایمنی و نقش آنان درجلوگیری از مخاطرات احتمالی بسیار حایز اهمیت است .

مدیریت رده بالای سازمان نقش کلیدی در ایجاد آگاهی و انگیزش نزد پرسنل دارد و باید تعهد خود نسبت به ایمنی را به طرق مختلف به سطوح پایین تر سازمان منتقل کند .

همچنین کلیه پرسنل باید این تعهد و آگاهی را به همان شکل به سطح پایین تر خود منتقل کنند .

در نهایت کلیه اعضای سازمان باید اهمیت دستیابی به اهداف ایمنی و بهداشت شغلی را درک کنند و از انگیزه لازم برای تلاش در راستای دستیابی به آن برخوردار شوند .

به این ترتیب عملکرد ایمنی و بهداشت شغلی سازمان در کلیه سطوح افزایش می یابد .

همانگونه که قبلا نیز ذکر شد این فرایند یک چرخه مستمر بوده و هیچگاه نمی توان ادعا کرد که سازمان دیگر نیازی به افزایش آگاهی و آموزش پرسنل ندارد .

آموزش کارکنان به طور معمول طی مراحل زیر صورت می پذیرد : تعیین نیازهای آموزشی کارکنان ایجاد برنامه آموزشی جهت تامین نیازهای تعیین شده تصدیق مطابقت برنامه آموزشها با الزامات قانونی یا نیازمندیهای سازمان اجرای برنامه های آموزشی مستند سازی آموزشها و حفظ سوابق ارزیابی میزان موثر بودن آموزشها از آنجا که مسایل ایمنی و بهداشت شغلی ارتباط مستقیم با سلامت کلیه افراد حاضر در محیط کار از جمله پیمانکاران و بازدید کنندگان دارد ، سازمان باید ثابت کند که تدابیری برای آگاهی لازم در این افراد نیز اتخاذ کرده است .

این امر از طرق مختلف نظیر نصب علایم هشداردهنده و انتقال اصول ابتدایی به افراد میسر است .

خسارات ناشی از ابتلا به عوارض ارگونومیکی طبق تحقیقات بعمل آمده توسط سازمان بهداشت و ایمنی شغلی آمریکا ( OSHA) :  هرساله 8/1 میلیون کارگر از انواع بیماریها و عوارض مرتبط با ارگونومی ( بیماریهای اسکلتی – عضلانی ) رنج میبرند.

 تنها در سال 2000 میلادی سازمانها 60میلیارد دلار برای درمان بیماریهای اسکلتی –عضلانی کارکنان خود هزینه کرده اند.

 طی این مدت شدت بیماری 600هزار نفر از این کارکنان بحدی بود که نیاز به استراحت پزشکی داشتند.

 غیبت از کار این تعداد کارمند بعلت بیماریهای اسکلتی – عضلانی در مجموع 5/11 میلیارد دلار برای سازمانها هزینه داشته است .

 با اجرای برنامه های پیشگیری از آسیبهای ارگونومیکی می توان میزان خسارات وارده را بین 35 تا 91 درصد کاهش داد.

هدف از انجام معاینات پزشکی افراد شاغل یکی از مهمترین و اساسی ترین برنامه های پیشگیری از بروز بیماریها و حوادث ناشی از کار در هر کشوری که به عضویت سازمان بین المللی کار و بهداشت جهانی درآمده انجام معاینات پزشکی جهت افراد شاغل میباشد .

در کشور ایران سازمان تامین اجتماعی به عنوان مهمترین و عظیم ترین سازمان حمایت کننده از نیروی کار و تولید در برابر آسیبهای گوناگون ازجمله آسیبهای ناشی از ابتلا به بیماریها و حوادث ناشی از کار قانونا موظف شده تا تسهیلاتی را جهت ارائه خدمات مربوط به معاینات پزشکی شاغلین بیمه شده در مجموعه کلینیکهای طب کار[2]ایجاد نماید .

معاینات پزشکی افراد شاغل فقط اختصاص به افراد بیمه شده نداشته و طبق مفاد ماده 92 قانون کار هر فردی که به عنوان کارفرما فرد دیگری را به استخدام درآورد موظف است تا جهت آگاهی از میزان سلامتی و توانائی وی بمنظور انجام کار محوله مدرکی معتبر و قابل استناد گردآوری نماید ( تشکیل پرونده پزشکی پیش از استخدام ) وهرساله نیز با تمدید این مدرک سلامتی فرد شاغل را تضمین نماید (تشکیل پرونده پزشکی ادواری) .

معاینات پزشکی شاغلین با چه هدفی انجام میشود؟

در معاینات پزشکی شاغلین اهداف متعددی دنبال میشود که مهمترین آنها بخصوص برای کار فرمایان و سازمانهای بیمه گر عبارتند از : در معاینات پیش از استخدام : اطمینان یافتن از اینکه فرد استخدام شده از نظر جسمی و روانی برای کار مورد نظر مناسب میباشد ( ماده 90 قانون تامین اجتماعی ) در معاینات ادواری – اختصاصی و ....: اثبات وجود یا عدم وجود اثرات احتمالی ناخوشایند کار بر سلامت فرد که در آینده ممکن است منجر به ازکارافتادگی شاغل و ادعای خسارت توسط وی یا سازمان بیمه گر گردد.

بیماریهایی که به واسطه نوع شغل در افراد ایجاد میگردد مثل انواع خاصی از سرطان اکثرا علی رغم صرف هزینه های هنگفت متاسفانه غیر قابل درمان هستند و در هنگام شروع علائمی ندارند و تنها از طریق معاینات و گاهی با یک آزمایش بسیار ساده و کم هزینه میتوان به وجود آنها پی برد و از پیشرفت آنها جلوگیری کرد.

معاینات شغلی بسته به اهداف افراد ذینفع ( شاغل – کارفرما – سازمان بیمه گر- دولت ) به انواع مختلف زیر دسته بندی میشوند : معاینات پیش از استخدام معاینات دوره ای معاینات اختصاصی معاینات در هنگام تغییر شغل معاینات در هنگام بازگشت به کار مجدد ( مثلا پس از یک دوره نسبتا طولانی بیکاری یا مرخصی) معاینات افراد در هنگام بیماری (بخصوص زمانی که در بیمارستان بستری میشوند ) معاینات افراد معلول و تعیین توانائی کاری آنها از آنجا که اغلب اهداف مهم معاینات شغلی با انجام معاینات پیش از استخدام و ادواری تحقق میابد به شرح این دو اکتفا میکنیم : معاینات پیش از استخدام : قدما چندان بیراه نگفته اند که :" هرکسی را بهرکاری ساخته اند ." در واقع با انجام معاینات پیش از استخدام جهت هرشغلی متناسب ترین فرد با آن کار و وظیفه انتخاب شده و کارفرما با یک تیر چندین هدف را نشانه میگیرد یعنی : از تغییر شغلهای متعدد – نارضایتی های شغلی بعدی – بیماریها و حوادث ناشی از کار و انواع هزینه های اضافی دیگر به راحتی پیشگیری میکند .

مهمترین اهداف معاینات پزشکی پیش از استخدام عبارتند از : تعیین استعداد و توانائی جسمی و ذهنی فرد برای کار مورد نظر تشخیص بیماریهاو درمان آنها قبل از اینکه منجر به ناتوانی فرد شود حفظ سلامت سایر کارکنان و حتی افراد جامعه ( درصورت واگیرداربودن بیماری ) تعیین نوع نواقص اولیه و ثبت در پرونده با اهداف مختلف بسته به حمایتهای سازمانهای بیمه گر نوع معاینات و آزمایشهای مورد نیاز برای تشکیل پرونده پزشکی پیش از استخدام : اغلب کارفرمایان با این تصور که معاینات پیش از استخدام الزاما شامل آزمایشها ی تخصصی و معاینات پزشکان متخصص میشود لذا پرهزینه است از انجام آن برای کارکنان خود طفره میروند.

درصورتیکه یک پرونده سلامت اولیه درهنگام استخدام عبارت است از : شرح حال متقاضی : شامل سوابق فردی و خانوادگی از نظر ابتلا به بیماریها و مشاغل قبلی وی معاینه بدنی : معاینه عمومی دستگاههای قلب و عروق – ریه ها – کلیه ها – اعصاب – چشم و گوش که توسط "پزشک عمومی دوره دیده طب کار" انجام میشود.

آزمایشهای پاراکلینیک : شامل آزمایش خون و ادرار از نظر قند – چربی – عفونت – اعتیاد – نوارقلب و در برخی موارد بسته به نوع شغل عکسبرداری از قفسه سینه و ستون فقرات – سنجش میزان شنوائی و تست عملکرد ریوی تمامی مدارک فوق در فرم مخصوصی که مورد تائید وزارت بهداشت درمان و آموزش پزشکی میباشد ثبت و در پرونده فرد بایگانی میگردد.

معاینات ادواری: معاینات ادواری در واقع حکم مهر تائید بر معاینات پیش از استخدام دارد .

چنانچه اولین علائم بروز بیماریها( اعم از شغلی و غیر شغلی ) نمایان شود طی انجام معاینالت ادواری (حداقل سالی یکبار) میتوان با صرف کمترین هزینه جلوی پیشرفت بیماری را گرفت و سلامتی شاغل را تضمین کرد.

ازاین منظر معاینات ادواری نوعی بیمه عمر تلقی میگرددکه از بروز ازکارافتادگی های پیش از رسیدن به سن بازنشستگی در نیروی کار و تولید کشور جلوگیری میکند.

اهداف معاینات ادواری بدین شرح میباشند: تشخیص و درمان به موقع بیماریها و عوارض ناشی از کار ( مثل تشخیص و درمان دردهای کمری پیش از مزمن شدن و آسیب زدن به دیسک و انجام عمل جراحی پرهزینه و اغلب بی نتیجه ) توصیه برای تغییر شغل و یا محدود کردن کار درافراد بیمار جلوگیری از انتقال بیماریهای واگیر دار پیشگیری از بروز بیماریها و عوارض ناشی از کار در کارکنانی که شغل مشابه دارند.

انجام مطالعات و کارهای پژوهشی برروی عوامل زیان آور محیط کار ارزشیابی و تعیین میزان کارآئی روشهای کنترلی عوامل زیان آور محیط کار معاینات ادواری زمانی سودمند و قابل استناد هستند که توسط گروه پزشکی دارای مهارت و تجربه کافی در زمینه طب کار انجام گیرد.

بدین منظور توصیه میگردد معاینات ادواری ترجیحا توسط "پزشک متخصص طب کار" و در نبود وی توسط "پزشک عمومی دوره دیده طب کار " انجام گیرد.

آزمایشهای پاراکلینیکی مورد نیاز جهت تشکیل پرونده معاینات ادواری نسبت به معاینات پیش از استخدام محدودتر ولی جنبه تخصصی تری داشته که با توجه به شغل فرد و نوع عوامل زیان آور محیط کار وی تعیین میشود.

مثلا اگر در محیط کار میزان سروصدابیش از 85 دسیبل در مدت 8 ساعت اندازه گیری شده حتما لازم است از افراد شاغل در آن محیط شنوائی سنجی بعمل آید.

تمامی مدارک معاینات ادواری در فرم مخصوصی که مورد تائید وزارت بهداشت درمان و آموزش پزشکی میباشد ثبت و در پرونده فرد بایگانی میگردد.