دانلود مقاله تولید مثل

تولید مثل» یکی از ویژگیهای جانداران است .

یکی از ویژگیهای جانداران که آنها را از موجودات بی جان متمایز می‌سازد ، این است که جانداران ، تولید مثل می کنند .

هر موجود زنده ای سرانجام می‌میرد ؛ چه به علت پیری ؛ چه به علت بیماری ها و چه در اثر حمله شکارچیان تولید مثل برای جبران مرگ است ؛ به طوری که گونه پایدار بماند .

هر نوع موجود زنده‌ای ، نوع خاصی تولید مثل دارد .

انسانها تولید مثل جنسی دارند .

تقریباً همه جانوران و بسیاری از گیاهان به روش جنسی توید مثل می‌کنند .

بعضی از گیاهان و معدودی از جانوران به روش غیر جنسی تولید مثل می‌کنند و بعضی هم به هر دو روش .

«تولید مثل غیر جنسی » در گیاهان معمول است .

بسیاری از گیاهان می‌توانند با تولید گیاه جدیدی روی خود ، تولید مثل کنند .

شما ممکن است گیاه گندمی را دیده باشید .

در اطراف این گیاه ، تعداد زیادی گیاه جدید دیده می‌شود اگر یکی از آنها را بکاریم ، به گیاه جدیدی تبدیل می‌شود که به نوبه خود ، گیاهان جدیدی به وجود می‌آورد .

این ، نمونه ای از تولیدمثل غیر جنسی است .

در این نوع تولید مثل ، یک جاندار ، جاندار جدیدی روی خود به وجود می‌آورد .

بسیاری از گیاهان می‌توانند تولید مثل غیرجنسی انجام دهند .

مثلاً گیاه توت فرنگی ساقه های بلندی تولید می‌کند که در انتهای هر یک ، گیاه های جوان و ریشه تولید می‌شود .

اگر شما کاکتوس یا گیاه گوشتی دیگری در خانه دارید ، می‌توانید قطعه ای از آن را جدا کنید و در جای دیگری بکارید .

باغبانان ،‌قلمه هایی از گیاهان جدا می‌کنند و با آنها، گیاهان جدیدی به وجود می‌آورند .

هر قلمه ، بخشی از ساقه یا ریشه‌ای است که از گیاه رشد یافته‌ای جدا نشده است قلمه در خاک کاشته می‌شود و پس از مدتی گیاه رشد می‌کند.

(شکل 2-33)
قلمه زدن گیاه شمعدانی .

اگر برگهایی پایینی یک ساقه را از محل خود چنین قطع کنیم و سپس قلمه را در آب قرار دهیم ، قلمه رشد می‌کند و ریشه به وجود می‌آورد .

این کار ، نوعی تولید مثل غیر جنسی است .

گیاه جدید درست شبیه گیاه مادر خواهد بود .

2-33


ریشه ای است که از گیاه رشد یافته ای جدا شده است .

قلمه در خاک کاشته می‌شود و پس از مدتی ، ریشه تولید می‌کند و به گیاه جدیدی تبدیل می‌شود .

3-33
شکل 3-33.

تولید کنندگان و پرورش دهندگان گلها و گیاهان زینتی برای این که مطمئن شوند گیاهان جدید خصوصیات مورد نظر را دارند .

از تولید مثل غیر جنسی استفاده می‌کنند.

این گیاهان نگونسار ، از نظر شکل و اندازه اندکی با یکدیگر تفاوت دارند ؛ اما شکل و الگوی برگهای آنها بسیار مشابه است .

رنگ و اندازه گلها نیز بسیار مشابه و ژنهای همه این گیاهان همانند است جاندارانی مانند این جاندارا....

ژنی مشابهی دارند و گاه کلون نامیده می‌شوند .

شکل 1-33.

گیاه گندمی با روش غیر جنسی تولید مثل می‌کند .

در «تولید مثل غیر جنسی» جاندارانی کاملاً شبیه «والد» به وجود می‌آید .

گیاه با تولید مثل غیر جنسی ، گیاهانی شبیه خود به وجود می‌آورند .

اگر قلمه ای از یک گیاه شمعدانی را که گلهای صورتی دارد ، جدا کنیم ، گیاهی که از قلمه به وجود می‌آید نیز گلهای صورتی خواهد داشت .

علت این امر آن است که سلولهای موجود در قلمه، کاملاً شبیه سلولهای گیاه مادر هستند و همان ژنها را دارند .

ژنها در هسته سلول روی کروموزوم ها هستند و دستور رالعملهای لازم برای رفتار سلول را روی خود دارند .

تولید مثل غیر جنسی باعث تولید جاندارانی می‌شود که ژنهای آنها با ژنهای مادر مشابه است.

«میتوز» باعث تولید سلولهایی مشابه سلول مادر می‌شود .

هنگامی که سلول تقسیم و به دو سلول تبدیل می‌شود ، کروموزوم های موجود در هسته باید بین دو سلول جدید توزیع شوند .

ژنها روی کروموزوم ها قرار دارند و دستورالعملهای لازم را برای این که سلولهای جدید به آنها تبدیل شوند ، روی خود دارند .

وقتی که گیاه به روش غیر جنسی تولید مثل می‌کند ، بعضی سلولهای آن تقسیم می‌شوند و سلولهای جدیدی به وجود می‌آورند .

این سلولها نیز تقسیم می‌شوند و سرانجام صدها و هزاران سلول جدید به وجود می‌آورند .

هر کدام از این تقسیمها به گونه ای انجام می‌شود که تعداد کروموزوم های سلولهای جدید دقیقاً مشابه سلول مادر است .

این نوع تقسیم سلولی ، میتوز نامیده می‌شود .

بنابراین ، همه سلولها دارای دستورالعملهای مشابهی هستند و گیاهان مشابهی هم به وجود می‌آورند ؛ البته به این شرط که شرایط رشد آنها مشابه باشد .

شکل 4-33.

میتوز .

میتوز نوعی تقسیم معمولی در سلولهاست که طی آن ، هر سلول به دو سلول تقسیم می‌شود .

تعداد کروموزومهای سلول های حاصل ، مشابه تعداد کروموزوم های سلول مادر است .

تکثیر با قطعات ریز در تجارت کاربرد دارد .

جدا کردن و کاشتن قلمه ، یکی از بهترین روش های به دست آوردن تعداد زیادی گیاه مشابه از یک گیاه مادر است .

راه دیگر برای انجام این کار ، تکثیر با قطعات ریز است .

در این روش بخشی از نوک گیاه که در رشد است، جدا می‌شود ، این قطعات ریز را روی ژلاتینی که هورمونهای لازم برای رشد گیاه را دارد ، قرار می‌دهند .

این قطعه کوچک ، ریشه تولید می‌کند و به گیاه کوچک دیگری تبدیل می‌شود .

این گیاه کوچک ریز را به ژلاتین دیگری که هورمونهای دیگری برای تحریک تولید ساقه دارد ، منتقل می‌کنند .

با این روش ، صدها گیاه را از یک گیاه مادر تولید می‌کنند .

1.قبل از آنکه سلول تقسیم شود ، کروموزومهای موجود در هسته دیده نمی شوند ، زیرا بسیار طویل و نازک هستند .

2.

کروموزومها کوتاهتر و ضخیمتر می‌شوند و در این حالت ، می‌توان آنها را با میکروسکوپ نوری مشاهده کرد.

هر کروموزوم از دو رشته ساخته شده است که «سانترومر» آنها را به هم متصل می‌کند .

3.

کروموزوم در مرکز سلول در یک سطح قرار می‌گیرند.

رشته آنها از هم جدا می‌شود و هر رشته به یک انتهای سلول می‌رود .

4.

رشته های کروموزوم به دو گروه تقسیم می‌شوند و در اطراف هر گروه ، یک غشای هسته تولید می‌شود و سلول مادر به دو سلول جدید تقسیم می‌شود .

تعداد کروموزومهای این دو مساوی است .

شکل 6.

33.

یک باکتری به دو باکتری تقسیم می‌شود .

این نوع باکتری در روده انسان زندگی می‌کند و غیر ...

است .

بخش قرمز رنگ ، کروموزوم و آن است .

کروموزوم در سلول مادر ، قبل از تقسیم هماناسازی کرده است .

هر سلول دختر یک کروموزوم از مادر دریافت می‌کند (بزرگ نمایی 37500 برابر).

در تولید مثل جنسی ،«گامت» و «لقاح» نقش دارند .

شکل 1-34.

در تولید مثل جنسی ، دو گامت با هم ترکیب می‌شوند و سلول تخم را به وجود می‌آورد .

در تولید مثل غیر جنسی ، یک موجود زنده به تنهایی موجودات زنده جدیدی تولید می‌کند .

بسیاری از جانداران برای تولید مثل ، سلولهای خاصی تولید می‌کنند .

این سلولهای خاص ، سلول جنسی یا گامت نامیده می‌شوند .

در انسان ، این سلولها تخمک و اسپرم نام دارند .

فرایندی به نام لقاح ،باعث ترکیب این دو سلول می‌شود .

این دو سلول جنسی یا گامت ،‌تبدیل به یک سلول می‌شوند که تخمنام دارد ؛ تخم بارها تقسیم می‌شود و جاندار جدیدی تولید می‌کند .

این نوع تولید مثل ، تولید مثل جنسی نامیده می‌شود .

در این روش ، گامت ، لقاح و تخم به کار می‌رود .

هیچ یک از این سه ، در تولید مثل غیر جنسی وجود ندارد .

گامتهای نر حرکت می‌کنند بسیاری از گونه هایی که به روش جنسی تولید مثل می‌کند ، دو نوع گامت می‌سازند.

مثلا انسان ، اسپرم ، و تخمک دارد .

این دو نوع گامت ، گامتهای نرو مادههستند .

گامتهای نر حرکت می‌کنند تا به گامتهای ماده برسند .

گامتهای ماده معمولاً یا حرکت نمی کنند و یا بسیار کم تحرک هستند .

در شکل (2-34)، اسپرم یک انسان دیده می‌شود .

اسپرم یک سلول است ؛ سلولی بسیار کوچک .

بیشتر حجم سلول را هسته اشغال می‌کند .

هسته دارای کروموزومهاست .

بقیه این سلول برای حرکت و شنا کردن ساخته شده است .

دم طویل می‌تواند به جلو و عقب حرکت کند و اسپرم را به جلو براند .

شکل 3-34.

تخمک انسان در جلو سر اسپرم ، واکوئلی وجود دارد که دارای آنزیم است .

این آنزیمها برای آن است که اسپرم بتواند به درون سلول تخمک نفوذ کند .

«تخمک» بسیار بزرگتر از «اسپرم» است .

تخمک نیز مانند اسپرم ، یک سلول است ؛ اما سلول تخمک از سلول اسپرم بسیار بزرگ تر است .

برای این بزرگی دو دلیل عمده وجود دارد : دلیل اول : این است که تخمک ذخیره غذایی دارد تا در صورت لقاح، انرژی و مواد مورد نیاز برای رشد جاندار جدید را داشته باشد .

این ذخیره غذایی غالباً زرده نامیده می‌شود.

دلیل دوم : این است که سلول تخمک نیازی ندارد که حرکت کند بنابراین ، بزرگ بودن آن اشکالی ایجاد نمی کند .

اسپرم باید کوچک و متحرک باشد .

قطر تخمک انسان به اندازه یک نقطه است .

تخمک نیز مانند اسپرم هسته ای دارد که کروموزومها در آن جا گرفته اند .

سیتوپلاسم تخمک ، حاوی زرده است .

«گامتها» تنها نیمی از «کروموزومها» را دارند .

در هسته همه سلولهای بدن ما 46 کروموزوم وجود دارد .

کروموزوم ، رشته های طویلی از جنس ماده ای به نام هستند.

دستورالعملهایی به شکل رمز دارد که ژن نامیده می‌شوند .

ژنها ، تولید مواد را درون سلول کنترل می‌کنند و به سلول دستور می‌دهند که چه بکند و چگونه رشد کند .

ژنهای سلولهای ما ، باعث می‌شوند که ما از جانداران دیگر مانند موش یا گیاهان ، متفاوت باشیم .

ژنها سایر صفات ما همچون جنسیت ، وزن ، رنگ مر و غیره را کنترل می‌کنند .

زندگی شما از یک سلول به نام تخم آغاز شده است .

این سلول 46 کروموزوم داشته و بارها تقسیم شده و میلیونها سلول تولید داده است همه این سلولها 46 کروموزم دارند .

این توده بزرگ سلولی ، شما هستید.

46 کروموزومی که در سلول تخم وجود دارند ، از ترکیب اسپرم و تخمک به وجود آمده اند .

اسپرم و تخمک ، هر کدام 23 کروموزوم دارند .

همه گامتها باید نیمی از تعداد کروموزوم ها را داشته باشند و وقتی که با هم ترکیب می‌شوند ، سلول تخم را به وجود می‌آورند که 46 کروموزوم دارد .

سلولهای «هاپلوئید» و «دیپلوئید» 46 کروموزوم موجود در سلولهای انسان را می‌توان در چند جفت گروه بندی کرد .

شکل کروموزومهای مرتب شده در صفحه 31 انسانی را می‌بینید.

در هر سلول 23 نوع کروموزوم وجود دارد ؛ یعنی از هر کدام یک جفت هر سلول از هر نوع کروموزوم دو عدد و یا یک جفت داشته باشد ، دیپلوئیدنامیده می‌شود .

همه سلولهای بدن شما ، دیپلوئید هستند .

گامتها ، مثلاً اسپرمها و تخمکها از هر نوع کروموزوم فقط یکی دارند .

بنابراین ، گامتهای انسان 23 کروموزوم دارند .

سلولهایی که از هر نوع کروموزوم فقط یکی دارند ، هاپلوئیدنام دارند .

«میتوز»از سلولهای «دیپلوئید» سلولهای «هاپلوئید» را به وجود می‌آورد .

وقتی که سلولهای عادی بدن تقسیم می‌شوند ، گامت به وجود می‌آید .

لازم است نوع مخصوصی از تقسیم سلولی به نام میتوزنیز وجود داشته باشد .

میوز باعث جدایی جفت کروموزومهای سلولهای دیپلوئید می‌شود تا هر یک از سلولهای جدید ، یکی از هر جفت کروموزوم را داشته باشند .

تقسیم میتوز در انسان ، فقط در تخمدانهاو بیضه هاکه به ترتیب محل تولید تخمک و اسپرم هستند ،‌انجام می‌شود.

شکل 5-34.

میوز .

در انسان این گونه تقسیم فقط در تخمدانها و بیضه ها انجام می‌شود .

طی این نوع تقسیم ، سلول دوبار تقسیم می‌شود و به چهار سلول تبدیل می‌شود .

سلولهای جدید هر کدام نیمی از کروموزومها را دارند و اسپرم با تخمک هستند .

سلولهای مادر ، هر کدام از هر نوع کروموزوم دو عدد دارند .

در سلولهای انسان ، 23 نوع ، یعنی 46 کروموزوم وجود دارد .

در این شکل ، دو نوع کروموزوم نشان داده شده است .

چهار سلول جدید از هر نوع کروموزومها فقط یکی دارند نخستین تقسیم هر کدام از جفت کروموزمها به یکی از سلولهای نر وارد می‌شوند.

تقسیم دوم هر سلول یک بار دیگر تقسیم می‌شود .

هر کروموزوم به دو رشته مانند آنچه در میتوز انجام می‌گرفت ، تقسیم می‌شود .

تخمکها در تخمدان ها تولید می‌شوند .

شکل(1-35) دستگاه تولید مثل یک زن را نشان می‌دهد .

تخمکها درون دو تخمدان او ساخته می‌شوند هر تخمدان سه سانتیمتر طول و دو سانتیمتر عرض دارد .

در نزدیکی هر کدام از تخمدانها ، دهانه یک لوله رحمیا لوله فالوپقرار دارد .

طول هر یک از این لوله ها در حدود 10 سانتیمتر است .

دیواره های این لوله ها ماهیچه دارد .

این ماهیچه ها به طور مرتب منقبض می‌شوند و حرکات دردی تولید می‌کنند .

پوشش درونی این لوله ها را سلولهای مژه دارفرش می‌کنند .

انتهای این لوله ، رحمقرار دارد .

رحم گلابی شکل است و تقریباً 8 سانتیمتر طول و دیواره ای ضخیم و ماهیچه‌ای دارد.

در قاعده رحم ، گردن رحمقرار دارد .

گردن رحم مجرایی باریک به سوی واژندارد .

واژن به محیط بیرون مربوط می‌شود.

هر ماه یک تخمک آزاد می‌شود .

وقتی یک دختر متولد می‌شود، درون تخمدانهای او چندین هزار تخمک نابالغ وجود دارد ، وقتی او 12 یا 14 ساله می‌شود، بعضی از این تخمکها، بلوغ خود را آغاز می‌کنند .

هر 28 روز یک بار ، یکی از تخمکهای درون یکی از تخمدانها به کناره تخمدان نزدیک می‌شود ؛ به طوری که یک برآمدگی بر سطح آن به وجود می‌آورد .

این تخمک به سوی خارج رانده می‌شود و پس از مدتی می‌ترکد انجام این اعمال ، تخمک گذارینامیده می‌شود .

دهانه لوله رحم ، تخمک را می‌رباید .

حرکات روی ماهیچه‌های اطراف لوله رحم و حرکات جلو برنده مژکها ، تخمک را به آهستگی به سوی رحم حرکت می‌دهد .

اگر تخمک لقاح نیابد ، خون روش ایجاد می‌شود .

تخمک به آهستگی به حرکت خون به سوی رحم پیش می‌رود و اگر لقاح نیابد تقریباً می‌تواند یک روز به زندگی خود ادامه دهد .

اگر به رحم برسد، کاملاً می‌میرد و تغییر شکل می‌یابد .

هرگاه تخمکی از تخمدان آزاد شود، رحم – درست مثل آن که تخم لقاح یافته باشد – خود را آماده پذیرش آن می‌کند ؛ چنان که دیواره اش ضخیم ، نرم و پر از مویرگ های خونی می‌شود .

اما اگر تخمک لقاح پیدا نکند ، دیگر به این دیواره احتیاجی نیست .

در این صورت ، دیواره رحم به آرامی می‌ریزد و طی سه روز از راه واژن به خارج دفع می‌شود این کار عادت ماهانه نام دارد .

شکل 1-35.

دستگاه تولید مثلی زن شکل 2-35 چرخه زنان ، این چرخه هر یک بار تکرار می‌شود .

اسپرمها درون بیضه ها تولید می‌شوند .

در شکل (3-35) اندام های تولید مثلی مرد نشان داده شده است .

اسپرمها درون بیضه ها ساخته می‌شوند .

بیضه ها درون کیسه بیضه قرار گرفته اند .

این کیسه خارج از بدن قرار دارد ؛ زیرا تولید اسپرم در دمایی پایین تر از بدن انجام می‌شود .

دمای درون کیسه بیضه حدود دو درجه از دمای بدن پایین تر است .

درون هر بیضه ، صدها لوله باریک به نام لوله های اسپرم سازوجود دارد .

اسپرم در این لوله ها ، ساخته می‌شود .

طول هر یک از این لوله ها در حدود 70 سانتیمتر است ؛ اما لوله ها به قدری باریک و پیچ خورده هستند که فضای بسیار کمی را اشغال می‌کنند .

محتویات همه لوله ها به اپیدیدیممی ریزد.

اپیدیدیم ، لوله ای است که بارها به طور حلقه وار روی خود تاب خورده است .

همه اسپرمها از درون بیضه ها به این لوله وارد می‌شوند .

اپیدیدیم به مجرای خروج اسپرم یا لوله دفرانمربوط می‌شود .

مجراهای خروج اسپرم از هر بیضه به بالا می‌آیند و در زیر مثانه به یکدیگر می‌رسند .

در آن جا نیز به هم متصل می‌شوند پس از آن ، لوله مجرای خروج ادرارقرار دارد .

این مجرا از میان آلت تناسلی عبور می‌کند و به بیرون می‌ریزد .

غده ها مایعی ترشح می‌کنند تا اسپرمها درون آن شنا کنند .

در زنان ،‌هر ماه فقط یک تخمک تولید می‌شود ؛ اما مردان در همه لحظات ، در حال اسپرم سازی هستند .

روزی در حدود دو میلیارد اسپرم ساخته می‌شود !

اگر اسپرمها خارج نشوند، بسیاری از آنها از بین می‌روند ، چون اپیدیدیم آنها را تجزیه می‌کند .

اسپرمها در نخستین لحظات ساخته شدن ، نمی توانند شنا کنند .

وقتی از بیضه ها به مجرای خروج ادرار می‌روند ، به تدریج بالغ می‌شوند و می‌توانند حرکت و شنا کنند .

دو غده وجود دارند که به این کار کمک می‌کنند .

نخست ، غده های کیسه ای هستند .

اینها مایعی ترشح می‌کنند که قند فروکتوز دارد .

این قند انرژی لازم برای حرکت اسپرم ها را فراهم می‌سازد .

دوم ، غده پروستاتاست که مایعی محتوی اسید سیتریک ترشح می‌کند .

این ماده نیز برای حرکت اسپرم منبع انرژی است .

این دو غده ، ترشحات خود را روی اسپرمهایی می‌ریزند که در حال خروج هستند .

مخلوط اسپرمها با این مایعات ، مایع منی نامیده می‌شود .

شکل 3-35.

اندامهای تولید مثل مرد لقاح در ابتدای لوله رحم انجام می‌شود .

تخمک انسان بدون لقاح با اسپرم، ‌رشد و نمو خود را برای تولید جنین شروع نخواهد کرد.

در انسان نیز مانند سایر پستانداران ، لقاح درون بدن فرد ماده انجام می‌شود .

این کار لقاح داخلینامیده می‌شود .

در هر بار خروج منی ، در حدود 200 میلیون اسپرم به درون واژن ریخته می‌شود .

اسپرمها به سوی تخمک شنا می‌کنند .

از گردن رحم و رحم می‌گذرند و به لوله رحم می‌رسند .

حرکت اسپرمها تا این لحظه در حدود 30 دقیقه طول می‌کشد ؛ اما تنها تعداد کمی از آنها به لوله رحم می‌رسند و بقیه می‌میرند .

شکل 2-36.

باروری اگر در لوله رحم تخمکی وجود داشته اشد ، اسپرمها آن را محاصره می‌کنند .

پس از مدت کوتاهی، یکی از آنها به غشای ، سلولی تخمک برخورد می‌کند .

غشاهای تخمک و اسپرم با هم یکی می‌شوند .

بلافاصله پس از آن ، غشای تخمک به گونه ای تغییر می‌یابد که هیچ اسپرم دیگری نمی تواند به آن متصل شود .

سر اسپرمی که موفق به لقاح شده است ، به درون تخمک وارد می‌شود .

هسته های اسپرم و تخمک با هم متحد می‌شوند .

این عمل ، لقاح نام دارد .

شکل 3-36.

جایگزینی تخم در دیواره رحم جایگزین می‌شد .

وقتی که اسپرم و تخمک با هم مخلوط می‌شوند ، سلولی به نام تخمبه وجود می‌آورند .

تخم به آهستگی در درون لوله رحم حرکت می‌کند و به رحم می‌رسد .

حرکت تخم به وسیله دیواره لوله رحم و مژک های آن انجام می‌شود .

سلول تخم در حال حرکت چندین بار تقسیم می‌شود و در همان حال ،‌توده ای کروی شکل از جنس سلول به وجود می‌آورد .

توده سلولی کروی شکل بسیار کوچک و تقریباً‌به اندازه سلول تخم است .

دیواره داخلی رحم ضخیم و اسفنجی و پر از در برگهای خونی می‌شود .

توده سلولی کروی شکل به طور کامل به درون آن فرو می‌رود .

این فرایند جایگزینینامیده می‌شود .

جفت ، دستگاه نگهداری و تامین کننده جنین است .

توده سلولی کروی شکل جنیننامیده می‌شود .

سلولها به تقسیم شدن خود ادامه می‌دهند و بتدریج توده ای کوچک به شکل انسان به وجود می‌آید .

یازده هفته طول می‌کشد تا همه اندام های جنین ساخته شود .

این حالت ، رویاننامیده می‌شود .

از وقتی جنین به درون رحم نفوذ می‌کند ، می‌تواند از خون مادر تغذیه کند .

جنین این کار را از طریق جفت انجام می‌دهد .

جفت با مشارکت مادر و جنین ساخته می‌شود ؛ به این شکل که صفحه ای دایره ای شکل می‌سازد که درون دیواره رحم کاملاً فرو می‌رود .

در سمتی از آن که رو به جنین است ، هزاران چین به نام پرزوجود دارد .

در سمتی که رو به مادر است ، فضای پرخون فراوانی وجود دارد .

خون موجود در این فضاها ، پرزها را محاصره می‌کند .

درون پرزها ، تعداد بسیاری مویرگ خونی به وجود می‌آید که متعلق به جنین هستند .

مواد غذایی مانند گلوکز ، اسیاهای آمینه و نیز اکسیژن از خون مادر به درون این مویرگها عبور می‌کنند.

مواد زاید مانند دی اکسید کربن و اوره می‌توانند از خون جنین خارج شوند و به درون خون مادر نفوذ کنند .

مویرگهای خونی جنین به سرخرگ بند نافو سیاهرگ بند نافمتصل می‌شوند .

این دو رگ از درون بند ناف می‌گذرند و جفت را به جنین متصل می‌کنند .

سیاهرگ بند ناف ، خون را از بند ناف به جنین منتقل می‌سازد .

سطح گسترده پرز درون جفت ، تبادل مواد را بین مادر و جنین تسریع می‌کند .

بسیاری از مواد می‌توانند از جفت عبور کنند .

غذا ، اکسیژن و مواد زائد ،‌تنها موادی نیستند که می‌توانند از جفت عبور کنند .

مواد مضر مانند باکتریها ، ویروسها و داروها نیز از خون مادر به خون جنین وارد می‌شوند .

مونواکسید کربن حاصل از دود سیگار هم به راحتی از جفت عبور می‌کند و به جنین می‌رسد .

از جمله مواد مفیدی که می‌تواند از جفت بگذرند ، پادتن هایی هستند که به نگهداری سلامت جنین کمک می‌کند .

این پادتن ها در بدر جنین می‌مانند و پس از تولد او ، در چند هفته او بدن را در برابر عفونت ها محافظت می‌کنند .

مایع آمینوتیک ضربه گیر است.

جنین در حال رشد، درون کیسه‌ای قرار دارد که پر از مایع است و آمنیوننامیده می‌شود .

درون آمنیون ، مایعی به نام مایع آمنیوتیک به وجود می‌آید .

این مایع جنین را کاملاً در بر می‌گیرد .

مایع آمنیوتیک ، محیط مناسبی برای جنین ایجاد می‌کند و او را در برابر ضربات محافظت می‌کند .

جنین می‌تواند آزادانه در این مایع حرکت کند .

کنترل تولید مثل ، یعنی جلوگیری از بارداری های ناخواسته تولد یک نوزاد ، تغییرات زیادی در خانواده به وجود می‌آورد .

کودکی به دنیا می‌آید و با وجود همه مسوولیتها و بی خوابیهای شبانه ای که سبب می‌شود ، اما چون خود پدر و مادر او را خواسته اند ، از وجودش لذت می‌برند ؛ اما بعضی کودکان ممکن است در خانواده هایی به دنیا آیند که پدر و مادرهاشان آنها را نمی خواسته اند .

یک کودک ناخواسته ممکن است مشکلاتی برای خانواده به وجود آورد .

اگر پدر و مادر برای داشتن چنین فرزندی برنامه ریزی نکرده باشند ، سازگاری با شرایط جدید و تغییراتی که کودک در زندگی آنها به وجود می‌آورد ، دشوار است .

گاهی پدر و مادر دوست دارند صاحب فرزندی شوند .

اما نمی توانند .

آنان ممکن است کودکی را به فرزندی بپذیرند .

بعضی کودکان به علت ناتوانی والدین ممکن است به فرزند خواندگی دیگران در آیند .

چنین کودکی نیز از سوی یک خانواده پذیرفته می‌شود .

جمعیت انسانی با سرعت در حال افزایش است .

برای توقف این رشد و پایین نگه داشتن جمعیت ، باید از تعداد تولدها کاست .

کنترل تولید مثل ، از سرعت رشد جمعیت انسان می‌کاهد .

کنترل تولید مثل ، از بارداریهای ناخواسته جلوگیری می‌کند .

کودکانی که به این ترتیب به دنیا می‌آیند ، همگی مورد پذیرش خانواده قرار می‌گیرند .

کنترل تولید مثل سطح جمعیت انسانی را نیز ثابت نگه می‌دارد .

برای باروری تخمک .

فقطی یک اسپرم نیاز است .

هنگامی که دختری به سن بلوغ می‌رسد، هر ماه یک عدد تخمک تولید می‌کند.

اگر یک اسپرم به این تخمک – که درون لوله تخم بر است – برسد ، ممکن است باعث بارداری شود .

یک راه مطمئن برای جلوگیری از بارداری ، خودداری از تماس جنسی است ؛ زیرا حتی اگر مقدار کمی مایع منی در نزدیکی واژن ریخته شود ، ممکن است باعث باروری تخمک شود .

یک راه مطمئن دیگر برای جلوگیری از بارداری ممانعت از ورود اسپرم به واژک است.

روش توجه به زمان یکی از راههای کاهش دادن امکان بارداری این است :«حوالی روزهایی که احتمال وجود تخمک در لینه تخم بر وجود دارد ، از آمیزش جنسی خودداری شود !» در این صورت ، احتمال بارداری زن کاهش می‌یابد .

اگر دوران فعالیت جنسی یک زن منظم و 28 روز باشد ، ممکن است تخمک او در حوالی روز چهاردهم آزاد شود .

اگر آمیزش جنسی چند روز قبل و یا بعد از روز چهاردهم انجام نگیرد ، احتمال حاملگی بسیار کاهش می‌یابد .

مشکل بزرگ این روش آن است که در بسیاری از زنان ، دوره عادت ماهانه منظم نیست .

حتی زنانی که دوره عادت ماهانه منظمی دارند ، به علت عوامل مختلفی که در زندگی آنها اتفاق می‌افتد – مانند رفتن به تعطیلات یا بیمار شدن – ممکن است این دوره جلو یا عقب بیفتد .

بنابر این ، پیش بینی زمان آزاد شدن تخمک در لوله های تخم بر بسیار مشکل است .

البته با اندازه گیری روزانه دمای بدن می‌توان اطلاعاتی از زمان آزاد شدن تخمک به دست آورد .

هنگام آزاد شدن تخمک ، دمای بدن حدود نیم درجه سانتیگراد افزایش می‌یابد ؛ اما این روش نیز مورد اطمینان کامل نیست ؛ چون این افزایش اندک در دمای بدن ، ممکن است بر اثر دیگر عوامل نیز ایجاد شود .

بنابر این ، این روش برای کاهش داده احتمال بارداری بدون استفاده از دستگاه های جلوگیری از حاملگی مفید است ؛ اما قابل اطمینان کامل نیست .

شکل 1-39.

تغییراتی که در دوره جنسی زنان انجام می‌شود .

آزاد شدن تخمک در روز چهاردهم ، دمای بدن را کمی افزایش می‌دهد .

«کاندوم» از انتقال بیماریهای مقاربتی جلوگیری می‌کند .

کاندوم پوششی است که روی آلت تناسلی مردانه قرار می‌گیرد .

هنگامی که مایع منی خارج می‌شود ، درون این پوشش می‌ماند .

اگر این پوشش با دقت گذاشته و برداشته شود ، مایع منی نمی تواند از درون آن خارج شود و در تماس با بدن زن قرار گیرد .

کاندوم مثالی از یک روش ایجاد مانع برای کنترل تولید مثل است در این روش بین اسپرم و تخمک مانع ایجاد می‌شود .

روش دیگر این است که زن درون واژن خود ، کرم اسپرم کشوارد کند .

این کرم ، اسپرمها را می‌کشد .

استفاده درست از کاندوم ، راه مناسبی برای پیشگیری از بارداری است .

کاندوم یک امتیاز دیگر مهم دارد و آن این است که از انتقال باکتریها و ویروسهای بیماریزا از از مرد به زن و یا بعکس جلوگیری می‌کند .

بنابر این ، این روش راه مناسبی برای جلوگیری از بیماری ایدز و سایر بیماریهای مقاربتی است .

شکل 2-39.

چگونگی کارگذاردن کاندوم ، هوا باید از انتهای آن خارج شود و اسپرمها در آن قسمت جا گیرند .

پزشک می‌تواند وسیله ای به نام «درپوش» را کار بگذارد .

یک راه دیگر برای جلوگیری از بارداری ، گذاشتن درپوشیا دیافراگماست .

دیافراگم ، قطعه ای پلاستیکی و قابل ارتجاع با لبه های اسفنجی است .

پزشک قبل از آن که این دستگاه را درون واژن بکار بگذارد .

لبه های آن را به هم نزدیک می‌کند تا بتواند دهانه گردن رحم را کاملاً مسدود کند .

اگر اسپرم وارد واژن زنی شود که دیافراگم در بدن گذاشته است ، نمی توان از این درپوش عبور و تخمک را بارور کند .

اگر در اطراف این دستگاه کرم ضد اسپرم هم مالیده شود ، اطمینان آن بیشتر می‌شود .

شکل 3-39.

دیافراگم در دهانه گردن رحم کار گذاشته می‌شود و از ورود اسپرمها به رحم جلوگیری می‌کند .

مهم ترین موضوع در این زمینه این است که درپوش با دهانه را کاملاً مسدود کند اندازه دهانه رحم در زنان متفاوت است و پزشک باید این موضوع را در نظر گیرد .

خود زن می‌تواند هر وقت که خواست، در پوش را بردارد و بار دیگر سرجای خود قرار دهد.

دیافراگم از انتقال بیماریهای مقاربتی جلوگیری نمی کند ، اما راه موثری برای جلوگیری از بارداری است .

دستگاه های درون رحمی ، از جایگزینی جلوگیری می‌کنند .

IUD یا دستگاه درون رحمی ، قطعه کوچکی از پلاستیک یا فلز است .

این قطعه به صورت فنر در می‌آید و درون رحم کار گذاشته می‌شود ؛ البته یک پزشک ماهر باید آن را کار بگذارد و تا زمانی که زن نمی خواهد باردار شود ، در آن جا بماند .

قرصهای ضد حاملگی ، هورمونهایی دارند که از آزاد شدن تخمک جلوگیری می‌کنند.

قرصهای ضد حاملگی دارای هورمونهای پروژسترونو مقداری استروژنهستند .

این هورمونها از آزاد شدن تخمک جلوگیری می‌کنند و چون تخمک آزاد نمی شود ، باروری نیز امکان پذیر نیست .

زن باید هر روز یک عدد از این قرصها بخورد و اگر یک روز قرص نخورد ، احتمال آزاد شدن تخمک وجود دارد .

معمولاً در هر ماه فقط هفت روز قرص نمی خورد ؛ چون در این مدت دچار خونروش است .

این قرصها را تنها با نسخه پزشک باید تهیه کرد ؛ چون ممکن است برای مصرف کننده آن عوارض جانی داشته باشد .

بنابراین ، اگر کسی از این قرصها استفاده می‌کند باید به طور مرتب نزد پزشک و یا به مرکز تنظیم خانواده برود و از او آزمایش به عمل آید .

استفاده از قرصهای ضد حاملگی روش قابل اعتمادی برای جلوگیری از بارداری است ؛ اما تضمینی برای جلوگیری از بیماریهای مقاربتی بین زن و مرد ایجاد نمی کند .

بسیاری از پزشکان به زنان توصیه می‌کنند که برای مدت طولانی – 20 یا 30 سال – از این قرصها استفاده نکنند ؛ چون ممکن است اثرات جانبی خطرناکی داشته باشد .

روش دستگاه های «IUD» برای جلوگیری از بارداری این است که از جایگزینی تخمک بارور شده درون رحم جلوگیری می‌کنند و تاثیر بسیار دارند، اما برای افرادی که هنوز صاحب نوزاد نشده اند ، چنین روشی پیشنهاد نمی‌شود.

بدن بعضی از زنان این دستگاه را به راحتی نمی پذیرد و با آن ، حتی احتمال عفونتهای رحم افزایش می‌یابد و از بیماریهای مقاربتی بین زنان و مردان نیز جلوگیری نمی کند.