دانلود مقاله درفشار خون بالا رژیم غذایی

رسانی پزشکان ایران پایگاه اطلاع

چاقی و اضافه وزن مسلماً با فشارخون بالا ارتباط دارد.

شیوع این مشکل در افراد جوان دچار اضافه وزن دو برابر و در افراد مسن و چاق 50 درصد بیشتر از افراد دارای وزن طبیعی است.

در مردان به ازای هر 10 درصد افزایش وزن، فشار خون 6/6 میلیمترجیوه بالاتر می‌رود.

اکثر افراد مبتلا به پرفشاری علایمی ‌ندارند، اما این مشکل می‌تواند سبب آسیب حاد یا مزمن به بخش‌های مختلف بدن شود.

در مغز این مشکل به مویرگ‌های خونی آسیب می‌رساند، در نتیجه سکته مغزی بروز می‌کند.

در چشم‌ها، پرفشاری سبب آسیب به مویرگ‌های خونی و بروز اختلال بینایی و در کلیه‌ها نیز سبب نارسایی کلیه می‌شود.

ممکن است علایمی‌‌ از قبیل سردرد، دردهای قفسه سینه و تنگی نفس نیز بروز کند.

مواردی از پرفشاری که در حد مرزی هستند، اغلب بدون درمان باقی می‌مانند.

درمان غیردارویی شامل: ‌کاهش نمک در رژیم غذایی، ترک سیگار، انجام ورزش منظم و استفاده از روش‌های شل‌کردن عضلات است.

داروهای ضد فشارخون نیز ممکن است تجویز شوند.

چه غذاهایی مفید هستند ؟

عموما اعتقاد پزشکان به این است که افراد دچار پرفشاری، نیاز به کاهش دریافت سدیم دارند.

پتاسیم و کلسیم اضافی نیز می‌تواند به کاهش فشارخون کمک کند.

موز، زردآلو، انجیر، گریپ‌فروت، هلو، انگور و آلو میوه‌هایی سرشار از پتاسیم هستند و سیب‌زمینی، سیر، براکلی، کدو سبز، قارچ و گوجه‌فرنگی و سبزی‌ها سرشار از پتاسیم هستند.

حبوبات نیز از این نظر غنی‌اند.

میوه‌ها و سبزی‌ها دارای مقدار کم ‌سدیم هستند و باید به وفور مصرف شوند.

در مطالعات مقایسه‌ای میان گیاه‌خواران با افراد غیرگیاه‌خوار، مشاهده شده است که متوسط فشارخون گیاه‌خواران کمتر است.

یکی از علل این تفاوت را دریافت بیشتر پتاسیم در گیاه‌خواران دانسته‌اند.

مرکبات، توت‌ها و سبزی‌های دارای برگ سبز، ‌منابع خوب ویتامین ث هستند .

دریافت کم این ویتامین با پرفشاری ارتباط دارد.

مصرف مکمل ویتامین ث درافراد دچار پرفشاری و همچنین افراد سالم سبب کاهش فشارخون می‌شود.

گوشت و مرغ طبخ شده بدون نمک برای افراد دچار پرفشاری توصیه می‌شود.

برای معطرکردن گوشت می‌توان از سبزیهای معطر، ادویه‌ها و میوه‌ها استفاده کرد.

به عنوان مثال برای گوشت گوسفند از مرزنگوش و مریم گلی، برای مرغ از شوید و ترخون و برای جگر از پرتقال می‌توان استفاده کرد.

ماهی تازه، ‌منجمد یا کنسروشده بدون آب نمک خوب هستند.

می‌توان ماهی را با برگ‌بو، شوید، فلفل قرمز و سیاه، ادویه‌ها، مرکبات، سس‌های خانگی بدون نمک و سایر سبزی‌ها معطر کرد.

ماهی‌های حاوی اسیدهای چرب مفید از قبیل حلوا، قزل‌آلا و قباد چندین بار در هفته توصیه می‌شوند.

‌ سبزی‌های ریشه‌ای از قبیل سیب‌زمینی، همچنین برنج، ماکارونی، رشته‌ها و حلیم‌ بدون نمک و همچنین مواد نشاسته‌ای دارای سدیم کم هستند و می‌توان به عنوان پایه‌ای برای وعده غذایی از آنها استفاده کرد.

دانه کنجد و سبزی‌های برگ سبز، منابع کم سدیم و تامین کننده کلسیم هستند.

سیر نیز به کاهش فشارخون کمک می‌کند.

از چه غذاهایی باید پرهیز کرد؟

از سوسیس، کالباس، کنسرو گوشت، برگرها و سایر فرآورده‌های گوشتی به علت دارا بودن مقادیر بالای سدیم باید پرهیز کرد.

سبزی‌های کنسروشده در آب نمک، زیتون شور، چیپس و سایر تنقلات شور نیز نباید مصرف شوند.

ماهی دودی یا کنسروشده و تن ماهی سرشار از سدیم هستند.

سس‌ها، ‌سوپ‌ها، قرص‌های گوشت، کنسرو لوبیا و سایر غذاهای آماده مصرف می‌تواند سبب تشدید بیماری شود.

مصرف الکل با فشاربالا ارتباط داشته و می‌تواند سبب تشدید بیماری شود.

در طبخ به جای کره و روغن نباتی جامد بهتر است از روغن زیتون، سویا و کانولا استفاده کرد.

مواد حاوی کافئین از قبیل قهوه، چای، نوشابه‌های کولا و شکلات، سبب افزایش فشارخون می‌شوند و باید در حد اعتدال مصرف شوند.

چند نکته :
کاهش وزن و حفظ وزن طبیعی از ارکان اساسی هر برنامه طراحی شده جهت مقابله با پرفشاری هستند.

نیاز روزانه یک فرد بزرگسال به نمک یک دهم قاشق چای‌خوری است.

مقادیر بیشتر نمک فقط در شرایط آب و هوایی گرم و یا در طول شیردهی لازم است.

در این موارد یک قاشق چای خوری نمک کافی خواهد بود.

برای کاهش فشارخون پیاده روی سریع 30 تا 45 دقیقه در روز و 3 تا 5 بار در هفته توصیه می شود.

مصرف سیگار سبب تشدید پرفشاری شده بنابراین توصیه به ترک سیگار می‌شود.

اضافه وزن و چاقی در کودکان و نوجوانان
* مشکلات اضافه وزن و چاقی در کودکان و نوجوانان
• عوامل خطرساز برای بیماریهای قلبی مثل کلسترول بالا و فشار خون بالا ، در کودکان یا نوجوانان چاق نسبت به همسالان غیرچاق خود بیشتر دیده می شود .

• تیپ ۲ دیابت که سابقاً در بالغین دیده می شد امروزه در کودکان و نوجوانان شیوع چشمگیری پیدا کرده است.

• چاقی و اضافه وزن با بوجود آمدن دیابت نوع ۲ رابطه نزدیک دارند .

• خطر چاقی و اضافه وزن بزرگسالی در کسانیکه در کودکی یا نوجوانی اضافه وزن داشته اند ۷۰ درصد بیشتر است .

این خطر اگر پدر یا مادر فرد نیز دچار چاقی و اضافه وزن باشند بیشتر خواهد بود .

• بالغین چاق و دارای اضافه وزن در خطر بیشتری برای ابتلا به بیماریهای قلبی عروقی - دیابت نوع ۲ - فشار خون بالا و بعضی از انواع سرطان خواهند بود .

• یکی از اثرات مهم داشتن اضافه وزن در کودکان ، کاهش اعتماد به نفس و گوشه گیری و دپرسیون در آنها است چرا که آنها مانند همسالان خود نمی توانند در بازیهای گروهی موفق باشند و حتی از سوی همسالان خود مورد تمسخر واقع می شوند .

* دلایل اضافه وزن و چاقی
• مسائل ژنتیکی و سبک زندگی و چگونگی تغذیه عوامل تعیین کننده وزن کودک هستند .

• نداشتن فعالیت بدنی کافی و الگوهای تغذیه ای نامناسب نقش اصلی در اضافه وزن کودک دارند .

• الگوی زندگی امروزی از فعالیت بدنی آدمها بسیار کاسته است .

• تلویزیون ، کامپیوتر ، بازیهای ویدوئویی ، جایگزین بازیهای کودکان و فعالیت بدنی آنها را شده است .

* تعیین مقدار اضافه وزن در کودکان و نوجوانان مراجعه به پزشکان و متخصصان تغذیه در جهت تعیین میزان اضافه وزن توصیه می شود .

BMI یا شاخص توده بدنی با اندازه گیری قد و وزن محاسبه می شود و با مقادیر جداول رشد با توجه به سن و جنس کودک مقایسه می شود .

* توصیه های عمومی کودکان دارای اضافه وزن نیازمند حمایت های روانی خاصی از سوی والدینشان هستند ، آنها را می باید از اینکه دوستشان می دارید و مورد پذیرششان هستید چه چاق باشند چه نباشند مطمئن سازید .

سعی کنید فرزند شما احساس تفاوت با دیگر فرزندانتان نکند بجای آنکه مستقیماً روی اضافه وزن او متمرکز شوید به تدریج با تغییر الگوی غذایی و فعالیت بدنی ،‌ اضافه وزن او را اصلاح کنید .

سعی کنید مدل خوبی برای فرزندتان باشید .

فرزندتان قبل از هر چیز به سبک زندگی شما نگاه می کند .

اگر عادات غذایی سالم داشته باشید و اهل ورزش باشید فرزندتان نیز از شما یاد خواهد گرفت .

باید بدانید که یک هدف مناسب برای اصلاح اضافه وزن یک کودک حفظ وزن فعلی است تا به مرور زمان با افزایش قدی اضافه وزن او جبران شود .

* پیشنهاداتی برای فعالیت بدنی فعال و شاداب باشید .

توصیه می شود که بزرگسالان حداقل روزی ۳۰ دقیقه و کودکان ۶۰دقیقه بدوند تا فعالیت بدنی متوسط داشته باشند .

برای آنانکه می خواهند اضافه وزنشان را کاهش دهند یا از اضافه شدن وزنشان جلوگیری کنند فعالیت بدنی بیشتری توصیه می شود .

خانواده ها می باید برای فعالیت بدنی افرادشان برنامه ای لذت بخش و قابل اجرا تهیه کنند .

تا همه اعضای خانواده بدون غفلت به ورزش و شادی بپردازند .

خانواده ها می باید محیط امن برای فرزندان و دوستانشان فراهم کنند تا بتواند با خیال راحت با هم بازی کنند .

بازیهای دسته جمعی و نیز شنا و دوچرخه سواری و اسکیت توصیه می شود .

خانواده ها می باید بر روی فعالیت های نشسته فرزندانشان نظارت داشته باشند .آنها می باید دیدن تلویزیون ، بازیهای کامپیوتری و ...

را محدود کنند .

تماشای تلویزیون را به روزی کمتر از ۲ ساعت محدود کنید .

* پیشنهاداتی برای رژیم غذایی سالم فرزندانتان را آموزش دهید به هنگام گرسنه شدن ، غذا بخورند و به آهستگی غذا بخورند تا آنجا که ممکن است افراد خانواده سعی کنند با هم غذا بخورند .

از اجبار کردن افراد خانواده به خوردن یک غذای خاص پرهیز کنید .

مقدار چربی و کالری مصرفی را بدقت چک کنید .

غذاهای پرچربی بدلیل کالری بالای چربی احتمال چاقی و بسیاری از بیماریها را زیاد می کند .

هیچگاه برای فرزندانتان برنامه غذایی اجباری تعیین نکنید .

از غذا و خوردنی ها به عنوان پاداش برای کودکانتان استفاده نکنید .

منع غذا و خوردن را به عنوان تنبیه کودکتان بکار نبرید .

کودکان می باید تشویق به خوردن آب و شیر شوند .

بهتر است از سایر نوشیدنی ها بدلیل مواد افزودنی پرهیز شود .

به آنچه به عنوان چاشت یا میان وعده می خورید دقت داشته باشید .

چرا که همان حجم کم غذا اغلب اوقات بسیار پرکالری است و موجبات چاقی را فراهم می کند .

یخچالتان را با غذاهای کم چرب ، شیر کم چرب ، میوه جات تازه پرکنید .

اکثر نوشیدنی ها حاوی مقادیر زیادی شکر ، مواد افزودنی و رنگهای شیمیایی هستند و مواد مغذی چندانی ندارند .

سعی کنید روزانه میوه جات و سبزیجات را به اندازه کافی مصرف کنید .

از خوردن غذا به هنگام تماشای تلویزیون پرهیز کنید .

صبحانه یک وعده غذایی مهم و شاید مهمترین وعده غذایی به شمار می رود .

یک روز خوب با صبحانه خوب شروع می شود .

داشتن صبحانه کافی وسالم به داشتن یک وزن متعادل و مناسب کمک زیادی می کند .

اگر کودک شما اضافه وزن دارد : بسیاری از کودکانی که اضافه وزن دارند از آنجا که در حال رشد هستند نیاز به کاهش وزن ندارند .

اما می توان اضافه شدن وزن آنها را کنترل کرد تا با رشد قدی که دارند به وزن متعادلشان برسند .

رژیم غذایی فرزندتان می باید از لحاظ مواد غذایی لازم برای رشد کودکتان کامل و مطمئن باشد .

رژیم غذایی کودکتان باید سرشار از ویتامین ها ، پروتئین ها و مواد معدنی باشد .

کاهش وزن تنها متوجه کم کردن مقدار کالری ( انرژی ) غذا است نه کم کردن مواد غذایی ضروری .

حتی در مواردی که اضافه وزن زیاد است کاهش وزن می باید به تدریج صورت گیرد .

تغییر شدید و ناگهانی رژیم غذایی یا استفاده از قرصها اصلاً توصیه نمی شود .

اگر کاهش اضافه وزن تنها با تمرکز بر روی رژیم غذایی باشد اغلب اوقات ناموفق خواهد بود و بعد از مدتی دوباره دچار اضافه وزن خواهید شد .

لازم است در کنار توجه به رژیم غذایی حتماً کودکتان را به فعالیت و بازی تشویق کنید .

برای کنترل وزن همه عمر باید تلاش کنید .

برنامه کاهش وزن در کودکان حتماً می باید زیر نظر پزشک صورت گیرد .

توضیحات درمان چاقی 1ـ چاقی یک بیماری مزمن است و مثل هر بیماری مزمن دیگری نیاز به زمان دارد.

2ـ هرگز در درمان چاقی خود از دارو استفاده نکنید، چرا که دارو غذا نیست و در هر حال دارای عوارضی می‌باشد.

3ـ در درمان چاقی خود هیچگاه عجله نداشته باشید، یادتان باشد که رژیم غذایی با کاهش وزن تدریجی علاوه بر اینکه قابل تحملتر است،عوارضی نداشته، تقریباً غیر قابل بازگشت می‌باشد.

4ـ چاقی با بسیاری از بیماریها چه مستقیم و چه غیرمستقیم ارتباط دارد مانند: هیپرتانسیون (افزایش فشار خون)، آترواسکلروز (سخت‌شدن جدار رگها)، بیماریهای کبدی و صفراوی (بیشتر سنگ کیسه صفرا)، آرتریت‌ها از جمله آرتروز (استخوانهای هر شخص برای وزن سلامت او طراحی شده است)، اختلالات تنفسی، نقرس، واریس، نازایی، مسمومیت حاملگی، هیرسوتیسم (پرمویی زنان)، چربی بالای خون، فتق و از همه مهمتر احساس محرومیت اجتماعی و حقارت البته در چاقیهای شدید.

5ـ چاقی باعث کاهش عمر می‌شود، بطوریکه شرکت بیمه عمر متروپولیتن آمریکا به ازای هر اینچ (5/2سانتیمتر) دور شکم بزرگتر از دور سینه دو سال و به ازاء هر چهار کیلوگرم اضافه وزن یک سال کاهش عمر درنظر می‌گیرد.

6ـ در درمان برخی از بیماریها قبل از مصرف دارو رژیم غذایی داده می‌شود و چه بسا با رعایت رژیم غذایی نیازی به مصرف دارو نباشد.

از جمله این بیماریها می‌توان از: افزایش فشار خون، افزایش قند خون و افزایش چربی خون نام برد.

7ـ علل چاقی : الف) فشارهای درونی، استرسها و افسردگیها ب) ثانویه به بیماریهایی ازقبیل : هیپوتیروئیدیسم (کم‌کاری تیروئید)، اختلالات هیپوتالاموس و … ج) مصرف بعضی داروها مثل داروهای ضد بارداری، ضدافسردگی و ضداضطراب و کورتون‌ها د) اختلال تغذیه‌ای (دریافت بیشتر انرژی و کمی فعالیت) ه) ژنتیک: 30% علت چاقیها را شامل می‌شود.

از تمامی این عوامل اختلال تغذیه‌ای و یا اگر بهتر گفته شود عادات بد غذایی از همه مهمتر است، بطوریکه اگر شخصی علاوه بر نیاز روزانه‌اش هر روز یک نان سوخاری (که بسیار کالری کمی دارد) اضافه بخورد، بعد از 20 سال پانزده کیلوگرم اضافه‌وزن پیدا خواهد کرد.

8ـ درمان‌های چاقی به چهار دسته دارویی، استفاده از وسایل و شیوه‌های مخصوص، جراحی و رژیم‌درمانی تقسیم می‌شوند الف) درمان دارویی: داروهای دیورتیک (ادرارآور): که به سرعت با ازدست رفتن آب بدن شخص دچار کاهش وزن (دقت کنید: کاهش وزن نه لاغرشدن) می‌شوند که از نظر علمی نه تنها صحیح نیست بلکه خطرناک نیز می‌باشد.

اکثر مؤسساتی که در تبلیغات خود کاهش وزن سریع را نوید می‌دهند از این روش استفاده می‌کنند.

داروهای هورمونی: مثل داروهایی که باعث پرکاری غده تیروئید می‌شوند.

این داروها نیز با افزایش کاتابولیسم (مصرف انرژی یا سوخت) باعث کاهش وزن و همچنین لاغرشدن می‌شوند که این روش نیز به دلیل اینکه در روند طبیعی بدن اختلال ایجاد می‌کند، ازنظر علمی صحیح نبوده خطرناک می‌باشد.

داروهای ملین: این داروها با دفع مواد غذایی بدن و جلوگیری از جذب مواد باعث کاهش وزن می‌شوند که واضح است در درازمدت باعث سوءتغذیه و کمبود بعضی مواد موردنیاز بدن خواهند شد.

ضمن اینکه خود نیز عوارضی از قبیل شکم‌درد و … دارند.

این داروها همانگونه که از نامشان پیداست با کاهش دادن اشتهای شخص باعث کم‌خوردن و کاهش دریافت انرژی می‌شوند.

عوارض آنها بیشتر سوء‌تغذیه، ریزش مو، ضعف و افسردگی می‌باشد.

سرگروه این داروها که در ایران زیاد مصرف میشود فن فلورامین میباشد که از سال 1998 مصرف آن به دلیل ایجاد عوارض روی دریچه های قلب ، در آمریکا ممنوع شده و از فارماکوپه آمریکا حذف شده است .

داروهایی که مانع جذب چربی می‌شوند: این داروها که امروزه موردمصرف زیادی پیدا کرده و تبلیغات زیادی در مورد آن انجام می‌شود با اتصال به چربی مواد غذایی مانع جذب آنها می‌شود و بدینوسیله کالری کمتری به بدن می‌رسد.

به دلیل اینکه در رژیم غذایی افراد ایرانی بر خلاف غربیها مواد نشاسته‌ای بیشتر است، مصرف آنها کاملاً مؤثر نبوده همچنین این داروها برخلاف تبلیغات انجام شده روی چربی بافتهای بدن تأثیری ندارد.

لذا فقط تا زمان مصرف مؤثر بوده ضمن اینکه به دلیل عدم جذب ویتامینهای محلول در چربی مثل ویتامین K,A,D,E شخص دچار کمبود این ویتامین‌ها شده و همچنین این داروها قیمت بالایی دارند.

در حال حاضر تحقیقات روی این داروها انجام می‌شود که دارویی ساخته شود که روی چربی بافت بدن هم مؤثر باشد.

اگر چنین دارویی ساخته شود جای تمامی رژیمهای تغذیه‌ای را خواهد گرفت.

ب) استفاده از وسایل و شیوه‌های مخصوص: عبارتند از: سونا، ترموتراپی (استفاده از گرمای موضعی) ماساژ درمانی، کمربند لاغری، طب سوزنی، کرمها، پمادها، ژلها، گوشواره لاغری که همگی اینها از نظر علم پزشکی و تغذیه مورد قبول نمی‌باشند و همگی کمابیش باعث ایجاد عوارض می‌شوند.

ضمناً بیشتر این راهها بجای کاهش وزن یا لاغری فقط باعث کاهش سایز می‌شوند.

ج) درمانهای جراحی: در موارد چاقی‌های بسیار شدید انجام می‌شود.

شامل برداشتن قسمت‌هایی از روده یا معده، بالون‌گذاری داخل معده برای کاهش حجم آن و برداشتن چربی زیر پوست شکم با ساکشن یا لیزر که همگی اینها به دلیل عوارض شدیدی که دارند زیاد مورد توجه نیستند.

د) رژیم درمانی: آب درمانی: یکی از روشهای قدیمی است و بعد از پایان دوره به دلیل محرومیت شدید غذایی اختلالات گوارشی بهمراه دارد.

علاوه بر عوارض شدید جسمانی فقط برای مدت کوتاهی می‌تواند قابل تحمل باشد.

کاهش وزن از طریق ورزش: ورزش یکی از روشهای بسیار مناسب برای برخورداری از جسم سالم و وزن ایده‌آل است.

کاهش وزن فقط از طریق ورزش مشکل و دشوار است چرا که مثلاً برای کاهش یک کیلوگرم وزن باید 20 ساعت پیاده‌روی کرد.

کاهش وزن از طریق رژیم غذایی: حذف یک وعده غذایی مثل صبحانه یا شام از جمله این روشهاست که با حذف صبحانه فرد دچار افت قند خون طی روز و کاهش کارآیی روزانه و پرخاشگری شده و درضمن در وعده‌های بعدی با پرخوری جبران می‌شود.

ضمن اینکه سوء‌تغذیه نیز از عوارض آن است.

بهترین شیوه در این مورد، رژیم غذایی بر مبنای علمی آن است که در آن تمام مواد مورد نیاز بدن در رژیم غذایی تأمین میشود.

کاهش وزن از طریق رژیم غذایی همراه با ورزش: این روش بهترین و اصولی‌ترین روش برای کاهش وزن و داشتن وزن ایده‌آل است.

در این روش از یک رژیم غذایی برنامه‌ریزی شده همراه با ورزش متعادل (مانند پیاده‌روی) استفاده می‌شود.

این روش سلامت جسم و روح را به ارمغان می‌آورد و عوارضی مانند ریزش مو و چروکیدگی پوست و … را درپی نخواهد داشت.

در طی رژیم باید عادات غذایی گذشته را ترک کنید و به عادات غذایی جدید انس بگیرید که این مهمترین اصل در درمان چاقی است.

با توجه به موارد فوق بهترین و سالمترین راه حل ارائه‌شده در مورد درمان چاقی این موارد می‌باشد: الف) رژیم غذایی صحیح ب) ورزش مناسب و کافی ج) تغییر رفتار و اصلاح عادات بد غذایی 9ـ در هر رژیم غذایی صحیح باید این گروههای غذایی وجود داشته باشد: شیر و لبنیات، حبوبات و غلات، میوه و سبزیجات، گوشت 10ـ رژیم غذایی باید: تأمین کننده انرژی مورد نیاز روزانه باشد.

تأمین کننده ریزمغزیها باشد(موادی که به مقدار بسیار کم باید در غذا وجود داشته باشد).

بر اساس فرهنگ غذایی ایرانی باشد.

تنوع لازم را داشته باشد.

11ـ در یک رژیم غذایی اصولی کاهش وزن تدریجی است.

بطوریکه حداکثر یک کیلوگرم در هفته مجاز به کاهش وزن می‌باشیم.

به همین دلیل باید حوصله داشته و با دقت برنامه خود را اجرا کنید.

ضمناً اگر قبل از رژیم عکسی از خود داشته باشید بهتر خواهد بود.

توجه داشته باشید با کاهش وزن (درحقیقت رسیدن به وزن ایده‌آل) جوانتر هم به نظر خواهید رسید.

مواظب رگ‌های!تان باشید خوراکی‌ها - صدف کوه‌کن*: پرفشاری خون مسأله‌ای است که جمعیت بشری گسترده‌ای را درگیر کرده است.

نزدیک به 58 میلیون نفر از مردم ایالات متحده از این بیماری رنج می‌برند و در ایران نیز شمار زیادی از افراد نه تنها در سنین بالا، بلکه در سنین میانسالی و حتی جوانی با این مشکل دست به گریبانند.

در واقع فشار خون بالا به صورت افزایش فشار خون در شریان‌ها تعریف می‌شود و به طور کلی فشار خون 7/11(یازده روی هفت میلی‌متر جیوه) طبیعی تلقی می‌شود و مقدار بالاتر از آن (چیزی حدود 9/14 و بالاتر) در بزرگسالان، بالا محسوب شده و باید کنترل شود.این مشکل از دسته تهدیدکننده‌های سلامتی است که در صورت بالا بودن، احتیاج به یک فرایند طولانی مدت دارد که باید در طول سالها عمر ادامه داده شود.

این فرآیند شامل تغییراتی در رژیم غذایی، ورزش کردن و کنترل وزن است.

وجود رابطه بین رژیم غذایی و فشار خون، دارای مفاهیم مهمی برای پیشگیری و درمان پرفشاری خون است که حتی در صورت نیاز به درمان دارویی نیز باید رعایت شود، البته رعایت رژیم غذایی و مصرف داروها، تنها در صورتی مؤثر است که بیمار به دقت به توصیه‌های پزشک خود عمل کند.

در این زمینه مراقبین بهداشتی باید آگاه باشند که در بسیاری موارد، به‌ویژه در بیماران مبتلا به پرفشاری خون خفیف، اصلاح رژیم غذایی و شیوه زندگی، نیاز به دارودرمانی را رفع یا دوز دارو را کاهش می‌دهد.

عوامل تغذیه‌ای که در ایجاد این مشکل مؤثرند، عبارتنداز: چاقی، دریافت زیاد سدیم، مصرف کم پتاسیم و کلسیم.

لازم به ذکر است که در برخی موارد، بیماری‌های کلیوی یا مشکل در غدد درون ریز و...

می‌توانند منجر به پرفشاری خون شوند، ولی در بیش از 90 درصد موارد علتی برای فشار خون بالا یافت نمی‌شود، که به آن «فشار خون بدون علت» می‌گویند.در واقع جنبش روی‌آوری به مواد خوراکی برای پیشگیری و درمان بیماری‌ها، چند سالی است که مورد توجه مجدد قرار گرفته است، اما یافته‌‌های نوین در تأیید آن موجب شده است که دامنه و سرعت این گرایش به طرز شگفت‌‌انگیزی افزایش یابد.

اکنون این رویکرد در بسیاری از نقاط جهان طرفداران بی‌شماری دارد و تنظیم رژیم غذایی، در جهت کاهش فشار خون جزئی تفکیک‌ناپذیر از زندگی افراد درگیر با این اختلال را تشکیل می‌دهد.

اگر از مشکلات تغذیه‌ای نظیر پرفشاری- اختلال در چربی‌ها، بالا بودن قند خون، چاقی و...

رنج می‌برید و تا به حال به ترکیب مواد غذایی که استفاده کرده‌اید، توجه نداشته‌اید، علت را در همین امر جست‌‌وجو کنید و به عنوان یک اصل ابتدا به تهیه جدولی بپردازید که نشانگر مواد غذایی باشد که در روز قبل مصرف کرده‌اید (یادآمد 24 ساعته) سپس با نگاهی به الگوی تغذیه سالم که در پایان به آن خواهیم پرداخت، مشخص کنید که کدام موارد، موارد تخطی شما از یک رژیم غذایی سالم و مناسب بوده است (امیدوارم در این امتحان تجدید نشوید.) در اینجا بهتر است به ذکر اهداف تغذیه‌ای در افراد مبتلا به پرفشاری خون بپردازیم: -1 کاهش دریافت سدیم و چربی‌ها -2 افزایش دریافت پتاسیم و سایر مواد معدنی مفید -3کاهش مصرف دخانیات -4 تشویق به رعایت عادات بهداشتی در خوردن غذا و تبعیت از رژیم غذایی متعادل در واقع ویتامین‌های متعددی نیز وجود دارند که وجود آنها، برای تنظیم فشار خون و پیشگیری از بیماری‌های قلب و عروق بسیار کارآمد است.

علاوه بر ویتامین‌ها، مواد معدنی و‌آنتی‌اکسیدان‌ها و همچنین بیوفلاونوئیدها نیز در این زمینه نقش دارندکه عبارتنداز: ویتامین ، کولین، منیزیم، سلنیم، بتاکاروتن، ویتامین C و...

بعد از بحث ویتامین‌ها و مواد معدنی، پرداخت جزیی‌تر به برخی مواد غذایی که از اهمیت ویژه‌‌ای تعدیل چربی‌ها و فشار خون دارند، خالی از فایده نخواهد بود، زیرا اغلب داروهای فشارخون از طریق غیرمستقیم اثر کرده و غالباً ممکن است عوارض جانبی ناراحت‌کننده‌ای نظیر سرگیجه، ناتوانی جنسی، ضعف و خستگی مفرط و بی‌نظمی ضربان قلب و...

ایجاد کنند، در عوض برخی مواد غذایی وجود دارند که می‌‌توانند باعث کاهش فشار بدون عوارض جانبی شوند.

کرفس: دکتر الیوت در جریان پژوهش‌هایی دریافته است که در کرفس ترکیب شیمیایی با نام فتالید وجود دارد که روی عضلات نرم رگ‌های خونی اثر کرده و آن را گشاد می‌کند و از این طریق به شکل مستقیم و ساده در کاهش فشار خون، تأثیر دارد.

پیاز: پیاز حاوی ماده‌ای به نام آدنوزین است و در ضمن دارای ترکیبات آنتی اکسیدانی بوده که در انواع تیره آن مقدار بیشتری موجود است و در اصل پیاز را عامل مؤثری در پایین آوردن کلسترول و فشار خون و کاهش لخته شدن خون در سرخ‌رگ‌های قلب می‌دانند که به این لحاظ تأثیری کاملاً شبیه به آسپرین دارد.

سیر: حداقل در هفده آزمایش بالینی نشان داده شده است که سیر قادر به تعدیل فشار خون است و میزان کاهش آن در اغلب آزمایش‌ها با خوردن 600 میلی‌گرم سیر از پنج تا ده درجه است.

شنبلیله: تحقیقات نشان داده است که گرد تخم شنبلیله آسیاب شده، کلسترول خون را پایین می‌آورد و ثانویه به آن، منجربه کاهش فشار خون خواهد شد.

ماده ژله‌ای که از انواع فیبر قابل حل در آب به نام گالاکتومان است و در تخم شنبلیله وجود دارد، به اسیدهای صفراوی باند شده و موجب کاهش کلسترول حتی در حد تأثیر داروهای مصنوعی می‌شود.

چای سبز: چای سبز سرشار از ویتامین‌ها و مواد معدنی بسیاری از جمله: پتاسیم، فسفر، منیزیم، کلسیم و...

است.

هر فنجان چای حدود 2/0 میلی‌گرم فلوئور دارد که در چای سبز از دیگر گونه‌های چای بیشتر است.

وجود این مواد مغذی در چای سبز، آن را ماده مناسبی برای تعدیل فشار خون کرده و علاوه بر آن به حفظ سلامت اعصاب و عروق نیز کمک می‌کند.

خرما: جداول علمی تعیین کرده است که نیاز روزانه بدن انسان به ماده معدنی منیزیم در حدود 250 میلی‌گرم است در حالی‌که هر صد گرم خرما 63 میلی‌گرم از این ماده‌معدنی مفید را داراست.

بنابراین این میوه با دارا بودن طیف وسیعی از مواد‌معدنی که خاصیت کاهش فشار خون را دارند به راحتی و شایستگی می‌تواند به عنوان جایگزین شیرین کننده‌های تصفیه شده مثل قند و شکر قرار گیرد.

گلابی: این میوه مفید و خوش‌طعم دارای ویتامین‌های A، B1، B2 و PP یا B3 و مقداری پروتئین بوده.

همچنین حاوی چربی، قند طبیعی، منگنز، کلسیم و آهن است.

تانن و املاح پتاسیم که در گلابی وجود دارد، برای مبتلایان به فشار خون بالا نافع است.

زیتون و برگ زیتون: زیتون حاوی ویتامین‌های A‌ و C و پیش ساز ویتامین A (بتا کاروتن) است.

روغن زیتون در به تعادل رساندن چربی‌های خون، اثر فوق‌العاده‌ای دارد.

دم کردن برگ زیتون نیز به مقدار یک قاشق غذاخوری در یک فنجان آب یکی از بهترین داروهای معالج ازدیاد فشار خون و انسداد مجاری صفراوی به شمار می‌آید.

بدین طریق که روزانه 3 الی 4 فنجان از این دم کرده را به فواصل بنوشند.

تره فرنگی: تره‌فرنگی- پیازچه- ترب و...

به دلیل دارا بودن فیبرهای غذایی و همچنین ویتامین‌های گوناگون نظیر ویتامین‌های گروه B و C ، همچنین گوگرد و موادی نظیر سلولز و ازت خواص ضد عفونی‌کنندگی داشته و در کنار آن قادر به کاهش فشار خون و چربی‌های خون است.

سویا: اسید آمینه موجود در پروتئین‌های سویا عاملی برای تنظیم فشار خون هستند.

مقادیر کم گوگرد و پروتئین‌های سولفوره موجود در پروتئین‌های سویا باعث افزایش دفع نمک از کلیه و کاهش دفع کلسیم می‌شود.

کلسیم ماده‌ای است که علاوه بر ساخت و نگهداری و سلامت استخوان‌ها و دندان‌ها در تنظیم فشار خون نیز نقش مهمی را ایفا می‌کند.

افزودن حداقل 25-20 گرم محصولات پروتئینی دانه کامل سویا(مثل آجیل سویا) فشار را تا حد زیادی پایین می‌آورد.

گوجه فرنگی: گوجه فرنگی یک «میوه- سبزی» است که دارای ویتامین‌های اساسی مانند ویتامین C، ویتامین A و...

لازم است که تمامی گوجه خورده شود(یعنی پوست، تخم و گوشت آن) تا اثرات مفید آن نمایان شود.

در واقع آب گوجه فرنگی «خون گیاهی» نامیده می‌شود و برای پایین آوردن فشار خون (البته بدون افزودن نمک) از آن استفاده می‌کنند.

گریپ فروت و لیموترش: این دو میوه مفید به عنوان سردسته‌هایی برای مرکبات معرفی شده‌اند که در حقیقت بالا بودن میزان ویتامین C و املاح معدنی در آنها موجب شده تا از دیرباز برای کاهش فشارخون مورد استفاده قرار گیرند، استفاده از این میوه‌ها در وعده‌های میانی(میان وعده‌ها) می‌تواند به سایر عوامل در پایین‌ نگه داشتن سطح فشار خون کمک کند.

با صحبت در رابطه با میوه‌ها و سبزی‌ها به این نتیجه رسیدیم که هر نوع سبزی و میوه تازه، سرشار از مواد معدنی و ویتامین‌های مورد نیاز و ضروری برای سلامت دستگاه‌های بدن است و استفاده روزانه 7-6 وعده از آنها می‌تواند از بروز بیماری‌های قلبی- عروقی(فشار خون بالا- چربی خون بالا) و انواع سرطان‌ها جلوگیری کند، مضاف بر این که عنصر حرارت دهی در رابطه‌ با آنها قابل حذف بوده و مصرف آنها بدون درگیری در پروسه طبخ و فراهم سازی قابل اجراست.

بنابر این مصرف میوه و سبزیجات خام (حدالامکان) و پخته را در برنامه غذایی خود داشته باشید.

حالا بد نیست کمی در رابطه با مواد پروئئینی صحبت کنیم: مواد لبنی: همان طور که بارها گفته شده است، شیر، ماست، پنیر و کلاً محصولات لبنی با دارا بودن مقدار زیادی کلسیم و به همراه ویتامین‌ها از منابع غذایی سرشار از مواد مغذی به شمار می‌آیند، اما شرط بهره بردن از آنها در یک رژیم سالم استفاده از انواع کم چرب آنهاست، بنابر این مصرف 3-2 وعده شیر یا ماست بدون چربی و یا 3-2 قوطی کبریت پنیر کم نمک و کم‌چربی را به شما توصیه می‌کنیم.

گوشت: مصرف گوشت‌های قرمز به دلیل وجود چربی در لابه‌لای بافت و همچنین به دلیل افزایش دادن میزان اوره در افراد چندان توصیه نمی‌شود، ولی از آنجایی که منابع خوب آهن و روی و Vit B12 به شمار می‌آیند استفاده از انواع بی‌چربی آنها را تا حداکثر 2 بار در هفته هر بار حداکثر 180 گرم توصیه می‌کنیم.

اما در رابطه با مرغ و ماکیان در صورتی که پوست آنها گرفته شده باشد تا 250 گرم هم قابل قبول است.

ماهی بهترین گزینه در رابطه با گوشت‌ها به حساب می‌آید و جالب است بدانید که چربی موجود در بافت‌های ماهی نه تنها موجب افزایش کلسترول و سایر چربی‌های نامطلوب خون و عوارض قلبی- عروقی نمی‌شود، بلکه کلسترول خون را کاهش داده و به سلامت قلب و عروق کمک می‌کند.

ماهی علاوه بر اسیدهای چرب امگا 3(که تأثیرات شگرفی در کاهش فشار خون به دلیل جلوگیری از گرفتگی عروق دارد)، دارای مواد مغذی بسیار مفیدی است که این مواد در حفظ سلامتی عروق خونی تأثیر قابل توجهی دارند.

این روزها برخی از افراد از کپسول‌های امگا 3 برای تعدیل چربی‌های خون استفاده می‌کنند، این کپسول‌ها غالباً در دوزهای 300میلی‌گرمی در بازار موجود است و همچنان مصرف آنها جای بحث دارد.

توصیه اکید وجود دارد که امکا3 مورد نیاز خود را به جای کپسول از ماهی تأمین کنید، زیرا عناصر سودمندی در ماهی وجود دارد که در مکمل‌های دارویی موجود نیست.

به علاوه مصرف این قرص‌ها هرگز به مبتلایان به فشار خون بالا توصیه نمی‌شود، زیرا خطرات زیادی را برای این افراد به همراه دارد.

همچنین در بعضی متون به نقش افزایش دهنده فشار خون در سفیده تخم‌مرغ اشاره گردیده است، اما از آنجایی که تحقیقات گسترده‌ای در این زمینه صورت نگرفته است و همچنین سفیده تخم‌مرغ از منابع عالی پروتئینی به شمار می‌آید نمی‌توان منع مصرف آن را توصیه کرد، اما احتیاط در مصرف آن می‌تواند عاقلانه باشد.

حبوبات: حبوبات منابع بسیار خوب و غنی‌ای از نظر فیبرهای قابل حل در آب هستند و استفاده از آنها برای کاهش دادن فشار خون نافع است.

همچنین برخی از حبوبات از جمله عدس و لوبیا و نخود منابع خوبی برای به دست آوردن پروتئین(به جز منابع حیوانی) به شمار می‌آیند و در عین حال از آنها سوپ‌ها و آش‌های مقوی تهیه می‌شود که می‌تواند جایگزین غذای اصلی شود.

همچنین افزودن موادی مثل رب انار- آب نارنج- آب غوره و ما‌ست‌های کم چرب به عنوان چاشنی برای سوپ‌ها و آش‌ها دارای اثرات مفید تغذیه‌ای خواهد بود.

از آنجایی که بسیاری از افراد درگیر و مبتلا به فشارخون، از بیماری خود آگاه نیستند، توصیه بر پایش منظم آن وجود دارد، زیرا این بیماری مانند بالا بودن چربی‌های خون می‌تواند برای سالها به صورت بی‌سر و صدا وجود داشته باشد، بدون آن که هیچ گونه علائمی را در شخص مبتلا بروز دهد، از این رو مواردی به شکل توصیه‌وار در زیر مطرح می‌گردد و امید است با به کاربندی این موارد به حل مشکل بالا بودن فشارخون بپردازید: