درمان موفقیت آمیز پروتزی قطع عضوهای بخشی از فوت مستلزم فهم عملکرد طبیعی فوت و توالی بیومکانیکی هر نوع قطع عضو می باشد . بسته به سطح میزان قطع عضو دامنه ی مشکلات بیومکانیکی از ضعیف تا شدید می باشد . دامنه ی راه حل های پروتزی موجود مثل زنجیره ای است از پر کننده های ساده انگشت تا طرح های خیلی پیچیده ای که مورد علاقه ی افراد با قطع عضو چوپارت است می باشد . باداشتن چنین دانشی ، ؟؟؟ می تواند تصمیم مناسبی بگیرد در مورد مواد و طرح های پروتزی که برای هر شخصی استفاده می شود .
بیومکانیک ها
عملکرد پای نرمال
پای نرمال یک ساختار بیش از حد پیچیده ای است ، عملکرد جزئی و ظریف آن هنوز تا حدی درک شده است . این بحث به توجه مختصری به ساختار تحمل وزن و عملکرد مفاصل پا طی راه رفتن طبیعی محدود می شود اطلاعات بیشتر را در مورد این ودیگر مکانیسم های " پا – مچ " را می توان با مراجعه به منابع مربوطه بدست آورید .
فوت راهی است که از طریق آن نیروهای عکس العمل زمین که طی فعالیت های فیزیکی ایجاد شده به ساختار بدن منتقل می شود طی راه رفتن طبیعی ، این نیروها به سمت پاشنه جهت دهی می شوند ( بافتهای چربی که به صورت ایده آلی برای جذب نیروهای با حد بالا که درتماس و طی لودگذاری اندام ایجاد می شود اختصاص یافته.) زمانی که پا صاف است و تا زمانی که پاشنه زمین را ترک می کند ، push- off شروع می شود ، نیروهای حمایت کننده بین پاشنه و ناحیه جلویی پا تقسیم می شوند و نمای خارجی قسمت میانی پا یک سهم کوچکی را دارد . این شیوه ی انتقال مواد معمولا به ساختار قوس پا نسبت داده می شود . اگر چه امروز به روشنی دریافته اند که کارآیی آن عملکرد یک تعدادی از مکانیسم های عصبی – عضلانی است . زمانی که پاشنه زمین را ترک می کند نیروی افزوده عکس العمل زمین (G.R.F) با Push – off ، از طریق نواحی سر متا تا تارسها و بندهای انگشتان منتقل میشود . هنگامی که وزن بدن به اندام سمت مقابل منتقل می شود این لودها کاهش می یابند و روی سطح پلانتار شست محدود می شوند.
عملکرد مفاصل فوت ، موضوع بررسی های بی شماری بوده است . توانایی فوت برای تغییر شکل ؟؟؟؟؟در انطباق ، با شیب سطح راه رفتن از اهمیت قابل توجهی برخوردار است . یک نقش خیلی ظریف اما با همان میزان اهمیت ، جذب چرخش طولی اندامهای تحتانی است که با هر گام اتفاق می افتد .
( شکل 1. چرخش طولی و حرکات مفاصل ساب تالار طی راه رفتن نرمال )
چرخش داخلی تی مار طی فاز نوسان شروع می شود و بعد از تماس پاشنه با زمین تا زمانی که پا روی زمین بصروت صاف است ادامه می یابد .طی این فاز ، فوت حول محور مفصل ساب تالار pronaton می رود هر حالی که پوزیشن toe- out نرمال پا را حفظ می کند بالا رفتن لبه ی خارجی پا که یک توالی pronation خلف پا است با supination قسمت جلوی پا مقابله میشود و از این طریق اطمینان می دهد که تماس زمین از طریق همه ی جلوی پا بدست می آید . بعد از اینکه فوت روی زمین صاف شد ، تی بیا سمت خارج می چرخد و پای جذی این حرکت ، فوت حول محور مفصل ساب تالار supination را انجام می دهد بنابراین از slippage که میان فوت و زمین اتفاق می افتد جلوگیری می کند بالا رفتن لبه داخلی فوت با pronation قسمت جلوی پا مقابله میشود . بعد از اینکه پاشنه زمین را ترک می کند فوت به pronation می رود در حالی که نواحی ساپورت را به سمت داخل روی سر اولین متاتارس و زمانی که فوت تماس خود را با زمین از دست می دهد به شست منتقل می کند .
طی فاز آغازین سود گذاری ، مفصل میر تارال in consert مفصل ساب تالار عمل می کند . و بعد از آن زمانی که مفصل ساب تالار به supination می رود مفصل میر تارسال قفل می شود و قوس طولی پا را سخت می کند برای آماده سازی آن جهت گشتاور افزوده ی Dorsiflex که بعد از اینکه فوت زمین را ترک کرد در معرض آن قرار می گیرد .
نقص عملکرد بعد از قطع عضو
هر چه سطح قطع عضوپروگزیمال باشد نقص عملکرد طبیعی پا بعد از قطع عضو نیز بطور پیشرونده ای شدید تر است . میزان نقص در ارتباط با سه جنبه ی اصلی عملکرد پا خلاصه می شود : ظرفیت تحمل لود ، ثبات و علمکرد داینامیک .
هر نوع قطع بخشی از فوت نواحی تحمل کننده ی سود قسمت جلویی پا را کاهش می دهد و هر قطع عضوی پروگزیمال به سر متاتارسها بطور کامل این بخش های تحمل کننده ی لود را حذف می کند .
(بطور کنایه آمیزی - امنیت نیروی عکس العمل زمین قسمت جلویی پا برای افزایش قطع بخشی از فوت نشان داده شده است بخاطر بازوی اهرمی کاهش یافته ی قسمت جلویی پا هنگامی که بیمار تلاش میکند که به شیوه ای طبیعی راه برود .) بطور مشابهی هر قطع عضوی پروگزیمال به سرمتاتارسهای سهمی که این ساختارها برای اثبات داخل ی- خارجی پا ایجاد می کنند را رفع می کند . شکل طبیعی قوس طولی پا باعث یک فوت باقی مانده supination آشکار قسمت جلویی پا می شود که اگر درمان نشود بطور اجتناب ناپذیری باعث pronation جبرانی قسمت خلف پا می شود .
هنگامی که سطح قطع عضو به پروگزیمال تر می رود ، خم شدن فعال اولین مفصل متاتارسوفالنژیال در انتهای push off حذف شده است ، به نقض توانایی عملکرد پا و هم مفصل ساب تالار حفظ می شود اگر چه عملکرد مفصل میرتارسال با قطع عضو تارسومتاتارسال و قطع از میان استخوانهای تارس از بین می رود .
طراحی و ارزیابی پروتزی
وسیله هایی که در درمان قطع عضوهای بخشی از فوت استفاده می شوند را هم ارتز وهم پروتز می نامند. بیشتر اوقات واژه ی پروتز بکار میرود. بیشتر این طرح ها اصولی که در ارتزهای فوت یا ارتزهای (fo) مچ پا - فوت ( AFO) استفاده می شود مثل آنچه در پروتزهای اندام تحتانی استفاده می شود رادر بر می گیرند.
اصلاحات کفش جهت افزایش عملکرد برای این سطوح از دست رفته انجام می شود . و دانشی درارتباط با اصول pedorthic مهم است .
در همه ی سطوح قطع عضوها ارزیابی تعدادی از فاکتورها باید برتجویز اولویت داده شود . کنترل آمپوته از مفاصل باقی مانده پا و مچ باید ارزیابی شود . وجود عدم تعادل عضلانی و بی ثباتی مفصل یا دخورمیتی ، ثابت یا قابل اصلاح باید مورد توجه قرارگیرد. و فوت برای وجود کالوسیستی تا سایر آسیب های فوت باید بررسی شود . امید ؟؟؟ آمپوته با توجه به سطح فعالیت و زیبایی ظاهری پروتز از اهمیت زیادی برخوردار است و به تاثیر پروسه ی تجویز کمک خواهد کرد چون سطح بالاتر عملکرد با کاهش زیبایی ظاهری بدست می آید .
روش های جبران برای یک از هر سطوح خیلی معمول قطع عضو درتفضیل بیان می شود اما یک مسئله بیومکانیکی باید اینجا ذکر شود . هنگامی که جراحی محدود به انگشتان است ، لود گذاری قسمت جلویی پا که بعد از heed – off خیلی قابل توجه است به راحتی مستقیما سرمتاتارسها و هر یک از انگشتان باقی مانده منتقل می شود . هنگامی که جراحی مستلزم برداشتن سر متاتارسها است این نیروها با بافت پلانتار باقی مانده متعادل می شود این عمل یک گشتاور خارجی ایجاد می کند که اگر مقاومت نشود باعث می شود که پروتز نسبت به اندام باقی مانده درجهت D.flexion بچرخد ( شکل 2 .آمپوتاسیون انگشتان :A : نیروی عکس العمل زمین مستقیما روی سرمتاتارسها منتقل می شود . B: قطع عضو پروگزیمال به سر متاتارسها : نیروی عکس العمل زمین باعث گستامد D.flexion می شود ) درمان این نیاز خاص یکی از مهم ترین موضوعات است که باید در انتخاب ، ساخت وضعیت پروتزها برای این سطوح خیلی پروگزیمال قطع عضو مورد توجه قرار گیرد.
قطع عضو انگشتان
نقص عملکردی در ارتباط با قطع یک یا بیش از یک انگشت عمدتا کاهش در نواحی تحمل کننده ی لود در قسمت جلویی پا می باشد که باعث فشار بیشتر روی سرمتارتارسها می شود و با برداشتن انگشتان خیلی آشکار می شود . این نشانه ها اگر شست بردشاته شود بیشتر آشکار می شود هنگامی که عملکرد پا با نبود خم شدن ؟؟؟ اولین مفصل متاروسوفانژیال بخطر می افتد که بطور طبیعی در انتهای Push – off اتفاق می افتد .
برای راه رفتن نرمال نبود انگشتان بزرگی ایجاد نمی کند اما نبود انگشت بزرگ دویدن و شرکت درمسابقات ورزشی را بخاطر از دست دادن push – off فعال خیلی مشکل می کند .