ویتامینها
1- تعریف :
ارائه تعریفی جامع برای کلمه ویتامین، عملاً غیر ممکن است. این کلمه در سال 1910 . م به وسیله « فونک » اختراع شد. در این سال او توانست از پوسته برنج عنصر کریستالی را بدست بیاورد که از بیماری بری بری پیشگیری نموده و آن را درمان می کند ( ناراحتی که زمانی اطلاعی از آن در دست نبود و بر اثر فقر ویتامین B ایجاد می شود.)
وی به این عنصر نام « آمین حیاتی » را داد که طبیعتاً اصطلاح ویتامین از کلمه آمین حیاتی گرفته شده و پس از آن، این نام به مجموعه عناصر مورد نیاز فعالیتهای حیاتی که بدن نمی تواند آنها را بسازد و بنابراین باید آنها را از طریق تغذیه بدست بیاورد اطلاق شد.
بنابراین، ویتامین عبارت است از عنصر ضروری برای فعالیت مناسب بدن و عامل حیاتی است که اغلب در مقادیر بسیار کم در مواد گیاهی و حیوانی وجود دارد. هر یک از ویتامین ها به نوعی به شکل کاتالیزورهای لازم برای ایجاد پدیده های مورد نیاز بدن و پدیده های تولید نسل نظیر تکثیر، رشد، گسترش، حفظ فعالیت حیاتی و غیره بکار می رود.
فقدان ویتامین های مختلف باعث ایجاد ناراحتی ها و آسیبهای خاصی می شود که بر حسب نوع ویتامین متفاوت است.تکاندهنده ترین نمونه کمبود ویتامین اسکوربوت است که از زمانهای بسیار دور شناخته شده است.
روشهای درمانی که در دوران قدیم علیه این بیماری بکار می بردند، بسیار متغیر بوده ( بدون اینکه هرگز کسی بتواند توجیه علمی برای این روشها پیدا کند. )
« پلین » از علف بریتانیکا صحبت می کند ( که بی شک نوعی ترشک بوده است)، داروئی که همراه با ژنتیان در یک رساله پزشکی ایسلندی در قرن پانزدهم هم تجویز شده است. « ژاک کارتیه » گزارش داده که برخی از افراد مبتلا به اسکوربوت با مصرف دم کرده سوزنهای کاج بر اساس دستور فارماکوپه ی هندی درمان شده اند و سرانجام، گروهی دیگر از خواص درمانی سنبل ختایی و . . . نام برده اند.
ولی همه باید تا قرن شانزدهم انتظار می کشیدند تا بتدریج به خواص میوه های خانواده لیمو برای درمان این بیماری مشکوک شوند. اما این بیماری همچنان ملوانان کشتی های بادبانی را که ماهها در دریا سفر می کردند و در طول سفر غذای آنها تنها از مواد کنسرو شده، آردی و نمک سود تشکیل می شد و از هر نوع میوه، سبزیهای تازه و گوشت تازه بایستی از تجربیات معاصر دکتر « آلن بومبار » که چند سالی است انجام شده، استفاده کنیم تا دریابیم که ادامه حیات افرادی که در دریا گمشده اند با استفاده از خود دریا که منبع ویتامین ها است (پلانکتونها) نیز امکان پذیر بوده است.
من واقعاً تعجب می کنم که چرا اندیشه ی صید ماهی تازه به مغز ملاحان قدیمی کشتیهای بادبانی خطور نمی کرده است؟ خصوصاً که همه ما روغن جگر ماهی مورو را می شناسیم و از غنای آن از ویتامینهای A و D آگاهیم. اما ماهی تازه دارای ویتامینهای متعدد دیگری نیز هست.
ضمناً باید این نکته را متذکر شوم که گوشت ماهی به صورت خام دارای آنزیمی به نام تیامیناز است که ویتامینB1 را از بین می برد ( و البته این آنزیم بر اثر پختن از بین می رود.)
فقر ویتامین C تنها دلیل ایجاد اسکوربوت است که اگر ادامه پیدا کند، باعث پیدایش بیماریهای شدید و سپس مرگ خواهد شد. در حالیکه استفاده از تغذیه ای عادی همراه با گوشت و خصوصاً سبزیها و میوه های تازه، افراد مبتلا به این ناراحتی را که بیماری بیش از حد در آنها پیشرفت نکرده باشد به سرعت بهبود
می بخشد .
ابتلاء به این بیماری منحصراً بر اثر فقر ویتامینC است ( درست مثل بری بری که صرفاً بخاطر فقر ویتانین B و راشیتیسم که به دلیل کمبود ویتامین D به وجود می آید.)