چکیده:
این متن به بررسی مقاومت سدهای مخزنی بزرگ هنگام وقوع زلزله می پردازد . گر چه سدهای مخزنی بسیار قدیمی هستند ولی خسارتهای وارده مربوط به سالهای اخیر می باشد ما به بررسی رفتار سدهایی با ارتفاع 15 متر هنگام وقوع زلزله می پردازیم ، حقیقت این است که سدهایی که طبق طرح تکنولوژی جدید ساخته شده اند تنها خسارت بسیا رکمی د رژاپن دیده اند واین نشانگر این است که در برابر زلزله مقاومند روشهای جدید ابداعی برای بررسی مقاومت در برابر زلزله بسیار سودمند می باشند ( مهندسی خاک )
1- معرفی :
حدود صدهزار سدمخزنی در ژاپن وجود دارد . اکثر آنها طی زلزله های اخیر آسب دیده اند این متن رفتار سدهایی را که حداقل 15 متر ارتفاع دارند توضیح می دهد سدهایی که در سال 1872 و 438 سد مخزنی که قبل از 1868 ساخته شده اند ( در دوران ادو )
سد سانوکی که در سال 1952 ساخته شد یکی از سدهایی است که با تکنولوژی جدید ساخته شده اند در ژاپن روشهای استاندارد طراحی سدهای از سال 1953 شروع شد . سدهای مخزنی که حداقل 15 متر ارتفاع دارند از سال 1953 به بعد ساخته شدند و بعنوان سدهایی اطلاق می شوند که دارای خصوصیات جدید تکنولوژی می باشند و آنهایی که قبل از سال 1953 ساخته شده اند و احتمالا سدهای خاکی نامیده می شوند هر چند بعد از سال 1953 ودهه 70 نیز سدهایی ساخته شده اند که بالای 15 متر ارتفاع دارند همچنین به این سدها نیز در این متن سد خاکی گفته می شود .
2- رفتار سدهای مخزنی بزرگ در برابر زلزله
صدمات وارده به سدهایی که قبل از سال 1953 ساخته حداقل 15متر ارتفاع دارند در جدول شماره 1 نشان داده شده است که جدول شماره 2خسارات وارده به سدهای مدرنی که بعد از سال 1953 ساخته شده اند نشان می دهد این اطلاعات در موردزلزله هایی است که در نزدیکی این سدها اتفاق افتاده است جداول نشان می دهند سدهایی که به شدت مورد آسیب قرار گرفته اند اکثر از سدهای قدیمی بوده اند هر چند بعضی از سدهای جدید نیز از این قاعده مستثنی نیستند .
زلزله اکیتاکن نانتیبو ( 1970 و شدت 65) خساراتی به سد آی نونو که در سال 1961 ساخته شده و 41 متر ارتفاع داشت وارد کرد لرزه نگاری که در نزدیکی سد برای بررسی امواج زلزله کار گذاشته شده بود نتوانست امواج واقعی زلزله را ثبت کند در واقع امواجی کوتاهتر از شدت واقعی زلزله را ثبت کرد )
از اطلاعات بدست آمده در فاصله 15 کیلومتری مرکز زلزله مشخص شد ، حداکثر شدت امواجی که به دستگاه رسیده حدود 150 گال بوده است زلزله باعث شد ترکهای بلندی به ضخامت 5تا 25 سانتیمتر وارتفاع 40 متر در بدنه سد بوجود آید . امواج زلزله نیهون کای چوبو که درسد نامیوکا در 146 کیلومتری از مرکز زلزله ثبت شده بود نشان داد که حداکثر شدت زلزله 94 گال وعکس العمل شتاب در کناره سد 223 کال بوده وهمچنین آسیب دیدگی جزئی بوده است .
زلزله ناگانو کن سیبو باعث وارد شدن خساراتی جزئی به سد ماکیو شد که بسیار به مرکز زلزله نزدیک بود سد از نوع مخزنی با هسته سنگی بود که 105 متر ارتفاع داشته ودر سال 1961 تکمیل شد لرزه نگارهایی که می توانستند مواجی بالاتر از 300 گال را ثبت کنند در کناره و پی سد کار گذاشته شده بود ولی شدت امواج زلزله از این مقدار بالاتر رفته وبه 500 تا 600 گال رسید . زلزله بعضی از صخره ها را در قسمت کناره سد جابجا کرد ولی صدمه جدی به سد وارد نشد . تحقیقات بعد از زلزله نشان داد که ترکهایی که در بدنه بوجود آمده به هسته نرسیده است سد با چگالی 15 و حداقل ضریب اطمینان 1.40 طراحی شده بود .