چگونه یک ساختمان ایمن در برابر زلزله بسازیم
اگر قصد ساختن یک سرپناه براى خود دارید کافى است مطابق نقشه رعایت ضوابط فنى و استفاده از مصالح مرغوب، آغاز کنید.
این گزارش، این آگاهى را به شما مى دهد که سریع تر اقدام به جلوگیرى از اشتباهات و خطا هاى فنى مجرى ساختمان کنید و با مطلع کردن مهندس ناظر خود، از بروز دوباره کارى (که بار مالى زیادى به شما تحمیل مى کند) و همچنین پوشاندن خطا هاى غیرقابل جبران که مى تواند در آینده صدمات جبران ناپذیرى به ساختمان شما وارد آورد، جلوگیرى کنید.
براى شروع با انواع اسکلت هاى ساختمان آشنا مى شوید، و در ادامه با جزییات فنى و اجرایى آشنا خواهید شد.
- ساختمان هاى فلزى: در ساخت این نوع ساختمان ها از پروفیل هاى فولادى در ستون و تیر هاى آن استفاده شده است. اجراى سریع، کوچک بودن ابعاد ستون ها (نسبت به حالت بتونى) مقاومت بالاى فولاد در برابر کشش و فشار از جمله مزیت هاى این نوع ساختمان ها به شمار مى رود، در مقابل زنگ زدگى، خوردگى و ضعف در برابر آتش سوزى از جمله معایب آن به شمار مى رود.
- نصب و اتصال اجزاى تیر، ستون و پل هاى این ساختمان ها به دو طریق جوشکارى و یا پیچ و مهره انجام مى پذیرد. در ایران، اکثر ساختمان هاى مسکونى با اسکلت فلزى به روش جوشکارى نصب مى شود.
- ساختمان هاى بتونى: ساختمان هایى که اسکلت اصلى آنها از بتون آرمه است را ساختمان بتونى مى نامند. زلزله هاى اخیر نشان داده که ساختمان هاى بتونى در صورت اجراى صحیح، مقاومت خوبى از خود به نمایش مى گذارد. همچنین مقاومت در برابر آتش سوزى، اجراى سازه هاى خاص، اجراى معمارى در خور توجه و عملکرد بهتر دیوار هاى آجرى با اسکلت بتونى از مزیت هاى این نوع ساختمان ها به شمار مى آید.
- ساختمان هاى آجرى: مطابق آئین نامه ۲۸۰۰ زلزله ایران، ساختمان هاى با مصالح بنایى حداکثر باید داراى دو طبقه (بدون احتساب زیرزمین) باشند.
- ساختمان هاى خشتى: استفاده از خشت در ساختمان هاى روستایى و شهر هاى کوچک به دلیل شرایط اقلیمى انجام مى پذیرد. در مناطق کویرى که روز هاى گرم و شب هاى سرد دارد، بهترین روش سرمایشى و گرمایشى خانه ها استفاده از دیوار هاى قطور خشتى است. اما این نوع دیوار ها در برابر زلزله آسیب پذیر بوده و به صورت آوارى مهیب، جان زیادى را مى گیرد. متاسفانه هنوز آئین نامه اى در کشور براى این نوع ساختمان ها تدوین نشده است. به غیر از موارد فوق، ساختمان هاى پیش ساخته، ساختمان هاى چوبى و ساختمان هاى سنگى نیز بر حسب مناطق خاص خود ساخته مى شوند.
چه بتونى
- وقتى مى خواهید خانه اى را بسازید، چه بتونى باشد و یا فلزى، موارد زیر را باید رعایت کنید:
- ساختمان هایى که بیش از ۴ طبقه و یا ۱۲ متر به بالا هستند باید با ساختمان مجاور خود فاصله داشته باشند. این فاصله ها را که اصطلاحاً درز انقطاع مى نامند حداقل یک صدم ارتفاع است یعنى براى ساختمان به ارتفاع ۲۰ متر درز انقطاع ۲ سانتیمتر خواهد بود. وجود این درز براى حذف و یا کاهش خسارت ناشى از ضربه ساختمان هاى مجاور به یکدیگر است. این درز ها را مى توان با مصالح نرم که در هنگام زلزله به راحتى خرد مى شوند، پر نمود.
- پلان ساختمان باید ساده و منظم باشد و داراى پیش آمدگى و پس رفتگى زیادى نباشد.
- بار و تاسیسات سنگین مانند منبع آب در طبقات فوقانى ساختمان قرار داده نشود و سعى شود تا سنگینى ساختمان در پایین ترین سطح ممکن باشد.
- اجراى مصالح نما، شیشه، دیوار هاى جداکننده طورى باشد که هنگام زلزله از سازه جدا نشود.
سعى نکنید بیش از آنچه که در نقشه سازه آورده شده است، اقدام به تقویت سازه، خصوصاً پل ها و تیر ها کنید. افزایش ابعاد پل یا تیر و یا میلگرد ها ى آن نتیجه عکس خواهد داد.اگر هنگام خاکبردارى به پى (فونداسیون) ساختمان همسایه برخورد کردید، اقدام به تخریب آن نکنید. ضمن هماهنگى با مهندس ناظر خود، با یک برگ یونولیت (فوم) اقدام به جداسازى پى ساختمان همسایه با بتون پى ساختمان خود کنید.
- پس از اتمام خاکبردارى و قبل از اجراى بتون مگر (بتونى کم سیمانى که به ضخامت ۱۰ سانتیمتر در زیر فونداسیون روى خاک اجرا مى کنند) از محکم و سفت بودن خاک زیر فونداسیون مطمئن شوید. در این مورد حتماً با مهندس ناظر ساختمان خود مشورت کنید.بار هاى وارد بر ساختمان، همگى در نهایت به پى (فونداسیون) ساختمان منتقل شده تا به زمین برسد. لذا دقت در اجراى مرحله از ساختمان حائز اهمیت است. پى ها نیز انواع مختلفى دارند. اما پى رایج ساختمان هاى مسکونى در ایران به صورت پى نقطه اى (تکى یا دوبل) است.پس از خاکبردارى محل پى ساختمان، قبل از آنکه بخواهید پى را اجرا کنید، حتماً از مقاومت بستر خاکى که به آن رسیده اید مطمئن شوید. اگر خاک بستر به راحتى توسط بیل دستى برداشته مى شود، اجراى فونداسیون به تنهایى جوابگو نخواهد بود. از آنجا که اکثر نقشه هاى محاسباتى داده شده به مالکین، بدون بررسى خاک منطقه و آزمایش هاى مربوطه است، لذا فقط به نقشه اکتفا نکنید و حتماً از کارشناس امر یا مهندس ناظر خود بهره بجویید.تراکم بستر خاک قبل از اجراى فونداسیون نیز نباید فراموش شود. بعد از آنکه از خاک زیر پى مطمئن شدید، باید دقیقاً طبق پلان ساختمان (و از هر طرف نیز ۱۰ سانتیمتر بیشتر) سطح را با یک بتون کم عیار به ضخامت ۵ الى ۱۰ سانتیمتر بپوشانید. سپس بر روى آن اقدام به آرماتوربندى و قالب بندى پى کنید.براى متصل کردن کلیه پى ها به هم باید از شناژ استفاده کرد. ابعاد شناژ در نقشه هاى محاسباتى موجود است.