مقدمه
این تحقیق را برای درس دکتر لقایی انجام دادم و یک نونه کامل با عکس وانواع چیدمان سنگفرش با بروشور و...
دست ایشونه .
دانشجویان ایشان سعی کنند زمان استفاده از مطلب موارد فوق را در نظر بگیرند و کل مطلب را بدون تغیر و و زحمت بله اسم خودشان تحویل ایشون ندن.
دانشجویان استید دیگر هم به وجدان خودشان بستگی داره که رفرنس را ذکر کنند یا نه.
مفاهیم طراحی
بکار گیری مصالح مشابه و هماهنگ می تواند نقش مهمی در منسجم نمودن منظر خیابانی ایفا کند و علامت مشخصه ای برای یک شهرک،ویا شهر دهد.
سنگفرش همچنین می تواند یک حس امتداد بین قسمتهای گوناگون بوجود بیاورد ،بخصوص در جایی که یک نوع مصالح ساختمانی در حاشیه ها و کانالها بکار رفته است.
نظام سنگفرش
سنگفرش می تواند یک زمینه طبیعی و ساده یا پیچیده و غنی باشد به گونه ای که توجه بیننده را بخود جلب کند،می تواند نقطه عطفی بوجود اورد و یا محیطی شاد و رنگارنگ را خلق کند ،یا حتی برای جلوی درب یا یک نقطه تلاقی نقش یک قالیچه را داشته باشد.هماهنگی در تغییر رنگ و بافت می تواند به پروژه تنوع بخشیده ،ان را غنی تر کند و مفهومی از انداره و حجم بوجود آورد.
با مجموعه ای از عناصر مانند رنگ و عناصر مصنوع می توان ما هیت محیط را تغییر داد و به فرم ها و نظامهای جدید دست یافت.
انتخاب
نظامهای سنتی سنگفرش براساس طرحها و مصالح ازمایش شده ای بوده اند که می بایست باز شناخته شوند.استفاده مجدد از عنا صر سنگفرشهای قدیمی و امیختن کهنه و نو می تواند فورا به یک ناحیه تازه سنگفرش شده قوام بخشد.
هنگام انتخاب مصالح ،موارد زیر را می بایست در نظر گرفت :
-استفاده :عابرین و وسایل نقلیه ،همچنین خطوط مناسب و علائم راهنمایی منع کننده برای انها
-موارد بکار گیری:رسمی، غیر رسمی،عمومی ،خصوصی،اداری
-هزینه:مواد ،ساخت،هزینه نگهداری و یا تعویض
-استحکام:مقاومت در برابر تردد عابرین ،وسایل نقلیه سبک و سنگین
-اتصال:قابل دید ،عملی و مسائل مربوط به ساخت
-نگهداری:دوام،سهولت در تمیز نگه داشتن و تعمیر
-درزگیری:رنگ ،پهنا و جنس مصالح
-ساخت:انعطاف پذیر یا انعطاف نا پذیر ،میزان تحمل وزن
-مواد پیش ساخته در مقابل مواد ساخته شده در محل : مرغوبیت ساخت ،نیازهای مخصوص محلی
-تناسب :مبدا مصالح،مناسبت در ارتباط با معماری و یا طرح اولیه
ترکیب سطح سنگفرش
همواری یا نا همواریها در سطح سنگفرش می تواند به نوع حرکت عابرین بستگی داشته باشد.
-طرحهای برجسته برای محل توقف اشخاص که در ان نیمکتها ویا تابلوهای اعلانات وجود دارند مناسب هستند.
-حتی سطح صاف و هموار برای پیاده رو ها و یا در امتداد مسیر های تعیی شده کارایی دارند
سنگفرشهای برجسته مثل سطوحیکه سنگریزه های ان بصورت بر امده بوده و یا دارای شیار می باشند
این ترکیبها لغزنده نمی باشند و جهت خروجیهای شیب دار و همچنین اماکنی که در معرض ریزش اب هستند و یا خطر سقوط از انها وجود دارد (مثل سکو ها)توصیه می شوند.جهت راهنمایی و کمک به افراد نابینا معمولا توصیه می شود که در تقاطع های عبور عابرین و مناطقی که به دلیل وجود جداول سنگفرش ها اختلاف سطح دارند از سطوح هشدار دهنده استفاده شود.
برای انصراف عابرین از عبور ،تقلیل سرعت وسائل نقلیه ،می توان از سنگفرشهای نا هموار از قبیل ریگها و قلوه سنگها استفاده کرد.
اشکال سنگفرش
محیط های بزرگ را می توان با ستفاده از قلوه سنگ یا اجر تزیین کرد.
این مواد را می توان برای خط کشی یاحاشیه گذاری سطوح یا سکوهای داخلی بکار برد.
محوطه های مخصوص ویا جایگاههای مدور را می توان به ترتیب زیر متمایز کرد:
-تغییردر ریتم سنگفرش
-بکار بردن واحدهای مخصوص و متمایز
-کار گذاشتن شاخصی مانند نماد شهر
ترکیب سنگفرش می تواند در رسمی یا غیر رسمی بودن یک ناحیه ایفای نقش کند.
-طرحهای ساده و رسمی برای اما کن تاریخی
-طرحهای رنگارنگ وغیر رسمی برای نواحی ساحلی
همچنین در تناسب با محیط باید در نظر گرفت که مثلا :
ابعاد و اندازه های درشت سنگفرش،برای میدانهای وسیع و اماکن تجمع و سخنرانی و غیره ...حال انکه ابعاد و اندازه های ریز برای کوچه ها ،معابر باریک و حیاطهای محصور مناسب هستند.
اتصال
واحد های تو در تو که به انها سنگفرش انعطاف پذیر می گویند و یا طرحهای زیگزاک برای اجر کاری و سنگکاری مساحتهای بزرگی که در معرض رفت و امد زیاد خواهند بود ارجحیت دارند.
اتصالهای تو در تو می توانند در مقابل ترمز و گردش وسایل نقلیه مقاوم باشند.
اتصالهای حصیر بافت یا موازی که به صورت عمودی یا افقی قرار می گیرند خطوط مستقیمی را ارائه می دهند که در برابر وزن وارد شده بر انها ضعف بیشتری دارند .
این نوع اتصالات را می بایست فقط در محل عبور عابرین پیاده بکار برد .
سنگهای مسطح ویا اجر ها را می توان به صورتی مورد استفاده قرار داد که فاصله بین انها در یک ردیف در وسط واحد های ردیف قبل قرار گیرد زیرا در غیر این صورت بدست اوردن خطوط مستقیم بخصوص در سطوح وسیع مشکل می باشد.
رنگ
به اثرات رنگ در موقع انتخاب مواد می بایست توجه کرد.
-رنگهای روشن نور را منعکس کرده و باعث خیرگی می شود .
-رنگهای تیره،حرارت را جذب کرده و ممکن است موجب جابجائی واحدهای سنگفرش گردند .
-رنگهای مات و تیره می تواند لکه های روغن و غیره را استتار کنند.
رنگ باختن بلوک رنگ شده می بایست پیش بینی شود ، در حالیکه رنگهای طبیعی سنگ و سفال نه تنها کمتر تغییرکرده بلکه در عوامل جوی بهتر نیز می شود.
تضاد در رنگ سنگفرشها میبایست به اندازه ای باشد که علی رغم رنگ باختگی محسوس، باقی بماند
سطح نظاره نمای پرسپکتیو ، منحنیها را اغراق امیزنموده و عرض اتصالها و واحدهای سنگفرش را تقلیل می دهد .
شعاعها را می بایست طوری برگزید که درسطح نظاره خطوط منحنی براحتی دیده شوند.
حداقل پهنا برای اتصالها ( حدود نهصد میلیمتر) میتواند اثر پرسپکتیو را در نقاط تقاطع خنثی کند.
حمایت فیزیکی از چمن در نواحی طبیعی یا ورزشی که چمن کاری مناسبت بیشتری دارد ، ممکن است نگهداری ازچمن در مواردی مثل موارد زیر ضروری باشد : -بازارهای یکروزه -پارکینگ های موقت -گذرگاههای اضطرای یا خدماتی -باند فرودگاههای کوچک چمنکاری را می توان توسط صفحات بتونی مشبک ، آجر کاری با درز های بازو گرفته نشده و ورق های پلاستیکی سوراخ دار حمایت کرد.
سطح چمنکاری را همچنین می توان با ریگها و سنگهای ریز در هم امیخت و یا با انواع تورهای پلاستیکی حفاظت کرد.
خلل و فرج هنگامیکه محیط سنگفرش شده شامل درختانی نیز باشد ، می بایست خلل و فرجی در مصالح پیش بینی شود .
برای مثال ریگ به هوا و آب اجازه رسیدن به ریشه درختان را میدهد در حالیکه مواد اسفالتی یا بتونی معمولا سطوح غیر قابل نفوذی را تشکیل می دهند.
اگرمواد غیر قابل نفوذی انتخابشوند محفظه ای به مساحت حداقل یک مترمربع را میبایست در پیرامون هر درخت باز گذاشت .
این محفظه را می توان با یک شبکه پوشاند تا سنگفرش به صورت ممتد و هموار باقی بماند .
عموماوقتیکه اب از لا به لای خاک عبورمی کند برای در ختان مفید تر است تا وقتی که به جوی سرازیر می شود.
بنا بر این سطح سنگفرش قا بل نفوذ مطلوب تر است.
منافع دی گر نفوذ اب در سطح زمین رامی توان تقلیل ابهای جاری حاصل ازبارندگی و نیاز کمتربه ابیاری دانست.
ابزدایی سنگفرش باید به گونه ای طراحی شود که از همه طرف شیب کافی داشته باشد ،بصورتیکهاین شیبها یک مکانیزم ابزدایی را بوجود اورند.
ضمنا جویها یا ابرو ها یی را می تواندر حواشی سنگفرش تعبیه کردتاابهای سطحی را خارج کند .
زاویه شیبها را نسبت به مصالح و مواد منتخب تعیین می کنند،ولی به طور عموم،این تناسب بین1:40 و 1:80می باشد.
اگر ازماندن اب در سطح سنگفرش جلو گیری به عمل نیاید باعث تغییر رنگ سنگفرش و لغزندگی ان می شود.
می بایست این شیبها به گونه ای طراحی شوند که عاری از پستی و بلندی محسوس بوده و باعث بوجود امدن سطحی نا موزون و مواج نگردند.
ساخت ملاحظات مربوط به ساخت سنگفرش شامل موارد زیر می باشد: -سطح تحتانی :مشخصات به وضعیت زمین و وزن پیش بینی شده بستگی دارد.
-زیربنا:مشخصات زیر بنا بستگی به سنگفرش بکار برده شده از نوع انعطاف پذیر یا غیر انعطاف پذیر دارد.
-فواصل جهت انبساط: تکرار فواصل توصیه شده بستگی به نوع مواد و اب و هوا دارد.
-لبه محافظ:جهت نگاه داری سنگفرش و استحکام ان باید جدول و یا کانال،یا ترکیبی از انها تامین شود.
در پوش چاهها و حفره ها حفره های متروکه حفره هایی که دیگرمورد استفاده نیستند باید پر و در پوش انها برداشته شود و جای ان سنگفرش گردد .
محل تا جایی که ممکن است باید محل در پوش ها با طرح سنگفرش هماهنگی داشته و با خطوط ساختمان نیز ردیف باشند تا برش اجر ها و سنگها و غیره به حد اقل برسد.
فرو رفتگی سطح در پوش می بایست به گو نه ای فرو رفته باشد که بتوان انرا نیز جهت یکپارچگی نمودن طرح ،سنگفرش کرد.جدارهای درپوش باید محکم و در برابر صدمات عمدی مقاوم باشند زیرا در پوشهایی که بدین گونه پر شده اند وزن بیشتری نسبت به در پوش های معمولی دارند برخی ازدر پو شها با استفاده از میلگرد های مقاوم طراحی می شوندو می توان در قسمتهای خالی ان بتن یا اسفالت ریخته شود.
این فرو رفتگیها برای قرار دادن اجر نیز مناسب می باشند و بدین ترتیب می توانندعبورو مرور عابرین و وزنهای سنگین را تحمل نمایند.
انواع مصالح کفپوش مصالح و مواد برای ساختن معابر فراوان متعدد بوده از معروف ترین مصالحی که به کار رفته می شودمی توان سنگریزه و شن،مواد یکپارچه مانند اجر،سنگ و سرامیک و در اخر بتن و اسفالت را نام برد.
سنگریزه از فرا وان ترین و متنوع ترین از نظر اندازه و شکل و رنگ و ارزان ترین مصالح در ساخت گذر گاههاست.این مواد بصورت طبیعی مدور و صاف و همچنین در قطعات و دانه های خرد شده و تیز و زاویه دار تهیه شده و در کار گاههای مصالح ساختما نی با اندازه های حدود نیم سانتی متر با نام نخودی و حدود 5 سا نتی متر (با دامی)با رنگهای سفید روشن تا سیاه و رنگهای بینابین در دسترس اشت.
از مزایای انها نفوذ اب معابر به لایه های زمین و جلوگیری از فرسایش و حرکت سیلاب های سطحی است .
ازاد بودن دانه ها و جا به جا شدن با گامها و نیاز به مصالح .
موادی نظیر سیمان ،جدار فلزی و چوب های ضخیم به منظور نگهداری انها در سطح زمین ،مشکل بودن برف روبی از سطح انها در زمستان و عدم امکان استفاده از انها در سطوح شیب دار با شیب تند ،و اشکال در حرکت عابرین خصوصا معلولین از معایب انها محسوب می شود.
اما علی رغم این معایب استفاده از ان به عنوان یک ماده طبیعی و مقایسه نظری ان با سایر مصالح در کنار همدیگر را نمی توان انکار کرد.
معایب بالا حدودا با استفاده از سنگریزه به اندازه نخود که به وسیله چسب اپوکسی به هم متصل گردیده و با منافذ خلل و فرج برای نفوذ اب به تحت الارض تقریبا رفع گردیده و می توان از اینگونه سنگریزه هادر معابر فضای سبز استفاده نمود.
استفاده از سنگریزه در گذر گاهها کار بردی دوگانه دارد .
سطوح ان از نظر بیننده نه به سختی و خشنی سنگ و بتن است و نه به نرمی چمن و گل اما در هر صورت رهگذر ان را می پسندد.خصوصا صدای ایجاد شده در زیر پا و هنگام راه رفتن روی ان ،و بعضی ها سنگریزه را به همین علت بکار می برند زیرا با نزدیک شدن کسی به ساختمان متوجه می شوند.
از مزایای ان ارزان بودن و تنوع در اندازه و رنگ است.
تنها عیبی که دارد این است که احتیاج به مراقبت ویژه جهت پخش نشدن ان در سطوح دیگر باغ مانند چمن و نوارهای گل کاری را طلب می نماید.
به خاطر نرمی بافت ان در گوشه ها و یا در کل معابر خصوصا در سطوح نا منظم و در باغهای کوچک قابل استفاده است.
پس از خاکبرداری و پیش از پهن کردن سنگریزه ها می توان کلیه ریشه های علوفه هرز ند ساله را حذف کرد و کل سطح را با طاقه های لاستیکی پوشاند و سپس سنگریزه را پهن کرد .
در این صورت علوفه هرز ریشه کن می گردند.
سنگریزه های رنگین نیز در بازار مصالح یا در گل فروشی ها بفروش می رسد و به شدت مورد توجه باغداران است.
سنگریزه در حاشیه دهی نیز مورداستفاده دارد و بین دور ردیف سنگ و اجر و چوب می تواند لبه و مرز جالبی بوجود بیاورد.
خرده چوب خرده چوب یا پوست درختان که در کار خا نه جات بصورت جیپس در امده اند و به علت داشتن بافتی نرم می تواند پوشش خوبی برای گذر گاهها باشد و خشنی حاصل از سنگ و بتن را در باغ جبران کند ،به علت تلاطم در سطح و عدم شکل پذیری صحیح اصولا در باغهای رسمی مورد استفاده ای ندارد و نزدیکی و همخوانی ان با چوب و اتحاد سریع با ان گونه بافتها در سطوح جنگلی و درختانی که تنه های کلفت دارند استفاده زیاد تری دارند.
تخته چوب مناسب ترین جنس مصالح از لحاظ نز دیکی به طبیعت چوب می باشد .چوب به لحاظ خصوصیات گرم خود می تواند محیطی ارام و دلپذیر در باغ ایجاد کند.با الوار می توان هر طرحی و به هر وسعت و تنوع به اجرا در اورد .
تخته در کلیه مکانهایی که کار بری دیگر مصالح ساختمانی مشکل است به اسانی بکار می رود.
نسبت به بقیه مصال بسیار سبکتر است.
و در شیبها و روف گاردن ها که بالا بردن مصالح سخت است و یا وزن مصالح ممکن است بر ستونها فشار بیاورد بسیار مناسب است.
بهترین راه برای شکستن شیب و تراس بندی کار با چوب است.
به علت پایین بودن درجه حرارت چوب نسبت به بقیه مصالح خصوصا اهن محیط مساعدتری برای بالا رفتن گیاهان بالا رونده ایجاد می کند.
آجر یک قطعه ساختمانی با اندازه های استاندارد است که از موتد غیر زنده تشکیل شده است.
و بوسیله حرارت یا اعمال شیمیایی سخت شده است.
اجر ها به سه نوع رسی ، سیمانی و ماسه اهکی تقسیم می شوند.
بسته به اینکه کدام سطح اجر نمایان و در چه جهتی قرار داشته باشد به ان راسته،کله و هره می گویند .
اجر هایی که در معابر یا به عنوان اجر کف بکار می روند را باید طوری چید که خطوطممتد عمود بر خطوط دید ما باشند و نه در امتداد ان.
اجر برای ایجاد شکل های راست گوشه بسیار مناسب است اما شکل های مدور و دایره ه ای در صورتیکه شعاع انها زیاد باشد و احتیاج به بریدن اجر و ایجاد اتصالات نا مطلوب نباشد امکان پذیر است.
اجر را می توان در طرح های هندسی زیادی مانند چپ و راست و یک در میان بکار برد بر حسب اینکه انتها یا سطح ان در معرض دید باشد نقش های مختلفی را عرضه می نماید پس از تسطیح محوطه و کوبیدن ان در صورتی که بار سنگین نظیر حرکت اتومبیل را تحمل می نماید.شفته ریزی با اهک و شن وخاک نیز لازم است.
لا یه بسیار نازکب از ملات با نسبت4 قسمت ماسه ریز و یک قسمت سیمان روی زمین پهن کنید و اجر ها را بکار ببرید.
برای پر شدن شکاف ها وجلوگیری از رشد علوفه هرز در میان انها ،ریختن دوغاب سیمان و یا سیمان خشک و هدایت ان با یک برس به طرف درز و شکاف ها لازم است.
منظم بودن ویکنواخت بودن رنگ ها در کف پوش ها و اجر های طرح دار جدبد ان ها را برای محوطه های بزرگ با طرح های متنوع ،نو و موجدار ساختن رنگها و اندازه های متنوع در انها مزایایی است که در ایجاد طرح های مشکل و پیچیده طراح را یاری می کند.
طرح های مختلف از نحوه چیدمان اجرها معایب آجر اندازه و طرح اجرخصوصا اجر های سنتی وکوره های محلی متغیر است وطراح در طرح های بزرگ و حساس مانند مکان های تشریفاتی نمی تواند به درستی جو لان دهد.علاوه بر این اجرهای سنتی نسبت به یخ زدگیحساس هستند و به علت ناخالص بودن خاک انها امکان وجود سنگهای ریز اهکی و از هم پاشیدگی انها به محض بر خورد با رطوبت وجود دارد.
اجر و یا هر نوع کفپوش هرچه کوچکتر باشد در طرح های رسمی و حساس خصوصا در گوشه ها و خطوط جواب بهتری می دهد.
در پاسیو و یا طرح های بزرگ بهترین و معمول ترین نقش چپ و راست است که با دقت زیاد در گوشه ها کا ملا خود را نشان می دهد زمانی که محوطه بسیار وسیع است صاحب کار بطور همزمان مایل به استفاده از چند رنگ با هم در طرح است همخوانی رنگها و سرد و گرم بودن انها و نهایتا احساسی که به بیننده دست می دهد باید کاملا رعایت گردد.
گرانیت تنوع در رنگ ، انواع ، بافت و زینتی بودن ان از مزایای این سنگ است .
اندازه های کوچک گرانیت به طراح اجازه می دهد طرح های مسئله و مشکل دار و دقیق را با ان به راحتی طراحی کند.
مشکل بودن راه رفتن با کفش نازک از معایب گرانیت است به همین علت باید از کفپوش کردن معابر عمومی که مراجعه کننده زیادتری دارند با این سنگ پر هیز کرد .
سنگ قطعات سنگ بهترین مصالح برای کپوش محوطه ها هستند.
در صورتیکه سنگها فاصله دار بکار روند با توجه به شرایط مساعد محیطی برای رشد گیاهان ریز نقش مانند خزه ها و جلبکها منظره جالبی به محوطه می دهند.
محوطه سازی چهل تکه اولین قطعه سنگ با هر رنگی وبا هر اندازه ای بکار ببرید،شکل و رنگ ان قطعه ،انتخاب قطعه بعدی را مانند پازل مشخص می کند .
تراز کردن در این روش نیز نقش بسیار مهمی دارد و تا قطعه ای را تراز نکنید قطعه دیگر را بکار نبرید.در انتهای کار و لبه ها که مجبور به مشخص کردن حاشیه هستید می توانید با ملات حدود مرزها را مشخص کنید.
استفاده از سنگهای بریده شده در محوطه های رسمی تر باید از قطعات منظم و بریده شده سنگ استفاده کرد .
مستطیلی بهترین شکل برای قطعات است که در اکثر محوطه های رسمی و منظم بکارمیرود.
استفاده از قلوه سنگ و خرده سنگها برای ایجاد راههایی که حرکت در انها باید اهسته صورت گیرد از خرده سنگ و سنگ ریزه می توان استفاده کرد.
ماسه در بعضی محلها می توان از ماسه به عنوان کفپوش استفاده کرد .
به عنوان مثال در زمین های بازی کودکان ،نواحی ساحلی و در محلهایی که مخصوص نشستن طراحی شده و برای پیاده روی سریع از ان استفاده نمی شود.
ماسه گرم است و فضا را غیر رسمی جلوه می دهد.
توصیه می شود قبل از استفاده ماسه سرند شود تا از هر گونه شیشه خرده و مواد نوک تیز عاری باشد.
عیب ماسه پراکنده شدن و حسن ان استفاده اسان و سریع از این نوع کفپوش می باشد.
بتن و اسفالت بتن در اصطلاح مصالح ساختمانی به معنی ماده ساختمانی مقاومی است که از اتصال مجموعه ای از سنگدانه های ریز و درشت توسط یک ماده سیمانی حاصل می شود.
بتن قیری که ماده چسباننده ان قیر می باشد در ایران به اسفالت مشهور است.
امروزه اسفالت رایج ترین کفپوش معابر و گدر گاههای ماست .در صورت زیر سازی مناسب اسفالت عمر طولانی و با کیفیتی خواهد داشت.
قالبهای پیش ساخته بتنی نیز می تواند به عنوان کفپوشی زیبا و مناسب و سریع بکار برود.
منابع تحقیق 1- سازمان فضای سبز شهر تهران، طراحی منظر در خیابانهای شهری، نشر جهاد 1380 2-حکمتی جمشید –طراحی باغ و پارک –انشارات فرهنگ جامع1375 3-جزوه درسی دکتر حسن رحیمی- مصالح و روشهای ساختمانی –سال 1382 4-جزوه درسی دکتر غزاله روحانی-طراحی پارک - 1382 5-جزوه درسی دکتر فرح حبیب - 1384 6-جزوه درسی دکتر اسماعیل پیش بین 1384 7- منابع عکسها:اینترنت