چکیده :
تمامی‌سفره‌های‌آب زیر زمینی اعم از سفره‌های‌ازاد و‌تحت‌فشار‌بر‌اساس قانون ظروف مرتبطه عمل‌میکنند. به‌این‌مفهوم‌که اگر از‌یک‌نقطه‌ای ازین سفره‌براثر نیروی ثقل یا پمیاژ‌آبی‌برداشته شود،به عبارتی دیگر، اگر در روی یک سفره که چاه یا قنات ویاچشمه ای را تغذیه می کند،چاه جدیدی حفر شود،چنانچه‌سفره‌تغذیه‌نگردد،کاهش‌اب‌تا محدوده خاصی برروی تمامی سطح سفره محسوس خواهد بود. به همین جهت‌برای هر چاه یا قناتی که فعلا آب آن برداشت میشود، حریمی در نظر گرفته میشود.به عنوان نمونه اگر چاه یا قناتی در یک سفره که چاه ویا قنات دیگری در ان قبلا فعال بوده،حفر گردد ، باید برای آنها تعیین حریم گردد،این‌حریم‌در گذشته به صورت محلی وبه شکل عرف‌و باشیوه‌های‌خاصی انجام می‌گردید اما امروزه در ارتباط با‌کمیت وکیفیت آب ونوع وعمق وضخامت سفره ،نوع‌موتور(ازنظر قدرت وتوان)مربوط به دو منبع استحصال آب با نظر اداره‌آب‌های زیر زمینی محل از روشهای محلی واز روی تخمین تعیین میشود .چرا که با‌توجه به تجربه قبلی کارشناس ،حریم 500متر تا 5000 متر یا بیشتر وکمتر اعلام میشود.اما درین تحقیق سعی گردیده که با توجه به برداشت شدید وبی رویه آبهای زیر زمینی در ایران و تاحدودی عدم تغذیه مناسب آن از یکسو،وآلودگی شدید آبهای زیر زمینی در مخروط های افکنه (تمام شهر هایی که بر روی مخروط های افکنه قرار گرفته‌اند نظیر تهران ،کرج،قزوین،ورامین ،سمنان. و ده‌هاشهر دیگر..)،حریم چاهها به روش علمی با‌آخرین دستاوردها درین زمینه ، تعیین میگردد .این روشها کاربردی بوده ومی‌تواند‌الگویی نو برای محاسبه حریم تمامی منابع آبی به ویژه چاه باشد. (عاشوری ، 1367)
کلید واژه ها :حریم سفره های آب زیر زمینی،حریم چاه،خط 50 روز
1- مقدمه:
یک جغرافیدان جهت مطالعه پراکندگی چشمه های موجود در یک منطقه و چاههای عمیق و نیمه عمیق و یا دستی پر آب وکم‌آب ونوسان آب آنها با توجه به برداشت زیاد ویا نوسان بارش،یک مهندس عمران درمطالعات مهندسی مربوط به ساخت وساز ها وتامین آب شرب‌واحدهای مسکونی و تجاری وصنعتی، ویک مهندس‌برنامه‌ریزی‌شهری وروستایی‌در مطالعات خود پیرامون آبرسانی شهری وروستایی‌وپیش بینی‌محدودیت توسعه وگسترش آتی روستا یا شهر، ویک مهندس کشاورزی به جهت تدارک همه جانبه در تامین‌آب‌زراعی‌محصولات سیفی و شتوی ویک متخصص تکتونیک‌در ارتباط‌با تغییرات‌زمین ساختی‌سفره های‌آب زیرزمینی وچگونگی جابجایی آب سفره ها درارتباط بافرایند های تکتونیکی ویک خاک شناس در ارتباط با نوسان آب زیرزمینی وتغییرات پایداری وچسبندگی خاک،همگی نیاز شدید به مطالعه وبررسی حریم سفره های آب زیر زمینی دارند،که در این مقوله بیشتر به محاسبه حریم آب چاهها پرداخته می شود.نوسان آب چاهها وقنوات در ارتباط مستقیم با تغییرات حریم سفره آنها میباشد.چون بیش از 95 درصد آب شرب شهر ها وروستاهها وهمچنین‌آب کشاورزی از طریق آبهای زیر زمینی‌تامین میگردد،پس شناسایی حریم چاهها از نظر میزان بر داشت آب‌وآلودگی‌آبها اهمیت فوق العادهای دارد.چرا که اولا برداشت بیش ازحد آب موجب بهم خوردن تعادل حریم چاه شده وسبب خشک شدن‌آن ویا سایر منابع آب مجاور می گردد.وبه این ترتیب بنیادواحدهای جغرافیای انسانی‌و جوامع انسانی وتجاری وصنعتی‌که‌بر مبنای آب شکل گرفته بودند،متلاشی می‌گردند
دوما،تقریبا تمامی شهر ها وروستاهای سراسرکره زمین ازجمله کشور ایران، آب شرب خود را از طریق آبهای زیر زمینی بویژه چاهها تامین می کنند،به این ترتیب آب ها از نظر آلودگی می توانند مشکل جدی برای شهر وندان وروستائیان ایجاد کنند..ازین رو شناسایی حریم چاهها از نظر آلودگی نیزدر مطالعات برنامه ریزی شهری و روستایی وآمایش سرزمین نیز اهمیت میابند.در اصل مقاله ثابت خواهدشدکه تقریبا‌تمامی‌آب شرب شهرها وروستاهها ازنظر حریم آلودگی مراعات نمی شوند.درین مقاله سعی میگردد که حریم چاهها هم از نظر میزان برداشت وهم ازنظر آلودگی شناسایی وبا اعداد وارقام وروابط ساده ریاضی تعیین گردند.این تحقیق کاملا کاربردی بوده می تواند از سوی مسئولان در مناطق مختلف شهرها و روستا اجرا گردد.