بررسی و تحلیل تقاضا- ظرفیت خط تجهیزات مورد نیاز
کلیاتی درباره محور آزادی- امام حسین
سالیان بسیاری محور جاده مخصوص ،خیابان آزادی، خیابان انقلاب، و خیابان دماوند، تنها مسیرهای مستقیم ارتباطی شرقی –غربی و غربی- شرقی تهران محسوب میشد، ولی با احداث شبکه های منحنی در شمال و جنوب این محور طی سال های اخیر، حجم زیادی از سفرها به سمت این مجاری هدایت می شود، لیکن به دلیل مسیر مستقیم و عبور از «مرکز» شهر، محور آزادی- انقلاب- امام حسین سهم وسیعی از سفرهای شهری را به خود اختصاص داده است.
محورهای ساخته شده طی 20 سال اخیر که تا حدودی عبور و مرور شرقی-غربی و بالعکس تهران را پوشش می دهند، عبارتند از:
1- محور شیخ فضل الله نوری- شهید مدرس- اتوبان رسالت
2- محور شهید همت –شهید مدرس – شهید بابایی
3- محور ستارخان- فاطمی- دکتر بهشتی- قدوسی- گلبرگ
4- محور خیابان قزوین – مولوی- خراسان- خاوران
5- محور خیابان امام خمینی- امیر کبیر- ری- آهنگ
6- محور کمربندی آزادگان
دلایل اهمیت محور آزادی- انقلاب- فردوسی- امام حسین
میدان آزادی
شاید بتوان میدان آزادی را از نظر توزیع مسافر، مهم ترین میدان پایتخت به شمار آورد.
محورهای انقلاب-آزادی ، آیت الله سعیدی، جاده مخصوص کرج، اتوبان کرج، محمد علی جناح مسافرین را از نقاط مختلف به میدان آزادی انتقال می دهند.
مهم ترین این محورها، محور کرج-تهران از طریق اتوبان و جاده مخصوص کرج می باشد، مسافرین از کرج و شهرکهای تابعه (فردیس، گلشهر، رجائی شهر و….) و با استفاده از خطوط حومه ای ویژه خود، وارد میدان آزادی شده و پس از انتخاب محور مورد نظر، ادامه مسیر می دهند، همچنین ساکنین شهرکهای اطراف محور جاده مخصوص کرج (شهید فکوری، اکباتان، پاس، آزادی، تهرانسر و…) نیز حجم زیادی از سفرهای ورودی و خروجی به میدان آزادی را موجب می شوند.
محور محمد علی جناح نیز از معدود محورهایی است که رفت و آمد ساکنین منطقه 5 شهرداری تهران را پوشش میدهد.
میدان انقلاب
میدان انقلاب از میادین مهم توزیع کننده سفرها در شهر تهران است.
هریک از چها محور ورودی به میدان انقلاب دارای اهمیت و ارزش خاص خود می باشند.
محور شمالی، تامین کننده عبور و مرور محلات کارگر شمالی، کوی نصر، بلوار کشاورز و مناطق شمالی تر تهران می باشد.
محور جنوبی که از میدان راه آهن آغاز می گردد، در طول مسیر خود میادین گمرک، قزوین و پاستور را پوشش می دهد.
میدان فردوسی
میدان فردوسی نیز از مناطقی می باشد که مسافرین از آن به عنوان محلی مناسب برای تغییر مسیر سفرها استفاده می نمایند.
محور جنوبی میدان، عهده دار هدایت مسافران به میدان امام خمینی و بازاراست.
محور شمالی میدان نیز دسترسی به خیابان های شهید بهشتی، شهید مطهری و بلوار کریمخان را ممکن می سازد.
میدان امام حسین
میدان امام حسین از میادین مهم توزیع کننده سفرها در شرق تهران محسوب می گردد.
حجم بالای مسافر در دو محور دپوی شرق- میدان امام حسین و میدان خراسان- میدان امام حسین موجب گردید تا از سوی مسئولین مربوطه، دو خط اتوبوس برقی در سال های اخیر برای محور اخیر الذکر در نظر گرفته شود.
اتوبوس برقی محور دپی شرق- امام حسین در حال حاضر در دست بهره برداری می باشد و کار عملیات ساخت و نصب تجهیزات اتوبوس برقی محور دوم با سرعت در حال انجام است.
از آنجایی که دو محور یاد شده حجم انبوهی از شهروندان را به محدوده کوچک میدان امام حسین هدایت می نمایند و تغییر مسیر این همه مسافر در استعداد و قابلیت این میدان نیست، بنابراین وقت بسیاری از مردم در این میدان به هدر می رود.
مراکز آموزشی
دانشگاه های مهم صنعتی شریف، تهران، تربیت معلم ، آزاد اسلامی مرکزی، امیر کبیر و آزاد اسلامی جدید الاحداث در ضلع غربی میدان انقلاب- حد فاصل خیابان رستم و خیابان اسکندری- در این محور مستقر هستند.
در ضمن تعدادی از سفرهای روزانه به مقصد دانشگاه های علم و صنعت و خواجه نصیر الدین طوسی از طریق این محور صورت می گیرد.
همچنین در فواصل حدود 300 متری این محور، دهها واحد تحصیلی وزارت آموزش و پرورش از قبیل دبستان، مدرسه راهنمایی و… قرار دارند که روزانه تعداد قابل توجهی از سفرهای شهری این محور را به خود اختصاص می دهند.
مراکز اداری-بیمارستان ها -فرودگاه مهرآباد- ترمینال های مسافربری بین شهری
خیابان آزادی- انقلاب، مسیر اصلی مسافرین پروازهای داخلی و خارجی فرودگاه مهرآباد ، ترمینال اتوبوسرانی بین شهری غرب، استقبال و بدرقه کنندگان آنها، کارکنان فرودگاه و هواپیمایی کشوری می باشد که هزاران سفر از طریق آن صورت میپذیرد.
وجود بیمارستان های متعدد در سمت و سوی این محور نیز موجب سفرهای شهری به منظور ارائه و یا دریافت خدمات پزشکی، عیادت بیماران، سفرهای کارکنان بیمارستان ها و… می گردد.
وزارت کار، سازمان تامین اجتماعی، ساختمان دادگستری، اداره کل راهنمایی و رانندگی تهران بزرگ، جهاد سازندگی، مراکز مخابراتی، دفتر مرکزی برخی از رسانههای گروهی، موزه سازمان میراث فرهنگی، آژانس های هواپیمایی ، شرکتهای بیمه و..
مراکزی هستند که روزانه موجبات هزاران عبور و مرور شهری را در این محور فراهم می سازند.
سفرهای جدید عبور این محور از هسته مرکزی شهر و وجود مراکز متنوع و فراوان خرید در اطراف محور، دسترسی آسان و سریع به بازار تهران با استفاده از وسایل نقلیه عمومی ویژه و استقرار مراکز اصلی فروش کتاب و… موجب جلب نظر افراد بسیاری می شود که به قصد خرید از خانه های خود خارج می شوند.
سفرهای تفریحی این محور علاوه بر آنکه تعداد بسیاری از سینماها و پارکها را در خود جای داده است، مسیر مناسبی برای دسترسی به مراکز تفریحی دیگر نقاط شهر نیز به شمار می رود.
وضعیت موجود محور محور 10350 متری میدان آزادی تا امام حسین را می توان به لحاظ شرایط فیزیکی و ترافیکی به چهار محدوده تقسیم نمود: قطعه اول: از میدان آزادی تا چهار راه نواب به طول 4 کیلومتر و عرض متوسط 42 متر( از جدول پیاده روشمالی تا جدول پیاده جنوبی) می باشد که 5 خط عبور (Lane) به شرق و 5 خط عبور به غرب را سرویس می دهد.
دو نهر آب در باند شمالی و جنوبی، جزیره میانی در آکس خیابان، ترافیک باند کندرو و تندرو و جهت شرق و غرب را متمایز می سازند، تردد خودروها در این قطعه غالباً روان می باشد.
قطعه دوم: از چهار راه نواب تا میدان انقلاب به طول 1200 متر و عرض 22 متر میباشد که 3 خط عبور به سمت شرق و 3 خط عبور به سمت غرب را شامل میشود.
به علت توقف اتوبوس های شرکت واحد و سوار و پیاده شدن مسافرین آنها، تردد در حد فاصل خیابان کاوه تا میدان انقلاب در اکثر مواقع با اشکال همراه است.
قطعه سوم:از میدان انقلاب تا میدان فردوسی به طول 2550 متر و عرض 22 متر می باشد که دو خط به سمت شرق و دو خط به سمت غرب و دو خط ویژه در جهت شرقی و غربی از قسمت میانی خیابان عبور می کنند.
خطوط ویژه اتوبوس در این قطعه تردد را برای سفر با وسایل حمل و نقل عمومی، سریع تر و راحت تر نموده است.
البته به علت تراکم مسافرین با انگیزه استفاده از وسایل نقلیه عمومی ، در ابتدای میدان انقلاب و چهار راه ولی عصر، حرکت در این نقاط با کندی صورت می گیرد.
یک پل هوایی ماشین رو نیز در حد فاصل خیابان خارک تا خیابان استاد نجات اللهی (ویلا) بر روی خیابان حافظ، جهت تسهیل درآمد و شد خودروها نصب گردیده است.
قطعه چهارم: از میدان فردوسی تا میدان امام حسین به طول 2600 متر و عرض متوسط 26 متر امتداد دارد.
همانند قطعه سوم دارای دو خط عبور به شرق و دو خط عبور به غرب است.
در بیشتر طول مسیر خط ویژه نیز وجود دارد.
تردد خودروها در این محور نسبت به قطعه سوم کمتذ است و نتیجتاً تقاضای سفر با اتوبوس ها که اصلی ترین وسیله نقلیه عبوری این محور می باشند نیز کاستی می گیرد.
وجود زیر گذر سواره رو در میدان امام حسین و همچنین سطح اندک میدان، موجب تاخیر در حرکت وسایل نقلیه می گردد.
تعداد تقاطع ها و زمان سیکل در طول مسیر 22 تقاطع که چراغ راهنمایی بر روی آنها نصب می باشد وجود دارد، این چراغ ها کنترل حرکات شرق و غرب و شمال و جنوب را بر عهده دارند.
فاصله متوسط تقاطع ها در چهار قطعه ذکر شده و در کل مسیر به شرح زیر است: جدول 1- متوسط فاصله تقاطع ها در مسیر به منظور بررسی زمان دقیق رفت و برگشت یک سفر، به اندازه گیری سیکل چراغهای راهنمایی در صبح و عصر یکی از روزهای اواسط هفته در کل مسیر اقدام گردید.
متوسط زمان به دست آمده در هر سیکل طبق جدول 2 می باشد: جدول 2- زمان سیکل چراغ های راهنمایی (ثانیه) همان گونه که ملاحظه می شود از 22 تقاطع ، 14 تقاطع دارای سیکل بیش از 100 ثانیه می باشد .
بیشترین طول سیکل متعلق به میدان فردوسی با 250 ثانیه و کمترین آنها سه راه روشندلان با 39 ثانیه می باشد .
زمان کل سیکل ها 2342 ثانیه ( 39 دقیقه و 2 ثانیه ) است که 959 ثانیه آن به تردد مسیر شمالی – جنوبی با احتساب نصف زمان به حرکت های گردشی تعلق دارد (شامل 42 درصد کل زمان سیکل ) که نشانگر اهمیت فوق العاده خیابان هایی میباشند که این محور را قطع می نمایند .
از تقاطع های مهم این محور می توان به نواب، میدان انقلاب ، چهار راه ولی عصر ، میدان فردوسی اشاره نمود.
مدت زمان قرمز برای جهت شرقی غربی دقیقه 16=60÷959 ثانیه یعنی اگر وسیله نقلیه ای به تمام چراغ های راهنمایی با وضعیت قرمز مواجه شود و هیچ گونه ترافیک مانع حرکت نباشد ، 16 دقیقه از وقت سرنشینان این وسیله پشت چراغ های راهنمایی تلف خواهد شد .
دستاورد مطلوب این است که وسیله در کل مسیر به حالت قرمز چراغ راهنمایی برخورد ننماید که این نیز غیر ممکن است .
چنان چه متوسط زمان سیکل را در نظر بگیریم ، در صورتی که ترافیک مانع عبور از چراغ ها نگردد ، هر وسیله نقلیه به طور متوسط با 8 دقیقه توقف پشت چراغ های راهنمایی مواجه می باشد .
با توجه به حجم بالای عبور وسابل نقلیه و ترافیک مسیر در بیشتر ساعات روز دو سوم از 16 دقیقه یعنی 10 دقیقه و 36 ثانیه به طور متوسط و در بیشتر ساعات به هر وسیله تاخیر وارد می شود .
فواصل ایستگاه های اتوبوس تعداد 17 ایستگاه در جهت شرق به غرب و 20 ایستگاه در جهت غرب به شرق وجود دارد .
میانگین فاصله ایستگاه ها از یکدیگر به شرح زیر می باشد : جدول 3- متوسط فاصله ایستگاه اتوبوس زمان سفر براساس مطالعه کارت ورود و خروج اتوبوس های عادی و سریع السیر به خطوط اتوبوسرانی نتایج زیر در این محور به دست آمد : خط سریع السیر امام حسین – آزادی اتوبوس های این خط با 7 توقف در ایستگاه ها ، فاصله 10350 متری مسیر را بین 40 تا 50 دقیقه طی می کنند.
سرعت متوسط این اتوبوس ها با احتساب زمان توقف ( حداقل 5 دقیقه در ابتدا و انتهای مسیر ) به شرح زیر می باشد : کیلومتر در ساعت 7/17 = ÷350/10 کیلومتر در ساعت 8/13= ÷350/10 خط سریع السیر انقلاب – آزادی این خط بدون توقف از مبداء تا مقصد مسافرین را جا به جا می نماید .
زمان طی این مسیر با توجه به شرایط متغیر ترافیکی بین 20 تا 25 دقیقه می باشد سرعت متوسط اتوبوس ها در این محور به شرح زیر می باشد : کیلومتر درساعت 6/21= ÷2/5 کیلومتر در ساعت 6/15= ÷2/5 خط عادی میدان امام حسین – میدان انقلاب اتوبوس های خط در لاین ویژه تردد می نمایند و با 10 توقف در مسیر 5150 متری و با زمان متغیر 20 تا 30 دقیقه مسافرین خود را در ابتدا و انتهای مسیر جا به جا می کنند.
سرعت اتوبوس های این خط به شرح زیر محاسبه می گردد : کیلومتر در ساعت 6/20= ÷150/5 کیلومتر در ساعت 4/12=÷150/5 برآورد تعداد سفر روزانه برای به دست آوردن تعداد سفرهای تقریبی روزانه در این مسیر به دو شکل اقدام گردید : الف- برآورد تعداد سفر با شرکت واحد اتوبوسرانی ب- برآورد تعداد سفر با سایر وسایل نقلیه و شرکت واحد اتوبوسرانی الف- برآورد تعداد سفر با شرکت واحد اتوبوسرانی شرکت واحد اتوبوسرانی با در دست داشتن 3998 دستگاه اتوبوس در سال 73 ،روزانه بین 4/2 تا 3میلیون مسافر را جا به جا کرده است .
در جدول 4 تعداد اتوبوس های فعال در سال 73 مشخص شده اند.
جدول 4- تعداد اتوبوس فعال در سال 73 جدول زیر تعداد مسافرین جابجا شده طی سه سال اخیر را به وسیله شرکت واحد نشان می دهد : جدول 5- تعداد مسافر جا به جا شده در ماه ( میلیون نفر) جدول 6 عملکرد روزانه ماه آبان در سال های 72 و 73 را نشان می دهد : جدول 6- تعداد سفر در ماه آبان در سال های 72، 73 همچنین در جدول زیر جایگاه خطوط فعال در این محور در کل شبکه اتوبوسرانی تهران و حومه از نظر ظرفیت جا به جایی روزانه هر اتوبوس در سال های 71 تا 73 نمایش داده شده است : جدول 7 – جایگاه خطوط فعال امام حسین تا آزادی در کل شبکه اتوبوسرانی در جدول 8 تعداد خطوط و همچنین تعداد اتوبوس های فعال در هر خط در سالهای 71 تا 73 در ماه آبان مشخص گردیده است .
انتخاب ماه آبان به این علت است که ماه مذکور نسبت به ماه های دیگر میزان دقیق تری از تعداد سفرهای شهری را نشان می دهد .
چون در سال 73 بلیطهای 20 ریالی و 50 ریالی به عنوان کرایه از مسافر اخذ می شد و مبنای محاسبه عملکرد خط نیز صرفاً وزن بلیط گرفته شده می باشد ، آمارهای سال 73 نمی توانست ملاک مناسبی برای محاسبه سفر باشد .
بنابراین آمار آبان ماه سه سال 71 و 72 و 73 استخراج گردید و متوسط سه سال به عنوان مبنای محاسبه سفر با وسایل حمل و نقل عمومی مورد بررسی قرار گرفت .
در این محاسبه هر ماه 30 روز فرض شده است و 4 روز جمعه معادل 2روز فعال در نظر گرفته شده است .
تعداد مسافر جا به جایی شده در طول ماه بر عدد 28 تقسیم می گردد تا متوسط جا به جایی روزانه یک خط به دست آید .
( خطوطی که به طور کامل در این محور رفت و آمد نمی کنند ، به نسبت طول مسیری که در این محور تردد دارند ، مسافرین جابه جا شده آنها محاسبه گردیده است.) جدول8- خطوط فعال محور در سال های 71 تا 73 تعداد سفر روزانه در سال 71 خط 216 191941=28÷5374366 خط 218 10560=5/0×21121=28÷591403 خط 511 4445=56/0×7937=28÷222252 خط 622 9095=6/0×15158=28÷424450 خط 623 12288=6/0×20479=28÷573430 خط 637 7888 =5/0 ×15776=28÷441730 خط 638 102217=28÷ 2862090 خط 617 2023=5/0×4047=28÷113316 در مجموع 340457 نفر روزانه در این محور با وسایل نقلیه عمومی سفر کرده اند که از این تعداد 294158 مسافر ، دو خط انقلاب- امام حسین و انقلاب – آزادی را به عنوان مسیرهای عبور خود انتخاب کرده اند .
تعداد سفر روزانه سال 72 و 73 طبق فرمول محاسبه حجم مسافرین عبوری آبان ماه سال 71 از مسیرهای یاد شده ، تعداد مسافران جا به جا شده طی این ماه در سال های 72 و 73 به شرح زیر استحصال گردید : جدول 9- عملکرد روزانه خطوط در سال 72 و 73 در سال 72 ، روزانه 316345 سفر انجام شده که 254564 سفر لز این تعداد صرفاً به وسیله 3 خط انقلاب – آزادی ، انقلاب- امام حسین ، آزادی – امام حسین صورت گرفته است .
سال 73 ، نیز تعداد 250204 سفر با استفاده از وسایل حمل و نقل عمومی در این محور جا به جا شده اند که 211816 سفر از طریق سه خط مذکور صورت پذیرفته است .
متوسط جابه جایی مسافران سه سال یاد شده عبارت است از : متوسط جا به جایی مسافران توسط سه خط اصلی در 3 سال یاد شده نیز عبارت است از : ب- برآورد تعداد سفر با سایر وسایل نقلیه و شرکت واحد اتوبوسرانی به منظور برآورد تعداد دقیق تردد روزانه وسایل نقلیه عبوری ( اعم از اتوبوس ، مینی بوس ، سواری ، موتورسیکلت ) در 6 نقطه از محور یاد شده که امکان آماربرداری صحیح تری در آنها پیش بینی می شد کلیه وسایل نقلیه موتوری شمارش شدند.
این آمارگیری طی 3 ساعت متوالی صبح و 3 ساعت متوالی عصر صورت پذیرفت تا تعیین ساعات اوج مصرف و عصر نیز امکان پذیر گردد : نقاط انتخاب شده جهت آمارگیری عبارت بودند از : خیابان انقلاب حد فاصل میدان امام حسین و خیابان نظام آباد میدان فردوسی چهار راه ولی عصر میدان انقلاب چهار راه نواب صفوی خروجی ضلع شرقی میدان آزادی .
جدول 10 متوسط ضریب سرنشین خودروها را بر اساس آمارگیری مبداء و مقصد در آذر 71 نشان می دهد .
جدول 10- متوسط ضریب سرنشین وسایل نقلیه جداول 11 تا 33 تعداد تردد وسایل نقلیه سواری ، اتوبوس، مینی بوس و موتورسیکلت را در ساعات 7 تا 8 ، 8 تا 9 ،9 تا 10 صبح و همچنین 17 تا 18 ، 18 تا 19 ، 19 تا 20 در نقاط آمارگیری نشان می دهد .
جدول 11- وسائط نقلیه عبوری از تقاطع نظام آباد – انقلاب (30و31خرداد 74) جهت شرق به غرب جدول 12- وسائط نقلیه عبوری از تقاطع نظام آباد – انقلاب (30و31خرداد 74) جهت غرب به شرق جدول 13- وسائط نقلیه عبوری از تقاطع نظام آباد – انقلاب (30و31خرداد 74) جهت شرق به غرب جدول 14- وسائط نقلیه عبوری از تقاطع نظام آباد – انقلاب (30و31خرداد 74) جهت غرب به شرق جدول 15- وسائط نقلیه عبوری از خیابان انقلاب- میدان فردوسی (5و6تیر 74) جهت شرق به غرب جدول 16- وسائط نقلیه عبوری از خیابان انقلاب- میدان فردوسی (5و6تیر 74) جهت غرب به شرق جدول 17- وسائط نقلیه عبوری از خیابان انقلاب- میدان فردوسی (5و6تیر 74) جهت شرق به غرب جدول 18- وسائط نقلیه عبوری از خیابان انقلاب- میدان فردوسی (5و6تیر 74) جهت غرب به شرق جدول 19- وسائط نقلیه عبوری از چهار راه ولی عصر (5و6تیر 74) جهت شرق به غرب جدول 20- وسائط نقلیه عبوری از چهار راه ولی عصر (5و6تیر 74) جهت غرب به شرق جدول 21- وسائط نقلیه عبوری از چهار راه ولی عصر (5و6تیر 74) جهت شرق به غرب جدول 22- وسائط نقلیه عبوری از چهار راه ولی عصر (5و6تیر 74) جهت غرب به شرق جدول 23- وسائط نقلیه عبوری از میدان انقلاب (5و6تیر 74) جهت شرق به غرب جدول 24- وسائط نقلیه عبوری از میدان انقلاب (5و6تیر 74) جهت غرب به شرق جدول 25- وسائط نقلیه عبوری از میدان انقلاب (5و6تیر 74) جهت شرق به غرب جدول 26- وسائط نقلیه عبوری از میدان انقلاب (5و6تیر 74) جهت غرب به شرق جدول 27- وسائط نقلیه عبوری از میدان آزادی (19و20 تیر 74) جهت شرق به غرب جدول 28- وسائط نقلیه عبوری از میدان آزادی (19و20 تیر 74) جهت غرب به شرق جدول 29- وسائط نقلیه عبوری از میدان آزادی (19و20 تیر 74) جهت غرب به شرق جدول 30- وسائط نقلیه عبوری از چهار راه نواب (25و26 تیر 74) جهت شرق به غرب جدول 31- وسائط نقلیه عبوری از چهار راه نواب (25و26 تیر 74) جهت غرب به شرق جدول 32- وسائط نقلیه عبوری از چهار راه نواب (25و26 تیر 74) جهت شرق به غرب جدول33 - وسائط نقلیه عبوری از چهار راه نواب (25و26 تیر 74) جهت غرب به شرق طول سفر جهت نیل به نتایجی مطلوبتر ، لازم بود تا میانگین مسافتی که هر مسافر در این محور طی می کند ، استحصال گردد.
به این منظور با 385 مسافر مصاحبه شد و از آنان در مورد مبدا و مقصد سفرهایشان سوالاتی به عمل آمد .
این گفت و شنودها مبین ساخت که میانگین مسافت طی شده در این محور توسط هر یک از مسافران 8/4 کیلومتر میباشد .
محاسبه ظرفیت جا به جایی اتوبوس های واحد به همین ترتیب سایر ساعات عبارت است از : 9-8 صبح 79 دستگاه از شرق تا غرب 10-9 صبح 73 دستگاه از شرق به غرب 9-8 صبح 78 دستگاه از غرب به شرق 10-9 صبح 69 دستگاه از غرب به شرق 18-17عصر 58 دستگاه از شرق به غرب 18-17عصر 61 دستگاه از غرب به شرق 19-18عصر 67 دستگاه از شرق به غرب 19-18عصر 60دستگاه از غرب به شرق 20-19عصر 57دستگاه از شرق به غرب 20-19عصر 59 دستگاه از غرب به شرق نفر 6440= (متوسط ظرفیت ) 70× 92 دستگاه ساعت 7-8 صبح (10350 طول کل مسیر و 4800 متوسط طول سفر می باشد) برای به دست آوردن تعداد کل مسافرین در یک جهت در طول روز با استفاده از اطلاعات مبدا و مقصد محاسبات زیر را در اختیار داریم: بر طبق اطلاعات مبدا و مقصد ، ساعت اوج 87/8% کل سفرها را تشکیل می دهد بنابراین خواهیم داشت : در یک جهت در یک روز نفر 156527 = 87/8% + 13884 در دو جهت در یک روز نفر 313054 = 2× 156527 تعداد سفر روزانه با استفاده ازآمارگیری و آمار ماهانه شرکت واحد که در بخش الف محاسبه شد، روزانه تعداد 11000 نفر (5/3درصد) اختلاف دارد.
تعداد سفر با اتومبیل شخصی و تاکسی برای به دست آوردن تعداد سفرهای انجام شده با اتومبیل شخصی و تاکسی، ابتدا درصد تاکسی ها از کل اتومبیل های سواری را تعیین می کنیم.
با توجه به این که 4300 متر از مسیر 10350 محور آزادی- امام حسین در محدوده طرح ترافیک قرار دارد و هم چنین ممنوعیت تردد اتومبیل های شخصی بدون آرم و مجوز عبور در آن، اکثر رانندگان تاکسی جهت برخورداری از امتیاز ویژه عبور وسایل نقلیه عمومی، ترجیح می دهند محدوده مذکور را به عنوان مسیر گذری خود انتخاب نمایند که در نتیجه تاکسی ها حدود 30 درصد از تردد اتومبیل های سواری این محدوده را به خود اختصاص می دهند.
جهت تاکید مجدد: به دلیل آن که طول سفر 4800 متر می باشد عدد 156/2= را در تعداد متوسط ضرب می کنیم : = متوسط تعداد سواری از ساعت از ساعت 7 تا 8صبح از شرقتاغرب 1459 وسیله به طور متوسط از 6 مقطع آمارگیری شده عبور کرده اند : تاکسی اتومبیل شخصی با توجه به ضریب سرنشین تاکسی و اتومبیل شخصی از مطالعات مبدا و مقصد مشخص می شود : نفر در ساعت اوج 2768 = 156/2× 1284= 94/2 × 437 تاکسی نفر در ساعت اوج 4237=156/2× 1971= 93/1× 1021 اتومبیل شخصی جمع 7005 نفر می گردد.
به همین ترتیب متوسط تعداد سواری از غرب به شرق عبارت است از: (از ساعت 7 تا 8 صبح) تاکسی 2643= 156/2× 94/2× 417= 3/0× 1388 اتومبیل شخصی 4040=156/2×93/1×971= 7/0× 1388 جمع 6683 نفر می گردد.
تعداد سفر با اتوبوس متوسط تعداد اتوبوس از ساعت 7 تا 8 صبح از شرق به غرب متوسط غرب به شرق سفر 3104= 156/2× 32× 45 تعداد سفر با مینی بوس متوسط تعداد مینی بوس از ساعت 7 تا 8 صبح از شرق به غرب = از غرب به شرق سفر 1767 = 156/2× 66/7× 107 تعداد سفر به وسیله موتورسیکلت متوسط عبوری از ساعت 7تا8صبح از شرق به غرب از غرب به شرق سفر 597= 156/2× 23/1× 225 محاسبه سفر روزانه با استفاده از اطلاعات مبدا و مقصد آذر ماه 71 مبنی بر این که 87/8 درصد کل سفرهای روزانه در ساعت اوج صورت می گیرد، تعداد سفرهای روزانه در این محور به شرح زیر محاسبه می گردد: سفر در یک جهت 156527= 87/8% +13884 اتوبوس واحد سفر در یک جهت 47756= 87/8% +4237 اتومبیل شخصی سفر در یک جهت 31206= 87/8% +2768 تاکسی سفر در یک جهت 34994= 87/8% +3104 اتوبوس سفر در یک جهت 19921= 87/8% +1767 مینی بوس سفر در یک جهت 6730= 87/8% +597 موتور سیکلت بنابراین در دو جهت خواهیم داشت : 313054= 2 × 156527 اتوبوس واحد 95512= 2× 47756 اتومبیل شخصی 62412= 2× 31206 تاکسی 69988= 2× 34994 اتوبوس 39842=2× 19921 مینی بوس 13460= 2× 6730 موتورسیکلت جمع کل سفرهای روزانه در این محور به 594268 سفر بالغ خواهد گردید.
در جدول 11 مقایسه درصد تفکیک سفرهای این محور نشان داده شده است : جدول 11 درصد سفر با طریقه های مختلف مطالعات سوفرتو در سال 1350 در سال 1350 مطالعاتی در مورد وضعیت حمل و نقل در شهر تهران صورت گرفت.
خلاصه ای از این مطالعات در ذیل آورده شده است: ساعت اوج صبح 7 تا 8 صبح بوده و 3/7 درصد از ترافیک روزانه را تشکیل داده است و ساعت اوج عصر 7 درصد ترافیک روزانه می باشد .
متوسط سرنشین اتومبیل شخصی 8/1 می باشد ایاب و ذهاب روزانه: با جمعیت 6/3میلیونی سال 1350 تعداد 733700 سفر صورت گرفته که تفکیک نوع وسیله سفر به شرح زیر می باشد : که از مقدار کل، 5542000 سفر سوار، 1795000 سفر به صورت پیاده انجام میگیرد ضریب رفت و آمد فردی: از تعداد رفت و آمد سواره افراد مقیم تهران بر کل جمعیت مقیم ضریب رفت و امد (نرخ سفر) به دست می آید در سال 1350 با توجه به جمعیت 6/3 میلیون نفری تهران، از 54/5 میلیون سفر تعداد 04/1 میلیون را سفرهای افراد غیر مقیم تشکیل داده و بنابراین ضریب رفت و آمد فردی 25/1 می گردد.
ضریب رفت و آمدی برای چند شهر به شرح زیر می باشد : مقدار ضریب 25/1 با توجه به نسبت کم مالکیت اتومبیل در تهران، رقم بالای را تشکیل می دهد.
شرکت سوفرتو برای تهران در سال 1370 با 8 میلیون جمعیت، تعدادکل سفرهای سواره روزانه را 7/17 میلیون پیش بینی کرده بود که با در نظر گرفتن 7/1 میلیون سفر افراد غیر مقیم، 16 میلیون سفر برای تهران در نظر گرفته شده بود و ضریب سفر-/2 را برای تهران پیش بینیم نموده بود .
اطلاعات مبدا و مقصد در سال 1371 آمارگیری مبدا و مقصد در سال 1371 انجام گرفت و تهران به 744 حوزه داخلی و 35 حوزه خارجی تفکیک گردید.
سپس از 25000 خانوار، نوع وسیله مورد استفاده، مبدا و مقد، ویژگی های اجتماعی، جمعیتی، اقتصادی، مالکیت اتومبیل و … مورد پرسش قرار گرفت.
خلاصه ای از این مطالعه به منظور استفاده در دیگر قسمت ها آورده شده است .
در کل تهران 15/14 میلیون سفر روزانه صورت می گیرد که 15/9 میلیون سفر به وصرت سواره و 5 میلیون سفر پیاده انجام می گیرد.
حجم کل مسافر ورودی به تهران و خروجی از تهران در یک روز یک میلیون نفر بوده و نشان دهنده جمعیت شناور 5/0 میلیونی است.
رشد جمعیت تهران از سال 65 تا 70 معادل 39/1 درصد محاسبه گردید.
در جدول 34 جمعیت تهران بر اساس مناطق مختلف و هم چنین رشد جمعیت در هر منطقه محاسبه شده است.
زمان شروع سفر با وسائط نقلیه نیز در جدول 35 آورده شده است.
جدول35-ساعت شروع سفر ودرصد آنها نسبت به کل سفرهای انجام گرفته دریک روز شکل 1 برآورد توزیع ساعتی سفر ساکنین تهران در سال 1371 تفکیک وسیله نقلیه سفر در آذر 71 به شرح زیر می باشد : - نرخ سفر در جداول 36 تا37 نرخ ساکنین شهر تهران بر اساس مناطق شهرداری، سن و بعد خانوار و بر اساس گروه های مختلف اقتصادی اجتماعی محاسبه شد.
نرخ متوسط سفر پیاده ، 76/0 و سواره 39/1 و در مجموع نرخ سفر 15/2 می باشد .
هر بار استفاده از یک وسیله نقلیه یک پاره سفر محسوب می شود این ضریب برای تاکسی و اتوبوس واحد 6/1 می باشد.
50 درصد سفرهای شغلی مسافتی بیش از 6 کیلومتر دارند.
اهداف سفر در تهران: 1/37 درصد شغلی ، 6/16 درصد تحصیلی، 10 درصد خرید خدمات، 15 درصد دیدار و تفریح و 3/14 سایر هدف ها را تشکیل می دهند در شکل 2 چگونگی استفاده از وسایل نقلیه مختلف در برآوردن هدف های مختلف تهران را در یک روز کاری نشان می دهد.
ضریب مالکیت وسیله نقلیه: ازتعداد 23765 خانوار آمارگیری شده ضریب مالکیت اتومبیل سواری 36/0 و ضریب مالکیت در کل 67/0برای هر خانوار بوده است برای به دست آوردن تعداد وسایل نقلیه و ضریب مالکیت به شرح زیر داریم : تعداد اتومبیل شخصی 541384= 36/0 × 1503835 ضریب مالکیت خودرو در هر 1000 نفر برابر 84 می شود در شکل 3 متوسط بعد خانوار را به تفکیک مناطق بیستگانه نشان می دهد.
منطقه 3 با 7/3 نفر کمترین و منطقه 19 با 35/5 نفر بیشترین بعد خانوار را دارند .
پیش بینی رشد سالانه سفر جمعیت تهران از 6/3 میلیون در سال 50 به 589/6 میلیون نفر در سال 71 رسیده است و تعداد سفرهای سواره از 54/5 میلیون سفر به 15/9 میلیون سفر در سال 71 رسیده است بنابراین ضریب رشد سالانه سفر خواهد شد.
42/2% = i 54/5= 15/9 برای محاسبه خطی رشد جمعیت، از فرمول بالا استفاده نموده : 92/2% =i 6/3= 586/6 رشد سالانه سفر معادل 42/4 درصد و رشد جمعیت 92/2 درصد شده است.
بر طبق آمارگیری مبدا ومقصد رشد جمعیت در تهران برای سال های آینده 39/1 در نظر گرفته شده است با توجه به نسبت کاهش رشد جمعیت، رشد سفر محاسبه می گردد.
درصد لازم به ذکر است که رشد جمعیت تهران در سال های اخیر روند نزولی داشته و ممکن است این روند ادامه یابد بنابراین کاهش رشد جمعیت در حجم سفرهای آینده نیز تاثیر خواهد گذاشت.
با توجه به مقایسه پیش بینی سفرها توسط شرکت سوفرتو برای سال 1370 و مطالعات مبدا و مقصد برای سال 71 این نتیجه حاصل می شود که تعداد سفرعا 65/1 برابر شده و با پیش بینی 07/3 برابری، شرکت سوفرتو مغایرت دارد دلایل این مطئله را می توان به صورت زیر بر شمرد: بروز انقلاب اسلامی تحقق نیافتن رشد مالکیت اتومبیل طبق پیش بینی سوفرتو رشد اقتصادی در طی سال های 57 تا 71 مصرف بنزین و رشد آن در سال های اخیر مصرف بنزین در سال های اخیر در شهر تهران و حومه و کل استان تهران در ذیل آورده شده است.
جدول 38-مصرف سالانه بنزین در شهر تهران (هزار لیتر) با برازاندن خط بر داده های سال های 68 تا 70 معادله زیر به دست می آید : y = ax +b 130667+ x × 7/6938365- = y که 99/0 = R2 می شود .
برای محاسبه مقدار مصرف بنزین در سال 73 داریم: لیتر 3 10 × 2600325 = y → 73= x لیتر 7124178 = 365+3 10× 2600325 مصرف روزانه مصرف بنزین در سال 73 به طور متوسط 12/7 میلیون لیتر می گردد و رشد مصرف سالانه طبق محاسبات زیر 96/5 درصد می گردد: درصد 96/5 = i 5 (i+1)× 1946219= 2600325 رشد مصرف بنزین تقریباً 5/2 برابر رشد سفر می باشد و نشان دهنده افزایش طول سقرها به علت وسعت زیاد شهر تهران است .