مجموعه فرهنگی تاریخی نیاوران
در شمال شرق تهران (شمیرانات) قرار دارد. شکل گیری آن به نخستین سالهای سلسله قاجار بازمی گردد. این مجموعه که پس از انقلاب اسلامی به مجموعه ای موزه ای تبدیل شده است تا سال 1378 با مجموعه سعدآباد بطور مشترک اداره می گردید و از آغاز سال 1379 رسماًٌ مستقل شد. اکنون با در بر گرفتن 5 موزه (کاخ اختصاصی نیاوران، کاخ صاحبقرانیه، کوشک احمدشاهی، موزه جهان نما، کتابخانه اختصاصی) و فضاهای فرهنگی دیگر همانند تالار آبی، سینمای اختصاصی و گالری جهان نما و همچنین باغ نیاوران که از باغهای سه گانه ییلاقی و بزرگ شمال قدیم بوده است جاذبه هایی از تاریخ، فرهنگ و طبیعت را به تماشا گذاشته است.
کاخ نیاوران،میزبان۲۳۰۰۰جلد کتاب
خبرگزاری انتخاب : عرفان قانعیفرد: کوچک‌ترین نسخه موجود، کتاب دعائی در قطعبازوبندی (5/5 * 5/4سانتی‌متر) و بزرگ‌ترین نسخه،قرآنی در قطع رحلی تیموری یا سلطانی(5/38 * 24سانتی‌متر) هر دو به خط نسخ می‌باشد. قدیمیتریننسخهخطی کتابخانه، دیوان حافظ (960 ه. ق) به خطحسن کاتب شیرازی است.یکی دیگر از نمونه‌های ارزندهو جذاب این مجموعه، دعای امام جواد (ع) بررویطوماری از پوست آهو به طول 10 متر و عرض 7 سانتیمتراست
۱۸فروردین ماه ۱۳۸۶ساعت : ۲۶ , ۰۳
خبرگزاری انتخابامروز دوشنبه 10 مرداد 1384 - اول آگوستدوباره به کاخ نیاوران‌رفته‌ام و قرار است کهکتابخانه فرح پهلوی را ببینم؛ آقای رضا دبیری‌نژاد، مرابهمسئول فعلی کتابخانه - پروانه احدی - معرفی می‌کند.در رویمیز کناری هم آذر اسلامی مشغول خواندن نسخ خطی است،کناراثر هنری - هیچ- پرویز تناولی ایستاده‌ام، از دور هم اثرهنری مستطیلی‌با حجم واقعی اما از جنس نقره‌ای سزار با لوارچینی رخ می‌نمایاند؛کتابخانه‌ای که 23000 جلد کتاب دارد،اما حدود 6700 جلد به زبان فارسی‌است و اکثر کتابهایلاتین، زبان فرانسه، هر چند که زبانهایانگلیسی،ایتالیایی، آلمانی، روسی، لاتین و... کتابهاییدیگر را تشکیل داده‌اند.اطلس نفیسو یا اطلس
اثررا به آرامی ورق می‌زنم و بعد کتابرا برداشتم و ورق ورق نگاهشمیکنم
جالب است که بسیاری از نویسندگانخودشان - شخصا - کتاب را امضاء کرده‌اند وبه شاه وقت ایران ویا فرح دیباهمسر محمدرضا پهلویهدیهدادهاند؛ از منوچهر آتشی، عیسی صدیق، ذبیح‌ا... صفا،حسینقلی مستعان،ابوالحسن خلعتبری، سعید نفیسی، حبیبابلور، احسان یار شاطر ، پروین‌اعتصامی، محمد حجازی، آذر رهنما،رضا زاده‌شفق، احمد متین دفتری،غلامرضا رشید یاسمی، علیدشتی، بهمن مؤسس، وحید دستگردی،شاپور اردشیر ( جی ریپورتر، نصرا... فلسفی، فخرالدین شادمان، ابراهیم پورداوود و غیرهآنسوی آب نیز از ریچارد فرای گرفته تا... و بیشتر از همه جالبیدر امضای منوچهر آتشی شاعر معاصر بود و یا پروین‌اعتصامی،شاعره مشهور شاهزاده و گدا
که به یادگار فیلمی آماتوریهم تهیه کردم
اما واقعا خوشحال بودم که امضای شاپوراردشیر را یافتم، با موافقت مسئول‌کتابخانه، امضای او رااسکن کردم و پس از بازگشت به منزل به ناشرم ارسالنمودمکه بر روی جلد همان کتاب مشهور او – فرهنگ اصطلاحات فارسیبهانگلیسیمنتشر شده دانشگاه تهران - که تصحیح وویرایش کرده بودم استفاده کند
اما به گمانم – از نظرعلمی - تنها شخص راوی زنده ای که می تواند محققان تاریخ معاصرایران را در بازشناخت 11 سال آخر حکومت پهلوی در داخل کاخنیاوران یاری دهد خود " فرح دیبااست !چون هزاران عکس وسند پراکندهو ناشناخته – به هر زبانی ، در داخل کاخ وجوددارد ؛ اما اکثر توضیحات به چیزی شبیه قصه و داستان می ماند وواقعیت امر در پی زاویه پنهان است !در داخل این کاخ هزاران اتفاقرخ داده که جزیی از تاریخ معاصر ما هستند
هر چند کهاین کاخ شانس بس بزرگی دارد که انسان با شعور و خلاقی مانندمسعود صالحی مسئولیت آن را به عهده دارد ، اما واقعا این مجموعهرا باید کاوش علمی کرد .... کاری که بدون تعارف و ملاحظه کاری باکتابسازی و و راوی گریو داستان سرایی برنمی آید و در کناردانش و آگاهی تاریخی ، زباندانی هم می خواهد و چه بسا مستلزم کارگروهی است و به طور انفرادی ، حتیاز چهره های نام آشناییمانند " خسرو معتضد ، عبدالله شهبازی ، دکتر باقر عاقلی ،نجاتی ، رسولی و حتی مسعود بهنودهم بر نمی آید!اینکار – کار یک هیئت علمی – تحقیقی تاریخی آکادمیک و روشمند استکه در کنار تاریخ دانهای معاصر ، آن 11 سال را بازکاویکند. و حیف است که این سند ها از بین برود .مانند اسناد دفترشاه! ..که همه اوراقش پس از خروجش غیب شده اند !یا مانند منزلیکی از این افراد ، جوانهای پر شر و شور در تانکر بنزینش فروکردند