دانلود مقاله معماری اسلامی و نیکلای مارکوف

نیکلای مارکف درسال 1882 در تفلیس به دنیا آمد تحصیلات متوسط را در تفلیس گذراند او تحصیلات عالی خود را در دانشگاه سنت پترزبورگ در دو رشته معماری وزبان فارسی گذراند.

دانشگاه سنت پترزبورگ یکی ازمراکز شرق شناسی درروسیه به شمار می رفت که زبان ها ،وتاریخ مشرق زمین از مواد ورشته های تحصیلی آن محسوب می شدند.

اوج فعالیت های ساخت درایران درسال های 1307 تا 1313 برساختمان های عمومی وخدماتی ازقبیل واحدهای آموزشی ،اداری، حکومتی ،نظامی ، وفضاهای شهری ازقبیل باغِ ملی ، میدان مجموعه های اداری ،وخیابان متمرکز است.

دراین دوره عملکردهای نوینی مطرح می شوند که قبلاً درایران سابقه نداشتند.

درتجارت معماری ایران امکانات محدودی به منظور جوابگویی به این نیازها وجود داشت که به راحتی با روش ها والگوهای غیرمحلی ازقبیل معماری کلاسیک قابل جبران بود.

به این ترتیب نیاز به عملکردهای نوین، راه حل های آزمایش شده درتجارب جهانی را به دلیل غیبت راه حل های داخلی در طرح ساختمان های این مراکز مطرح کرد واشاعه داد.

معماری آرت دکو ازسبک مدرن وحتی آینده نگر گرفته تا سبک های تاریخی اروپا وروش های معماری باستانی مایاها و...

را مورد استفاده قرارداده است.

گزینش آزادانه دراین روش امکان استفاده ازآن را در ایجاد معماری هماهنگ با فرهنگ های مختلف فراهم کرده است.

همین ویژگی توانسته آن را دراقصی نقاط جهان توسعه دهد و شخصیت های محلی را درترکیب با معماری تاریخی کشورهای اروپایی یکجا ارائه نماید.

ارائه تعریف های دقیق تر از این شیوه در سال 1925 (1304 ش) درنمایشگاه پاریس ومقارن آن با ساخت مدرسه البرز، دربررسی معماری مارکف بسیار قابل توجه است.

مدرسه البرز اولین کار موثر وشناخته شده معمار است که گرایش اورا در استفاده ازمراجع دوره اسلامی وصفوی مطرح می کند ونماینده جهشی درمعماری این دوره است.

درطرح بناهای مارکف تداومی دراستفاده ازفن آوری های موجود ودردسترس مشاهده می شود.

آجر وکاشی ،دیوارهای باربر و.....

ازآن قبیل اند.

درکنار این جریان ،روش های جایگزین درنقش کاشی وآجرتراش وحتی روش های فنی درساخت قوس های تیز،برگرفته ازتجارب مرمت آثار باستانی ،درساخت بناهای او کاربرد گسترده ای دارند.

استفاده ازفن آوری نوین درمقایسه با سایر فعالیت های ساختمانی این دوره ازقبیل پل سازی وراه آهن ،درکارهای مارکف کمرنگ تر است.

درکارهای او فن آوری های محلی ارجح هستند.

با این وجود وبه خصوص درساخت سالن های تولید کارخانجات ،استفاده ازمقاطع آهن واتصالات پیچ ومهره ای وکف های سبک قابل توجه اند.

نیکلای مارکف درطول دودهه اول قرن ازمعدود معماران پیشگام محسوب می شود که توانسته شیوه های اصیل معماری دوره صفوی را درترکیب های متناسب وموزون با نیازهای طراحی موسسات تمدنی جدید هماهنگ سازد.

علاقه اوبه سرزمین ایران ،استفاده او از گرایش های معماری آرات دکو درشرایط روز وهماهنگی آن با جریانات بین المللی ،امکان رشد واشاعه روش کاراو را فراهم آورد.

مراجع معماری دوره اسلامی وصفوی
مارکف از جمله معمارانی است که توانسته با گرایش به معماری دوره اسلامی وصفوی ،بناهایی با شخصیت های مستقل طراحی کند.

روش های شخصی اودر به کارگیری این شیوه عمدتاً درمراکز آموزشی ازقبیل مدارس ابتدایی تا عالی تبلور یافته است.

عملکرد نوین این مرکز احتیاج به نقشه ای خطی داشت.

دراین رابطه استفاده ازهندسه کلاسیک به لحاظ وجود مشترکاتی با هندسه معماری دوره اسلامی وصفوی ازقبیل تقارن ،ریتم ومحوربندی راه حل مناسبی بود.

بناهای آموزشی مارکف درهندسه وترکیب حجمی وهمچنین درنحوه ارتباط با فضای پیرامونی درزمره آثار کلاسیک محسوب می شوند.

استفاده مارک ازمعماری دوره صفوی درعناصر وجزییات بنا است.

درمدرسه البرز ودارالمعلمین عالی ،او مستقیماً ازایوان با تزیینات مقرنس وطاق های تیز همراه با لچکی های کاشی درورودی اصلی استفاده کرده است.

درطرح های او بازشوها با قوس ایرانی طراحی شده اند واستفاده ازکاشی وتزیینات آجری درآن ها کاربرد گسترده ای دارد.

مراجع مارکف دراین گروه منحصر به دوره اسلامی وصفوی نیست واو با حفظ محوریت آن ها گزینش هایی ثانوی ازمراجع تاریخی اروپا ومراجع باستانی ایرانی دارد.

درمدرسه عالی فلاحت ودانشسرای مقدماتی به عنوان نمونه آثار معمارکه رجعت کمتری به دوره اسلامی دارند، همچنان نقش کاشی ازتزیینات اصلی بنا به شمارمی رود.

مراجع تاریخی اروپا
مارکف درطرح بناهای اداری وعمومی عمدتاً متوجه مراجع تاریخی اروپاست.

بناهای او دربرخی موارد با حذف چند جزء که به صورت استثناء به کاررفته اند، می توانند درزمره آرت دکو بین المللی محسوب ودرهرنقطه دیگری ازجهان ساخته شوند.

بناهای اداری مارکف احساسی ازوقار، تسلط، والقای حاکمیت دارند وکاربرد عناصری ازقبیل برج های بلند ،تکرار اجزاء درنما، وترکیب های سه بخشی در جزئیات وهندسه درآن ها معمول بوده است.

مراجع معماری باستانی ایران مراجع معماری باستانی ایران به عنوان گزینشی ثانوی درکارهای مارکف به چشم می خورد.

در آثاری ازاو که گرایش اصلی شان مراجع تاریخی اروپاست ، سهم استفاده ازمراجع باستانی افزایش می یابد، واین به دلیل تشابهات قابل توجه دراصول این دو نوع معماری است.

درساختمان پست استفاده ازریاضیات وهندسه درترکیب بنا وجوه مشترکی بین معماری تاریخی ایران واروپا محسوب می شوند.

درساختمان مدرسه البرز ،با وجود غلبه مراجع دوره صفوی واسلامی، ارجاعاتی به معماری قبل از اسلام وجود دارد وخط ممتدی دراین رابطه ملاحظه می شود.

به این ترتیب این بنا می تواند بیان تجسم یافته این اعتقاد باشد که معماری دوره اسلامی درتداوم معماری دوره ساسانی شکل گرفته است.

این نظر درهمان دوره متوسط آندره گدار باستان شناس ومعمار فرانسوی مطرح شده است.

بناهای آموزشی ساختمان های آموزشی، شامل مدارس ابتدایی تا عالی ،ازمهمترین ((موسسات تمدنی جدید)) محسوب می شوند که دردودهه اول قرن حاضر،درگستره وسیع سرزمین ایران ودرمراکزشهری آن ساخته شده اند.

دراین دو دهه ((وزارت معارف واوقاف وصنایع مستظرفه)) عهده دارطرح وایجاد مدارس بوده است.

مجموعه ای ازمعماران ایرانی وخارجی تحت نظرآندره گدار، باستان شناس ومعمارفرانسوی ،دربخش طراحی این سازمان گرد هم آمده اند ومارکف نیز نقش موثری دراین مجموعه داشت .

او به سرپرستی آندره گدار،درکنارمعمارانی چون ماکسیم سیرو،درطرح وساخت بناهای دانشگاه تهران ،موزه ایران باستان، مدارس مقاطع ابتدایی تا عالی درسراسر کشور ونیز مراکز آموزشی دیگر سازمان های دولتی وغیردولتی فعالیتی موثر است.

ساختمان مدرسه البرز به سفارش هیئتی مذهبی به ریاست دکترجردن ،دانشسرای عالی ،مدرسه عالی فلاحت ،ودبیرستان انوشیروان ازآن جمله اند.

مدارس ومراکز آموزشی درمعماری مارکف نقش وسهمی عمده دارند.

ازاین میان تاملی برمدرسه البرز(1340) ،دانشسرای عالی (1307) ، مدرسه عالی فلاحت (1307) ،دانشسرای مقدماتی (1316) درتهران وچند مرکز آموزشی دردیگر نقاط (دبستان های ساری وهمدان –1312 و1313) بیانگر شیوه کار او درطرح مدارس است.

دبیرستان البرز درسال 1300 باغ امیر نظام که درزاویه جنوب شرقی زمین های سابق قرار داشت ,خریداری شد ودرسال 1303 یک آمریکایی به نام رولستن مخارج ساخت دبیرستان البرز را دراین زمین تقبل کرد؛ یک سال بعد که این بنا آماده شد کلاس ها به آن منتقل گردید.

درسال 1308 این موسسه به کالج تبدیل شد.

درسال 1312 ,ساختمان دیگری برای شبانه روزی به نام تالار لینکلن ویک ساختمان کوچک جهت بیمارستان ساخته شد.

درسال 1319 موسسه فرهنگی وکالج البرز وشبانه روزی آن از آمریکایی ها خریداری وتصرف شد ودراختیار وزارت فرهنگ ایران قرارگرفت.

بنای دبیرستان البرز(1304) حجم کشیده بنا ازتقارن کاملی برخوردار است که دردو انتها به دوبال برگشته منتهی می شود وورودی درمرکز تقارن آن قرار دارد.

تکرار پنجره ها وبازشوها دردو طرف به بال های برگشته ختم می شود .

ورودی ایوانی است به تقلید ازمعماری دوره اسلامی که با دوشبه برج درطرفین ترکیبی متقارن دارد.

شبه برج ها احساس وتصوری ازمعماری باستانی ایجاد می کند.

ایوان اصلی راه به فضای ستون دار ومتقارنی می برد که پله درمحور تقارن آن قرار دارد.

بالکن طبقه دوم ,استوار برچهار جفت ستون ,پیرامون آن می چرخد ودو راهرو درطرفین, عمود برمحورمتقارن پله منشعب شده اند.

استقرار اتاق های اداری وکلاس ها دریک طرف وگاه دردوطرف ,جهات دید متنوعی از راهرروها به فضای بیرونی ایجاد کرده است.

امتداد راهروها به دوسالن ختم می شود که ورودی های مستقلی ازحیاط دارند.

این ورودی ها ازاصول طراحی مشابهی با ایوان ورودی تبعیت می کنند ؛ اما درطرح آن ها ازجزئیات وتزئینات ساده تر ومقیاس هایی کوچکتر استفاده شده است.

تزیینات هردو ایوان ازلچکی ها وکتیبه های کاشی تا مقرنس های آجری ,جزئیات آشنای معماری دوره اسلامی هستند که به فراوانی درنماها به کاررفته اند .

تکرار پنجره ها بین جرزها در قالب های عمودی به همراه تزیینات کاشی وآجرسازمان یافته اند وکنگره های عمودی برلبه بام برج ها , ارجاعی به معماری باستانی دارد.

ترکیب وهندسه بنا مراجعی ازسبک های تاریخی اروپا ازجمله سبک کلاسیک وسبک باروک دارد که برای پاسخگویی به نظام استقرار فضاهای آموزشی درامتداد یک محور مناسب بوده است .

تشابه این سبک ها با شیوه های معماری باستانی ایران دراستفاده ازتقارن ,سکو,برج وکنگره بچشم می خورد.

این بنا درکاربرد عناصری ازقبیل ایوان واستفاده ازکاربندی (درایوان اصلی) وهمچنین تزیینات کاشی وآجر ,به طور وسیعی ازمعماری دوره اسلامی ودوره صفوی بهره برده است.

دارالمعلمین ( دانشسرای عالی) درسال 1307 شمسی که دکتر عیسی صدیق ریاست تعلیمات عمومی مملکت را به عهده داشت نگارستان دراثر بی آبی چندساله چون صحرای قفری بود وعمارت نیمه خراب مدرسه علمیه درشمال آن قرارداشت.

درآن سال برحسب پیشنهاد دکتر عیسی صدیق نقشه ساختمان یک مدرسه متوسطه کامل با رعایت سبک معماری ایران واصول مدرسه سازی توسط مهندس مارکف تهیه واجرا شد.

بعدها دوآپارتمان درحد انتهای شمالی نگارستان برای سکونت معلمان فرانسوی ودرشمال مدرسه صنایع مستظرفه عمارتی سه طبقه برای تاسیس شبانه روزی شاگردان آغاز شد ,ولی نیمه تمام باقی ماند.

کارساختمان اصلی دانشسرا از سال 1307 شمسی تحت نام مدرسه شبانه روزی شروع شد ومطابق با نقشه مارکف ساختمان اصلی به جای ساختمان قبلی 8 ضلعی قرار گرفت .

درقسمت شمال محوطه 12 اطاق برای مسکن چهارخانواده معلمین اروپایی ودرقسمت شمال غربی اطاق های خواب ,حمام ,روشویی , وغذا خوری شاگردان طرح شده بود.

وقتی دارالمعلمین عالی (درسال 1311 ازخانه قوام الدوله واقع درخیابان شاهپور) به نگارستان انتقال یافت , دوآپارتمان شمالی که دارای شش اطاق بودند به دفتر ریاست ومدیر داخلی ودبیرخانه وشورای دارالمعلمین عالی اختصاص یافت.

عمارت مرکزی که شامل پانزده کلاس ودو تالار بزرگ بود وبه محل تدریس وکتابخانه واجتماعات شاگردان تخصیص داده شد.

عمارت جنوبی ساختمانش تکمیل ومخصوص آزمایشگاه گردید.

اراضی واقع بین قسمت های اداری ومرکزی وجنوبی برای درختکاری وگلکاری وتنفس دانشجویان آماده گشت.

زمین بین دوعمارت جنوبی ومدرسه صنایع مستظرفه که تقریباً پنج هزار متر مربع مساحت داشت برای انواع بازی ها چون فوتبال و والیبال وباسکت بال معین گردید.

درموقع تکمیل عمارت جنوبی وتغییر ساختمان ها ازاشعار واندرزهای اساتید بزرگ کشور استفاده شده است.

ودر پیشانی ومدخل هربنایی به تناسب کاری که درآن می شد, دکتر عیسی صدیق به کمک بدیع الزمان فروزانفر ابیاتی برگزید وبه خط نستعلیق بسیار خوش برکاشی نویساند ونصب کرد تا همواره مدنظر دانشجویان باشد ودراخلاق ورفتار آنها موثر شود.

علاوه برساختمان مرکزی که درسال 1307 توسط مهندس مارکف وبه دستور رئیس تعلیمات وقت بنا شد ,دوبنای اصلی وچند بنای فرعی دیگر تا سال 1315 درمحوطه دانشسرا ساخته شده است.

ساختمان آزمایشگاه ورصدخانه که درضلع جنوبی دانشسرا قرارداشت دردوطبقه توسط مهندس مارکف طراحی وبنا شد.

کتابخانه دانشسرا توسط مهندس سموئیل سعید که درچند ساختمان همکاریهایی با مارکف داشته است, طراحی شد.

عمارت کتابخانه به سال 1315 ه- ش درشمال شرقی باغ نگارستان بنا گردید ودرهمان سال به دست محمدعلی فروغی نخست وزیر وقت افتتاح شد.

پروین اعتصامی شاعر نامدار ایرانی سالها درسمت معاونت این کتابخانه بوده است.

بنای دارالمعلمین (دانشسرای عالی – 1307) بنای دانشسرای عالی با تخریب ساختمان 8 ضلعی باغ نگارستان متعلق به دوره قاجار درمحل آن ساخته شد.

این بنا با اندامی کشیده ودو بازوی برگشته آرام ومتین دردل باغ جای گرفت ,به نحوی که ورودی وجهت اصلی آن روبه جنوب باشد.

بال های برگشته درشمال بنا فضاهایی را که ازسه طرف محصور هستند ، ازباغ اصلی جدا می کند.

راهرویی سراسری ازدرون بنا ارتباط فضای آموزشی واداری را برقرار می کند وپنجره های ساختمان روبه فضای سبزووسیع باغ گشوده می شود.

ورودی جنوبی ,ایوانی با سقف مقرنس وکاشی کاری شده است.

عنصر تکرارشونده درنمای جنوبی ترکیبی ازسه پنجره ودوستون دارد که سه بار درامتداد هربال تکرار می شود , به قسمتی پیش آمده ختم می گردد که نمایی با سه پنجره دارد.

ترکیب دوستون بین پنجره ها دربدنه اصلی بارها مورد استفاده قرار گرفته است .

ترکیب هندسی بنا متکی برتقارن است ,درنماهای فرعی نیز این قاعده رعایت شده است.

نمای شرقی ازیک ورودی وتکرار دو جفت پنجره درطرفین تشکیل شده ودرکاربرد اجزا ازقبیل جرزها ,کتیبه ها ,ولچکی های کاشی همچنان تقارن رعایت شده است.

ترکیب بنا با حجمی کشیده وبالهای برگشته ونحوه استقرار آن دررابطه با محوربندی محوطه از ویژگی های هندسه کلاسیک بهره برده است.

استفاده ازتقارن درترکیب حجمی ونماها می تواند به همین مراجع نسبت داده شود, درحالی که این خصوصیات درمعماری ایرانی دوره اسلامی هم با تشابه زیاد مورد استفاده قرار گرفته است.

عناصر مورد استفاده درنماها وورودی ها ازقبیل ایوان در ورودی جنوبی وهمچنین طاق های نیز,لچکی های کاشی ,جرزهای آجری وکتیبه های کاشی در ورودی های فرعی معرف مراجعی ازمعماری دوره اسلامی هستند.

معماری دانشسرای عالی را درنظام مهندسی وترکیب بندی اصلی می توان به سبک های تاریخی اروپا نسبت داد که دربرخی موارد ازقبیل نظام هندسی وتقارن, ویژگی های مشابهی با معماری دوره اسلامی دارد.

طرح نمای این بنا وپوشش نهایی آن به جز چند مورد جزئی عمدتاً ازمراجع معماری دوره اسلامی بهره گرفته است .

ساختمان دانشسرای عالی را می توان درشمار بناهایی به شیوه آرت دکو با گرایش به معماری عالی دوره اسلامی ایران دانست.

مدرسه فلاحت پیشینه ((مدرسه فلاحت مظفری )) اولین موسسه آموزش کشاورزی ایران ,به کوشش میرزا نصرالله مشیرالدوله که عهده دار وزارت امور خارجه نیز بود ,درسال 1279 درتهران تاسیس شد.

برای اداره این مدرسه مسیو داشر بلژیکی استخدام شد وبه عنوان مدیر فلاحت وریاست مدرسه به کار پرداخت.

نهایتاً ((مدرسه عالی فلاحت)) در سال 1309 تاسیس و به سال 1319 به ((دانشکده کشاورزی )) تبدیل شد وازموسسات دانشگاه تهران به شمار آمد.

انجام این امر به عهده مهندس مارکف افسر روسیه تزاری واگذار شد.

اولین عمارتی که طبق نقشه ونظارت این مهندس روسی ساخته شد ,عمارت بزرگی است که (فعلاً) به عنوان موزه جانورشناسی ازآن دردانشکده کشاورزی دانشگاه تهران درکرج استفاده می شود.

وزارت فوائد عامه با تصویب اعتبار ونقشه ای که ازطرف مارکف تهیه شده بود, قراردادی به منظور ساختمان مدرسه با این معمار منعقد وازروز 27 مرداد 1307 شروع به احداث بنا شد.

عملیات ساخت اوین بنای مدرسه عالی فلاحت درسال 1308 اختتام یافت ودر4 آذر همان سال افتتاح شد.

بنای مدرسه عالی فلاحت (1308شمسی) برای ساخت مدرسه عالی فلاحت ,باغ وعمارات واراضی زراعتی قصر قاجار , واقع درقریه کرج به وزارت فلاحت واگذار گردید.

این محوطه به وسعت 500 هکتار به دلیل وجود آب فراوان واستعداد کافی برای کشت وزرع درفاصله مناسب آن با تهران انتخاب شده بود.

علاوه بر عمارت قصرقاجار دراین باغ ,ازسال 1307 به بعد تعداد زیادی عمارات جدید آموزشی ,اداری وباغات نمونه دراین محل احداث شده است.

اولین بنای مدرسه عالی فلاحت درمحدوده جنوب شرقی محوطه وانتهای یکی از محورهای اصلی ساخته شد, به نحوی که این معبر برمحور تقارن بنا منطبق است وساختمان سلیمانیه ازابنیه باقیمانده از دوره قاجار درنزدیکی آن قرار دارد .

این بنا دارای دوطبقه ویک زیرزمین است.

ورودی اصلی بنا با پیش آمدگی نسبت به بدنه درانتهای محور خیابان مقابل قرارگرفته وساختمان نسبت به آن تقارن کامل دارد.

درنمای اصلی ,حجم ساده بنا با سقفی شیروانی وسه حجم پیش آمده شامل دوبرج درطرفین وراه پله دروسط ترکیب شده است.

شکل لبه بام دربرجها متفاوت وشامل تکرار کنگره هاست .

برج ها با احجام ساده مکعبی بی شباهت به برج های قلعه ها نیستند.

نماها تقارنی کامل دارند ودرنمای جنوبی ,تکراری مشابه با بخش میانی (ورودی) درطرفین بنا اما با ابعادی کوچکتر وجزئیات کمتر وجود دارد که بین هردوقسمت آن از تکرار سه تایی پنجره ها استفاده شده است.

درنمای شمالی تکرار سه تایی توسط احجام پیش آمده ,یعنی برج ها وراه پله ,شکل گرفته وپنجره های بین آنها دو باروهربار چهارمرتبه تکرار شده اند.

دربدنه های شرقی وغربی ,پنجره های پیش آمده درمجاورت برج ها دیده می شوند.

تکرار جفت پنجره ها با ستونکی بین آنها دربرج ها ,ترکیب پنجره های قوس دار درطبقه دوم و پنجره هایی با قوس خوابیده درطبقه اول درامتداد هایی عمودی که درعناصر اصلی ازقبیل ورودی ها قاب بندی شده اند, شکل نرده بالکن ها ,تزیینات بدنه ها واستفاده ازپنجره های پیش آمده درکنار برج ها با مراجع گوناگونی ازسبک های اروپایی با منشاء تاریخی وجغرافیایی متنوع نسبت دارند.

دراین بنا , قوس تیز دربازشوهای طبقه دوم ,کاشی درلچکی ها وکتیبه ها وهمچنی وجود کنگره ها درلبه بام برج ها عناصر انگشت شماری از بنا محسوب می شوند که به معماری ایران دردوره های اسلامی وباستانی تعلق دارند.

معماری مدرسه عالی فلاحت به شیوه آرت دکو ازمراجع متنوع وگوناگونی ازسبک های تاریخی اروپا بهره برده وسهم مراجع ایرانی درحد استفاده ازبعضی عناصر و تزیینات بسیارکم است.

مدرسه دارالفنون (( نام مدرسه ای که به فرمان امیرکبیر تاسیس شد دارالفنون بود محل دارالفنون همان جا بود که (الان) دبیرستان دارالفنون هست.

درسال 1266 هجری قمری دراین محل که درشمال شرقی ارگ شاهی وقبلاً سربازخانه بود شروع به ساختمان مدرسه کردند.

تجدید بنای دارالفنون درنقشه عبدالغفار که به سال 1309 هجری قمری یعنی به فاصله بیش از 40 سال ازساخت مدرسه ] دردوره قاجاریه[ تهیه شده ، ورودی اصلی دارالفنون ازجنوب وازطریق معبری متصل به خیابان الماسیه است .

قورخانه مبارکه ومسجد مهدعلیا نیز دراین خیابان قراردارند.

دراین نقشه خیابان الماسیه ازشمال به میدان توپخانه وازجنوب به خیابان درب اندرون متصل می شده است.

تاتر وتماشاخانه مدرسه درشمال شرقی بنا ودرلبه خیابان ناصرخسرو ودر حدود شمالی موقعیت فعلی ورودی مدرسه قرار دارد.

دکتر عیسی صدیق درکتاب (( یادگار عمر)) درمورد شکل اولیه وتغییرات مدرسه که به دستور او انجام شده است.

درموقع تجدید این بنا درسال 1348 هجری قمری مطابق با 1307 شمسی ریاست تعلیمات عمومی کشور با عیسی صدیق بود وبه مهندس مارکف خاطرنشان شد که ساختمان جدید دارالفنون باید تالار اجتماعات داشته باشد.

بنابراین اظلاع شمالی ,شرقی ,وغربی اختصاص به کلاس درس داده شود وتالار اجتماعات درجنوب حیاط قرار گیرد.

مهندس مارکف این نظر را به کاربست ولی با وسایل ومصالح آنروز نتوانست مانع رطوبت کف دیوارهای تالار شود.

ساختمان قسمت غربی مدرسه دارالفنون که دارای 12 کلاس ودوطبقه است خاتمه یافته وفقط جزئی تعمیری باقی دارد.

بنای مدرسه دارالفنون (1307-1314 شمسی ) ورودی اصلی مدرسه از شرق وازخیابان ناصرخسرو است .

پس ازطی فضای واسط , راهروی طویلی راه به ایوان شمالی می برد که برمحور تقارن فضای میانی یعنی حیاط مرکزی قراردارد.

ایوان دیگری درجنوب حیاط درتقارن با ایوان شمالی است.

سه طرف حیاط به جز ضلع جنوبی را کلاس ها احاطه کرده اند.

پنجره های کلاس ها به حیاطی مشجر با حوضی درمرکز گشوده می شوند.

آنچه که نظم فضایی وهندسی حیاط داخلی ,ایوان ها وبدنه ها را شکل می دهد درتداوم معماری حیاط های مرکزی دوره اسلامی درمدارس ومساجد ایران است.

چهارارتباط فرعی مشابه با نمونه های مدارس قدیمی ,ازچهارگوش بنا به راهروهای سراسری درپشت کلاس ها وپله های طبقه بالا می رسد.

ایوان جنوبی که درطرح اولیه محل ارتباط اصلی مجموعه با داخل ارگ سلطنتی بوده وورودی اصلی را تشکیل می داده است , درتجدید بنا به بخش فرعی تبدیل شده وبه این ترتیب تعییر اساسی درموقعیت باغ مرکزی (حیاط ) دررابطه با محل ورود ایجاد کرده است.

دراین تغییر سلسله مراتب اولیه ازبین رفته وارتباطی فرعی ازطریق راهرو ازخیابان ناصرخسرو جایگزین شده است.

تمامی ساختمان های قاجاری مدرسه کاملاً متفاوت بوده است.

ولی نظام عمومی استقرار بنا شامل قرارگرفتن درچهار طرف یک حیاط مرکزی با الگوی مدارس قدیمی ایران ابقا شده است.

تکرار ایوان های شمالی وجنوبی ,استفاده ازکاشی کاری, مقرنس, آجرکاری وقوس تیز درتجدید بنای دارالفنون همگی درتداوم الگوهای معماری دوره اسلامی وصفوی است.

روش تجدید بنای مدرسه دارالفنون توسط مارکف را می توان مبتنی برپذیرش ساختار هندسی وفضایی قبلی بنا وانتخاب معماری اسلامی درپوشش نماها وعناصر وتزیینات به جای معماری فرنگی دوره قاجار دانست آنچه انتخاب قاطع این روش را مورد تردید قرارمی دهد, تغییر درموقعیت وسلسله مراتب ورودی درالگوی قدیمی مدرسه وازسمت جنوب است که احتمالاً پاسخ آن در موقعیت ودرجه بندی معابر درتاریخ تجدید بناست.

به خصوص که ورودی ودرب شرقی دارالفنون قبل از زمان تجدید بنا وبه سال 1292 شمسی ساخته شده ودرتجدید بنای سال 1307 وضع موجود بنا تلقی می شده است.

دانشسرای مقدماتی تهران پیشینه ((زمین دانشسرا درسال 1310 شمسی به قصد ایجاد میدانی ورزشی خریداری شد.

سه سال بعد این زمین به ساختمان دانشسرای مقدماتی اختصاص یافت.

وزارت فرهنگ زمین بازی مذکور را به دانشسرای تهران تخصیص داد ودرسال 1314 به مهندسی مارکف ساختمان آن را آغاز کرد)).

مساحت ارضی دانشسرا بالغ بر24000 مترمربع بوده است.

ساختمان اصلی با زیربنایی معادل 2335 مترمربع درشمال این اراضی روبه جنوب محوطه استقرار یافته است.

(( این عمارت دارای دوطبقه است.

طبقه اول مشتمل بریک تالار خطابه ویک تالار ورزش ودو لابراتور فیزیک وشیمی ویک کتابخانه ویک آسایشگاه مرضی وحمام ودوش ویک سفرخانه ویازده اطاق جهت کلاس های درس ومطالعه ودفاتر مدرسه است وطبقه دوم مشتمل بردو خوابگاه بزرگ ودواطاق مراقبت ودورخت کن ودو اطاق روشویی ویک حمام ویک مستراح ویک تالار موزه طبیعی ویک اطاق بزرگ رسم ویک سالن پذیرایی است.

قسمت آمفی تئاتر درفوق سفرخانه قرارگرفته است.

انبارها وآشپزخانه درشمال ومستراح های عمومی درزوایه شمال شرقی ودرخارج بناست.

اراضی جلو عمارت شامل قسمت های باغچه بندی وحوض وزمین فوتبال وتنیس وباسکت بال واطراف آن دارای نهرهای مشجراست.)) بنای دانشسرای مقدماتی تهران ((1314 شمسی ) دراین بنا نیزمارکف مانند بسیاری ازبناهایش ازهندسه وحجمی متقارن درطرح ساختمان استفاده کرده است.

ورودی با پیش آمدگی نسبت به بنا وتکرار پنج قوس مساوی برمحور تقارن قرار دارد وسقف آن ,ایوان طبقه فوقانی است.

راه پله مرکزی به صورت رفت ازوسط وبرگشت ازطرفین ,درترکیب با ستون ها ونورگیر سقف ,ارتباط آمفی تئاتر وسفره خانه را درنیم طبقه ها با راهروهای طویل طبقات وکلاس ها وسالن ها برقرار می کند.

نظم خطی محوری شامل تکرار فضاها دردوطرف راهروها به سالن های وسیعی دردوانتهای ساختمان بالهایی برگشته ختم می شود.

درنمای شمالی ,آمفی تئاتر با نقشه ای نیم دایره دروسط ودو ورودی فرعی درانتهای دوبازو ,تقارنی کامل دارد؛ قاعده ای که درطرح عناصر ساختمان وترکیب هماهنگ ومکرر پنجره ها همچنان رعایت شده است.

تکرار پنجره ها درکنار هم درطبقه تحتانی با ستونک هایی بین آن ها واستفاده از کتیبه های کاشی ازویژگی های نماست.

مصالح اصلی به کارگرفته شده درنماها آجر است.

درنمای این ساختمان مارکف ازسطوح ساده استفاده کرده است .

مرجع هندسه ونظم عمومی بنا سبک کلاسیک است.

درنما عناصری با همین مراجعی ازمعماری دوره اسلامی ایران شامل کاشی کاری لچکی ها وکتیبه ها واستفاده ازقوس های تیز دیده می شود.

تفاوت این بنا با سایرساختمان هایی که توسط مارکف بنا شده استفاده ازسطوح ساده آجری درترکیب با برش های ساده پنجره های فوقانی ونیز حداقل تزیینات آجری است.

دودبیرستان درهمدان وساری (( درتمام شهرهای مهم کشور ازطرف معارف ,ساختمانهای جدید برای دبیرستان ها دست اقدام ودرشرف اختنام می باشد که ازجمله این تاسیسات دبیرستان پهلوی همدان بود که مراسم افتتاح آن چند روز قبل معمول گردید.)) اولین کلنگ بنای دبیرستان پهلوی سابق همدان درروز 30 مرداد 1313 طی جشنی دراراضی معروف به قلعه کهنه زده شد.

((ساختمان مذکور طبق نقشه مسیو مارکف شروع گردید.

مساحت کل زیربنا2647 مترمربع ودارای 20اطاق وسالن وسیع می باشد...

انجام ساختمان مزبور دراردیبهشت 1315 خواهد بود.)) درهمین نشریه مراحل ساخت دبیرستانی درشهرساری گزارش شده است: ((ساختمان این مدرسه درتاریخ 20 مهر 1314 آغاز گردید.

دربدو امر نقشه آن به وسیله مسیو مارکف ترسیم شد وتوسط مسیو برزکف اجرا شد.

ولی ازتیر 1314 ه.

ش ساختمان مزبور به آقای ناصرزنگنه واگذار شد وعملیات اجرایی آن توسط معمار استاد اسمعیل کارکوف ادامه یافت.

مساحت زمین مدرسه 2655 مترمربع وزیربنا 1526 مترمربع است.)) طرح دبیرستان های پهلوی سابق همدان وساری ازاصول وروش های مشابهی درطرح مدارس وبه خصوص دارالمعلمین (دانشسرای عالی ) توسط مارکف تبعیت می کند.

نظم وهندسه ای متاثر ازسبک های تاریخی اروپا واستفاده وسیع وغالب ازعناصر معماری دوره اسلامی شامل قوس تیز,ایوان, وتزیینات کاشی وآجر ویژگی های مشترک این بناهاست.

ساختمان های عمومی ودولتی ساختمان های عمومی واداری بنا شده دردودهه اول قرن درشمار موسسات نوبنیاد ایران محسوب می شوند وقبل از آن مشابه نداشته اند.

ساختمان پست (1307- 1313) معظم ترین بنای عمومی مارکف است که آغاز بنای آن مقارن با تغییر میدان مشق به یک مرکز اداری حکومتی است.

این ساختمان به همراه ورزشگاه نمره یک ((امجدیه )) وبعداً ((شهید شیرودی)) (1313), گرایش های معمار را درطرح ساختمان های اداری وعمومی مشخص می کند.

مارکف درساخت این بناها برخلاف مراکز آموزشی متوجه مراجع غیربومی وغیرایرانی است.

به نحوی که با حذف مختصر تزیینات به کار گرفته ازمعماری باستانی واسلامی درآن ها می توانند در شمار معماری به روش آرت دکو در سایر نقاط جهان طبقه بندی شوند.

ساختمان پست روز سوم مرداد 1313, یکصد وبیست عدد کارت دعوت برای افتتاح عمارت جدید پست دو روز بعد یعنی 5 مرداد 1313 انجام گرفت ؛برای نمایندگان ورئیس مجلس ازطرف رئیس الوز را ارسال شد.

این کارت ها نمای تالار پست طهران را ازسمت جنوب نشان می داد وزیر آن نوشته شده بود: (یادگار تالار پست طهران – 5 مرداد- 1313).)) ساختمان پست جدید درخیابان سپه به سال 1307 شمسی آغاز شد.

محل اداره پست درحد جنوبی میدان مشق ودرشرق دروازه آن قرار دارد.

عملیات اجرایی پست درسال 1307 شروع وتا سال 1310 تا حدود سه متر ازطبقه تحتانی آن احداث شده بود.

درسال 1311 اهتمام بیشتری به خرج داده شد ونهایتاً کل ساختمان درتیرماه 1313 به اتمام رسید.

قبل از این تاریخ بخشی ازعمارت آماده بود وازآن بهره برداری می شد.

ولی ساختمان بعضی ازقسمت ها ازجمله سالن بزرگ مخصوص گیشه پست به اتمام نرسید.

کل دوره ساخت پستخانه 6 سال طول کشید وهزینه آن به 5 میلیون ریال رسید.

بنا ازسه قسمت اصلی شامل دوبال با دو حیاط مرکزی دردوطرف ویک قسمت میانی تشکیل یافته که درامتداد هم , حجم طویلی را با نمایی ممتد شکل می دهند.

نما وورودی اصلی روبه روی خیابان است.

ورودی از فضای واسط که هندسه ای هشت ضلعی دارد به قسمت داخل ساختمان راه می برد.

این قسمت سالن بلیط ومحلی است که مراجع با آن سروکار دارد.

ارتفاع زیاد, استفاده مکرر ازتقارن وریتم ,جرزهای پهن وبالکنی که درطبقه دوم دورسالن بلیط می چرخد ,ویژگی های فضایی سالن را شکل می دهند.

دوبخش جانبی با حیاط های مرکزی وسیع دردو طرف سالن بلیط قرار دارد.

سه ضلع این حیاط را راهرو وایوانی دورمی زند که سالن ها واطاق ها را با هم وبا سالن بلیط مرتبط می کند.

راهروها با نورطبیعی حیاط مرکزی روشن می شوند.

بنا با مختصر عقب نشینی درحد باغچه بندی جنوبی ,با وجود عرض کم معبر, امکان نمایش بیشتری یافته است .

ورودی کاملاً متقارن مرتفع ترین قسمت بنا است.

هریک ازبال های شرقی وغربی ضمن ایجاد تقارنی سه قسمتی به همراه ورودی ,خود متقارن سه بخشی دیگری دارند که متشکل ازدو عنصر برجسته درطرفین وتکرار پنجره ها, ستون ها وقاب های عمودی دربین آنهاست.

طراح درطرح اجزای اصلی متقارن سه بخشی را به دفعات تکرارکرده است.

تکرار شبه ستون ها دردو بال جانبی تقسیمات مساوی ایجاد کرده است.

این تقسیمات به شکل عمودی پنجره های دو طبقه را قاب بندی کرده اند.

تکرار ستون ها درابتدا وانتها به عناصری سه بخشی ختم می شود.

قسمت مرکزی این عناصر با ارتفاعی بیشتر وبا پیش آمدگی مختصر وخط آسمانی موثرتر مشخص شده است.

ورودی ازویژگی های مشابهی برخوردار است , با این تفاوت که در نمایشی موثرتر ازتکرار سه بخشی ازریتمی قوی تر, ابعادی بزرگتر وخط آسمانی بلندتر وفاخرتر برخوردار است.

پوشش ونمای خارجی ساختمان آجر است ودرشبه ستون ها وازاره ساختمان ازسنگ استفاده شده است.

مارکف دراستفاده ازشیوه آرت دکو دراین بنا , این بارعمدتاً متوجه مراجع سبک های تاریخی کلاسیک وباروک است.

با وجود استفاده ازحیاط مرکزی درطرفین بنا وهندسه هشت ضلعی درورودی ازآن جا که این عناصر دراشکال خالص معماری ایرانی واسلامی مورد استفاده قرار نگرفته اند, چندان تاثیری درتغییر جهت گرایش اصلی ساختمان به سمت معماری دوره اسلامی یا باستانی ایران ندارند.

اشتراک در ویژگی های معماری تاریخی دراستفاده ازتخت ها وسکوها , حیاط مرکزی و تکرا روتقارن , موقعیت پله ورودی , شکل پنجره ها وقاب بندی ها وهمچنین تزیینات ,باعث شده که این ساختمان فاصله زیادی ازذائقه های مکان وزمان احداث نداشته باشد.

به خصوص که در سرستون ها اشاره ای مستقیم به معماری باستانی ایران دیده می شود.

ساختمان پست با پذیرش عملکردی جدید درشمار ساختمان های شاخص موسسات تمدنی روبه توسعه زمان خود قرارمی گیرد.

دراین ساختمان نوعی شیوه معماری آرت دکو دیده می شود که درظاهر خود عمدتاً مراجعی ازسبک های تاریخی اروپا ,همراه با اشاراتی مختصر به معماری باستانی ایران دارد.

ورزشگاه امجدیه (شهید شیرودی) (( روزنامه های سال های 1313 و1315 گزارش هایی ازبرنامه احداث چهار ورزشگاه درشمال ,جنوب ,شرق وغرب تهران آن روز دارند که ازطرف وزارت معارف دردست اقدام است وبه ورزشگاه های نمره یک ,سه ,چهار, وپنج معروفند.

ورزشگاه نمره یک که درشمال شهر قرار داشت به دلیل مجاورت با باغ امجدیه بعدها به همین نام معروف شد.)) ((ساختمان عمارت زمین نمره یک واقع درخیابان عباس آباد بیرون دروازه دولت به منظور مسابقه های ورزشی ازسال 1313 شروع شده درسال های 1314 و1315 محصور وعمده سفت کاری آن انجام گردیده است .

پله بندی های اطراف آن گنجایش 52 هزار تماشاچی دارد.

فعلاً مشغول ساختمان عمارت غربی ولژها وپوشش سقف آن می باشند.

درست شمال استخر شنا ودرقسمت غربی زمین های متعدد جهت تنیس وباسکت بال ودروسط این ساختمان میدان وسیعی برای فوتبال آماده شده است.

مهندسین آن آقایان مارکف وسعید می باشند.)) بنای ورزشگاه امجدیه (1313 شمسی) عمارت غربی ومحل لژها ومجموعه سردر ورودی روبه روی آن ,شاخص ترین بناهای ورزشگاه امجدیه محسوب می شوند.

اطراف زمین فوتبال توسط سکوهایی در9 ردیف با ارتفاعی کمتر از لژها احاطه شده است.

دوبرج آجری بلند دردو طرف دواطاقک , دروازه ورودی امجدیه را در غرب مجموعه تشکیل می دهد.

برج ها به آرامی ودرچهار مرحله درارتفاع ,کمی جمع شده وعقب نشسته اند.

نمای چهارجانبه آن ها شیاری ازآجر مجوف دارد.

همچنین درگوشه ها ,لبه های عقب نشسته ولبه بام برج ها ازتزیینات آجری استفاده شده است.

عمارت غربی دارای دوبرج با ویژگی هایی مشابه با برج های ورودی است.

با این تفاوت که لبه های آن ها جزرهایی برآمده دارد.

معبری با طاق های قوسی از زیر آن ها به زمین فوتبال راه می برد.

بین دو برج این عمارت ,لژ اصلی قرار دارد که با سه دهانه قوسی به محور ورودی متصل می شود.

بدنه آجری درطرفین برج ها تداوم دارد.

پنج بازشو با قوس های تیز درهرطرف تعبیه شده که هریک توسط پنج بازشوی مجوف آجری ودایره شکل دربالا تزیین شده است.

مجموعه بناها حول محور تقارنی شکل گرفته که از ورودی تا عمارت غربی ادامه دارد وتماماً ازآجر ساخته شده وازکتیبه های کاشی درچند مورد محدود استفاده گردیده است.

ساختمان عمارت غربی و ورودی امجدیه ازجمله آثار مارکف است که شکوه وعظمت اساطیری وباستانی را القا می کند .

تکرار چهار برج در اطراف محور ورودی ها ,طرح احجام مرتفع ووزین برج ها که با استفاده ازآجر تاکید مضاعفی یافته اند ونیز استفاده ازسطوح وسیع آجری در ایجاد این فضا موثرند.

این ساختمان با وجود استفاده ازمراجع خارجی ,به سلیقه زمانه خود یعنی توجه به معماری دوره باستانی ایران ,نزدیک است.