طرح پژوهشی
نظر به اینکه هر اثر تاریخی نمی تواند جدا از فرهنگ دوره خود باشد و یا به عبارتی دیگر هر اثر تاریخی بگونه ای تبلور و فیزیکی فرهنگ زمان خود می باشد، سپس برای شناخت هر اثر لازم است مسائل و مباحث اقتصادی، اجتماعی فرهنگی دوره مربوطه و همچنین امور حکومتی سیاسی قرن یا آن دوره همزمان با شکل گیری اثر تاریخی مورد مطالعه و بررسی قرار گرفته و پس از جمع آوری اطلاعات ذیربط به تجزیه و تحلیل آنها پرداخت شود و همواره بایستی مطالعات شناخت اثر تاریخی به اساس استنتاج و نتیجه گیری از تجزیه و تحلیل های مباحث و موارد فوق قرار بگیرد.
پل عباسی و کاروانسرای شاه عباسی کرج در هسته اصلی شهر اولیه کرج قرار دارند و در اطراف این دو اثر تاریخی بیشتر کاربرهای آموزشی- تجاری- فضای سبز و تفریگاهی پیش بینی شده است.
موقعیت تاریخی کاروانسرا و پل
شکل بنا و مطالعه پیشینه تاریخی آن حکایت از آن دارد که جلوخان این کاروانسرا یکی از زیباترین نماهای کاروانسراهای چهار ایوانی دوره صفویه می باشد که در جنبه شمالی کاروانسرا در جهت مسیر شرقی- غربی راه قدیمی کاروانروی ری- قزوین قرار داشته و از طریق پل قدیمی روی رودخانه کرج که در فاصله نزدیکی از آن قرار دارد و به شبکه ارتباطی شمکال شرقی کشور یعنی ری- خراسان مرتبط می گردیده است و از طرف دیگر این راه از طریق قزوین به شمال غرب کشور به شهر تبریز و کشور عثمانی می پیوسته است. (یک دهنه طاق پل مذکور اخیراً تویز اداره میراث فرهنگی استان تهران- کرج مرمت گردیده است.)
وضعیت فعلی کاروانسرای شاه عباسی
زمین کاروانسرای مورد بحث حدود 3000 متر مربع مساحت دارد و 900 متر مربع آن به محوطه حیاط مرکزی تعلق دارد.
حرایم اطراف بنا از هر سمت 6 متر مربع تعیین و به تصویب رسیده است. حریم کاروانسرا بجز قسمتهایی که مورد تعرض و تصرف قرار گرفته و دارای پرونده شکایات می باشد، در بقیه قسمتها رعایت گردیده است. بنا از نظر حریم منظر چنانچه
سزاوار و شایسته است رعایت نشده است.
کاروانسرای عباسی کرج بالقوه دارای ارزشهای فرهنگی- هنری و اقتصادی قابل ملاحظه ای می باشد که به دلایلی از انظار مستور مانده است. اول اینکه این بنا و زمان احداث تا چند دهه گذشته در کنار جاده عبوری و میدان اصلی شهر قرار گرفته بود و کاملاً نمایان بوده در حالیکه هم اکنون بانو از میوه و تره بار میدان ظاهری و انباری که شرح آن از نظر گذشت کالبد آن مخفی می باشد.
دوم اینکه الحاقات بنا که بیشتر در داخل بنا و جبهه شمالی کاروانسرا از طرف خارج بنا نیز می باشد، ارزشهای هنر معماری بنا را تحت تأثیر قرار داده است.
مورد دیگر آنکه چون بنا در حال حاضر فاقد نقش و عملکرد اصلی خود می باشد صرفاً در جهت بیان ارزش اقتصادی بنا، توجه و بازیابی نقش و عملکرد مؤثر و مولد برای بنای کاروانسرا امری است ضروری و لازم، تا ارزش فرهنگی هنری و اقتصادی آن بازیافته شود و به نحو بارز و شایسته ای مورد استفاده قرار گیرد.