ایران خودرو دیزل تولید کننده کامیون ،مینی بوس ، اتوبوس می باشد .
در سالن اتوبوس سازی این شرکت که بزرگترین سوله اتوبوس سازی جهان می باشد قریب به 4000 نفر مشغول به کار هستند .
مساحت این سوله 70 هکتار می باشد و در این سالن تولید روزانه 16 اتوبوس ، که در ر شیفت کاری 8 اتوبوس تولید می شود و ظرفیت تولیدی این سالن 5500 اتوبوس در سال است .
در این سالن تولید ، دو اتوبوس 0355 شهری و C457 بیابانی تولید می شود که خط تولید این دو اتوبوس مشترک می باشد .
به دلیل وسعت کار و تعداد زیاد ایستگاههای کاری ، فقط توانستیم به بررسی فرآیند تولید دیواره جلوی اتوبوس 0355 شهری پرداخته و به بررسی و شناخت قسمتهای : 1 مقدمات 2 پیش مونتاژ (مونتاژ فوری) 3 9 ایستگاه خط اصلی تولید دیواره جلوی بپردازیم .
در این سالن تولید ابتدا قسمتی با عنوان مقدمات (Material) ، فرآیندهای مختلفی بر روی مواد اولیه که عمدتاً پروفیل است انجام می دهند .
این عملیات عبارتند از :
1 برش کاری
2 سوراخ کاری
3 خم کاری
4 جوشکاری
که به توضیح آنها خواهیم پرداخت .
که این پروفیل ها عمدتاً به طور مستقیم به خط اصلی تولید وارد می شوند و بعضی از پروفیل ها به قسمتهای پیش مونتاژ طراحی شده در کنار خط اصلی تولید منتقل می شوند .
خط اصلی تولید قسمتهای مختلفی از جمله 1) خط اصلی دیواره جلو اتوبوس 2) خط اصلی دیواره عقبی اتوبوس 3) خط اصلی شاسی اتوبوس 4) خط اصلی بدنه اتوبوس است که در این قسمتها بعد از تکمیل کاری : ابتدا دیواره جلوی تکمیل شده به شاسی تکمیل شده و سپس دیواره عقب تکمیل شده نصب و بعد از آن بدنه های چپ و راست و بعد از آن سقف اتوبوس نصب می گردد ، و بعد از این مراحل اسکلت و شاسی اتوبوس در مسیری زیگزالی شکل حرکت کرده و در هر مرحله به تکمیل آن می پردازند ، که از آن جمله :
1 نصب باک اتوبوس
2 نصب دیواره ها و سقف (ورق کوبی)
3 ورق کوبی کف اتوبوس
4 رنگ کاری
5 سیم کشی برق اتوبوس
6 نصب قسمتهای اساسی (موتور ، گیر بکس ، ...)
7 چرخهای اتوبوس
9 صندلی ها ، فرمان و داشبورد
10 شیشه ها
11 تزئینات و غیره ...
در قسمت مقدمات ، بر روی مواد اولیه (پروفیل) فرآیندهای زیر انجام می شود :
1) برشکاری :
در این قسمت ،پروفیل ها با ابعاد مختلف از بندیلهای خود خارج شده که برای پروفیل های بزرگتر و پروفیل های کوچکتر از دستگاههای کوچکتر استفاده می شود و همچنین در جاهایی که پروفیل نیاز به لبه های فارسی بر دارد دستگاه CNC استفاده می گردد .
در این قسمت پای هر دستگاه دو اپراتور که یکی قطعه پروفیل را به جلو و عقب می کشاند و اپراتور دیگر پروفیل را روی شابلون تنظیم شده دستگاه ، قرار می دهد و تنظیم می نماید و دستگیره دستگاه را به پایین می کشاند تا سنگ فولادی دستگاه در حال چرخش است ، پروفیل را برش و قطع نماید و همواره لوله ای مخصوص از دستگاه بر روی قطعه و محل برش آن مایع مخصوص را می پاشد تا اصطکاک در محل برش کمتر شود .
در قسمتی که پروفیل نیاز به لبه فارسی بر شده دارد یک دستگاه CNC بزرگ توسط یک کارشناس تنظیم و کنترل می شود .
که روی این دستگاه ، یک عدد سیستم کامپیوتر همراه با مانیتور و Key Board نصب و دستورات لازم جهت پرس به آن داده می شود و این دستگاه چندین حرکت را با هم انجام داده و چندین پرس مختلف را بر روی لبه های پروفیل انجام می دهد .
2) سوراخ کاری : برای قطعات کوچکتر معمولاًاز یک دستگاه مته نازک با یک اپرتور استفاده می شود .
که در این قسمت ها ، قطعه در گیره مخصوص و قال تنظیم دستگاه نصب و عملیات سوراخ کاری با پایین آوران مته در حال چرخش بر روی قطعه عملیات سوراخ کاری انجام می شود .
ولی برای پروفیل های بزرگتر که معمولاً برای ستون های دیواره اتوبوس به کار می روند ،سوراخ های بزرگی در گوشه های این پروفیل ها ایجاد می شود ، که برای فرآیند سوراخ کاری این قطعات ، بر روی قطعه جیگ مخصوصی نصب می شود و سوراخ کاری در فواصل از قبل اندازه گیری شده در جیگ انجام می گیرد .
معمولاً برای این نوع دستگاه ها باید از دو اپراتور استفاده می شود .
3) خم کاری : خم کاری توسط دستگاه LONG انجام می شود که برای انجام هر خم ، اندازه زاویه آن به دستگاه داده می شود ،این دستگاه خمهای بیش از دو خم را می زند ،این دستگاه اتوماتیک عمل کرده و هر خمی که زده می شود ، توسط اپراتور ، پروفیل جابجا می شود ،تا دستگاه خم بعدی را به طور اتومات بزند .
این دستگاه توسط دو اپراتور هدایت و استفاده می گردد ، این دستگاه برای 8 خم احتمالی پیش بینی شده در این سالن تولید ،تنها از 5 خم (حداکثر) استفاده می گردد .
که برای زدن 5 خم ، 5 گیره (STOP) مناسب طراحی و در محلهای مناسب طبق اندازه های استاندارد ، نصب شده اند .
که پس از زدن هر خم توسط دستگاه ،اپراتور اول پروفیل را اندازه ای بیرون کشیده و نوبت به خم دوم می رسد .
بعد از خم کاری در مرحله بعدی عملیات شابلون کاری انجام می شود که نزدیک دیتگاه خم کاری است ، پروفیل بعد از خم کاری توسط یک اپراتور به قسمت شابلون می رود که توسط یک شابلون (نمونه استاندارد) هر پروفیل مقیاس می گردد و در صورت مغایرت با خم استاندارد ، یا با چکش و یا با دستگاه به رفع مغایرت می پردازند و در صورت خطای بیش از اندازه چون دستگاه خم کاری LONG به هنگام کار در قسمت STOP ها مکن است تنظیم آن مکرراً عوض شود ، اپراتورهای قسمت شابلون کاری بعد از هر اندازه گیری ، در صورت اختلاف زیاد به اپراتورهای دستگاه خم کاری اطلاع داده تا دستگاه خود را مجدداً تنظیم زاویه و تنظیم طول نمایند .
جوشکاری : فرآیند اصلی تولید در این سلن تولید ، جوشکاری می باشد .
که بیشتر جوش CO2 با مشخصات فنی A400 گام الکتریک و کمتر از جوشکاری نقطه جوش استفاده می شود و در همه قسمتها معمولاً قطعه به صورت مجموعه روی جیگ و فیکسچر و یا پایه های مخصوصی نصب و سپس فرآیند جوشکاریانجام می شود و در قسمت ورق کوبی معمولاً به این صورت : cm5 جوش و cm15 خالی و جوشکاری می نمایند .
سنگ زنی : بعد از فرآیند جوشکاری برای از بین بردن برجستگیهای محل جوش ، آن محل را سنگ می زنند که در این سالن بیشتر از سنگ فنر برقی mm180 با 8500 دور استفاده می شود .
در این قسمت هیچ برجستگی حاکی از جوشکاری باقی نمی ماند .