اصطلاحات ، تعاریف و مفاهیم:
1- کالری و کیلوکالری:مقدار انرژی حرارتی که یک گرم آب را یک درجه سانتی‌گراد بالا برد .
مقدار حرارتی که یک کیلوگرم آب را یک درجه سانتی‌گراد افزایش دهد.
2- متابولیسم: سوخت و ساز
3- متالولیسم پایه: حداقل انرژی برای زنده بودن که صرف اعمال حیاتی فرد می‌شود . مثل : قلب ، اعصاب و معده
4- نسبت تعادل تنفسی:
5- هیدرولیز: واکنشی که در آن یک ماده توسط آب شکسته و به مولکول ساده‌تری تبدیل گردد .
6- PH: غلظت یون هیدروژن در مایعات بدن PH بالای 7 قلیایی ، پایین 7 اسیدی و 7 خنثی .
7- تامپون (بافر): هر ماده‌ای که از تغییرات سریع یون هیدروژن (PH ) جلوگیری کند .
8- الکترولیت‌ها: یون‌های با بارهای مثبت و منفی که در بدن ایجاد فشار اسمزی کنند و یا پیام‌های عصبی را ارسال کنند .
9- یونیزه: تبدیل یک ماده به مواد تشکیل دهنده خودش .
10- انتشار ماده: جابجایی مواد بدون صرف انرژی
11- انتقال فعال:
12- انتشار تسهیل‌شده: همان انتشار ساده است ولی یک ماده کمکی دارد . مثل انسولین که به قند کمک می‌کند به داخل سلول انتقال یابد .
13- اسمز و فشار اسمزی:
14- واکنش‌های آنابولیکی:
15- واکنش‌های کاتابولیکی:
16- تعریف علم تغذیه(Nutrition): علمی که کمک می‌کند مواد غذایی را بهتر بشناسیم ، نیازها را بهتر برآورده کنیم تا به حد اعلای سلامتی برسیم .
17- غذا(Food) و ماده غذایی(Nutrient): آب غذا و ماده غذایی‌اش یک شکل دارد .
18- جیره غذایی: به آنچه که فرد ظرف 24 ساعت مصرف می‌کند که به شغل ، میزان فعالیت ، جثه ، وضعیت و محیط فرد بستگی دارد .
19- مواد سازنده غذا و نقش کلی آنها در بدن:
منبع انرژی
تنظیم اعمال بدن
رشد و ترمیم بافت‌ها
کربوهیدراتها
پروتئین‌ها
پروتئین‌ها
چربیها
مواد معدنی
مواد معدنی
پروتئین‌ها
ویتامین‌ها
ویتامین ها
آب
آب
20- مواد غذایی ضروری:
- کربوهیدراتها : گلوکز
- چربیها : اسید لینولئیک ، اسید لینولنیک
- پروتئین‌ها: اسید آمینه‌های لوسین ، ایزولوسین ، لیزین ، والین ، متیونین ، فنیل آنالین ، تره اونین ، تریپتوفان و (میستیدین و آرژینین فقط برای نوزادان)
- مواد معدنی : کلسیم ، فسفر ، سدیم ، پتاسیم ، گوگرد ، کلر ، میزیم ، منگنز ، آهن ، مس ، روی ، ید ، کبالت ، مولیبدنیم ، سلنیوم ، فلور و کرم
- ویتامین‌ها: C , K , E , D , A , B1 ( تیامین) ، B6 (پریدوکسین) ، B2 (ریبوفلاوین) ، بیوتید ، B12 (کوبالامین) ، نیکوتین آمید ، اسید فولیک و اسید نپتونیک .
- مایعات: آب
21- انواع غذاها از سه منشأ: گیاهی ، حیوانی و معدنی
- غذاهایی که پروتئین بیشتری دارند . مانند : گوشت‌ها ، تخم پرندگان ، حبوبات و ...
- غذاهایی که چربی بیشتری دارند . مانند : روغن‌های گیاهی و حیوانی ، گوشت‌ها ، تنقلات و ...
- غذاهایی که کربوهیدرات بیشتری دارند . مانند : غلات ، برنج ، ذرت ، سیب‌زمینی ، ماکارونی و خوردنی های شیرین و ...
- غذاهایی که مواد معدنی بیشتری دارند . مانند : شیر و فرآورده‌های آن .
- غذاهایی که ویتامین‌های محلول در آب و سلولز بیشتری دارند . مانند : میوه‌ها و سبزیجات و ...
- غذاهایی که آب بیشتری دارند . مانند : چای ، قهوه ، آب‌میوه‌ها ، نوشابه‌ها و ...
22- میزان انرژی زایی مواد غذایی:
کربوهیدراتها 4 کیلوکالری به ازای هر گرم
پروتئین‌ها 4 کیلوکالری به ازای هر گرم
چربیها 9 کیلوکالری به ازای هر گرم
دستگاه گوارش(Digestive system)
گوارش: تغییر شکل غذا به طوری که قابل جذب شدن به خون شود .
هدف و عمل اصلی دستگاه گوارش: هضم ، جذب مواد غذایی ، تأمین آب و الکترولیت‌ها و حرکت دادن غذا با سرعت مناسب
اجزای دستگاه گوارش: دهان (دندان‌ها و غدد بزاقی) مری ، معدی ، لوزالمعده ، کبد (کیسه‌ی صفرا) روده‌ی باریک (دودنوم ، ژژونوم و ایلئوم) و روده‌ی بزرگ (کولون صعودی ، افقی ، نزولی و قوسی شکل)
ترشحات دستگاه گوارش:
ترشح بزاق: سه جفت غده‌ی زیر زبانی ، زیرفکی و بناگوشی
نقش بزاق:
آماده سازی لقمه برای بلع و هضم
کمک به حس مزه و طعم غذا
کمک به هضم نشاسته
کمک به بهداشت دهان و دندان‌ها
شستن مواد بدمزه از محیط دهان
Sive network of neurons, called the submucosal plexus, or Meissner`s plexus , lies within the submucosa.
Skeletal muscle that functions in voluntary swallowing is present in the muscularis of the mouth , pharynx , and upper half of the esophagus. In the rest of the digestive tract the muscularis consists of smooth muscle , generally arranged in two sheets . Muscle fibers in the inner sheet are circularly arranged ; those in the outer sheet run longitudinally .
ترشح روزانه بزاق: 1000 تا 1500 میلی‌لیتر
محرک‌های ترشح بزاق: بینایی ، بویایی ، چشایی ، تفکر درباره غذا ، مزه‌ها ، حالت تهوع
* تنظیم ترشح بزاق عمدتا از طریق اعصاب خودمختار صورت می‌گیرد :
افزایش‌دهنده‌ها: سمپاتیک بتا ، استیل کولین ، آلدوسترون VIP و محرک‌های بویایی ، بینایی ، چشایی و ..
کاهش دهنده‌ها: سمپا آلفا ، مهار پمپ سدیم ، پتاسیم .
مری: تنها مایع لغزنده‌ساز برای حرکت غذا و جلوگیری از آسیب و زخم‌شدن دیواره آن ترشح می‌کند .
ترشحات معده: غذا در معده با ترشحات آن آمیخته و با سرعت مناسب وارد دوازدهه می‌شود . پپسین= گاسترین .
مهمترین عمل زیستی معده فاکتور داخلی برای جذب B12 است. غلظت بالای یون H باعث مرگ باکتری‌های غذایی می‌شود .
ترشح اسید معده دارای دو مرحله است :
(کاهش) (افزایش) (افزایش)
1- پایه‌ای 15% صبح‌ها عصرها . هیستامینی
2- گوارشی:
(افزایش)
عصبی(مغزی)= محرک‌های بویایی ، چشایی ، بینایی و تفکر درباره غذا باعث ترشح می‌شوند
(افزایش)
معده‌ای = با ورود غذا و اتساع معده ترشحات می‌یابد .
روده‌ای= احتمالا پپتید بومبیزین روده ترشح معده را افزایش می‌دهد .
افزایش دهنده‌های اسید معده : میتامین ، گاسترین و استیل کولین
مهارکننده‌های ترشح اسید معده: خود اسید معده ، گلوکاگن ، کولی سیستوکینین ، سوماتو استاتین و پلی پپتیدهای معدی – روده‌ای
ترشحات موکوپروتئینی معده وظیفه‌ی حفاظت از دیواره‌ی داخلی معده را در برابر PH اسیدی آن به عهده دارد .
ترشحات لوزالمعده: از مهمترین عدد ترشحی بدن در رابطه با متابولیسم مواد غذایی است که ترشحات خود را به ابتدای روده باریک می‌ریزد .
* لوزالمعده علاوه بر ترشح هورمون‌های انسولینی و گلوکاگن ، یون بی‌کربنات برای خنثی‌سازی PH اسیدی معده و هشت آنزیم مهم برای تجزیه مواد غذایی ترشح می‌کند: