ما در این فصل اندازهگیری فاصله را انجام می دهیم که به روش‌های مختلفی انجام خواهد شد که یکی از این دو روش اندازهگیری فاصله به طور مستقیم خواهد بود و روش دیگر اندازهگیری فاصله به روش غیر مستقیم (بدون شیب) خواهد بود.
در روش اندازهگیری فاصله به روش غیرمستقیم (بدون شیب کمر کارمان راحت‌تر و سریع‌تر انجام خواهد شد چون وسایل اندازه گیری فاصله استفاده از دوربین تئودولیت است که در این آزمایش ما زمینی را که بدون شیب است را انتخاب می کنیم و دوربین خود را در آنجا مستقر می کنیم که مستقر کردن دوربین نیز با استفاده از اصول و قوانین خاصی انجام می شود که در شرح آزمایش توضیح خواهیم داد و بعد شاخص را در محل مربوطه ممستقر خواهیم کرد و وقتی که داخل دوربین را نگاه کنیم تار بالا و پایین را مشاهده خواهیم کرد که اختلاف آن دو می تواند با به کار بردن در فرمول مورد نظر جواب اصلی را به ما بدهد که در این آزمایش تنها وسایل مهم ما همان دوربین تئودولیت و شاخص است و در کار عملی دیگر که به روش اندازهگیری فاصله به طور مستقیم است با استفاده از وسایل اندازهگیری ساده مثل متر – زنجیر مساحی و ژالون خواهد بود که این روش هم زمان بیشتر و هم کار خسته کننده‌تر خواهد بود و در آخر کار مقدار اختلاف اندازهگیری وسایل را بدست می آوریم.
کار علمی (1)
موضوع: اندازهگیری فاصله به روش مستقیم
وسایل مورد نیاز: ژالون، زنجیر مساحی، متر فلزی یا پارچه‌ای، دفترچه یادداشت، گچ.
مراحل کار:
1- امتدادگذاری 2- علامتگذاری 3- اندازهگیری توسط وسایل مختلف
4- قرائت 5- یادداشت 6- محاسبه اختلاف
شرح کار:
در مرحله اول دو نقطه‌ای که می خواهیم فاصله آن را بدست بیاوریم و اندازهگیری کنیم باید با استفاده از گچ آن دو نقطه را علامت گذاری کرده تا فاصله‌ای که می خواهیم بدست بیاوریم از این لحاظ دقیق باشد و اگر این کار علامتگذاری را سرسری بگیریم در مسافت‌های طولانی می بینیم که جوابی که بدست آوردیم کاملاً نادرست است و بعد از علامت گذاری، روی علامت‌ها ژالون‌ها را قرار می دهیم که مستقر کردن ژالون‌ها با فاصله های مختلف بستگی به طول مسافت ما دارد که از چه تعداد ژالون استفاده کنیم و وقتی که ژالون‌ها را مستقر کردیم با استفاده از یکی از وسایل اندازه گیری مثل متر اندازهگیری خود را شروع می کنیم و باید دقت کنیم که سر متر را دقیقاً روی نقطه علامتگذاری بگذاریم که برای ما بسیار مهم است و آن فاصله ای که ژالون ها را مستقر کردیم باید به اندازه ای باشد که ما وقتی متر را باز می کنیم بتوانیم با یک بار، فاصله دو ژالون را بدست آوریم و بعد عدد بدست آمده را یادداشت می کنیم و برای انجام کار مثلاً در فاصله هر ژالون را 50 متر می گیریم و بعد می شماریم و برای اطمینان دوباره برعکس این کار را انجام می دهیم و دوباره ما می توانیم همین فاصله را با استفاده از زنجیر مساحی انجام دهیم و این زنجیر یکی از مزایایی که دارد این است که نه گره می خورد و نه می شکند و بعد جوابی که با استفاده از زنجیر مساحی بدست آوردیم آن را هم یادداشت می کنیم بعد فاصله بدست آمده با استفاده از دو وسیله اندازه گیری را در کنار یک دیگر قرار می دهیم و اختلاف آن را بدست می آوریم که معلوم می شود چقدر اختلاف داریم.
1- ژالون: میله ای بلند که طول آن حدود سه متر است و جنس آن از فلز که یک سر آن نوک تیز است که برای فرو کرده آن در زمین انجام می شود و سر دیگر آن صاف است که برای نشان دادن مسافت های تعیین شده نیز به کار می رود مثلاً در هر 50 متر یک ژالون کار گذاشته می شود.
محاسبات
وقتی که ما آن قسمت تعیین شده از زمین مثل طول زمین چمن را با استفاده از وسایل اندازه گیری، اندازه گرفتیم باید اعداد بدست آمده بسر وسیله وسایل اندازهگیری را در کنار یکدیگر قرار دهیم و نتیجه اصلی را با توجه به محاسبات بدست آورد.
کار عملی (2)
موضوع: اندازه گیری فاصله به روش غیرمستقیم (بدون شیب)
وسایل مورد نیاز: دوربین تئودولیت، سه پایه دوربین، شاخص، دفترچه یادداشت، گچ.
مراحل کار:
1- امتداد گذاری 2- علامت گذاری 3- مستقر کردن دوربین
4- قرائت 5- یادداشت 6- محاسبات
شرح کار: ما در این کار عملی برای اندازه گیری فاصله به روش غیرمستقیم (بدون شیب) آمدیم عرض میدان صبحگاه را در حیطه کار خود قرار داده ایم که برای اندازه گیری فاصله در ابتدا آمدیم دو طرف عرض میدان را که در یک راستا است با گچ علامت گذاری کردیم که در روی یکی از علامت ها شاخص را قرار می‌دهیم و در روی علامت دیگر دوربین را مستقر خواهیم کرد که شاخص توسط یکی از افراد گروه در روی علامت مستقر می شود و برای مستقر کردن دوربین باید به نکاتی توجه کرد که در ابتدا پایه های دوربین را در جای خود محکم می‌کنیم بعد از اینکه محکم شد دوربین را باید سانتراژ کرد یعنی نسبت به علامت روی زمین در یک راستا باشد که معلوم شود دوربین درست روی علامت قرار گرفته و دقیقاً فاصله ها از روی همین علامت است وگرنه فاصله اندازه گیری شده درست و دقیق نمی شود و ممکن است با اختلاف چند سانتی متر این کار صورت بگیرد بعد از این که دوربین سانتراژ یا شاغول شد حالا باید دوربین را در روی سه پایه تراز کرد که این عمل تراز کردن با استفاده از حلقه‌های پیچی که دوربین روی آن مستقر است انجام می شود و همچنین دو تراز دیگر نیز روی خود دوربین مستقر است که در هنگام پیچاندن حلقه‌های پیچی باید حباب داخل این دو تراز دقیقاً در وسط قرار گیرد و آنقدر این حلقه های پیچی را به چپ و راست می‌چرخانیم که دقیقاً دوربین تراز شود و دو تراز روی دوربین یکی به شکل دایره و دیگری به شکل استوانه است و بعد از اینکه دوربین تراز شد سر دوربین را به سمت شاخص می گیریم و اگر در هنگام دیدن شاخص از داخل دوربین تصویر برای ما واضح و روشن نبود با چرخاندن پیچی که در کنار عدسی دوربین قرار دارد آن را واضح می کنیم و داخل دوربین دو تار بالا و پایین می بینیم که وقتی روی شاخص می گیریم عددهایی را می بینیم که روی شاخص افتاده است و در روی تار بالا و پایین قرار دارد و آن دو عدد را باید از همدیگر کم کنیم و با قرار دادن آن دو عدد در فرمول مورد نظر می توانیم فاصله مورد نظر را بدست می‌آوریم و اعداد را یادداشت می کنیم و حال برای اینکه اطمینان بیشتری از فاصله مورد نظر بدست آوریم و برای درست بودن آن دوباره می آییم جای شاخص و دوربین را عوض می کنیم و دوباره همان مراحل را (سانتراژ – استحکام – تراز) برای این دوربین انجام می دهیم و دوباره این فاصله ها توسط افراد گروه خوانده می شود و دوباره یادداشت می شود و در آخر متوسط اعداد بدست آمده توسط افراد گروه به عنوان عدد اصلی و دقیق ثبت می شود.
شرح کار: ما در این کار عملی برای اندازه گیری فاصله به روش غیرمستقیم (بدون شیب) آمدیم عرض میدان صبحگاه را در حیطه کار خود قرار داده ایم که برای اندازه گیری فاصله در ابتدا آمدیم دو طرف عرض میدان را که در یک راستا است با گچ علامت گذاری کردیم که در روی یکی از علامت ها شاخص را قرار می‌دهیم و در روی علامت دیگر دوربین را مستقر خواهیم کرد که شاخص توسط یکی از افراد گروه در روی علامت مستقر می شود و برای مستقر کردن دوربین باید به نکاتی توجه کرد که در ابتدا پایه های دوربین را در جای خود محکم می‌کنیم بعد از اینکه محکم شد دوربین را باید سانتراژ کرد یعنی نسبت به علامت روی زمین در یک راستا باشد که معلوم شود دوربین درست روی علامت قرار گرفته و دقیقاً فاصله ها از روی همین علامت است وگرنه فاصله اندازه گیری شده درست و دقیق نمی شود و ممکن است با اختلاف چند سانتی متر این کار صورت بگیرد بعد از این که دوربین سانتراژ یا شاغول شد حالا باید دوربین را در روی سه پایه تراز کرد که این عمل تراز کردن با استفاده از حلقه‌های پیچی که دوربین روی آن مستقر است انجام می شود و همچنین دو تراز دیگر نیز روی خود دوربین مستقر است که در هنگام پیچاندن حلقه‌های پیچی باید حباب داخل این دو تراز دقیقاً در وسط قرار گیرد و آنقدر این حلقه های پیچی را به چپ و راست می‌چرخانیم که دقیقاً دوربین تراز شود و دو تراز روی دوربین یکی به شکل دایره و دیگری به شکل استوانه است و بعد از اینکه دوربین تراز شد سر دوربین را به سمت شاخص می گیریم و اگر در هنگام دیدن شاخص از داخل دوربین تصویر برای ما واضح و روشن نبود با چرخاندن پیچی که در کنار عدسی دوربین قرار دارد آن را واضح می کنیم و داخل دوربین دو تار بالا و پایین می بینیم که وقتی روی شاخص می گیریم عددهایی را می بینیم که روی شاخص افتاده است و در روی تار بالا و پایین قرار دارد و آن دو عدد را باید از همدیگر کم کنیم و با قرار دادن آن دو عدد در فرمول مورد نظر می توانیم فاصله مورد نظر را بدست می‌آوریم و اعداد را یادداشت می کنیم و حال برای اینکه اطمینان بیشتری از فاصله مورد نظر بدست آوریم و برای درست بودن آن دوباره می آییم جای شاخص و دوربین را عوض می کنیم و دوباره همان مراحل را (سانتراژ – استحکام – تراز) برای این دوربین انجام می دهیم و دوباره این فاصله ها توسط افراد گروه خوانده می شود و دوباره یادداشت می شود و در آخر متوسط اعداد بدست آمده توسط افراد گروه به عنوان عدد اصلی و دقیق ثبت می شود.
1- شاخص: وسیله ای است به طول 4 متر که مثل خط کشی درجه بندی شده است و از صفر شروع می شود و فاصله هر یک از درجه بندی های آن منظور درجه بندی های کوچک آن 10mm است و وقتی که می خواهیم شاخص را جایی مستقر کنیم باید عدد صفر پایین باشد.
محاسبات: برای نمونه 500 = 2850-3350 = اختلاف نظر A میانگین اختلاف برای نمونه متراژ میانگین متراژ مقدمه: ما در این فصل می خواهیم اختلاف ارتفاع دو نقطه را به طور دقیق و درست بدست آوریم که این اختلاف را توسط دوربین بدست خواهیم آورد و یکی از مزایای این دوربین آن است که ارتفاع و اختلاف ارتفاع دقیقی را به ما می‌دهد که این کار بسیار سریع و با کمترین زمان انجام خواهد شد که اول دو نقطه را مشخص می کنیم مثلاً در ابتدا فاصله دو نقطه را به سه نقطه تقسیم می کنیم و یک بار دوربین را بین دو نقطه اول قرار می دهیم و اختلاف را بدست می آوریم و این دو آزمایش یک بار ترازیابی بار را انجام می دهیم و یک بار ترازیابی بسته را انجام می دهیم و روش این دو آزمایش مثل هم است ولی در ترازیابی بسته در آخر که دو نقطه اندازه گیری شده به هم می رسند باید اختلاف آنها را بدست آورد و باید جواب آن بشود صفر و اگر صفر شود معلوم است که ما ارتفاعات را دقیق بدست آوردیم در غیر این صورت معلوم می شود که یا دوربین خطا دارد یا ما در اندازه گیری دقت نکردیم.
کار عملی (3) موضوع: ترازیابی باز وسایل مورد نیاز: شاخص – گچ – دوربین – سه پایه – دفترچه یادداشت.
مراحل کار: 1- امتداد گذاری 3- مستقر کردن دوربین 5- یادداشت 2- علامت گذاری 4- قرائت 6- محاسبات شرح کار: ما در این آزمایش باید اختلاف دو نقطه را که مشخص شده است را بدست آوریم و بگوییم که چطور این کار انجام می شود.
در ابتدا آن دو نقطه را توسط گچ علامت گذاری می کنیم که برای ما مشخص باشد که از چه نقطه ای تا چه نقطه‌ای باید اندازه گیری شود و این علامتگذاری دو نقطه یک حسنی که دارد این است که برای کسی که شاخص را می گیرد می داند دقیقاً آن شاخص را کجا قرار دهد و این کار و این کار باعث می شود که خطای اندازه گیری ما پایین بیاید و به صفر خیلی نزدیک شود بعد ما این فاصله در نظر گرفته شده را به چند قسمت تقسیم می کنیم که این تقسیم کردن بستگی به طول فاصله دارد که هر چه بیشتر باشد باید آن را به قسمتهای بیشتری تقسیم کرد که در این جا قسمتی که به ما محول شده است طول میدان صبحگاه است که باید آن را اندازه گیری کنیم که ابتدا می آییم آن را سه نقطه تقسیم می کنیم و نام آن نقاط را C,B,A می گذاریم بعد ما باید دوربین را وسط نقاط B,A قرار دهیم تا راحت تر بشود اندازه گیری کرد بعد وقتی که جای دوربین را پیدا کردیم باید سه مرحله مستقر کردن دوربین را در اینجا هم بکار بریم که آن سه مرحله همان (سانتراژ – تراز – استحکام) است.
بعد یکی از افراد گروه نیز یک شاخص را روی نقطه A می گذارد و ما توسط دوربین آن نقطه را اندازه گیری می کنیم و یک عدد را می خوانیم و این عدد باید توسط افراد گروه چک شود و وقتی که تایید شد آن را یادداشت می کنیم بعد از او می‌خواهیم شاخص را روی نقطه B بگذارد و دوباره آن را با دقت اندازه گیری می‌کنیم بعد از او می خواهیم شاخص را روی نقطه B بگذارد و دوباره آن را با دقت اندازه گیری می کنیم چون اکر کمی عددمان بالا و پایین اندازه گیری شود با اشتباه همراه خواهیم بود بعد از اندازه گیری عدد را یادداشت می کنیم و همین کار را بین دو نقطه C,B را بدست می آوریم و یادداشت می کنیم بعد از طریق جدول اختلاف ارتفاع اصلی را بدست می آوریم.
محاسبات: A : نقطه جنوبی میدان B : مرکز C : نقطه شمالی میدان کار عملی (4) موضوع: ترازیابی بسته وسایل مورد نیاز: شاخص – دوربین – سه پایه دوربین – گچ یا رنگ- دفترچه یادداشت مراحل کار: 1- امتدادگذاری 3- مستقر کردن 5- یادداشت 2- علامت گذاری 4- قرائت 6- محاسبات شرح کار: ما در این آزمایش باید اختلاف ارتفاع نقاطی که مشخص شده است را مشخص کنیم و بعد همین طور در امتدادی که برایمان مشخص شده است اختلاف ارتفاع نقاط مختلف را که برایمان مشخص شده است را بدست آورده تا به نقطه شروع خود یعنی نقطه ای که شروع کردیم برسیم و در این آزمایش ما محوطه ای از دانشگاه را انتخاب کردیم که از معاونت آموزش شروع شده و از کنار ساختمان تربیت بدنی گذشته و بعد از عبور از کنار ساختمان شماره 2 و عبور از خیابان جلوی حمام دوباره به نقطه اولیه یعنی حمل مقابل ساختمان معاونت آموزش رسیده یعنی آخرین شاخص خود را پس از دور زدن روی نقطه اول خود می‌گذاریم که در بین راه ما حدود 8 نقطه را با گچ مشخص کردیم که شاخص های خود را روی آن نقاط بگذاریم و مشخص کردن نقاط در بین راه بستگی به طول مسیر دارد که فاصله آن چقدر باشد که ما حدود 50 متر، 50 متر فاصله ها را مشخص کردیم و علاوه بر بستگی داشتن به طول مسیر به نوع پستی بلندی زمین نیز دارد که بتوانیم شاخص را با دوربین ببینیم بعد دوربین خود را بین دو شاخص قرار دارد و آن را مستقر کرده که مستقر کردن نیز طی سه مرحله انجام می شود (سانتراژ – استحکام – تراز) که در بخش های گذشته آن را به طور مفصل تشریح کردیم بهتر است که دوربین درست در وسط دو شاخص قرار گیرد چون با این کار ما راحت تر و آسان تر می توانیم کار خود را انجام دهیم بعد یکی از افراد گروه شاخص را روی نقطه A قرار می دهد و دقیقاً به طور عمودی آن را نگه می دارد و بعد با دوربین عدد مورد نظر را می خوانیم به طوری که این عدد باید توسط افراد دیگر گروه نیز چک شود بعد آن را یادداشت می کنیم و بعد دوربین را در همان جای خود که هست تکان نمی دهیم و فقط شاخص را برداشته و به روی نقطه B مستقر می کنیم و دوربین را چرخانده و دوباره همان کار را روی شاخص B انجام می دهیم و دوباره از افراد گروه می خواهیم که عدد بدست آمده را چک و تایید کنند و آن را یادداشت می کنیم چون ما دوباره به نقطه اول بر می گردیم و اختلاف ارتفاع ما باید صفر شود باید اندازه گیری ما بسیار دقیق باشد وگرنه در طول مسیر با مشکلاتی رو به رو می شویم و در آخر روی هر نقطه باید قرائت عقب و جلو مشخص باشد و آن اعداد را در جدول مربوط قرار دهیم و اگر در آخر اختلاف ارتفاع بدست آمده صفر یا خیلی نزدیک به صفر نشد دلیل های مختلفی می تواند وجود داشته باشد از جمله خطای دید چشم که این خطا را می توانیم با چک کردن عدد توسط افراد دیگر کم کنیم عامل دیگر خطای دوربین است که ممکن است این خطا در هر دوربینی وجود داشته باشد و عامل دیگر بی‌دقتی ما در هنگام تراز کردن دوربین است و یا مستقر کردن دوربین درست در روی نقطه علامت زده شده است.
شکل مسیر معاونت آموزش ساختمان ورزش باستانی ساختمان تربیت بدنی ابتدای ساختمان شماره 2 انتهای ساختمان شماره 2 نبش ساختمان حفاظت روبروی درب دژبانی جدول: مقدمه: این فصل مربوط به بخش پیمایش است است که ما می آموزیم که چگونه بتوانیم نقشه یک قسمت یا یک محل را در روی کاغذ با مقیاس کمتر رسم کنیم و برای این کار اول باید نقاطی را روی زمین انتخاب کرد و در محلی انتخاب شوند که بتوان از طریق آن که به یکدیگر دید داشته باشند و با یک خط راست به یکدیگر وصل شوند چون این نقاط نقش کنترل کننده را دارد و بایستی طوری انتخاب شوند که با روش های مناسب بتوان موقعیت های مختصاتی آنها را تعیین کرد و نقاط تکیه گاه را باید مشخص کرد که این نقاط نقاطی هستند که به عنوان اساس و پایه عملیات نقشه برداری به شمار می رود و نقاط تکیه گاه باید دارای چند خصوصیت باشند که یکی از خصوصیت ها این است که با روش های مختلف موقعیت آنها را نسبت به هم برداشت شود و خصوصیت دوم این است که برای کارهای بعدی حفظ شود و همچنین عمل پیمایش یعنی اگر چند نقطه روی زمین به گونه ای انتخاب شوند و متوالیاً تشکیل خط شکسته ای را بدهد اندازه گیری طول‌ها و زوایای این خط را پیمایش می گویند که ممکن است به صورت ترسیمی یا محاسبه ای باشد.
کار عملی (5) موضوع: پیمایش وسایل مورد نیاز: دوربین، شاخص، سه پایه دوربین، گچ یا رنگ، دفترچه یادداشت شرح کار: برای شروع پیمایش اول باید منطقه مورد نظر خود را برای انجام کار انتخاب کنیم که ما محل خود را جایگاه در میدان صبحگاه را در نظر گرفتیم چون جایگاه در محل مناسبی واقع شده است و مساحت آن نیز کم است می توان با سه نقطه که اطراف آن قرار می دهیم عمل پیمایش خود را انجام دهیم پس ما سه نقطه را اطراف آن مشخص می کنیم که به یکدیگر دید کافی را داشته باشند و بتوان این سه نقطه را به یکدیگر متصل کرد پس آن سه نقطه را با رنگ یا گچ مشخص می‌کنیم بعد دوربین خود را روی یکی از نقاط مستقر می کنیم و سه عمل (سانتراژ، استحکام، تراز) را روی دوربین انجام می دهیم و شاخص را روی یکی از نقاط قرار می دهیم و با دوربین به سمت آن نقطه نشانه گیری می کنیم و تار بالا و تار پایین را می خوانیم و همچنین زاویه آن را دوباره دوربین را در همان محل تغییر نمی دهیم و به سمت نقطه دیگر نشانه گیری می کنیم و دوباره تار بالا و تار پایین را می خوانیم و وقتی که توسط افراد چک شد آن را یادداشت می کنیم و همچنین زاویه آن نقطه را می خوانیم بعد جای دوربین را با نقاط دیگر عوض می کنیم و همین اعمال را برای نقاط دیگر نیز انجام می دهیم و تا وقتی که از صحیح بودن اعداد و زاویه اطمینان کافی را حاصل نکردیم اندازه گیری خود را قطع نمی‌کنیم بعد دوربین را که در یک نقطه مستقر است تکان نمی دهیم و می آییم به سمت گوشه ها و نقاط دید جایگاه نشانه گیری می کنیم و اعداد و زاویه ها را یادداشت می کنیم باید مطلع باشیم باید در هر نقطه ای از جایگاه که دو ضلع همدیگر را قطع کرده اند باید با دوربین نشانه گیری کنیم تا هنگام ترسیم نقشه جایگاه همه نقاط و زاویه ها را داشته باشیم تا بتوانیم بهترین و دقیقترین نقشه را رسم کنیم و جالب این جاست که زاویه ها در هنگام ترسیم نقشه هیچ تغییری نمی کند و فقط فاصله‌ها است که با مقیاس کوچکتر رسم می شود.
شکل: جایگاه جدول: شماره 1 جدول: شماره 2 متراژاختلافقرائت تار پایینقرائت تار بالااعضای گروه5050028503350A5151030503560B4949032802790C8/4949833002802D5/5151514351950E5151008501360F اختلاف ارتفاعاختلاف ارتفاعfs قرائت جلوBs قرائت عقبنقاط ایستگاه-+fs قرائت جلوBs قرائت عقبنقاط ایستگاه160-2300AS1 S2253006902600BS1 S270-CS1 S2 hاختلاف ارتفاعاختلاف ارتفاعf.s قرائت جلوB.S قرائت عقبنقاطایستگاهh-+f.s قرائت جلوB.S قرائت عقبنقاطایستگاه1220-245022/150119700830226019/1503202503900640165/1501132026651210845/1499183525300830015/1498099826654230013/1499134034322350353/15001010- زاویه نسبت بهزاویه نسبت بهزاویه نسبت بهزاویه نسبت بهزاویه نسبت بهزاویه نسبت بهخطBAخطCAخطACاندازهاندازهاندازهاندازهاندازهاندازه43ABC39BCA98CAB242312263221324136412581----107----98----30----88 اندازهفاصلهاندازهفاصلهاندازهفاصله30BA8/27CA8/27AC1715114/17185/1221198223/158----11----12----11----11