فراسو نیوز: یافته‌های پژوهشی نشان می‌دهد که از نظر گردشگران خارجی منابع اطلاعاتی ایرانی به لحاظ جالب توجه بودن وضعیتی مناسب و از جنبه کاربر پسند بودن و حاوی اطلاعات مفید بودن وضعیت نامناسبی دارند. گردشگران در صحبت‌های خود همچنین به مشکلات ورود به ایران اشاره کرده اند. نتایج این تحقیق حاوی نکات مهمی در امر شناخت موانع جذب گردشگر خارجی است.
دکتر محمد محمودی‌میمند- سیدمحمود حسینی امیری
جایگاه والای صنعت توریسم و گردشگری در سطح جهانی و نقش آن در توسعه اقتصادی و اجتماعی کشورها به ویژه کشورهای در حال توسعه موجب توجه بیشتر به ابعاد مختلف آن در سال‌های اخیر گردیده است. در این بین تبلیغات و اطلاع‌رسانی اهمیت و تاثیر زیادی هم بر رشد صنعت مورد اشاره و هم بر توسعه پایدار آن دارد؛ به همین جهت در زمینه بازاریابی صنعت توریسم و گردشگری و برنامه‌ریزی برای آن مبحث تبلیغات به‌طور جدی مورد توجه مسئولان و برنامه‌ریزان این بخش می‌باشد.
مقاله حاضر یک تحقیق توصیفی- پیمایشی و از شاخه میدانی است که در آن منابع اطلاعاتی گردشگران خارجی بازدیدکننده از ایران مورد بررسی قرار می‌گیرد. منابع اطلاعاتی ایرانی گردشگران خارجی در پژوهش حاضر به دو دسته کلی منابع چاپی و وب‌سایت‌ها تقسیم می‌گردد که این دو منبع با توجه به اطلاعات مختلف (اقتصاد، سیاست، محیط اجتماعی، فرهنگ و توریسم و گردشگری) در مورد ایران بررسی شدند.
برای جمع‌آوری داده‌ها و آزمون فرضیه‌های پژوهش یک نمونه آماری 118 نفری متشکل از گردشگرانی که در 6 ماه اول سال 1386 از شهر اصفهان بازدید نموده‌اند به طور اتفاقی انتخاب و بین آنها پرسشنامه توزیع گردید. برای تحلیل آماری یافته‌های پژوهش از آزمون‌های t تک نمونه، t مستقل، تحلیل واریانس و فریدمن در این پژوهش استفاده گردید. یافته‌ها نشان می‌دهد که از نظر گردشگران خارجی منابع اطلاعاتی ایرانی به لحاظ تشویق‌کننده/تحریک‌کننده بودن و جالب توجه بودن وضعیتی مناسب و از جنبه کاربر پسند بودن و حاوی اطلاعات مفید بودن وضعیت نامناسبی دارند.
پرواضح است که هر یک از مقصدهای گردشگری چه در سطح محلی و چه در سطح ملی و بین‌المللی، نوعی ارتباط را بین خود و گردشگران برای تبادل اطلاعات برقرار می‌کند. در واقع این مقصدها، اطلاعات را از طریق منابع و یا کانال‌های مختلفی که خود از سیستم‌های اطلاعاتی تشکیل شده و در حال فعالیت نیز می‌باشند، دریافت می‌کنند. در واقع سیستم اطلاعات گردشگری شامل تمام کانال‌های اطلاعاتی مورداستفاده برای جذب گردشگر می‌باشد. این کانال‌ها همواره از درون به هم متصل و مرتبط می‌باشند و هر کدام نیز در جذب گردشگر اثر خود را به نسبت شرایط مقصد بر تصمیم‌سازی مسافرت خواهد گذاشت.
بخش مهمی از کانال‌های اطلاعاتی که می‌توانند نقش خود را در جهت ارتقای بهتر مقصد ایفا نمایند به این شرح می‌باشند: پیام‌های تبلیغاتی و ارتقای مقصد توریستی؛ اتحادیه‌های توریستی منطقه‌ای؛ مراکز اطلاعات سفر؛ تبلیغات مسافرت انفرادی و گروهی؛ سمینارها و سخنرانی‌ها؛ بروشورها، پوسترها و علائم مربوط؛ وب‌سایت‌های مرتبط؛ بیلبوردها و تبلیغات جلوی فروشگاه‌ها؛ گردشگران تکرار‌کننده مسافرت؛ کانال‌های مجازی و دوستان و آشنایان.
ویژگی‌های سیستم‌های اطلاع‌رسانی موثر در صنعت گردشگری
سیستم‌های اطلاع‌رسانی موثر گردشگری دارای ویژگی‌های زیر می‌باشند:
- در این سیستم هر کانال عملکرد خاص خودش را دارد و گردشگران ممکن است برای دستیابی به اطلاعات گوناگون از کانال‌های اطلاعاتی مختلفی استفاده نمایند. مثلا برای تصمیم‌گیری راجع به این که در تعطیلات به کجا باید رفت ممکن است گردشگر با دوستان یا اعضای خانواده مشورت نماید اما زمانی که به مقصد رسید به کانال‌های دیگری نیاز دارد.
- کلیه کانال‌های اطلاعاتی این سیستم با یکدیگر مرتبط می‌باشند و به هم وابستگی درونی دارند؛ در ست مانند زمانی که هر بخش آن مکمل بخش‌های قبل است و نوعی پیوستگی درونی در سراسر آن به چشم می‌خورد.
- نظام اطلاعات گردشگری همانند یک پازل عمل می‌کند و هر قطعه از آن سیستم یعنی کانال‌های مختلف آن برای برقراری ارتباط با گردشگران مورد استفاده قرار می‌گیرد و همانند یک پازل هرگاه بخشی از آن غایب باشد کل آن ناکامل خواهد بود. علاوه بر این چنانچه یک یا دو کانال نتوانند اطلاعات را به خوبی منتقل کنند یا اطلاعات منتشره از آنها با سایر کانال‌های سیستم مرتبط نبوده و همخوانی نداشته باشد در آن صورت نظام اطلاع‌رسانی مربوطه قادر نخواهد بود کل پیام را به طور موثر انتقال دهد.
- می‌بایست به راحتی و با کیفیت بالا از طرق مختلف مثل اینترنت و... قابل دسترسی بوده و دارای محتوای اطلاعاتی غنی و موثری باشند. دسترسی از طریق اینترنت مساله‌ای است که در اینجا مورد تاکید خاص قرار دارد. غنای محتوی نیز می‌بایست جامع بودن، تفصیلی بودن، دقیق و موضوعی بودن و چندزبانه بودن اطلاعات را نیز شامل شود.
ضرورت مدیریت سیستم اطلاعات گردشگری
چرا باید بر سیستم اطلاعات گردشگری مدیریت نمود؟ چند دلیل وجود دارد که چنین چیزی را ضروری می‌سازد:
- گردشگران به منظور به دست آوردن اطلاعات و آسان‌سازی آن جهت تصمیم‌گیری سفرشان نیازمند اطلاعات سازمان یافته می‌باشند. در حقیقت آنها نه تمایل و نه وقت کافی دارند که اطلاعات پراکنده و ناقص، به ویژه سازمان نیافته را جستجو کنند. به عبارت دیگر منظور یک گردشگر به دست آوردن اطلاعاتی هدف‌دار و جهت یافته برای یک مقصد گردشگری که از بیشترین کمک در تصمیم‌گیری به مسافرت و نیز لذت سفر برخوردار باشد.
- حاکمیت بر اطلاعات و جهت‌دهی اطلاعات چنانچه بر کانال‌های اطلاعات گردشگری، نظارت کافی انجام پذیرد. می‌توان اثربخشی در هر یک از کانال‌ها را در پدیده تصمیم‌گیری و رضایت‌مندی گردشگران بالقوه و بالفعل نسبت به مقصد توریستی موردنظر ارزیابی قرار داد و از این طریق نیازهای اطلاعاتی موثر مورد نیاز گردشگران در بازارهای هدف را شناسایی نموده، نسبت به تصویرسازی مثبت یکپارچه از مقصد استراتژی‌های مناسبی را اتخاذ نمود.
- اطلاعات یکپارچه و هدف مند نقش عمده‌ای در توسعه همگانی و جامعه ایفا می‌کند. این عامل به خصوص در امر گردشگری بسیار مهم می‌باشد. از آنجا که گردشگران، جامعه را به عنوان کلیت یا اجتماع یکپارچه تلقی و مشاهده می‌نمایند نه به عنوان یک جزء، بنابراین آنها که سرمایه‌گذاران و مشتریان دائمی آینده در بخش گردشگری می‌باشند، یکپارچگی و تصویر مثبت ذهنی از مقصد گردشگری مانند ایران عامل مهمی در جذب آنان به فعالیت گردشگری محسوب می‌گردد. پس اگر سیستم اطلاعات را چنانچه تحت مدیریت و کنترل فراگیر خود درآوریم تا به‌گونه‌ای که تصویری که می‌خواهیم گرفته شود، باید استراتژی مطلوب جهت اداره و مدیریت از طریق فن‌آوری اطلاعات و ارتباطات لازم در نظر گرفته شود.
رفتار گردشگران در جستجوی اطلاعات
فهم رفتار جستجوی اطلاعات گردشگران برای توسعه استراتژی و ارائه خدمات ضروری می‌باشد. مسلما، پیدایش تعداد زیادی از مقصدهای گردشگری و تنوع آنها اهمیت فهم رفتار جستجوی اطلاعات گردشگران را افزایش می‌دهد. به عنوان نتیجه‌ای از این رویداد، جای تعجب نیست که مطالعه مفهومی و تجربی رفتار جستجوی اطلاعات گردشگر در تحقیقات بازاریابی اهمیت بیشتری پیدا کند. هرچند در ادبیات گردشگری مطالعات کمی است که بر رفتار جستجوی اطلاعات به‌طور خاص تمرکز کرده باشد. رفتار جستجوی اطلاعات مصرف‌کنندگان به عنوان فعالیت برانگیخته شدن در جستجوی اطلاعات ذخیره شده در ذهن (جستجوی درونی) یا کسب اطلاعات مرتبط تصمیم از محیط (جستجوی بیرونی تعریف می‌گردد، که فرایندی تئوریکی است و هنگام آگاهی فرد از یک نیاز یا مساله شروع می‌شود.
وان راجی و فرانکن بیان کردند که گردشگران یک فرایند جستجو ی اطلاعات پنج مرحله‌ای را طی می‌کنند: تصمیم عمومی، کسب اطلاعات، تصمیم‌گیری، فعالیت‌های تفریحی و رضامندی و نارضایتی. موتینهو یک فرایند سه مرحله‌ای را برای جستجوی اطلاعات ارائه کردند که عبارتند از نیاز برای سفر تفریحی (یا شناخت مساله)، جستجوی اطلاعات برای یک مقصد و انتخاب‌های مرتبط؛ و ارزیابی گزینه‌های انتخابی مقصد. شناسایی نیاز یا مساله مرحله اول فرایند جستجو می‌باشد، که به طور تئوریکی رفتار جستجوی اطلاعات افراد را هدایت می‌کند و براساس دانش جمع‌آوری شده از تجربیات گذشته یا ذهنیات قبلی می‌باشد؛ افرادی که با این سطح دانش (دانش گذشته خود) ارضا نمی‌شوند به جستجوی بیرونی برای کسب اطلاعات جدید می‌پردازند.
در طی مرحله کسب اطلاعات، مصرف‌کنندگان (گردشگران) ممکن است اطلاعات را از ذهن بازیابی کنند و یا از منابع متعدد بیرونی اطلاعات را کسب کنند. اما در این مرحله چند نکته حائز اهمیت است. افراد گرایش‌های انتخابی دارند که در اعتماد و اطمینان آنها نسبت به منبع اطلاعات نقش مهمی بازی می‌کنند. این گرایش‌ها عبارتند از گرایش ردکردن، خنثی، جدید، مسامحه و کنش. به طور کلی، آگاهی یک شخص از مقصدهای گردشگری در ذهن وی بر اساس تجربه گذشته یا واکنش نسبت به اطلاعات خارجی ایجاد می‌شود. به‌طور مثال افراد با گرایش ردکردن، قبل از اینکه به جمع‌آوری اطلاعات اضافی بپردازند اطلاعات فعلی خود در مورد مقصد را رد می‌کنند. همچنین جستجوی اطلاعات ممکن است بر طبق تفاوت‌های فردی همچون سن و جنس و متغیرهای وضعیتی از قبیل هدف مسافرت، زمان صرف شده در برنامه‌ریزی و انگیزه‌های گردشگری متفاوت باشند. هرچند کروتز تذکر داد که اهمیت متغیرهای مرتبط ممکن است بسته به درجه توجه مشتری یا تاثیر در فرایند خرید متفاوت باشد. مرحله سوم فرایند ارائه شده موتینهو نیازمند ارزیابی گزینه‌ها از سوی مصرف‌کننده می‌باشد. در توریسم و گردشگری، گردشگران به ارزیابی دو دسته خصوصیات عینی (قیمت، تسهیلات و...) و انتزاعی یا ناملموس (از قبیل وجهه، احساس، تجربه) که در مناهبع اطلاعات مختلف ارائه شده است می‌پردازند. ارزیابی خصوصیات ممکن است بر اساس سطح اعتبار و فایده استنباط شده از هر منبع باشد.