سازمان تأمین اجتماعی یک سازمان بیمه‌گر اجتماعی است که عمر فعالیت آن در ایران حدود ۵۵ سال است. این سازمان در حال حاضر بیش از ۲۸ میلیون نفر از ایرانیان را تحت پوشش خدمات بیمه‌ای و درمانی دارد. این سازمان ۲۸ نوع خدمت تحت عنوان تعهدات کوتاه مدت و بلند مدت ارائه می‌دهد. از جمله تعهدات کوتاه مدت آن می‌توان به خدماتی مانند پرداخت کمک هزینه ازدواج ، پرداخت دستمزد ایام بارداری و بیماری، پرداخت کمک هزینه اروتز و پروتز اشاره کرد. تعهدات بلند مدت سازمان نیز شامل پرداخت مستمری بازنشستگی و ازکارافتادگی است که در مدت زمان زیادی پرداخت میشود. سازمان تامین اجتماعی یک سازمان عمومی و غیر دولتیست که در آمد آن از محل هزینهٔ بیمه‌ها تامین میشود.
رکان و تشکیلات صندوق
معرفی صندوق تأمین اجتماعی
سازمان تأمین اجتماعی یک سازمان بیمه‌گر اجتماعی است که مأموریت اصلی آن پوشش کارگران مزد و حقوق بگیر (به صورت اجباری) و صاحبان حرف و مشاغل آزاد (به صورت اختیاری) است. جمعیت تحت پوشش این سازمان، شامل حدود 1/7 میلیون نفر بیمه شده و نزدیک به یک میلیون نفر مستمری‌بگیر است که با درنظر گرفتن افراد خانواده بیمه‌شدگان، جمعیت تحت پوشش این سازمان برای خدمات درمانی به بیش از 27 میلیون نفر می‌رسد. براساس قانون، سازمان تأمین اجتماعی یک سازمان عمومی غیردولتی است که بخش عمده منابع مالی آن از محل حق بیمه‌ها (با مشارکت بیمه شده و کارفرما) تأمین میشود و متکی به منابع دولتی نیست. به همین دلیل، دارایی‌ها و سرمایه‌های آن متعلق به اقشار تحت پوشش در نسل‌های متوالی است و نمی‌تواند قابل ادغام با هیچ یک از سازمان‌ها و مؤسسات دولتی یا غیردولتی باشد. تکیه‌گاه اصلی این سازمان مشارکت سه‌جانبه کارفرمایان، بیمه‌شدگان و دولت در عرصه‌های مختلف سیاستگذاری، تصمیم‌گیری‌های کلان و تأمین منابع مالی است.
اصول و مبانی بیمه‌گری این سازمان به نحوی تنظیم شده که بین اهداف اصلی آن با اهداف کلان نظام اقتصادی کشور همسویی کامل وجود دارد. از یک سو رونق فعالیت‌های تولیدی و صنعتی موجب افزایش جمعیت تحت پوشش بیمه و تقویت منابع مالی این سازمان میشود و از سوی دیگر پوشش بیمه‌ای کارگران به افزایش اطمینان خاطر، ایجاد امنیت روحی و سلامت جسمی و در نهایت ارتقای بهره‌وری نیروی کار منجر می‌گردد. همچنین همه عواملی که فعالیت‌های اقتصادی و صنعتی را تحت تأثیر قرار دهد بر منابع و مصارف سازمان تأمین اجتماعی نیز اثرگذار است. از جمله این عوامل می‌توان به بحران بیکاری، افزایش نرخ سالمندی، بی‌ثباتی در فعالیت‌های اقتصادی، افزایش حوادث و سوانح در کشور و رشد روزافزون هزینه‌های درمان اشاره کرد.
تعهدات این سازمان برابر استانداردهای تعیین شده به وسیله سازمان بین‌المللی کار و سازمان بین‌المللی تأمین اجتماعی تنظیم شده و بالاترین حد این استانداردها را در بر می‌گیرد. چگونگی تحقق این تعهدات و ارایه خدمات به وسیله این سازمان را قانون معین کرده است.
مهمترین تعهدات و خدمات سازمان تأمین اجتماعی برمبنای قانون تأمین اجتماعی و مقررات مربوط به آن، به شرح زیر است:
حمایت در برابر حوادث، بیماری‌ها و بارداری
مستمری بازنشستگی
مستمری از کارافتادگی
مستمری بازماندگان
مقرری بیمه بیکاری
غرامت دستمزد ایام بیماری
پرداخت هزینه وسایل کمک پزشکی
کمک هزینه ازدواج
اساسنامه صندوق تامین اجتماعی