سازمان تامین اجتماعی با بیش از نیم قرن سابقه فعالیت ، به واسطه بیشترین ارتباط با بدنه جمعیتی کشور ، گسترده ترین نهاد در عرضه نظام بیمه های اجتماعی محسوب می شود .
این سازمان،دامنه وسیع کمی و کیفی خدمات خود را از طریق دو بخش بیمه ای و درمانی به بیمه شدگان اصلی وافراد تحت پوشش آنها عرضه می نماید .
سازمان تامین اجتماعی با به عهده داشتن وظیفه اجرا،تعمیم وگسترش انواع بیمه های اجتماعی درچار چوب قوانین مربوطه و بارعایت اصل عدالت دسترسی به خدمات،نقشی اساسی درپشتیبانی و صیانت از نیروی کار وبهبود مناسبات اقتصادی– اجتماعی در فرآیند توسعه کشور و هماهنگ با نظام تامین اجتماعی ایفا می کند .
سازمان از طریق 475 شعبه در سراسر کشور امور مربوط به شناسائی اشخاص و کارگاهها ، پوشش بیمه ای جمعیت ، وصول حق بیمه ، احراز شرایط ، برقراری و پرداخت کمک ها و تعهدات بلند مدت و کوتاه مدت را بر عهده دارند.
مهمترین تعهدات و حمایت های سازمان تامین اجتماعی به قرار زیر است :
- حمایت در برابر حوادث ، بیماری ها و ایام بارداری
- مستمری بازنشستگی
- مستمری از کار افتادگی
- مستمری بازماندگان
- مقرری بیمه بیکاری
- غرامت دستمزد بیماری
- غرامت دستمزد بارداری
- پرداخت هزینه وسایل کمک پزشکی
- کمک هزینه ازدواج
- کمک هزینه کفن و دفن
با توجه به گستردگی سازمان تامین اجتماعی و تنوع فعالیتها و خدمات آن ، تشریح خدماتی که ارائه می دهد به سادگی در یک جزوه گنجانیده نمی شود . بدین جهت در این نوشته بر حسب نوع استفاده سعی شده است ابتدا یک شناخت کلی از سازمان و ساختار کلی آن و سپس در بخش دوم به کلیات خدمات بیمه ای و درمانی سازمان و فرآیند ارائه آن پرداخته شود.
1- آشنائی با سازمان تأمین اجتماعی
2 – کلیات خدمات بیمه ای و درمانی و فرآیند ارائه آن در واحدهای اجرائی سازمان
بخش اول :
آشنائی با سازمان تأمین اجتماعی
به منظور اجراء ، تعمیم و گسترش انواع بیمه های اجتماعی و استقرار نظام هماهنگ متناسب با برنامه های تأمین اجتماعی جهت تمرکز وجوه درآمدهای حاصله از وصول حق بیمه ، سرمایه گذاری و بهره برداری از آن ، به منظور اجرای تعهدات قانون تأمین اجتماعی ، سازمان تأمین اجتماعی تشکیل گردیده است . این سازمان طبق قانون فهرست نهادها و مؤسسات عمومی غیردولتی مصوب 19/4/73 جزء نهادهای عمومی غیردولتی قرار گرفته و دارای استقلال مالی و اداری است و به منظور تحقق رسالت و اهداف خود نیازمند سازماندهی فعالیتهای مختلف بیمه ای و درمانی ، ایجاد ارتباطات سازمانی و فراسازمانی است و جهت هدایت ، هماهنگی و نظارت و کنترل امور به لحاظ حفظ اصل استقلال آن ، این سازمان دارای شورای عالی بوده که به مثابه مجمع عمومی مؤسسات حمایتی اقتصادی عمل می نماید . اعضای این شورا دارای نمایندگانی از طرف دولت ، کارفرمایان و کارگران .
اعضای شورای عالی تامین اجتماعی عبارتند از :
الف ) شش نفر نمایندگان دولت شامل :
1- وزیر رفاه و تأمین اجتماعی که ریاست شورا را بعهده دارد .
2- وزیر کار و امور اجتماعی یا معاون وی .
3- وزیر امور اقتصادی و دارایی یا معاون او و یا نماینده تام الاختیار سازمان .
4- رئیس سازمان برنامه و بودجه یا معاون او و یا نماینده تام الاختیار وزیر .
5- وزیر صنایع و معادن یا معاون او و یا نماینده تام الاختیار وزیر .
6- وزیر تعاون یا نماینده وی .
ب) پنج نفر نمایندگان کارفرمایان
ج ) سه نفر نمایندگان بیمه شدگان
- هیات مدیره سازمان تامین اجتماعی :
سازمان دارای هیات مدیره می باشد که از نظر ساختار تشکیلاتی زیر نظر شورای عالی تأمین اجتماعی قرار دارد . این هیات مرکب از سه نفر به شرح ذیل می باشد :
- رئیس هیات مدیره که به پیشنهاد وزیر رفاه و تأمین اجتماعی و تصویب هیات دولت منصوب می گردد.
- دو نفرعضو اصلی هیات مدیره که به پیشنهاد وزیر رفاه و تأمین اجتماعی و تصویب هیات وزیران تعیین می گردند.
- یک نفر عضو علی البدل هیات مدیره که به ترتیب مذکور در مورد اعضای اصلی ، تعیین می گردد .
اهم وظایف هیات مدیره به شرح ذیل می باشد :
- پیشنهاد سیاست کلی و خط مشی و برنامه های اجرایی سازمان به شورایعالی تأمین اجتماعی .
- تأییدآئین نامه های اجرایی موضوع قانون تأمین اجتماعی واساسنامه تأمین اجتماعی و پیشنهاد آن به مراجع ذیربط .
- تأیید برنامه و بودجه و گزارش مالی و ترازنامه سازمان جهت تصویب شورایعالی تأمین اجتماعی .
- پیشنهاد تشکیلات سازمان در حدود بودجه مصوب جهت تصویب شورایعالی .
- بررسی در مورد بهره برداری و سرمایه گذاری از محل وجوه و ذخایر سازمان و ارائه پیشنهاد به شورایعالی . سازمان بر اساس ماده «2» اساسنامه تأمین اجتماعی برای اجرای وظایف خود دارای تشکیلات مرکزی ، واحدها ، شعب و نمایندگیهایی در تهران و شهرستانها می باشد .
- تعهدات سازمان تامین اجتماعی :
تعهدات«تأمین اجتماعی »موضوع قانون تأمین اجتماعی مصوب 354 حسب ماده «3» شامل موارد ذیل میباشد :
الف : حوادث و بیماریها
ب : بارداری
ج : غرامت دستمزد
د: از کارافتادگی
ه : بازنشستگی
و : مرگ
ی : مقرری بیمه بیکاری
مشمولین قانون تامین اجتماعی ازکمکهای ازدواج وعائله مندی طبق مقررات مربوطه برخوردار می شوند.
انجام تعهدات ناشی از ماده «3» قانون حسب قانون الزام سازمان در بند الف و ب بعهده بخش درمان سازمان و تعهدات بندهای ج ، د ، ه ، و، ی بعهده بخش بیمه ای سازمان می باشد.
مشمولین قانون تأمین اجتماعی حسب ماده «4» عبارتند از :
1. افرادی که به هر عنوان در مقابل دریافت مزد یا حقوق کار می کنند
2. صاحبان حرف و مشاغل آزاد
3. دریافت کنندگان مستمریهای بازنشستگی ، از کارافتادگی و فوت