هدف نهائی تامین اجتماعی ، ایجاد اطمینان خاطر اقتصادی و اجتماعی و تامین رفاه بیمه شدگان در زمان حال و آینده است، حصول این هدف از طریق فراهم آوردن امکان برخورداری جامعه تحت پوشش از مزایای تامین اجتماعی و بر مبنای شناسایی و نامنویسی از بیمه شدگان و جمع آوری و نگهداری و در نهایت استخراج و احتساب و اعلام سابقه پرداخت حق بیمه جهت برخورداری از کمکهای کوتاه مدت و بلند مدت در حیطه وظایف واحد حسابهای انفرادی و نامنویسی می باشد.
نوشتار حاضر تلخیصی از اقدامات انجام شده جهت آموزش کارکنان واحد حسابهای انفرادی و نامنویسی بوده که جهت ارائه در دوره های آموزش عمومی و آشنائی کارکنان سایر واحدها تهیه شده ، امید است مفید فایده واقع شود.
فصل اول
« وظایف واحد نامنویسی و حسابهای انفرادی ، اهمیت و جایگاه واحد مذکور»
در واحدهای اجرایی سراسر کشور واحد نامنویسی و حسابهای انفرادی به جهت نوع کار و وظیفه ای که بر عهده دارد یکی از مهمترین و حساسترین بخشها در اجرا محسوب می شود.کلیه امور خدماتی که توسط این بخش و برخی بخشهای سازمان به بیمه شدگان ارائه میگردد در راستای ماده 3 قانون تامین اجتماعی بوده که شامل موارد ذیل است :
الف - حوادث و بیماریها.
ب - بارداری .
ج - غرامت دستمزد .
د - از کارافتادگی .
ه _ بازنشستگی .
و - مرگ .
ز - مقرری بیمه بیکاری .
این ماده دارای دو تبصره به شرح ذیل نیز میباشد.
تبصره 1- مشمولین این قانون از کمکهای ازدواج و عائله مندی طبق مقررات مربوط برخوردار خواهند شد .
تبصره 2 - ملاک تشخیص سن برای برخورداری از مزایای قانون تامین اجتماعی ، شناسنامه ای است که در بدو بیمه شدن به سازمان تامین اجتماعی ارائه شده یا میشود و هر گونه تغییراتی که پس از آن در شناسنامه به عمل آید برای سازمان مزبورمعتبر نخواهد بود .افراد تحت تکفل
بیمه شده نیز مشمول این حکم خواهند بود.
از نظر اهمیت و جایگاه سازمانی این واحد دارای چند شاخصه مهم به شرح ذیل میباشد:
تنها واحدی است که از ورود تا خروج بیمه شده از بیمه پردازی تا بازنشستگی ، فوت ،
از کارافتادگی ، در زمان برخورداری از مزایایی چون مقرری بیمه بیکاری و ... یا خود بیمه شده و یا بازماندگان وی با آن ارتباط دارند.
ایجاد هر گونه اطلاعات مربوط به بیمه شده اصلی ، تبعی ، کارفرما،کارگاه و ... از طریق این واحد در سیستمهای بیمه ای صورت می پذیرد.
نگهداری انواع سوابق بیمه شدگان که مبنای ارائه انواع حمایتهای کوتاه مدت و بلند مدت است توسط این واحد صورت می پذیرد.
واژه های کاربردی در بخش نامنویسی و حسابهای انفرادی »
مشمولین قانون تامین اجتماعی
مشمولین این قانون عبارتند از :
الف - افرادی که به هر عنوان در مقابل دریافت مزد یا حقوق کار میکنند.
ب - صاحبان حرف و مشاغل آزاد (مشروط به انعقاد قرارداد) .
ج- بیمه شدگان اختیاری
د- رانندگان حمل بار ومسافر بین شهری
ه- پدید آورندگان ، نویسندگان ، هنرمندان
و- روحانیون
ز- رزمندگان/ بسیجیان فعال
ح - دریافت کنندگان مستمریهای بازنشستگی ، ازکارافتادگی و فوت .
ط- اتباع بیگانه (مشروط به تحقق شرایط قانونی مندرج در ماده 5 ق . ت .ا ) .
ل- ....
شناسایی کارفرمایان و بیمه شدگان :
چگونگی شناخت کارفرمایان ، کارگاهها و بیمه شدگان مشمول قانون تامین اجتماعی بشرح زیر میباشد.
الف ) کارفرما
کارفرما شخص حقیقی یا حقوقی است که بیمه شده به دستوریا به حساب او کار می کند.کلیه کسانی که بعنوان مدیر یا مسئول عهده دار،اداره کارگاه هستند نماینده کارفرما محسوب
می شوندوکارفرما مسئول انجام کلیه تعهداتی است که نمایندگان مزبور در قبال بیمه شده بعهده می گیرند.
ب ) کارگاه
محلی است که بیمه شده به دستور کارفرما یا نماینده او ، در آنجا کار می کند.عوامل موثر در تشخیص و شناسائی کارفرمایان کارگاهها(حقوقی – حقیقی ) بشرح زیر میباشند:
-کارفرمایان دارای شخصیت حقوقی
آندسته از کارفرمایانی که طبق موازین قانونی مربوطه در اداره ثبت شرکتها و مالکیت صنعتی به ثبت رسیده ویابه موجب قوانین خاص ( ازجمله قانون تشکیل شهرداریها، جمعیت هلال احمر و ... ) موجودیت یافته اند تابع مقررات ثبتی و قانونی بوده و بر اساس مدارکی مانند اساسنامه ، آگهی تاسیس ، پروانه های تاسیس ، بهره برداری و یا تصویبنامه قانونی در خصوص تشکیل ارگان یا موسسه مورد نظر ، شناسایی میگردند.
- کارفرمایان دارای شخصیت حقیقی
شناخت کارفرمایان حقیقی با توجه به مدارک مثبته صورت می گیرد که اهم آنها بشرح زیر میباشند:
جواز کسب صنفی معتبر( اعم از دائم یا موقت )
هر گونه اجازه کار از مراجع ذیصلاح .
پروانه تاسیس یابهره برداری .
اسناد مالکیت
اسناد اجاره یا صلح نامه .
اقرار نامه ، قرارداد ، شراکتنامه ثبتی، محضری و یا پیمان منعقده .
اسناد اجاره عادی تنظیمی توسط سازمانهای دولتی و یا نهادهای انقلابی نظیر اداره اوقاف ، بنیاد مستضعفان و جانبازان و...
گزارش بازرسان کارگاهها.
آراء صادره از سوی مراجع قضایی دال بر کارفرمایی.
اظهار نظر اداره کل درآمد سازمان تامین اجتماعی .
ج ) بیمه شده :
شخصی است که راساً مشمول مقررات تامین اجتماعی بوده و با پرداخت مبالغی بعنوان حق بیمه، حق استفاده از مزایای مقرر در قانون را دارا میباشد.( بند یک ماده 2 قانون تامین اجتماعی ) .
افراد تحت تکفل:
شخص یااشخاصی هستند که بعنوان اعضاء خانواده و به تبع بیمه شده اصلی از مزایای قانون تامین اجتماعی برخوردار میگردند مانند ً همسر و فرزندان و پدر و مادر بیمه شده ً (بند 2 ماده 2 قانون )
مزد یا حقوق یا کارمزد:
شامل هر گونه وجوه و مزایای نقدی یا غیر نقدی مستمر است که در قبال انجام کار به بیمه شده داده میشود( بند 5 ماده 2 قانون ) .
حق بیمه :
عبارت از وجوهی است که بحکم قانون و برای استفاده از مزایای مقرر در قانون تامین اجتماعی به سازمان پرداخت میگردد.( بند 6 ماده 2 قانون ) .
نرخ حق بیمه :
عبارت از درصدی از حقوق و مزایای مشمول کسر حق بیمه است که طبق قانون جهت مشاغل و فعالیتهای تولیدی یا خدماتی یا صنفی و یا بیمه اختیاری و حرف و مشاغل آزاد تعیین گردیده و افراد و کارگاهها موظف به پرداخت آن بر اساس نرخهای مقرر در قانون میباشند.
بیمه اختیاری :
در صورتیکه بیمه شده ای با داشتن حداقل یکسال سابقه پرداخت حق بیمه (به انضمام رعایت جداول سنی و سوابق پرداخت حق بیمه ) مایل باشد تحت پوشش تامین اجتماعی باقی بماند میتواند باسازمان تامین اجتماعی قرارداد بیمه اختیاری منعقد نماید.
بیمه حرف و مشاغل آزاد:
صاحبان حرف و مشاغل آزاد که برای انجام حرف و شغل مورد نظر با داشتن کارگر ( کارفرما)یا خود به تنهائی (خویش فرما) باستناد مجوز اشتغال صادره از سوی مراجع ذیصلاح بکار اشتغال داشته و مشمول مقررات حمایتی خاص نباشند. در صورت تمایل میتوانند با عقد قرارداد در زمره مشمولین تامین اجتماعی قرار گیرند.
بیمه بیکاری:
عبارتست از پرداخت مقرری ایام بیکاری به بیمه شدگانیکه حداقل شش ماه سابقه اشتغال و پرداخت حق بیمه داشته و بدون میل و اراده خود بیکار شده وآماده کار باشند و شخصی که از مقرری بیمه بیکاری استفاده می نماید مقرری بگیر بیکار می نامند.
کمک عائله مندی :
مبلغی است که طبق شرایط خاص توسط کارفرما به بیمه شده دارای افراد تحت تکفل حائز شرایط پرداخت میشود.
مستمری :
عبارت از وجهی است که طبق شرایط مقرر در قانون بمنظور جبران قطع تمام یا قسمتی از درآمد به بیمه شده و در صورت فوت او برای تامین معیشت بازماندگان وی به آنان پرداخت میشود و شخصی که از یکی از مستمریهای بازنشستگی ، فوت و ازکارافتادگی استفاده می کند مستمری بگیر نامیده می شود.
نامنویسی :
ثبت اطلاعات هویتی افراد در زمره بیمه شدگان وشناسایی وتخصیص شماره تامین اجتماعی به وی را نامنویسی گویند .
فرم نامنویسی (پرسشنامه نامنویسی ):
فرمی است که در بدو مراجعه بیمه شده به وی داده میشود تا مشخصات هویتی خود، کارگاه ،کارفرما و افراد تحت تکفل در آن درج و به منظورنامنویسی اولیه و شناسایی به سازمان تامین اجتماعی ارائه میگردد.
شماره شناسائی ( یا شماره تامین اجتماعی ):
شماره ای است متشکل از 8 رقم به انضمام یک رقم به عنوان عدد کنترل جمعاً9 رقم که شماره دسترسی به پرونده فنی وکلیه اطلاعات بیمه پردازی وبرخورداری از حمایتهای قانونی بیمه شده می باشد.
شماره مستمری :
شماره ای است که پس از مستمری بگیر شدن بیمه شده به وی اختصاص داده میشود واز ده رقم شامل دو رقم اول سمت چپ کد نوع مستمری ، سه رقم بعدی کد واحد ، پنج رقم آخر شماره سریال و مسلسل مستمری بگیران هر شعبه تشکیل میگردد.(پیوست جدول شماره 1 )
شماره سریال (شماره دفترچه درمان ):
شماره ای است متشکل از 9 رقم و یک رقم عدد کنترل که شماره شناسائی دارندگان دفترچه درمان تلقی گردیده و برای هر یک از بیمه شدگان و مستمری بگیران و افراد تحت تکفل آنان بطورجداگانه اختصاص داده شده و اطلاعات هویتی دارندگان دفترچه و تعداد دفعات برخورداری از دفترچه تحت شماره مذکور در فایل کامپیوتری جمع آوری می شود.
پرونده فنی (پرونده بیمه شده ):
پرونده انفرادی بیمه شده است که تحت شماره هشت رقمی تامین اجتماعی تشکیل واطلاعات مربوط به مشخصات هویتی وسوابق کارکرد وچگونگی برخورداری ازمزایای قانونی توسط بیمه شده درآن حفظ ونگهداری میگردد. در حال حاضر کلیه این اطلاعات در سیستم نیز ثبت ونگهداری میشود.
تامین اعتبار:
عبارتست ازتعیین مدت استحقاق درمان بیمه شده (براساس پرداخت حق بیمه طی لیستهای ارائه شده توسط کارفرما،گزارش بازرسی،پرداخت حق بیمه حرف ومشاغل آزاد،اختیاری و...) .
سابقه قطعی :
به سابقه ای گفته میشود که حق بیمه مربوطه بر اساس فرآیندهای موجود به صندوق تامین اجتماعی پرداخت شده ویا اینکه بدهی مربوط به سابقه مورد نظر در مرحله قطعیت قرار داشته باشد.