پوسترها آثار میرایی هستند اما پاره ای از آنها در عین گذرا بودن نیز ماندنی اند.
پوستر نخستین هنر پاپ و نخستین فرم هنری بود که به چیزهای زندگی عادی به شیوه خاص خودش یعنی بی پروایی محض و پیش پا افتادگی محض پرداخت .
پوستر هنری برونگر است .
در هنگام طراحی یک پوستر باید در مرحله اول موارد استفاده آن مورد نظر قرار گیرد .
امروزه اکثر ارتباطات روزمره وابسته به تبلیغات است ، تبلیغاتی همگانی و موثر در زندگی، تبلیغاتی برای به جریان افتادن و پیشرفت ارتباطات ، عرصه خدمات و کالاها و ...
، تبلیغاتی برای فراخوانی ، هشدار دادن ، باز داشتن ، تشویق و ترویج کردن ، ...
و مؤثرترین ابزار تبلیغاتی که می تواند جوابگوی تمامی این مسائل شود پوستر است ، که در دید همگان عرضه می شود و به دلیل قابلیت و گنجایش موارد بیشتری که در مورد موضوع دارد بیشتر مورد استفاده قرار می گیرد.
محل نصب پوستر ، جنس پوستر ، چگونگی انجام مراحل تکنیکی و چاپ پوستر ، وسایل نصبی پوستر و ...
از مجموعه عواملی است که در این پژوهش به آنها می پردازیم .
مقدمه
در سه دهه آخر قرن نوزدهم میلادی ، بر اثر تحولات مصور سازی و پیوند نزدیکی که بین نقاشی و چاپ برقرار شده بود ، پدیده تاره یی موسوم به پوستر یا آفیش بوجود آمد .
امروزه پوسترهای مصور با بهره گیری از حروف متنوع ، طراحی و نقاشی و عکاسی ، بمنزله نمونه های کاملا پیشرفته یی از هنر گرافیک نوین شناخته می شوند .
گواینکه پوستر سازی ، شاخه یی از هنر گرافیک است ، ولی با سایر رشته های هنرهای تجسمی نیز پیوند متقابل دارد .
در واقع در تاریخ صد ساله پوستر سازی این هنر و سایر هنرهای تجسمی دارای تأثیرات متقابل و تبادل امکانات بوده اند .
سرچشمه های پوستر را همچون مصور سازی ، در گذشته های دور می توان جستجو کرد.
به یک معنا نقوش برجسته آشوری ، ایرانی و رومی نوعی پوستر بوده اند .
زیرا رویدادهایی را به روایت تصویر ، توصیف می کردند .
که در واقع تبلیغی برای دستگاه حاکم بود .
بعلاوه در مصر و روم باستان ، ساختن آگهی های همگانی یا اعلامیه های دیواری معمول بوده است .
یکی از قدیمی ترین آگهی هایی که مکشوف شده ، پاپیروسی است که پاداش برای بازگرداندن یک برده فراری در مصر را اعلام می کرد .
آگهی هایی نیز از قرون وسطی باقی مانده که روی پوست نوشته می شد ، حتی برخی از اینها داری تصویر نیز بوده اند .
آگهی همگانی چاپی از اواخر قرن پانزدهم میلادی ظاهر شد .
از قرن شانزدهم به بعد نمونه هایی از آگهی های چاپی چون اعلامیه های دولتی و ....
که اکثرا متشکل از حروف چاپی بودند ، رایج گشت اما فن چاپ می بایستی مراحل پیشرفته تری را طی کند تا امکان پیدایش پوستر مصور رنگی فراهم گردد .
البته چاپ رنگی و گسترش آن به تنهایی هنر پوستر سازی مؤثر نبود ، بلکه زندگی در شهرهای بزرگ و صنعتی ، و نوع جدیدی از ارتباطات همگانی که به همراه خود آورد ، عامل اصلی نبود .
آگهی های نمایش اولین نمونه های آگهی دیواری بودند که ضمن تحول، اصول و قواعد پوستر سازی را پی ریزی کردند .
در اوایل قرن نوزدهم در برخی کشورهای اروپایی ، بخصوص در انگلستان ، بر تعداد تماشاخانه ها افزوده شده بود ، و مردم از نمایش استقبال می کردند .
آگهی های نمایش اولین نمونه های آگهی دیواری بودند که ضمن تحول، اصول و قواعد پوستر سازی را پی ریزی کردند .
در اوایل قرن نوزدهم در برخی کشورهای اروپایی ، بخصوص در انگلستان ، بر تعداد تماشاخانه ها افزوده شده بود ، و مردم از نمایش استقبال می کردند .
در این زان به تماشاچیان قبض هایی می دادند که هم کارکرد بلیط را داشت و هم برنامه در آنها توضیح داده می شد .
قبض ها ی مذکور با حروف چاپی معمول در مطبوعات چاپ می شدند، ولی در صفحه آرایی آنها دقت زیاد مبذول می گردید .
بعدها با بزرگتر شدن ابعاد قبض ها ، آنها را بر دیوارها می چسباندند .
بدین طریق « آگهی های نمایش » بمنصه ظهور رسید .
در طرح و صفحه آرایی آگهی های مذبور مهارت های خاصی به کار می رفت تا تنوع و فراوانی مطلب ، حالت خشکی و یکنواختی بوجود نیاورد.
به این منظور از انواع بسیار متنوع حروف چاپی که ابداع شده بود ، استفاده های مناسب می کردند و گاهی نیز تصویر کوچکی بر آن می افزودند.
صفحه آرایی این نوع آگهی ها ، خاصه در هنر پوستر انگلستان ، به نحوی استمرار یافت و حتی امروزه هم اثرات خود را بر جای گذاشته است .
تدریجا ، آگهی های همگانی از آگهی های مربوط به تماشاخانه ها فراتر رفت و تبلیغات مغازه ها ، جراح ها ، وسایل حمل ونقل و مسافرت را در برگرفت .
در این آگهی ها ، گاهی حروف چاپی به صورت یک منحنی در بالای صفحه تنظیم می گردید ، و سایر مطالب بطرز زیبا و چشمگیری در صفحه آگهی گنجانده می شد .
به مرور در این ها تصویر هم ظاهر گشت و ارتباط بین حروف و تصاویر مورد توجه قرار گرفت .
بدین منوال ف پوستر مصور تولد یافت .
سرآمدن پوسترهای مصور در غرب اگر چه پوسترهای مصور اولیه نیز عمدتا در رابطه با نمایش های گوناگون بود ، ولی در عرصه های دیگری مانند تبلیغ کتاب ، که به خصوص در فرانسه رواج داشت ، پوستر سازی بسط پیدا کرد .
یکی از نمونه های پوستر کتاب ، پوستری است که ادوارد مانه برای کتاب گربه ها ساخته است .
این پوستر و پوسترهای دیگر آن زمان فقط به رنگ سیاه چاپ می شدند و پوستر مصور رنگی با نام هنرمند فرانسوی ژول شره، آغاز می شود و تحولات نخستین را طی می کند .
شره با نقاشان امپرسیونیست آشنایی داشت ، و در کار خود از رنگ های درخشان آثار آنان بهره فراوان برد .
لیکن پیوند تصویرهای شره با هنر نقاشی ، حتی به دوران روکوکو بر می گردد.
به هر حال ، او با استفاده از روش های چاپ روی چاپ ، حکاکی با نقطه کاری و قلم زنی روی فلز و ....
، به انواع قابل ملاحظه ای از رنگهای مختلف دست می یافت .
با آنکه شره در طراحی به مهارت و قدرت تولوزلوترک نمی رسید .
با پوسترهای خود، حال و هوای زمانه خویش را آمیخته با خیال پردازی و به گونه ای نمادین نشان می داد .
در حوزه هنر پوستر دهه آخر قرن نوزدهم آثار تولوزلوترک می درخشند .
پوسترهای لوترک، براساس قدرت او در طراحی و مهارتش در لیتوگرافی بنا گردید .
گرچه مجموعا بیش از 30 پوستر از لوترک بر جای نماند .
ولی همین تعداد کم نیز تأثیر بسزایی را در این هنر بر جای گذارد و برای بسیاری از هنرمندان راهگشا بود .
لوترک سرزندگی و حرکت خط ها و قدرت طراحی را برای نمایش حساسیت های خویش نسبت به زندگی تصنعی و ناسالم پیرامون خود به کار گرفت .
لوترک در پوسترهایش همانند نقاشیها و کارهای چاپی خود ، شیوه ساده ولی گویایی را بکار گرفت .
خط برای او افزاری بود که بوسیله آن به راحتی می توانست حالات و حرکات آدم ها را به موجر ترین شکل بنمایاند .
او در پوسترها عمدتا از پیکرهای سایه گونه استفاده می نمود و عمدتا براشت های تصویری خود را از شخصیت های معروف نمایشی آن زمان می گرفت ، از اینرو پوسترهای وی نیز منجوی با نمایش مرتبط بود .
همزمان با لوترک ، پوستر سازان دیگری در فانسه فعالیت می کردند که تحت تأثیر جریان « آرنو» بودند و همان قواعد مصور سازی کتب به شیوه مذکور را در پوسترها به کار می گرفتند .
آلفوس موشاء اوژن گراسه ، درزمره این هنرمندان بودند که پوسترهای تزئینی و پرکاری را می ساختند .
از طرف دیگر ، هنرمندانی در فارنسه و انگلستان دنباله رو لوترک شدند و شیوه کار او را مورد تقلید قرار دادند ، از جمله بگرستاف ها.
دو هنرمند انگلیسی که با این نام امضا می کردند – الکساندر استین لن و دادلی هاردی .
از همان اوایل پیدایش پوستر مصور ، تبلیغ کالاها به قلمروی آن راه یافته بود ، لیکن در قرن بیستم شاخه عمده یی از پوستر سازی به تبلیغات تجاری اختصاص یافت.
شیر پاستوریزه، نوشابه، سیگار، کفش و لباس، اتوموبیل ، ماشین تحریر ، لوازم الکتریکی و ...
، موضوع غالب پوسترها را تشکیل دادند.
نکته قابل توجه آنکه ، نه تنها دستاوردهای هنر پوستر ، بلکه اصولا دستاوردهای نوین هنرهای تجسمی ، شیوه های رایج هر دوره بر پوسترهای تجاری همان دوره اثر می گذارند .
از دهه اول قرن بیستم تدریجا پوستر سازان حرفه ای از نقاشان حرفه ای جدا شوند و این زمانی بود که به مرور هنر گرافیک نوین ، استقلال خود را به دست می آورد .
البته پس از این گاهی نقاشان با شیوه های خاص خود ، در قلمروی هنر پوستر طبع می آزمودند.
ولی پوسترهای آنان در میان مجموعه آثارشان جنبه فرعی و استثنایی داشت، و نیز غالبا به نحوی با حرفه شان مربوط می گردید .
مثلا پوسترهایی که نقاشان برای نمایشگاه آثار خود می ساختند.
گرایش های متنوع در جهان در دهه دوم قرن بیستم به بعد ، هنر پوستر در سراسر اروپایی غربی و امریکا رایج گشت و سپس به اکثر نقاط جهان رسوخ کرد .
هر چه روابط اقتصادی و سیاسی و فرهنگی بین دولتها و ملتهای جهان افزونتر شد ، هنر گرافیک نوین ، و در رأس آن هنر پوستر ، مرزهای ملی را بیشتر شکافت و به سوی جهانی شدن حرکت کرد .
هنرمندان گرافیک بسیاری از کشورها کوشیده اند از ویژگی های هنر سرزمین خود مایه گرفته و به هنر پوستر خود هویت ملی بخشند .
در زمان جنگ جهانی اول و پس از آن ، شاخه ای در هنر پوستر پدید آمد که می توان آن را پوستر سیاسی نامید .
سرچشمه پوستر سیاسی بیش از هر چیز همان کاریکاتورهای سیاسی قرن نوزدهم بود که در مطبوعات منعکس می شد .
اما در دوران جنگ جهانی اول گویی یکباره دولتهای غربی کارآیی تبلیغاتی پوستر را باز شناختند و آن را به خدمت گرفتند .
مضمون عمده اولین پوسترهای سیاسی مشتمل بر میهن پرستی ، جلب افراد به خدمت سربازی ، تحقیر دشمن و غیره بود .
البته پوسترهای سیاسی اولیه از لحاظ هنری چندان ارزشی نداشتند .
در بعضی نقاط پوستر سازی گروهی رواج یافت .
از مهمترین گروه های پوستر سازان می توان به گروه « نوامبر » در آلمان ، گروه « رستا » در شوروی ، و نیز اخیرا به گروه های پوستر ساز « کوبایی » اشاره کرد .
پس از جنگ جهانی دوم ، به موازات پوسترهای تجاری و سیاسی ، انواع متنوع پوسترهای اجتماعی و فرهنگی در غرب گرفت .
علاوه بر این گرایش های متنوعی در هنر پوستر پدید آمد.
در اکثر کشورهای آسیایی و آفریقایی و آمریکای لاتین نیز هنر پوستر اهمیت روز افزونی کسب کرده است .
از طرف دیگر پس از جنگ جهانی دوم بر خلاف سالهای نخستین پیدایش پوستر تا حدودی از قدرت طراحی در این هنر کاسته شده است .
علت را بایستی عمدتا در استفاده فراوان از عکاسی جستجو کرد .
به خصوص این امر در پوسترهای تجاری بیشتر به چشم می خورد .
بسیاری از تولید کنندگان اصرار دارند تا کالاهایشان همانطور که هست و یا حتی زیبا تر نمایان شود و این خواست، بوسیله عکاسی بهتر بر آورده می شود ، تا بوسیله طراحی .
اما از جانب دیگر کاربرد عکاسی امکانات تازه ای را از لحاظ فنی در پوستر ایجاد کرده است.
بعلاوه در برخی موارد به خصیصه اساسی پوستر یعنی پیام رسانی سریع به بیننده کمک شایانی کرده است .
پوستر ها در حدود یکصد سال پس از بوجود آمدنشان به طور شگفت انگیزی به نقاشی وابسته بودند و به گفتهای دیگر ارتباط نزدیکی با هم بر قرار می کردند .
اولین انگیزشی که پوسترها را به عنوان یک اثر معرفی کرده در سال 1870 صورت گرفت.
در سال 1886 جونر کرت (1933-1836) پوسترهایی را در چاپخانه خود در پاریس عرضه کرد که برای رنگ گذاری در آنها از تکنیک چاپ سنگی سود می برد .
در سال 1869 زمانیکه اولین پوستر های کرت ظاهر شدند در آن کارهای کوچک تبلیغاتی نمونه های جدید و تازه ای از طرح نمود پیدا کردند و پس از آن به صورت اساس تکنیک های پوستر در آمدند .
این مسئله دلیل شد تا کرت اولین نامی باشد که در دنیای پوستر بر زبان می آمد .
این بدان معنی نیست که طرحهای وی در زمره کارهای استاد کاران هنر قرار گیرد ولی با این وجود بیش از هزاران پوستر از کارهای او از جمله کارهای با شکوه هنری به حساب می آیند و برای بازنگری کارهای بزرگ دیواری اش نصب در کنار خیابانها را ارجع می دانست .
موفقیت مواد و مصالح در نشان دادن هنرهای ظریف و زیبا به وسیله پوسترها ، خیابانها را به عنوان یک نمایشگاه هنری به مردم شناساند.
پوسترهای کرت دو چیز را به ارمغان آوردند یکی تکنیک های سنتی و دیگری تقدیر از هنر بر روی دیوارهای بزرگ .
ولی عنصر اصلی و اساسی در کارهایش همان مردمی بودنشان است.
از جمله برنامه های جاری در انگلستان و فرانسه سالیان متمادی استفاده از طرح به منظور زنده و پر جلوه شدن سیرکها و فضاهایی مانند آن بود .
حالاتی که در پوسترهای کرت وجود داشت مثل شفافیت ، و روان بودن و فرار بودن ، شاید از بال پروانه هایی که در هنگام کار نزد خود نگه می داشت الهام گرفته باشد .
ته رنگهایی که به صورت لایه های حساس با کمترین خرده گیری رنگی به صورتی بسیار عالی در صفحه جای می گرفتند تأثیراتی را پدید آوردند که محصولات فرهنگی را به صورتی کاملا سنجیده ارائه می کرد .
تأثیرات رشد یافته کرت بر روی هنرمندان جوانتر در پوسترها به صورت اختصار در ساختار و سادگی و صراحت بیان در آمد .
کارهای او همواره در مراحل اولیه مسیری که در آنها قرار گرفته بودند باقی می ماندند.
یک موضوع تزئینی در زندگی اجتماع تنها در جایی وجود داشت که پوستر ها ظاهر می شدند .
عناصر کاریکاتوری غیر واقعی و هجو آمیز ، شکلهای تخت و خطوط تزئینی تماما توسط لوترک در پوسترهایش مستعمل بود .
همچنین طرح سیلوئت ( یکدست سیاه و سفید ) در کنار هم نیز بر خلاف نقاشیها و طرحهای دیگرش به کار می رفت .
به طوری که این تکنیک ساده نگاری توسط بسیاری از نقاشان در اوایل قرن بیستم مرسوم شد .
در هر صورت پوسترهای لوترک به صورتی بسیار گسترده نشانگر موفقیتهای کرت بودند.
آنها زمانی که فقط به صورت فرم نمایش داده می شدند هنر گذشته را تداعی می کردند.
چنین به نظر می رسید که لوترک عناصر سنتی کارهای کرت را حذف کرده و خلا آنها را با نقشهای قابل تکرار و به صورتی اغراق آمیز پر می کرد .
طرحهای او پوستر را از چهار چوبهای سنتی نقاشی و تصویر سازی کتاب فراتر می برد .
دیگر هنرمندی که پوسترهایش سیر تحولاتی را از ناتورالیسم به داستان گرایی یا روزنامه نگاری توصیفی ایجاد کرد ، توفیل الکساندر ستنیلن سوییسی بود که مسافرت او به پاریس با به دنیا آمدن پیکاسو مصادف شد .
ستنیلن و لوترک در پی اکتشاف سیر هنرهای بصری بودند .
برخی از پوسترهای ستنیلن موضوعات اجتماعی را هدف قرار می دادند.