ملموس و محسوس ترین دستاور آمریکا در سرنگون سازی حکومت بعثی صدام اینگونه عنوان می شود که: آمریکا در لوای نظام نوین جهانی و گسترش حقوق بشر، موفق شد ذخایر عظیم نفتی عراق را در اختیار بگیرد و از این طریق تأخیر اقتصادی خود نسبت به قدرتهای نوپیدایی چون اتحادیه اروپا، ژاپن و چین را جبران نماید. همانگونه که ملاحظه می شود دفاع از این حکم کلی، به لحاظ متدولوژیک، میسر نیست و هنگامی می توان به صحت و سقم آن پی برد که مقادیر احتیاج آمریکا به نفت و ارقام صادرات نفتی عراق، بصورتی دقیق و ریاضی بیان شود. بدین ضرورت، تحلیل حاضر می کوشد به این پرسش پاسخ یابد که:
ظرفیت انرژیک عراق طی دو دهه آینده چقدر است و استراتژی آمریکا در قبال این ظرفیت تابع چه قواعدی است؟
پاسخ پرسش فوق را از رهگذر تبیین ظرفیت، توان تولید و تأسیسات صادراتی عراق مورد مطالعه قرار خواهیم داد و هزینه- نتیجه جنگ اخیر را با توجه به مناسبات انرژیک صادر مصرف کننده نفت طی دو دهه آینده (2023-2003) را به بحث و نقد خواهیم نهاد.
پردازش پرسش کلیدی
طرح این موضوع که جنگ اخیر به انگیزه سلطه بر ذخایر نفتی صورت گرفت، مسأله‌ای را حل نمی کند، برای حل مسأله، باید در ذیل پرسش کلیدی صفحه قبل، به پرسش فرعی زیر هم پاسخ گفت؛
1.میزان دقیق ذخایر نفتی عراق و مقام این کشور در میان صادرکنندگان عمده نفت؟
2.تخمین توان صادراتی عراق طی 20 سال آینده؟
3.نیازمندی (فنی، سرمایه ای، مدیریتی) صنعت نفت عراق برای صادرات انبوه؟
4.میزان وابستگی انرژیک آمریکا به نفت وارداتی از خاورمیانه از بخصوص از عراق؟
5.پیامدهای هماهنگی انرژیک- استراتژیک آمریکا و عراق بر امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران؟
به نظر می رسد تبیین ریاضی پاسخ این پرسشها، می تواند تحلیلی انرژیک از جنگ اخیر ارایه نماید. البته اعتبار این قبیل تبیین ها هم هنگامی مضاعف خواهد بود که ارقام ارایه شده و مورد استناد با استفاده از داده های نشریات فنی انرژی بوده و حتی‌الامکان از تکیه بر تخمین های سیاسی و مقطعی پرهیز نماید. آنچه در پی می‌خوانید پاسخ به پرسش های فوق و در نهایت تحلیل انرژیک عراق برای آمریکاست.
1.مقام انرژیک عراق
از مجموع 900 میلیارد بشکه نفت کشف شده دنیا، 700 میلیارد بشکه آن متعلق به کشورهای عضو اوپک است که عراق هم، یکی از اعضای آن می‌باشد. بدین ترتیب حدود 78% ذخایر قطعی جهان متعلق به کشورهای اوپک است و از این 78% هم، سهم عراق حدود 14 درصد است یعنی عراق پس از عربستان سعودی که 37% ذخایر نفتی اوپک را داراست، مقام دوم را دارد و کشورهایی چون کویت، ایران، ونزوئلا و امارات متحده به ترتیب با دارا بودن 13،9، 9و8 درصد ذخایر قطعی اوپک مقام های بعدی را احراز کرده‌اند.
در حال حاضر عراق می توان روزانه 3200 هزار بشکه نفت تولید کند. از آنجا که تأسیسات اکتشاف، تولید و صدور (نفت کش و خطوط لوله) نفت عراق، فرسوده است، تا پنج سال آینده یعنی تا سال 2008، صادرات نفتی عراق حداکثر 5500 هزار بشکه خواهد بود. اما هزینه استخراج نفت در عراق فوق العاده ارزان و آسان است. استخراج هر بشکه نفت در عراق حداکثر 2 دلار هزینه دارد که با هزینه تصفیه به حدود 5/4 دلار می رسد. اگر قیمت جهانی نفت اوپک (نرخ سبد نفتی اوپک) فقط 21 دلار باشد باز هم عراق ها در هر بشکه نفت 5/16 دلار سود می برند. صدور 8 میلیون بشکه توسط عراق طی هشت سال آینده، درآمدهای ارزی این کشور را روزانه به 128 میلیون دلار، ماهانه به 3.840.000.000 دلار و سالانه به بیش از 46 میلیارد دلار خواهد رساند. اگر عراق طی سالهای 2010 به بعد، سالانه 50 میلیارد دلار درآمد داشته باشد، عایدات این کشور طی 10 سال بعد یعنی از سال 2010 الی 2020 به بیش از 500 میلیارد دلار بالغ خواهد شد و با چنین رقمی، بازسازی عراق و پرداخت تعهدات خارجی این کشور، چندان مشکل نیست