مواد منفجره موادی هستند که از نظر شیمیایی ناپایدار هستند و در صورت آغاز فرایند انفجار، با سرعت زیادی منبسط میشوند و حجم زیادی گاز (و نیز نور و صدای زیاد) تولید میکنند.
این آزادشدن گاز به نوبهٔ خود میتواند باعث پرتاب شدن قطعات و اشیاء اطراف و تبدیل شدن آنها به ترکش شود.
مواد منفجره شیمیایی از دو جز اکسید کننده و سوخت تشکیل شدهاند.
هر مادهٔ سوختی، در حرارت مناسب و در مجاورت اکسیژن آتش میگیرد و شروع به سوختن میکند.
اما به دلیل اینکه در هوا، اکسیژن به صورت خالص وجود ندارد، سوختن این مواد به تدریج صورت میگیرد.
در مواد منفجره، در کنار سوخت، ماده اکسید کننده اضافه میشود.
ماده اکسید کننده، مثل پرمنگنات پتاسیم، در هنگام واکنش مقدار زیادی اکسیژن آزاد میکند و این اکسیژن با سوخت ترکیب شده و باعث واکنش ناگهانی کل سوخت میشود و انفجار به وجود میآید، بدین دلیل مواد منفجره برای واکنش نیازی به هوا ندارند و اکسیژن مورد نیاز خود را از درون خود تأمین میکنند.
از مواد منفجره در امور تسلیحاتی، حفر تونل و...
استفاده میشود.
یکی از مشهورترین مواد منفجره، تی-ان-تی است.
کاربردهای سودمند مواد منفجره: مواد منفجره برای راه سازی،تونل سازی،استخراج معادن،سد سازی مصارف نظامی دفاعی، برگزاری جشنها(آتش بازی) و غیره..
کاربرد های خطرناک و جبران ناپذیر مواد منفجره: انجام اعمال تروریستی و ایجاد وحشت و ناامنی در جامعه
دسته بندی مواد منفجره
مواد انفجاری به دو دسته سریع (تند) و کند تقسیم میشوند.
همچنین مواد تند سوز خود به دو دسته آغاز گر(Initial Explosive) و غیر آغاز گر(None Initial Explosive) تقسیم میشوند.
دسته اول بسیار حساس بوده و بخاطر تولید انفجار سریع و قوی برای چاشنی یا فیوز انفجاری کاربرد دارند که وظیفه آنها
منفجر نمودن مواد غیر آغاز گر همچون دینامیت یا TNT و یا C4 است.
برخی مواد آغاز گر غبارتند از : سرب آزید - D.D.N.P وفولمینات جیوه.
برخی مواد غیر آغازگر عبارتند از: تی ان تی و نیترات ها - که در آینده به معرفی نقش نیترات ها خواهم پرداخت.
زیرا نیترات ها بزرگترین خانواده مواد منفجره هستند.
و تقریبا هر نوع ماده منفجره دارای عنصر نیتروژن است.
معرفی TNT
پس از مدت طولانی تاخیر که بخاطر گرفتاری های کاری بود اینک در خدمت شما هستم.
اکنون با توجه به پرسشهای شما بدون فوت وقت ، به سراغ معرفی معروفترین و پرکاربرد ترین ماده انفجاری یعنی تی ان تی میروم.
TNT
تی ان تی مخفف - تری نیترو تولوئن - است.
چگالی آن 1/63 میباشد و سرعت انفجار آن نیز 6950 متر بر ثانیه است.
این ماده به خودی خود بی خطر است و حتی میتوان آن را بسادگی ذوب کرد و در ظرف ریخت.
(در گرما حساسیت آن البته زیادتر میشود)
چگالی آن 1/63 میباشد و سرعت انفجار آن نیز 6950 متر بر ثانیه است.
این ماده به خودی خود بی خطر است و حتی میتوان آن را بسادگی ذوب کرد و در ظرف ریخت.
(در گرما حساسیت آن البته زیادتر میشود) در صورتی که آن را آتش بزنید بنرمی میسوزد اما در صورت استفاده از چاشنی (فیوز) منفجر شده و قدرت نخریب فراوانی را وارد میکند.
قدرت تخریب آن در مجاورت مقدار کافی اکسیژن زیاد میشود.
دقت کنید قدرت تخریب ناشی از آزاد شدن مقادیر زیاد گاز در زمان کوتاه است.
اما برای جبران کمبود اکسیژن در دینامیت از نیترات آمونیم با نام تجاری آماتول استفاده میشود.
تذکر : در این حالت این ماده بسیار خطرناک میباشد و بکاربردن آن نیازمند آموزش است.
آماتول دارای 80 در صد نیترات آمونیم و 20 درصد تی ان تی است.
اما تهیه تی ان تی که بسیار مورد علاقه شما بوده است.
متیل بنزن با نام تجارتی تولوئن در سه مرحله در مجاورت اسید نیتریک (غلیظ) واکنش داده و تری نیترو تولوئن را میسازد.
حلقه تولوئن در این حالت دارای سه شاخه NO2 و یک شاخه CH3 میشود شکستن سنگ با استفاده از مواد منفجره از ابتدای قرن هفدهم هم زمان با شناسایی باروت شروع شد .
در سال 1813 نیترو سلولز توسط T.J Plonze ساخته شد .
در سال 1867 آلفرد نوبل برای سهولت حمل نیتروگلیسیرین آن را جذب دیاتومیت کرد و جسمی پلاستیکی شامل 75% نیتروگلیسیرین بدست آمد .
این ماده می تواند تا سه برابر وزن خود نیتروگلیسیرین جذب کند و محصول آن Guhar Dynamite نامیده شد .
دینامیت مشتق از کلمه یونانی (dynamis) به معنی نیرو می باشد در سال 1875 آلفرد نوبل نوعی دینامیت از ژلاتین انفجاری ساخت که مخلوط ژلاتینی شکل از 92% نیتروگلیسیرین و 8% نیترو سلولز بود که هنوز هم از مواد منفجره قوی صنعتی است .
به دنبال آن در سال 1879 از مخلوط کردن نیترات سدیم و سایر مواد به ژلاتین انفجاری مواد منفجره ضعیفتر به دست آمد .
انواع زیادی از مواد منفجره بر این اساس ساخته شده اند .
مواد منفجره اکسیژن مایع در 1895 ساخته شد و نیترات آمونیوم بعنوان ماده منفجره در سال 1867 تولید گردید ، اما کاربرد مخاوط آن با سوخت مایع بعنوان ماده منفجره صنعتی از سال 1955 میلادی متداول شد .
در سال 1920 از اختلاط دی نیترو گلیکول به دینامیت ها از یخ زدن آنها جلوگیری شد .
در دهه های 1950 و 1960 مواد منفجره ژله ای و در دهه های 1960 و 1970 مواد منفجره امولیسیون ساخته و به بازار مصرف تحویل شد مواد منفجره, به زبان ساده, موادی هستند که در صورت آغاز فرایند انفجار, با سرعت بالایی واکنش میدهند و حجم زیادی گاز تولید میکنند.
بطور کلی, تعریف انفجار, یعنی آزاد شدن مقدار زیادی گاز با سرعت و فشار بالا.
این آزاد شدن گاز به نوبه خود میتواند باعث پرتاب شدن قطعات و اشیاء اطراف و تبدیل شدن آنها به ترکش شود.
مواد منفجره انواع زیادی دارند (شیمیایی, اتمی, پلاسما...).
مواد منفجره شیمیایی از دو جز اکسید کننده, و سوخت تشکیل شده اند.
هر ماده سوختی, در حرارت مناسب و در مجاورت اکسیژن آتش میگیرد و شروع به سوختن میکند.
اما به دلیل اینکه در هوا, اکسیژن به صورت خالص وجود ندارد, سوختن این مواد به تدریج صورت میگیرد.
در مواد منفجره, در کنار سوخت, ماده اکسید کننده اضافه میشود.
ماده اکسید کننده, مثل پرمنگنات پتاسیم, در هنگام واکنش مقدار زیادی اکسیژن آزاد میکند و این اکسیژن با سوخت ترکیب شده و باعث واکنش ناگهانی کل سوخت میشود و انفجار به وجود می آید.
به یاد داشته باشید که مواد منفجره برای واکنش نیازی به هوا ندارند و اکسیژن مورد نیاز خود را از درون خود تامین میکنند.
دو نوع ماده منفجره شیمیایی وجود دارد : High Explosive یا مواد درجه بالا و Low Explosive یا مواد درجه پائین.
مواد درجه بالا در صورت انفجار با سرعت زیادی تبدیل به گاز میشوند و شدت انفجار آنها بسیار زیاد است.
اما برعکس, مواد درجه پائین نسبتاً کند واکنش میدهند.
مثالهای خوب ماده درجه بالا C-4 و ماده درجه پائین باروت است.
مواد منفجره همچنین از نظر میزان حساسیت با یکدیگر تفاوت دارند.
بعضی از این مواد بقدری حساسند که حتی نشستن یک پشه روی آنها باعث انفجارشان میشوند و در عوض بعضی از آنها تا 3000 درجه دما را تحمل میکنند و منفجر نمیشوند.
مواد منفجره حساس را با احتیاط زیاد و در مقادیر بسیار کم جابجا میکنند و به همین دلیل از آنها برای درست کردن چاشنی استفاده میکنند.
چاشنی (Detonator) وسیله ای است که به وسیله حرارت, ضربه یا شوکهای الکتریکی منفجر میشود و به نوبه خود باعث انفجار منفجره با حساسیت کمتر میشود.
یک بمب به صورت کلاسیک از اجزای زیر تشکیل میشود : چاشنی, ماده انفجاری ثانویه و پوشش.
چاشنی به وسیله مکانیسم دلخواه از قبیل فتیله, تایمر الکتریکی یا ساعتی منفجر میشود و خود باعث انفجار ماده اصلی میشود.
اگر ماده منفجره بدون پوشش استفاده شود, شدت انفجار و تخریب آن زیاد نخواهد بود و محوطه کوچکی را تخریب میکند, به همین دلیل بمبها را باید درون پوششهای فلزی مثل لوله های فلزی با قطرهای مختلف قرار داد.
ماده منفجره مقدار زیادی گاز آزاد میکند و چون این گاز راه فراری ندارد موجب تکه تکه شدن پوشش فلزی میشود و قطعات ترکش با سرعت بالایی به اطراف پرتاب میشوند و آسیب زیادی به اطراف میزنند.