تعریف سوختن: ترکیب مواد با اکسیژن را سوختن می نامند.
انواع سوختن: سوختن از نظر سرعت ترکیب اکسیژن با مواد به دو دسته تقسیم می شود.
الف: سوختن کند (بطئی)
سوختن تند (آتش)
الف: سوختن کند (بطئی): هر گاه اکسیژن با ماده ای آرام آرام ترکیب شود بوطری که تولید شعله ننماید، سوختن کند نامیده می شود مانند: زنگ زدن آهن – سوختن غذا در بدن – اکسید شدن مس و غیره، به این سوختن اکسیداسیون هم گفته می شود.
ب: سوختن تند (آتش): هرگاه اکسیژن با ماده ای سریع ترکیب شود بطوری که تولید شعله نماید، سوختن تند یا آتش نامیده می شود.
تعریف شعله: هر ماده ای که با اکسیژن ترکیب شود و تولید نور و حرارت نماید، نور حاصل را شعله گویند.
آتش برای بشر بسیار مفید بوده و کاربرد آن در اکثریت صنایع و منازل و بیمارستانها و غیره مشاهده می گردد. این نوع آتش ها که در جهت خدمت به بشر بکار می روند آتش های مفید یا قابل کنترل یا آتش های خواسته نامیده می شوند.
اگر آتش از کنترل خارج شود یا آتشی ناخواسته بوجود آید به آن آتش سوزی گویند.
آتش سوزی همیشه خسارات مالی و حتی جانی را بدنبال دارد.
عوامل بوجود آمدن آتش: آتش از سه عامل تشکیل می گردد:
الف: ماده سوختنی
ب: حرارت
ج: اکسیژن
الف: ماده سوختنی: ابتدا باید ماده ای باشد که بسوزد مثلاً چوب – پارچه – کاغذ – نفت – گاز و هر ماده ای که میل ترکیبی با اکسیژن داشته باشد* ماده سوختنی نامیده می شود.
ب: حرارت: هر ماده ای جهت سوختن باید گرم شود مثلاً قوتی کبریت روشن زیر کاغذ قرار گیرد، کاغذ را گرم می کند، وقتی گرما به حد معینی رسید، کاغذ آتش می گیرد، پس برای آتش گرفتن مواد، حرارت لازم است.
ج: اکسیژن: هر ماده ای برای سوختن به اکسیژن نیاز دارد، اگر شمع را در داخل ظرفی قرار داده و درب آن را ببندیم، بطوری که هوا وارد ظرف نشود شمع خاموش می شود، ملاحظه می گردد که آتش به اکسیژن نیاز دارد تا باقی بماند.
برای سادگی در یادگیری مطلب در آتش نشانی سه عامل تشکیل دهنده آتش را به شکل مثلث نشان می دهند که به آن مثلث آتش می گویند.
تجربه نشان داده است که در اکثر محیط ها سه عامل آتش سوزی وجود دارد مثلاً در یک اطاق، ماده قابل اشتعال وجود دارد مانند فرش،
-
-
ولی آتش سوزی رخ نمی دهد، لذا باید عنوان نمود که برای آتش گرفتن یک ماده قابل اشتعال سه شرط لازم است یعنی ماده قابل اشتعال باید دارای سه شرط باشد تا آتش بگیرد.
الف: ماده قابل اشتعال باید در حال بخار باشد
ب: اکسیژن باندازه کافی وجود داشته باشد
ج: حرارت به میزان کافی باشد
الف: ماده قابل اشتعال باید در حال بخار باشد: تمامی مواد قابل اشتعال برای آتش گیری باید به بخار تبدیل شوند و طبعتاً به شکل گازی باشند. این بخار یا گاز باید به مقداری باشد که با اکسیژن محیط مخلوط قابل اشتعالی را بوجود آورد. اگر این مخلوط تشکیل نگردد عمل آتش سوزی صورت نمی گیرد، مثلاً گازوئیل به صورت مایع نمی شوزد و باید به بخار تبدیل گردد و با اکسیژن مخلوط قابل اشتعالی ایجاد نماید، حتی چوب برای سوختن باید به بخار تبدیل شود ولی در چوب عمل تبدیل به بخار توسط شکستن مولکولها صورت می گیرد.