پزشکی قانونی و انواع سوءاستفاده از کودکان و روشهای پیشگیری Child Rape
Dr.RAHMAT SOKHANI
در پزشکی قانونی یکی از موارد حاد بررسی و تشخیص تجاوزات جنسی است در مقالات قبلی در باره انواع و علل تجاوزات جنسی به کودکان و خردسالان بحث نمودیم این بار در باره انواع سواستفاده و روشهای پیشگیری و طرق درمان را بحث میکنیم .
درحالیکه بعضی جرائم به آسانی کشف می شوند و گزارش داده می شوند اما چند تا از انها هرگز در روشنی روزهم دیده نمی شوند.
سوء استفاده یکی از چنین جرمی است که به ندرت توجه و گزارش می شود.
سوئ استفاده یک غفلت کاملاً ساده بوسیله والدین برای بچه هایشان است.
بدرفتاری همچنین بعنوان سوء استفاده از بچه نامیده می شود.
سوء استفاده از بچه می تواند جنسی، فیزیکی و احساسی باشد.
براساس عوامل وموقعیت های مختلف سوء استفاده از بچه در طی زندگی اش آسیب می زند و ممکن است مانع پیشرفت و سبک زندگی شان شود.
انواع دیگر از این می تواند نتیجه صرف غفلت از نیازهای مختلف بچه های در حال رشد باشد.
سوء استفاده از بچه ها ممکن است روی بچه هایی صورت گیرد که وسایل رفاهی و عروسک هایی که دوستشان دارند.
تقریباً 80 درصد از افرادی که سوء استفاده را تجربه کرده اند در خطر مشکلات رشد روانی سخت هستند.
اکثریت این بچه ها ، همچنین با ضربه عاطفی و دیگر اختلالات مثل اختلال وابستگی واکنش پذیر مواجه می شوند.سوء استفاده می تواند بوسیله والدین، خویشاوندیا حتی دوست بچه ایجاد شود.در یک تعداد از سوء استفاده از بچه دریافته اند که این موضوعدر موسسه هایی که بچه در آن باشد مثل مدرسه، خوابگاه های مدرسه و کلیساها اتفاق افتاده.
سوء استفاده بدنی همچنین یک بخش مهم در تصمیم گیری مربوط به رشد رشد بچه را بازی می کند.
مواردی مجزای سوء استفاده بدنی از بچه ها نمی توان بعنوان سوء استفاده از بچه نامیده شود.
سوء استفاده بدنی می تواند صدمات،ضربات، لگد زدن، سوختن و دیگر اشکال شکنجه باشد.
سوء استفاده بدنی یکی از آسانترین سوء استفاده بدنی تشخیص داده شود چون این می تواند به آسانی بوسیله علامت گذاری و نشانه ها یا کوفتگی در بدن بچه ثابت شود.قوانین می گویند که هر صدمه فیزیکی غیر تصادفی به بچه یا دیگر فعالیت هایی که منجر به آسیب فیزیکی در بچه شود سوء استفاده فیزیکی محسوب می شود.
تعریف کودک آزاری
کودک آزاری شامل رفتارهایی است که توسط افراد دیگرخصوصاً بزرگسالان نسبت به کودکان انجام می گیرد و به نوعی به سلامت جسمی و روانی کودکان آسیب می رساند.کودک آزاری( طبق تعریف سازمان بهداشت جهانی )عبارت است از آسیب یا تهدید سلامت جسم و روان و یا سعادت و رفاه و بهزیستی کودک به دست والدین یا افراد دیگر که نسبت به او مسئول هستند.
به تعریف سازمان بهداشت جهانی هر انسان کمتر از 18 سال ،کودک محسوب می شود.و از دیدگاه حقوقی کودک یا صغیر به کسی گفته می شود که از نظر سن به رشد جسمی و روانی لازم برای زندگی اجتماعی نرسیده باشد.
( تعریف سازمان بهداشت جهانی ) : عبارت است از آسیب یا تهدید سلامت جسم و روان و یا سعادت و رفاه و بهزیستی کودک به دست والدین یا افراد دیگر که نسبت به او مسئول هستند .
تعریف کودک :
طبق تعریف ارائه شده توسط سارمان بهداشت جهانی هر انسان کمتر از 18 سال کودک محسوب می شود.از دیدگاه حقوقی کودک یا صغیر به کسی گفته میشود که از نظر سن به نمو جسمی و روانی لازم برای زندگی اجتماعی نرسیده باشد.
تعریف خانواده :
طبق تعریف قانون مدنی ایران خانواده کوچکترین واحد اجتماعی است و عبارتست از زن و شوهر و فرزندان تحت سرپرستی آنها که با هم زندگی می کنند و تحت ریاست شوهر و پدر هستند.
تعریف خشونت :
عبارتست از هر گونه رفتار عمدی بین افراد که احتمال آسیب جسمی یا روحی را به همراه داشته باشد.
خشونت در خانواده :
( تعریف سازمان بهداشت جهانی ) : هر گونه رفتار غیر طبیعی که منجر به آزار رساندن به خود و یا دیگران باشد ( ازار به صورت جسمی روانی و یا هر دو می باشد )
انواع کودک آزاری :
1-کودک آزاری جسمی:یعنی رفتارهایی که به جسم کودک صدمه می زند،مانند کتک زدن،سوزاندن،مجروح کردن،شکستن و ...
2-کودک آزاری روانی:شامل رفتارهایی است که به سلامت روانی کودک آسیب می رساند.مانند توهین کردن،ترساندن،تحقیر کردن،تبعیض و ...
3-کودک آزاری سیاسی:یعنی استفاده از کودکان برای دست یابی به مقاصد سیاسی.مثلاً سرقت کودکان زیر 15 سال در جنگ،استفاده از آن ها برای جاسوسی و ...
4-بی توجهی و غفلت: یعنی توجه نکردن به نیازهای اساسی کودکان مانند تغذیه،بهداشت،آموزش و ...
در حدی که به سلامت جسمی و روانی آنان آسیب برسد.
سوء استفاده :یعنی استفاده از کودکان در اراتباط با مواد مخدر ،واداشتن آن ها به کارهای دشوار،سوءاستفاده جنسی به صورت های مختلف و ...
سوء استفاده :یعنی استفاده از کودکان در اراتباط با مواد مخدر ،واداشتن آن ها به کارهای دشوار،سوءاستفاده جنسی به صورت های مختلف و ...
علل کودک آزاری: 1-ناآگاهی والدین:گاهی والدین یا افراد دیگر که به کودکان آزار می رسانند نمی داند که رفتار آن ها کودک آزاری است،مانند کسانی که کودکان را تنبیه بدنی می کنند،مورد تحقیر و توهین قرار می دهند،به نیازهای اساسی آن ها توجهی ندارند و این رفتار ها را عادی و معمولی می دانند.
2-مشکلات اقتصادی:فقر سبب می شود که کودکان از دسترسی به نیازهای اساسی خود مانند آموزش،بهداشت،تغذیه و...
محروم شوند و یا والدین به علت فشارهای مالی با رفتارهایی مانند پرخاشگری، خشونت،بی توجهی و ...
مورد آزار قرار دهند.
3-اعتیاد:به علت خصوصیاتی که در افراد ایجاد می کند مانند پرخاشگری،بی مسئولیتی،کاهش عواطف و ...
سبب می شود که کودکان مورد آزار به ویژه از نوع سوء استفاده قرار گیرند.
4-بیماری های روانی:در صورتی که والدین به بیماری های روانی مبتلا باشند با رفتارهایی مانند تندخویی،خشونت،ناسازگاری،بی توجهی و ...
که ناشی از بیماری روانی آن هاست سبب آزار کودکان می شوند.
1-مشکلات خانوادگی:مشاجرات شدید و طولانی والدین،جمعیت زیاد خانواده،شیوه های تربیتی نامناسب،در برخی از موارد وجود ناپدری و نامادری و ...
سبب می شود که کودکان مورد آزارقرار گیرند.
2-مشکلات کودکان:کودکانی که مشکلات نسبتاً شدید و پایدار نسبت به کودکان دیگر دارند،بیشتر از سایر کودکان مورد آزار قرار می گیرند.،مانند کودکانی که دچار بیماری های جسمی،مزمن و طولانی مدت یا مشکلات رفتاری از قبیل پرخاشگری،بی قراری ،بیش فعالی،اضطراب،شب ادراری و ...
هستند به علت مشکلاتی که برای بزرگسالان ایجاد می کنند و نیز به سبب ناآگاهی والدین از این مشکلات اغلب مورد آزار جسمی و روانی قرار می گیرند.
3-مشکلات مدرسه: مشکلاتی که در مدرسه برای دانش آموزان ایجاد می شود،مانند انتظار بیش از حد، ندیدن تفاوت ها،ایجاد اضطراب،ترس و رقابت های شدید،تبعیض،تنبیه بدنی،تحقیر و توهین و...
سبب آزارهای جسمی و روانی کودکان می شوند.
چگونه می توان کودک آزاری را کاهش می دهیم؟
1- کودکان را بهتر و بیشتر بشناسیم: شناخت کودکان و نیازهای آنان سبب می شوند رفتار بهتری با آنان داشته باشیم، برای این کار می توانیم از روش های مختلف مانند خواندن کتابهای آنها، شرکت در کلاس های آموزشی، مشورت کردن با افراد آگاه و ...
استفاده کنیم.
2- علت کودک آزاری را بشناسیم 3- از دیگران کمک بگیریم: مشورت کردن نشانه هوشیاری و اگاهی است، نه ناتوانی.
برای کاهش مشکلات خود می توانیم از مراکز مشاوره حضوری، تلفنی، سازمان های غیر دولتی، افراد آگاه و ...
کمک بگیریم.
4- آرامش خود را حفظ کنیم: سعی کنیم خشم خود را کنترل کنیم، زندگی همیشه با مشکلات همراه است.
بسیاری از کودک آزاری ها در شرایطی انجام می گیرد که والدین قادر به کنترل خشم خود نیستند، کنترل خشم آموختنی است و می توانیم با تمرین بر خشم خود برای مشکلات خود چاره جویی نماییم و به خشم خود غلبه کنیم.
چگونه می توانیم از کودک آزاری پیشگیری کنیم؟
پیشگیری همیشه بهــتر، آسانترین و سریع تــر از درمــان است، برای پیشگیری از کــودک آزاری می توانیم از راهکارهای زیر استفاده کنیم: خودداری از ازدواج های تحمیلی، ناشناخته، شتابزده و ازدواج در سنین پایین، در ازدواج و تشکیل خانواده،توجه به تنظیم خانواده و تعداد مناسب فرزندان ،افزایش آگاهی خود در زمینه پرورش فرزندان و شیوه های مناسب رفتار با آنان،پذیرش مسئولیت ها و انجام وظایف خود به عنوان پدر، مادر، معلم، سرپرست و ...
نسبت به کودکانآشنایی با حقوق و نیازهای اساسی کودک ،توجه به سلامت جسمی و روانی خود و کاهش فشارهای عصبی و مشکلات رفتاری خود که سبب کودک آزاری می شود.تقویت روحیه کمک گرفتن هنگام بر خورد با مشکلات و اشنایی با مراکز حمایتی، مشاوره، امداد در مورد کودکان خانواده نتایج سلامت فیزیکی: تأثیرات سریع سوء استفاده می تواند نسبتاً کمتر باشد( مثل ضربه یا زدن) یا جدا کردن(شکستن استخوان یا حتی مرگ) در بعضی موارد تأثیرات بدنی موقتی اند.
ضمناً تأثیرات بلند مدت سوء استفاده در سلامت بدنی نیز شروع به نمایان شدن می کند.
بر اساس بررسی ملی از بهزیستی بچه ها و نوجوانان بیشتر از یک ربع ()از بـچه هایی کـه پـرستار بـرای بیشتر از 12 مـاه بوده اند، مشکل سلامتی بـادوام و تـکراری داشـته انــد.
( مدیریت تحقیق و ارزیابی برای بچه ها و خانواده ها) نتایج روانی : تأثیرات احساسی ســریع از سوء استفاده و غفلت جدایی- ترس و یک ناتوانی در اعتماد کــردن می تواند به نتایجی از دوران زندگی ترجمه شود، شامل عزت نفس پایین، افسردگی و مشکلات ارتباطی است.
محققان ارتباط بین سوء استفاده جنسی و غفلت و مسائل زیر شناسایی کرده اند:مشکلات در طول کودکی= نشانه های افسردگی و کناره گیری در بچه های حدود 3 سالگی مشترک بوده که غفلت های احساسی، فیزیکی و محیطی را تجربه کرده اند.( Dubowitz , papas , black , stoor2002) سلامت ضعیف ذهنی و عاطفی: در یک مطالعه بلند مدت،80 درصد بچه هایی که مورد سوء استفاده قرار گرفته اند بعنوان ملاک تشخیصی برای دست کم یک اختلال روانپزشکی در سن 21 سالگی است.
این بچه ها مشکلات بیشتری شامل افسردگی، اضطراب،اختلالات خوردن و تلاش هایی برای خودکشی نشان می دهند.
موقعیت های عاطفی وروانی که بـا سوئ استفاده ارتباط دارند شـامـل هـراس و اختلال وابستگی واکـنـش پـذیـر می شـود.
( Silverman , Reinherz , Giaconia 1996 ) مشکلات اجتماعی: بچه هایی که طرد شدند مورد غفلت قرار گرفته اند همینکه رشد می کنند بیشتر احتمال پیشرفت رفتارهای ضد اجتماعی دارند.
غـفلت های خانوادگی مرتبط بــا اختلالات شخصیت مـرزی و رفــتـار خـشونـت بـار می شود.(Zolotor , kotch , Dufort , Winsor , Catellier 1999 ) نتایج رفتاری: همه قربانی های سوء استفاده نتایج رفتاری را تجربه نکرده اند.
هر چند مشکلات رفتاری بیشتر احتمال ظاهر شدن در این گروه را دارند حتی در یک گروه سن کوچکتر.
یک بررسی VSCAW از بچه های سن 5-3 سالگی در foster care دریافت که این بچه ها نشان داده اند سطوح بالینی و مرزی مشکلات رفتاری در یک درجه از بیش از مرتبه جمعیت عمومی.
بعداً در زندگی، سوء استفاده جنسی بیشتر احتمال دارد به صورت های زیر ظاهر شود: مشکلات در طول دوره نوجوانی: مطالعات دریافتند که سوء استفاده از بچه ها در حداقل 25 درصد بیشتر احتمال دارد که مشکلات مثل غفلت، حاملگی، پیشرفت تحصیلی و دانشگاهی پایین، استفاده از دارو و مشکلات ذهنی را تجربه کنند.
(kahey.Thornberry ).دیگر مطالعات بیان می کند که بچه های مورد سوء استفاده بیشتر احتمال درگیری در رفتارهای پرخطر جنسی همینکه به بلوغ می رسند که به موجب آن فرصت های پیمان یـک بیماری جنسی انتقالی را افزایش می دهند.غفلت جوانی و جنایت در بزرگسالی: بر اساس موسسه ملی مطالعات Justic ، سوء استفاده و غفلت از بچه ها 11 بار بیشتر احتمال دارد که برای رفتارهای جنایی مثل یک جوان دستگیر شوند و 1/31 بار بیشتر احتمال دارد افزایش یافته که بچه های مورد استفاده سیگار می کشند و از الکل یا داروهای قـاچاق استفاده می کنند در طول عمرشان.
بر اساس یک گزارش از موسسه ملی در سوء مصرف دارو به تعداد از مردم در برنامه های درمان دارو و گزارش داده اند که وقتیکه بچه بوده اند شروع به استفاده کرده اند.
رفتار ahusive : خانواده های ahusive اغلب سوء استفاده را در طول کودکی خودشان تجربه کرده اند.
این تقریباً تخمین زده شده اند که از بچه های مورد استفاده عاقبت بچه های خود را مورد تعدی قرار می دهند.
نتایج اجتماعی: درحالیکه سوء استفاده از بچه تقریباً همیشه در خانواده رخ می دهد ولی تأثیرش بر همین جا ختم نمی شود.
جامعه بعنوان یک کل یک هزینه را برای سوء استفاده از بچه می پردازد.
از لحاظ هزینه مستقیم و غیر مستقیم.
هزینه مستقیم: هزینه مستقیم شامل آنهایی که مرتبط با حفظ یک سیستم رفاهی بچه به منظور رسیدگی و پاسخدهی ادعاها سوء استفاده از بچه است.
همچنین هزینه قضایی، اجرای قانون، سلامتی و سیستم های سلامت ذهنی ست.
یک گزارش 2001 بوسیله جلوگیری از سوء استفاده از بچه های آمریکا این قیمت را در 24 میلیون در هر ساله تخمین زد.
هزینه های غیر مستقیم: این هزینه نشان می دهند نتایج اقتصادی طولانی مدت سوء استفاده از بچها.
این شامل هزینه های مرتبط بــا فعالیت های جوانــی و بزرگسالی، نــاتوانی ذهنی، سوء استفاده جسمی و خشونت خـانگی می شود.آنها همچنین شامل نقدان سودمندی می شود که منجر به بیکاری می شود.
هزینه های خدمات تحصیلی خاص و استفاده افزایشی از سیستم سلامتی، سازمان جلوگیری از سوء استفاده بچه های آمریکا تخمین زده این قیمت ها را در بیشتر از 69 میلیون در هر سال.
درمان برای سوء استفاده از کودکان: قربانیان سوء استفاده از بچه درمان برای تعدادی دلیل جستجو می کنند ولی تقریباً فقط دلیل تاریخچه سوء استفاده بعضی بازماندگان تأثیرات سوء استفاده را به حداقل رسانده اند.
درمانگران مراجع را با اختلالات خوردن، افسردگی، اختلالات اضطرابی،اختلالات سوء استفاده جسمی و بیشتر با داشتن تاریخچه سوء استفاده ملاقات می کنند.
این مهم است که به مراجع کمک کنیم که با سوء استفاده به خوبی مشکلات روانی که گزارش می دهند، روبروشوند.
تاریخچه کودک آزاری در جهان : کودک آزاری پدیده ی جدیدی نیست و سابقه طولانی دارد .
در رم کشتن فرزند حق قانونی والدین بوده است اعراب قبل از روی آوردن به دین مقدس اسلام دختران خود را زنده به گور می کردند و فروش دختران در چین قدیم رایج بود .
همچنین کتاب آسمانی مسلمانان ( قرآن ) به فرمان قتل نوزادان پسر اشاره فرموده است .
حدود 100 سال قبل آقای تاردیو متخصص پزشکی قانونی کشور فرانسه سنروم کودک آزاریجسمی خصوصا آزار جسمی علیه کودکان ناتوان را گزارش نموده است .
در سالهای 1946 تا 1962 آقای کافی رادیولوژیست گزارشی در مورد شکستگیهای متعدد استخوانی ناشی از کودک آزاری جسمی را منتشر کرد.
همچنین آقای کمپه کودک آزاری را کاملا شرح داد به طوریکه اقدام او منجر به تصویب قوانینی در جهت حمایت از کودکان در سال 1974 گردید .
در سالهای 1972 تا 1990 بیشترین توجه به تعیین تعریف بررسی فراوانی تعیین علل و تقسیم بندی کودک آزاری معطوف گردید در حال حاضر فعالیتها مربوط به روشهای پیشگیرانه و آگاه سازی و ارائه روشهای حمایتی از کودکان آزار دیده میباشد .
روشهای اعمال خشونت : خشونت می تواند به صورت مستقیم ( مانند کتک زدن ) و یا غیر مستقیم ( بی توجهی و سهل انگاری ) اعمال شود .معمولا یکی از والدین به عنوان آزار دهنده فعال عمل میکند یعنی مستقیما اقدام به اجرای خشونت علیه کودک می نماید و والد دیگر نظاره گر اعمال خشونت علیه کودک بوده و هیچ گونه دفاعی از او به عمل نمی آورد و یا غافل از آنچیزی است که علیه کودک اتفاق می افتد در این موارد چنین والدی آزاردهنده ی غیر فعال محسوب و در کشورهای توسعه یافته مستوجب مجازات قانونی میباشد .
کودک آزاری چه زیان هایی برای کودکان دارد ؟
کودکی دوران رشد و شکل گیری شخصیت است .
انواع کودک آزاری در این سالهای حساس و مهم ، به رشد و سلامت آنان آسیب های جدی می رساند .
کودکان آزار دیده در همه جنبه های رشد مانند رشد جسمی ، ذهنی ، روانی و اجتماعی با مشکلات و نارسایی های فراوانی روبه رو خواهند شد .
بررسی های انجام شده نشان می دهد بسیاری از کودکانی که در دوران کودکی خود قربانی آزار و بد رفتاری بوده اند ، در بزرگسالی خود به آزار کودکان پرداخته اند و این بزرگترین زیان کودک آزاری است که سبب تداوم آن می شود.
آمار تکان دهنده خشونت علیه کودکان در جهان : بر اساس آمار گزارش جهانی خشونت علیه کودکان طی سال 2002 ،150 میلیون دختر و 73 میلیون پسر بچه به نوعی مورد سوء استفاده جنسی قرار گرفته اند ، از 218 میلیون کودک کارگر در سال 2004 ، 5 میلیون و 700 هزار نفر به طور اجباری به کار گمارده شده اند ، یک میلیون و 800 هزار کودک مجبور به فحشا و یک میلیون و 200 هزار نیز قربانی قاچاق انسان بوده اند.
آمار کودک آزاری در ایران : بر اساس آمار سازمان بهزیستی ، 66 درصد کودک آزاری ها از سوی مردان اعمال می شود و دختران بیش از پسران در معرض کودک آزاری قرار می گیرند .
همچنین 25 درصد کودک آزاری ها در خانواده های طلاق اتفاق می افتد و این در حالی است که آمارها نشان می دهد 50 درصد والدین ایرانی معتقدند تنبیه برای کودک لازم است و 40 درصد والدین نیز به تنبیه بدنی گرایش دارند .
بررسی ها در خصوص روابط میان خانواده و فرزندان نشان می دهد ، در مقابل یک مورد کودک آزاری که فاش می شود ، حداقل 20 مورد دیگر پنهان می ماند .
تحقیقات نشان می دهد بیش از 90 درصد کودک آزاری ها در محیط خانه اتفاق می افتد و این در حالی است که پدران با 5/48 درصد ، بالاترین و پس از آن مادران با 8/23 درصد در ردیف بعدی عوامل کودک آزاری جسمانی در خانواده های کودک آزار قرار دارند .
وظایف مددکار : 1- افشا و برملا کردن موارد کودک آزاری ، همیاری و حمایت از قربانیان در جهت اقدامات قانونی و تلاش برای تصویب قوانین موثرتر در حمایت از قربانیان.
2- معرفی کودکان آزار دیده به سازمانهای حمایتی 3- تهیه پناهگاه و تغذیه کافی با کمک سازمانهای مربوطه 4- مشاوره با خانواده و آموزش نحوه برخورد صحیح با کودک 5- مشاوره با کودک و کاربرد کلمات مناسب هنگام گفتگو با کودک 6- آموزش اصولی به کودکان و در عین حال اعتماد به آنها و جدی گرفتن حرفهایشان 7- تحریک مهارتهای کلامی و فکری در کودک 8- سعی در ایجاد استقلال فکری در کودک کودکآزاری نوعی اعتیاد است که باید اصلاح مجرم مورد توجه قرار گیرد.
دربارهی قوانین موجود در مورد کودکآزاری در جامعه و راههای اثبات انواع کودکآزاری، عنوان میکند: هر چند ماهیت کودکآزاری با سایر جرایم علیه بشریت متفاوت است به گونهای که قاعدتا باید راههای اثبات آن با جرایم علیه افراد بزرگسال متفاوت باشد اما قانون، هیچ تفکیکی قائل نشده و راههای اثبات کودکآزاری اعم از جسمی و جنسی با راههای اثبات آن در رابطه با علائم برای بزرگسالان یکسان است.
عضو کمیته حقوقی انجمن حمایت از حقوق کودک: حضور مشاور در پروندههای کودکآزاری لازم است کودکآزاری نوعی اعتیاد است که باید اصلاح مجرم مورد توجه قرار گیرد عضو کمیته حقوقی انجمن حمایت از حقوق کودک، کودک آزاری را نوعی اعتیاد میداند که اصلاح مجرم در آن بسیار مهمتر و موثرتر از مجازات است.
نسرین ستوده در گفتوگو با خبرنگار حقوقی خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا)، دربارهی قوانین موجود در مورد کودکآزاری در جامعه و راههای اثبات انواع کودکآزاری، عنوان میکند: هر چند ماهیت کودکآزاری با سایر جرایم علیه بشریت متفاوت است به گونهای که قاعدتا باید راههای اثبات آن با جرایم علیه افراد بزرگسال متفاوت باشد اما قانون، هیچ تفکیکی قائل نشده و راههای اثبات کودکآزاری اعم از جسمی و جنسی با راههای اثبات آن در رابطه با علائم برای بزرگسالان یکسان است.
وی، دربارهی راههای ثبوت کودکآزاری میگوید: طبق این قانون شهادت چهار مرد عادل، چهار بار اعتراف مرتکب در دادگاه و علم قاضی است که در این رابطه مجموع قوانین ما دارای انتقادات دوجانبهای است.
از یک طرف استناد به علم قاضی و باز گذاشتن دست قاضی در مورد قضات نسبت به چنین مسالهی حساسی باعث میشود شاهد ایجاد ماجراهایی باشیم که قاضی به استناد علم خودش حکم اعدام را صادر میکند و از طرف دیگر شاهد نمونههای متعددی باشیم که قضات از احراز تجاوز نسبت به کودکان خودداری میکنند و معمولا در پروندههای متعددی، قاضی اظهار میکند که به آن درجهی لازم از علم نرسیده که بتواند حکم مجازات را علیه مرتکب صادر کند.
وی، با اشاره به پروندهی یک کودکآزاری در ساعات ملاقات پدر با فرزند سه سالهاش، عنوان میکند: حتی مادر هم از علت ترس، اضطراب و وحشت دختر بچه سه سالهی خود در زمان ملاقات با پدر که به علت جدایی والدین، 24 ساعت در هفته تعیین شده بود، اظهار بیاطلاعی میکرد؛ به همین دلیل و همچنین برای کاهش ساعت ملاقات پدر و کودک به سه ساعت در هفته با حضور مادر، وکالت مادر این کودک توسط اعضای حقوقی انجمن حمایت از حقوق کودک پذیرفته شد و در پی تحقیقات انجام شده کودک سه ساله اظهار کرد که در مراجعهی قبلی توسط پدر مورد سوءاستفاده قرار گرفته است.
عضو کمیته حقوقی انجمن حمایت از حقوق کودک، ادامه میدهد: ابتدا درخواست ممنوعیت ملاقات موقت پدر و کودک از قاضی دادگاه درخواست شد تا کودک مجبور به ملاقات هر هفته با پدر نباشد و علت اصلی این قضیه مورد بررسی قرار گیرد که پس از آن زنانی که در دادگاه، سمتهای مشاور، منشی یا قاضی اجرای احکام را برعهده داشتند به یاری رساندن در این پرونده شتافته و نهایتا قاضی دادگاه، ملاقات را به سه ساعت در هفته و با حضور مادر کاهش داد اما پس از یکسال حکم بدوی صادر شد که قاضی دادگاه در آن استدلال کرد که از آن جا که وکیل مادر با ادعای سوءاستفاده از کودک تقاضا کردند که از ملاقات پدر با کودک جلوگیری و فقط با حضور مادر میسر باشد، ادعای خواهان و وکیل وی به دلایلی مردود است.
اول به دلیل استرداد درخواست این وکیل است که این مساله تنها برای ارجاع کودک به پزشکی قانونی برای تشخیص صحت گفتههای کودک بوده است.
ستوده، با اشاره به استعلام قاضی دادگاه مبنی بر مشاهده اضطراب و استرس در کودک در حین ملاقات پدر و طبیعی یا غیر طبیعی بودن آن،میگوید: همه این موارد فرع بر یک ادعای اصلی و همان تجاوز پدر به کودک بود که البته درخواست اصلی جهت بررسی این قضیه در حاشیه قرار گرفت و دادگاه بدون ارجاع کودک به پزشکی قانونی تشخیص داده است که کودک در مواجهه با پدر دچار اضطراب شده که در این سن وجود استرس برای کودک در مواجهه با پدر طبیعی است.
بنابراین تقاضای ارایه شده برای سلب صلاحیت پدر از پسر بزرگتر مورد موافقت قرار نگرفت و این پسر همچنان در حضانت پدر باقی مانده است اما با استناد به اضطراب دختر سه ساله تنها تقاضا برای محدودیت مدت ملاقات مورد قبول قرار گرفته است که پدر سه ساعت در هفته در کلانتری محل یا در محل تحصیل کودک با حضور مادر اجازهی دیدن فرزند خود را خواهد داشت.
عضو کمیتهی حقوقی انجمن حمایت از حقوق کودک، جای پای مشاور در دادگاه این پرونده را بسیار اثرگذار و مفید میداند و خاطر نشان میکند: حضور مددکار و مشاور در دادگاههایی که پروندههای مربوط به کودک آزاری از جمله جسمی، جنسی و حتی روحی و روانی در آن مطرح میشود بسیار مهم و حائز توجه است که باید هر چه سریعتر مورد بررسی قرار گرفته و اجرایی شود، کما اینکه در این پرونده هم تنها با یاری چند زن در دادگاه که در سمت اجرای احکام با منشی و امثال آن مشغول به کار بودهاند موفق به اخذ چنین رایی از دادگاه مذکور شدیم.
وی نکتهی قابل توجه در این پرونده را رسیدن به سن هفت سالگی کودک سه ساله ظرف چند ماه آینده عنوان میکند و میگوید: پس از هفت ساله شدن این کودک حضانت او طبق قانون به پدر تعلق میگیرد که در این شرایط نظارت مادر به حداقل رسیده و تضمینی برای سلامتی کودک وجود نخواهد داشت که این مساله را بسیار بحرانی میکند و احتمال دارد آینده این کودک سه ساله در معرض خطرات و آسیبهای شدیدی قرار گیرد.
این حقوقدان با بیان اینکه برخی از موارد کودکآزاری در خارج از محیط خانه رخ میدهد به یکی دیگر از آزارهای جنسی به یک پسر بچهی 9 ساله اشاره میکند و میگوید: در پروندهای که والدین این کودک با مراجعه به انجمن حمایت از حقوق کودک خواستار رسیدگی به آن بودند، دو پسر 20 ساله، فرزند 9 ساله آنها را مورد آزار و اذیت قرار داده بودند، که طی تحقیقات اولیه مشخص شد این دو جوان معروف به آزار و اذیت و تجاوز به افراد کوچکتر از خود هستند و کودک 9 ساله هم در جریان تشریح نحوهی تجاوز خود اعلام کرد دو جوان با تهدید او به قتل با چاقو به وی تجاوز کرده و بعد او را رها کردهاند.
ستوده ادامه میدهد: روزی که پسر 9 ساله به همراه دایی و پسر دایی همسن و سال خود در حال عبور از کوچه بودهاند دو جوان متجاوز هم در مسیر آنها حضور داشتهاند که پسر دایی این کودک آسیب دیده با ترس و وحشت بسیاری خطاب به دو جوان متجاوز قسم خورده است که چیزی نگفته و بعد طی بررسیهایی مشخص شد علاوه بر کودک 9 ساله، پسر دایی او هم با تهدید چاقو توسط همان دو چوان مورد تجاوز قرار گرفته است، متهمان در دادگاه کیفری استان تهران از اتهام لواط به عنف با توجه به اینکه در دادرسی اقرار به انجام عمل نکردهاند و منکر بزه انتسابی شدهاند و در این رابطه شهودی نیز شهادت ندادهاند از اتهام وارده تبرئه میشوند و برای تنفیذ به تحمل پنجاه ضربه شلاق طبق رای دادگاه عمومی و جزایی محکوم شدند.
عضو کمیته حقوقی انجمن حمایت از حقوق کودک، در رابطه با راههای اثبات عمل تجاوز طبق قانون فعلی کشورمان، میگوید: شهادت چهار مرد عادل، چهار بار اقرار در دادگاه و استناد به علم قاضی تنها راههای اثبات عمل تجاوز است و در غیر اثبات این موارد متهم تبرئه میشود که مورد سوم همیشه مورد انتقاد حقوقدانان بوده است.
چون علم قاضی همیشه باید مستند به مدارک محکمهپسند باشد و امروز هیچ قاضی در چنین جرایمی حاضر به استناد به علم خود نیست و راهی را که عملا دادگاهها در پیش گرفتهاند نادرست است در حالی که ماهیت این عمل کاملا دور از انتظار و به صورت مخفی صورت میگیرد.
ستوده در رابطه با نحوهی مجازات مرتکبان عمل تجاوز و نبود حد وسط بین اعدام و تبرئهی این افراد، اظهار میکند: مهمترین وظیفهی قوهی قضاییه که در همهی سیستمهای قضایی پیشرفته مورد توجه قرار گرفته جلوگیری از ارتکاب جرم و اصلاح مجرمان است.
عضو کمیته حقوقی انجمن حمایت از حقوق کودک، معتقد است: در مجموعهی قوانین قانون مجازات اسلامی ایران دو شق مورد توجه قانونگذاران قرار گرفته، اول اینکه در دادگاه ثابت شود که به یکی از سه طریق یاد شده فرد مرتکب عمل تجاوز علیه کودکی شده است که در این صورت حکم اعدام صادر میشود اما اگر ثابت نشود فرد مرتکب از جرم خاص تجاوز به عنف نسبت به کودک تبرئه میشود اما معمولا در این موارد دادگاهها برای تعزیر متهم حدود پنجاه تا صد ضربه شلاق را پیشبینی میکنند اما مساله این است که برای مرتکبان حرفهای این عمل اساسا تحمل ضربات شلاق سخت نیست و حاضرند پس از تحمل ضربات به جامعه بازگشته و به کار ناپسند خود ادامه دهند چون متوجه میشوند که اثبات این عمل در دادگاه بسیار سخت است.
این حقوقدان راه مهم در این زمینه را آموزش و بهداشت روانی کودکان میداند و خاطرنشان میکند:باید این اطلاعرسانی به طریق صحیحی نسبت به خانوادهها و بچهها صورت بگیرد و این افراد تصوری از چنین افراد و جرایمی این چنینی داشته باشند.
همچنین باید آموزش "نه" گفتن به کودک و استقامت و مقاومت در مقابل اذیت و آزارهایی که قرار است نسبت به او صورت گیرد ارایه شود اما هیچ کدام از این نوع آموزشها صورت نمیگیرد.
ستوده با بیان اینکه کودک آزاری جنسی معضلی عمومی در همهی جوامع است، میگوید: این مورد نوعی اعتیاد است که بیش از آن که به مجازات او پرداخته شود باید به اصلاح مجرم توجه شود، متاسفانه معمولا این مساله به فراموشی سپرده میشود و برای اصلاح مجرم علاوه بر آنکه باید روی مجرم کار شود باید بر روی سوژههای بالقوه قربانیان هم برنامهریزی و فعالیت کرد.
کودک آزاری و قانون(1) نگاهی به ناکارآمدی دفاع، از حقوق کودکان در ایران قوانین حمایتی حقوق کودکان در ایران کشور ایران در سال ۱۳۷۲ به کنوانسیون حقوق کودک پیوست و شورای نگهبان در تاریخ ۱۱/۱۰/۱۳۸۱ قانون حمایت از حقوق کودکان را به تصویب رسانده است.
این قوانین علی رغم اینکه بایستی مشکل گشایی بوده باشند اما در عمل موثر نبوده اند که شایسته است که تجدید نظر شود و در تکمیل آن تلاش شود برخی از صاحب نظران در علم حقوق مانند بنیامین صدر که عضو هئیت علمی دانشگاه شهید بهشتی می باشند در همایش ((کودکان، قربانیان خاموش جنگ ها)) از فقدان ساز وکار مشخص حقوقی برای دفاع از حقوق کودکان در ایران انتقاد کرد.
شایان ذکر است که این همایش که به همت کمیته بین المللی صلیب سرخ جمعیت هلال احمر و سازمان دفاع از قربانیان خشونت برگزار شده بود.
و یا آقای دکتر علی نجفی توانا حقوقدان، وکیل باتجربه وعضو دیگری از هئیت علمی دانشگاه شهید بهشتی در این همایش (در سال ۸۸) به صراحت ابراز کرد : با نهایت تاسف می گویم که در مقررات داخلی ایران برخلاف وجود قوانین بازدارنده در سطح جهانی، ساز و کار مشخص و کار آمدی برای دفاع از حقوق کودکان نداریم و حمایت لازم از کودکان در مواجهه با دشواری های احتمالی زندگی نمی شود به عنوان نمونه در حالی که درصد قابل توجهی از کودک آزاری ها در کشورمااز پدر ومادر فاقد صلاحیت انجاممی شود ولی در آخرینقانون حمایتی مصوب ۱۳۸۳ پدر و مادر مستثنی شدند .و همچنین اقای دکتر توانا در این همایش یکی از مهم ترین مشکلات را موضوع مناقشه برانگیز ممنوعیت اعدام کودکان زیر ۱۸ سال دانست و گفت ممنوعیت اعدام افراد زیر ۱۸ سال که تا کنون نادیده گرفته شده است، به این دلیل باید لازم الاجرا باشد که مسئولیت کیفری از افراد زیر ۱۸ سال در قوانین و مقررات بین المللی سلب شده است .
این وکیل تاکید کرد: مجازات کودکان باید مناسب با امتیازاتی باشد که در زندگی به آنان داده شده است، وقتی سن قانونی علی الاصول در کشور ۱۸ سال تمام است چگونه می توان برای کودکان زیر سن ۱۸ سال مسئولیت کیفری کامل در نظر گرفت.
علی رغم اینکه جرایم اطفال زیر ۱۸ سال در دادگاههای رسیدگی می شود و قانون حمایت از کودکان و نوجوانان سعی در حمایت از کودکان را دارد اما هنوز نتوانسته سن کودک را در قوانین به روشنی و فقط یک سن خاص تعیین کند، زیرا با تامل به قانون جزایی ومدنی در ایران کودک کماکان سن قانونی اش ۹ سال برای دختران و ۱۵ سال است و مطابق ماده ۷ ….
اقدامات تربیتی که درچارچوب ماده ۵۹ قانون مجازات اسلامی ایران و ماده ۱۱۷۹ قانون مدنی صورت می گیرد، از شمول این قانون خارج است .