آموزش و پرورش انتقال اعتقادات ، رسوم ، اخلاق ، هنجارها ، ارزشها ، رفتارها ، دانش ها و مهارتها به نسل جدید می باشد .
در تمام دنیا به الگوی کلی نهادها ، مؤسسات و سازمانهای رسمی جامعه که بواسطه آن انتقال میراث فرهنگی ، آموزش علوم و فنون و رشد و پرورش فردی و اجتماعی میسر می گردد " نظام آموزش و پرورش " گفته می شود .
در جوامع امروز آموزش و پرورش نقش و مسئولیت خطیری بر عهده دارد و البته رفته رفته این مسئولیت با اهمیت تر می شود . زیرا انتظام اجتماعی و وفاق اخلاقی مستلزم آن است که افراد جامعه از لحاظ اخلاقی - اجتماعی تربیت شوند و افراد زبده و مستعد با توجه به توانایی و قابلیت شان در زمینه های نوآوری ، تخصص و رهبری پرورش یابند و اقشار مختلف مردم از امکانات آموزش و پرورش برخوردار شوند .
یکی از موضوعات مهم در امر آموزش و پرورش ، شیوه مدیریت و رهبری می باشد . مدیریت عبارت است از :
"هنر اداره یک سازمان یا نهاد به نحو احسن "
مدیرت آموزشی عبارت است از :
"ایجاد زمینه و فراهم ساختن وسیله ای برای بکارگیری استعدادهای فراگیران و تحکیم بخشیدن به روابط انسانی و اتخاذ روش و تعیین خط مشی اصولی در کلیه امور برای بارور ساختن هدفهای تربیتی ."
مهارت های مدیریت در کلاس
مدیریت عبارت است از عمل تأثیر گذاری بر افراد به طوری که از روی میل و علاقه برای هدفهای گروهی تلاش کنند . مدیر آموزشی کسی است که دیگران را از لحاظ افکار ، احساسات ، رفتار و کردار تحت تأثیر قرار دهد و در انجام دادن وظایف آموزشی و تربیتی آنها را یاری کند .
مدیران مربی باید دارای مهارت های ذیل باشند :
1- توانایی در نتیجه و تحلیل راههایی که از طریق آن بتوان عملکرد و تواناییهای فراگیران را بهبود بخشید . در این زمینه مربی با نظارت همه روزه در کارهای عملی فراگیران ، عملکرد آنها را اعتلا می بخشد .
2- مربیان نباید فراگیران را تنها به عنوان شنونده در کلاس تلقی کنند بلکه باید به شخصیت آنها احترام بگذارند . اگر فراگیر به عنوان یک انسان منحصر به فرد مورد توجه قرار گیرد عملکرد بهتری از خود نشان می دهد .
3- توانایی در ایجاد محیطی سازگار . مربی باید هر نوع مانع موجود بر سر راه پیشرفت فراگیر را از میان بردارد و برای او محیطی ایجاد نماید که عملکرد او را بهبود بخشد . در این مورد مدیریت کلاس می تواند اقدامات ذیل را انجام دهد :
الف- ایجاد محیطی که فراگیران بتوانند در آن به راحتی ابراز نظر کنند .
ب- تشویق و ترغیب فراگیران .
ج- ایجاد شرایطی که فراگیران بتوانند به راحتی مسائل را یاد بگیرند و توجه لازم را کسب کنند .
شیوه های مدیریت در کلاس
× مدیریت سرکوبگرانه در کلاس :
در این شیوه مدیر کلاس خواستار اجابت بی چون و چرای فراگیران است و معتقد است که هر چه او در کلاس می گوید درست است و همه باید آن را انجام دهند و سؤالی نکنند .
مدیر کلاس در واقع یک راهنمای خوب است برای فراگیران . کلیه امور در کلاس درس باید با مشارکت فراگیران انجام شود و آنها در امر یادگیری فعال باشند. روشن است هر قدر مشارکت فراگیران در فعالیتهای کلاسی بیشتر باشد ، مهارتهای گوناگون در وجود آنها رشد یافته و آنان به خود متکی می شوند و اعتماد به نفس فراگیران بیشتر می گردد.
با توجه به این اصل که کلاس درس یک سازمان اجتماعی است ، رسیدن به اهداف مورد نظر در سایه " برنامه ریزی ، سازمان دهی ، به کار گرفتن و هدایت و هماهنگی و نیز کنترل " صورت می گیرد که مدیر کلاس باید درزمینه این موارد آگاهی و مهارت لازم را داشته باشد . بنابراین منظور از رهبری و مدیریت کلاس ، کار کردن با فراگیران ، ایجاد نظم و آرامش و تأمین یک فضای مناسب آموزشی برای فراگیران می باشد که در آن شرایط فراگیران به سوی اهداف مطلوب رهبری می شوند .