دانلود مقاله اثرات نور در طبیعت

برنامه نوری بیشتر پرنده ها تولید مثل فصلی دارند و چرخه تولید مثلی آنها توسط تغییر در طول روز کنترل میشود.

نور از طریق تأثیر بر هیپو تالاموس تولید هورمون محرک غدد جنسی توسط هیپوفیز را کنترل می کند و در نهایت مسئول کنترل تخمک گذاری در مرغ و اسپرم سازی در خروس می باشد .

البته مرغ و خروس در تاریکی یا عدم تغییر محسوس در چرخه روشنایی / تاریکی روزانه نیز می توانند تولید مثل داشته باشند .

به عنوان مثال مرغ هایی که در تاریکی مطلق نگهداری شده اند و گله های مادر تجاری که در مناطق استوایی بدون نور مصنوعی پرورش می یابند ، بالغ شده و تخمک گذاری می نمایند .

بنا براین تأثیر روشنایی و برنامه نوری بر تولید مثل گله های مادر گوشتی مطلق نیست .

متأسفانه تعدادی از مزارع دوره نوری طبیعی 12 ساعت روشنایی : 12 ساعت تاریکی ثابت دارند و تعداد اندکی از آشیانه ها به طور کامل نسبت به نور نفوذ ناپذیر اند .

در نتیجه برای اغلب گله های تجاری می باید برنامه نوری تنظیم گردد بطوریکه با اجرای این برنامه نوری چرخه تولید قابل پیش بینی و سن بلوغ جنسی ، تداوم تولید تخم مرغ و باروری کنترل گردد .

الف) اصول پایه تحریک نوری پرنده ها بدلیل تأثیر محرک نور بر هیپو تالاموس در مغز ، بین شب و روز تمایز قائل می شوند .

انرژی نوری به واسطه های عصبی تبدیل می شود که نهایتاً این واسطه های عصبی موجب ترشح کلیه هورمون های مهم محرکه غدد جنسی از هیپو فیز می شوند .اما در واقع پرنده ها به وسیله کل دوره روشنایی تحریک نمی‌شوند بلکه به وسیله دو بخش مهم از این دوره تحریک می شوند .

پرنده ها به زمان آغاز روشنایی و متعاقب آن به دوره 11 تا 13 ساعت بعد از روشنایی حساس هستند .

دوره دوم ، مرحله حساس نوری نامیده می شود و برای ادراک بلند شدن یا کوتاه شدن طول روز توسط پرنده ضروری است .

طول روز کوتاه تحریک کننده نیست در حالیکه طول روز بلند موجب آغاز و تداوم تولید و ترشح هورمون هایی می شود که تخمک گذاری یا اسپرم سازی را کنترل می کنند .

بنا براین اگر پرنده ها نور را در طی دوره حساس نوری که 11 تا 13 ساعت بعد از شروع طلوع یا روشنایی رخ می دهد دریافت کنند تخمدان یا بیضه آنها فعال می شود .

الگوی طلوع / غروب یا روشنایی / تاریکی تنظیم کننده چرخه درونی پرنده است که این چرخه یک ساعت بیولوژیکی است.

در شرایط تجاری مرحله حساس نوری تحت کنترل است و زمان مرحله حساس نوری نسبی است و بر طبق ساعت زمانی معمول نیست .

اگر در مرحله حساس نوری ، روشنایی باشد ، در این حالت نور اثر تحریک کنندگی بر تولید مثل دارد .

اگر چه روشنایی مداوم از زمان طلوع تا غروب به طور طبیعی وجود دارد اما ضروری نیست .

بدنبال آغاز تحریک در زمان آغاز روشنایی ، می توان روشنایی را به وسیله دوره های خاموشی قطع کرد .

این قضیه اساس برنامه های متناوب نوری است که در مرغ های لگهورن بالغ در آشیانه های بسته مورد استفاده قرار می گیرد ، در این روش دوره روشنایی به جای 17 ساعت روشنایی مداوم ، شامل 17 دوره 45 دقیقه خاموشی 15 دقیقه روشنایی می باشد .

هر دو نوع برنامه نوری به یک اندازه در تداوم فعالیت تخمدان مؤثراند .

این برنامه برای مرغ های مادر استفاده نمی شود و شاید این مسئله عدم فرصت کافی برای فعالیت جفتگیری باشد اما عاملی که موجب توسعه این نظریه می شود صرفه جویی در مصرف خوراک و هزینه برق می باشد .

تحقیقات انجام شده با بلدرچین ژاپنی نشان داد که هورمون های هیپوفیز پلاسمای پرنده ها در طی 24 ساعت از آغاز تحریک نوری در طول روزهای بلند 2 تا 3 برابر تغییر می کند .

اگر چه بدنبال این تحریک تا حدود 14 الی 21 روز تولید تخم مرغ یا منی صورت نگرفت اما تغییر عمده تحریک نوری بر روی نیمچه نابالغ شروع تغییر غیر قابل برگشت در سیستم درون ریز پرنده بود .

برای اهداف کاربردی حداقل طول روز تحریک کننده حدود 12 ساعت است و روشنایی بیش از 16 تا 17 ساعت تأثیر چندانی ندارد .

معمولاً اگر تحریک اولیه طولانی تر باشد تغییر در تعادل هورمونی بالاتر و بیشترین همزمانی بلوغ در گله را به همراه دارد .

بنابراین اگر نیمچه ها و خروس ها وزن ، شرایط و سن ایده آل داشته باشند ، تحریک اولیه طولانی تر ، مطلوب تر خواهد بود .

اما اگر در سن خاص ، پرنده ها وزن پائین تر از حد استاندارد یا شرایط بدنی ضعیفی داشته باشند تحریک نوری باید به تأخیر بیافتد.

اگر تحریک نوری اولیه بدلیل انتقال پرنده ها به آشیانه های تخمگذاری لازم باشد ، شدت تحریک نوری اولیه باید تا حدی کمتر باشد و تدریجاً متناسب با رشد پرنده افزایش یابد .

در حقیقت چرخه روشنایی / تاریکی تغییر در شدت نور است چرا که تاریکی محرک هیپوتالاموس نیست .

تغییر شدت نور نیز برای پرنده ها بسیار مهم است به خصوص برای نیمچه هایی که دوره پرورش را در آشیانه های بسته و دوره تخمگذاری را در آشیانه های باز سپری می کنند .

تحت این شرایط پرنده ها اغلب در معرض تغییرات شدت نور در طی مرحله روشنایی و خاموشی قرار می گیرند.

نکته قابل توجه این است که شدت نور در دوره روشنایی می بایست 10 برابر بیشتر از شدت نور در دوره تاریکی باشد .

معمولاً دستیابی به این هدف در آشیانه های باز آسان است زیرا شدت روشنایی نور طبیعی 5 تا 10 برابر بیشتر از نور مصنوعی و شدت نور ماه نیز در حدی است که تمایز بین خاموشی و روشنایی به سادگی صورت می گیرد .

اگر چه فرض بر این است که در این آشیانه ها تفاوت شدت روشنایی و خاموشی 10 برابر است .

در آشیانه ها ی بسته بندرت تاریکی مطلق حاصل می شود ، البته این مهم ضروری نیست ، مجدداً فرض را بر این می گذاریم که شدت نور در ساعات روشنایی 10 برابر شدت نور در ساعات تاریکی است .

با فرض اینکه اصل اولیه یعنی 10 برابر بودن شدت روشنایی نسبت به تاریکی حاصل باشد بنابر این شدت مطلق نور تأثیر اندکی بر روی تولید مثل دارد .

در انتقال نیمچه های نابالغ از آشیانه پرورش به آشیانه تخمگذاری نباید شدت نور کاهش یابد .

اگر شدت نور در دوره تولید کمتر از 5 لوکس باشد تولید تخم مرغ کاهش می یابد ، احتمالاً علت این است که در دوره تاریکی دستیابی به نور کمتر از 5 لوکس مشکل می باشد .

با گذشت زمان مرغ های مادر نسبت به روشنایی سازش پیدا می کنند و این بدین معنی است که فعالیت سیستم آندوکرین کم می شود و میزان ترشح هورمون های محرک غدد جنسی از هیپوتالاموس کاهش می یابد .

دلیل عمده کاهش تولید تخم مرغ با افزایش سن مرغ همین مسئله می باشد .

گزارشات حاکی از این است که اگر مدت روشنایی پرنده های مسن در سنین بالا افزایش یابد مثلاً 1 ساعت در سن 45 هفتگی به مدت روشنایی افزوده شود ، تداوم تولید آنها بهتر خواهد شد .

اکثر گله های مادر در آشیانه های باز نگهداری می شوند بنابر این الگوی طبیعی طول روز : شب ، میزان و دوام تولید تخم مرغ و منی را تحت تأثیر قرار می دهد .

الگوی روشنایی تاریکی دو تأثیر عمده روی مرغ های مادر دارد تأثیر اول سن بلوغ جنسی و تأثیر دوم بر طول دوره تخمگذار است .

توافق عمومی بر این است که طول روز طبیعی پرنده های نابالغ نباید افزایش یابد همچنانکه بعد از بلوغ مرغ ها و خروس ها نباید طول روز کاهش داده شود .

هدف از تدوین برنامه های نوری ، دستیابی به این دو اصل پایه در آشیانه های بسته یا به وسیله نور مصنوعی جهت کنترل چرخه روشنایی / تاریکی در آشیانه های باز می باشد .

ب) عملکرد در شرایط نور طبیعی الگوی طبیعی روشنایی / تاریکی بر اساس عرض جغرافیایی متغیر می باشد .

در استوا دوره نوری در طول سال به طور ثابت 12 ساعت روشنایی : 12 ساعت تاریکی است و بر اساس این نور طبیعی پایه ، برنامه نوری طراحی می گردد .

با افزایش عرض جغرافیایی در شمال یا جنوب الگوی تاریکی / روشنایی در طول سال نوسان پیدا می کند و در عرض جغرافیایی 10 درجه ، تفاوت بلند ترین و کوتاهترین طول روز 1 ساعت است .

اما در عرض جغرافیایی 20 ، 30 ، 40 درجه تفاوت ها به ترتیب در حدود 2 ، 4 و 6 ساعت می باشد .

با افزایش عرض جغرافیایی پتانسیل بر نامه های نوری مصنوعی جهت کنترل سن بلوغ جنسی افزایش می یابد.

به عنوان مثال مرغ های نیوهمشایر در عرض جغرافیایی 30 درجه ،اگر در ماه ژانویه هچ شده باشند انتظار میرود که در شرایط نور طبیعی نسبت به جوجه هایی که در ماه ژوئن هچ شده اند زودتر بالغ شوند زیرا جوجه هایی که در ماه ژوئن هچ شده اند تا زمان بلوغ جنسی با افزایش طول روز طبیعی مواجه هستند .

به طور مشابه جوجه هایی که در ماه ژوئن هچ شده اند انتظار می رود که با تأخیر بالغ شوند .

چنین تفاوت هایی در بلوغ ، مدیر را برای برنامه ریزی زمان انتقال مرغ های مادر به آشیانه تخمگذاری و همچنین تعیین مقدار خوراک مصرفی در ارتباط با شروع بلوغ جنسی دچار مشکل زیادی می کند .

سؤالی که در اینجا مطرح میشود این است که آیا همه مرغ های مادر جدای از سن ، در زمان بلوغ باید وزن یکسانی داشته باشند یا خیر ؟

پاسخ این سؤال بلی است اما در حقیقت دستیابی به چنین وزن ثابتی برای پرنده هایی با سن بلوغ متفاوت در عمل مشکل می باشد .

از دو حالت ذکر شده در بالا ، بلوغ مرغ های مادر هچ شده در ژانویه بسیار مسئله ساز است زیرا بلوغ زودتر آنها موجب کوچک بودن اندازه تخم مرغ ها به ویژه در 6 تا 8 هفته اول تولید می شود .

لوپز و لیسون ( 1992 ) داده هایی از عملکرد 900 هزار مرغ مادر تجاری منتشر نمودند که این گله ها در مکزیک در عرض جغرافیایی 20 درجه نگهداری می شدند بطوریکه هیچگونه کنترلی بر روی نور نبود و نوسان نور طبیعی 11 تا 13 ساعت بود .

بعد از سن 18 هفتگی نیمچه ها به آشیانه های تخمگذاری انتقال داده شدند و در ابتدا 14 ساعت روشنایی در روز و بعد در سن 22 هفتگی 16 ساعت روشنایی در روز دریافت کردند .

زمانی که انتهای دوره پرورش با افزایش طول روز منطبق می شود بلوغ زودتر نسبت به استاندارد دیده می شود ، حالت شدید در جوجه های مرغ مادر هچ شده در ماه نوامبر که در می ، بالغ می شوند دیده میشود ، این جوجه ها بعد از سن 8 هفتگی با افزایش طول روز مواجه می شوند دیده می شوند .

حالت دیگر در جوجه های مادری که در ماه می هچ می شوند دیده می شود بطوریکه قسمت اعظم دوره پرورش این نیمچه ها با کاهش طول روز مواجه شده و در نتیجه این نیمچه ها دیر تر از زمان مورد انتظار بالغ می شوند سن در زمان 5 در صد تولید تخم مرغ در سر تا سر سال تا 22 روز تفاوت دارد .

تأثیر نسبتاً کمی بر روی اوج و تداوم تولید مشاهده می شود که به طور عمده بدلیل دانش مدیران از اثر نوسانات فصلی بر عملکرد و اجرای برنامه های مدیریتی متفاوت برای گله هایی که در زمستان یا تابستان هچ شده اند می باشد .

بنا براین مدیران مزرعه قادر به پیش بینی تغییرات فصلی در بلوغ و کاهش یا افزایش مقتضی در میزان رشد می باشند ، بطوریکه زمان تولید اولین تخم مرغ منطبق بر وزن بلوغ استاندارد گردد .

با افزایش عرض جغرافیایی و پتانسیل تولید تخم مرغ سویه های جدید مرغ مادر اجرای این روش های مدیریتی بسیار مشکل می شود در نتیجه کاهش تولید تخم مرغ مشاهده خواهد شد .

آگاهی از تغییرات بلوغ و ارتباط آن با تغییرات فصلی در طول روز ( اثر عرض جغرافیایی ) مزیتی برای مدیر مزرعه مرغ مادر در پرورش نیمچه ها و خروس های جوان می باشد .

اما بدیهی است به روش مدیریتی که چنین تغییراتی را در بلوغ جنسی کاهش دهد بسیار سودمند خواهد بود .

این مهم با آشیانه بسته و یا بوسیله ثابت نگه داشتن طول روز در طی دوره پرورش پرنده ها در آشیانه های باز حاصل می شود .

کنترل بلوغ در آشیانه بسته بسیار ساده است که یکی از مزایای این روش مدیریتی پر هزینه است .

پس از سن 3 تا 5 روزگی پرنده ها می توانند تا زمان بلوغ به طور ثابت با 7 تا 10 ساعت نور در روز پرورش پیدا کنند و در نتیجه اثرات فصلی به کلی حذف می شوند .

این وضعیت در آشیانه های باز پیچیده تر است البته این شرایط با برنامه های مدیریتی قابل کنترل می باشد و این نظریه که برنامه های نوری برای آشیانه های باز قابل اجرا نیست ناشی از عدم آگاهی این مدیران می باشد .

برنامه نوری برای پرورش در آشیانه های باز متناسب با تغییرات فصلی در طول روز قابل تغییر می باشد .هدف از این برنامه ها اجرای طول روز ثابت حداقل از سن 10 تا 20 هفتگی می باشد به طوریکه پرنده ها پیش از سن 21 هفتگی ، یعنی زمان تحریک نوری در معرض افزایش طول روز قرار نگیرند .

ج) برنامه های نوری برای نیمچه های در حال رشد به طور کلی پاسخ نیمچه ها به روشنایی تنها با نزدیک شدن زمان بلوغ این پرنده ها اهمیت پیدا می کند .

تأثیر عمده تغییر طول روز یا شدت روشنایی پس از 16 تا 18 هفتگی می باشد بی تردید برنامه های نوری برای پرنده های جوانتر تأثیری بر توسعه تولید مثل آنها ندارد .

دان و همکاران ( 1990 ) نیمچه های مادر گوشتی کوتوله را در زمانهای مختلف از سن 21 روزگی تحریک نوری کردند .

این نیمچه ها جیره های متداول دریافت نمودند ، بدنبال تحریک نوری از سن 15 هفتگی ، افزایش در وزن تخمدان ، 14 روز پس از تحریک نوری ایجاد شد اما در نیمچه های جوان چنین افزایش وزنی در تخمدان دیده نشد .

در صورتی که انرژی جیره با 10 درصد روغن ذرت تغییر پیدا کرد ( انرژی جیره از 2770 به 3350 کیلو کالری در کیلوگرم رسید ) پاسخ تخمدانی در نیمچه ها در سن 7 و 11 هفتگی مشاهده شد .

جالب توجه است که نیمچه هایی که وزن آنها 500 گرم بود و در سن 7 هفتگی تحریک نوری شده و خوراک حاوی روغن ذرت مصرف نمودند نسبت به نیمچه هایی که وزن آنها 1380 گرم و در سن 19 هفتگی تحریک نوری شده بودند سطح هورمون L H بالاتری داشتند .

این محققین نتیجه گرفتند که افزایش در چربی بدن و با افزایش در لیپیدهای پلاسما ، مسیر عصبی ـ هورمونی را تحریک کرده و باعث می شود که نیمچه ها در سن پایین تر به تحریک نوری پاسخ دهند .

احتمالاً وجود اسیدهای چرب ضروری مانند لینولئیک اسید در روغن ذرت اثر مستقیم روی آزاد شدن هورمون L H از هیپوفیز داشته باشد.

تحقیق مشابه این محققین دلالت بر این دارد که پرنده ها تحت برنامه محدودیت غذایی سطوح بالاتری از L H پایه را نسبت به پرنده های همسن که خوراک آزاد دریافت نمودند داشتند و پیشنهاد کردند که این اثر عمومی علت بهبود عملکرد تولید مثل در نیمچه هایی که محدودیت غذایی داشته اند نسبت به نیمچه هایی که خوراک آزاد دریافت کرده بودند می باشد .

در حالیکه به نظر میرسد پاسخ نیمچه های بسیار جوان به نور تحت تأثیر ترکیبات بدن آنها باشد، اما مهمترین تأثیر تجاری تحریک نوری نزدیک کردن زمان بلوغ جنسی به زمان مورد نظر می‌باشد .رابینسون و همکاران ( 1996 ) مشاهده کردند اگر برنامه نوری در نیمچه های مرغ مادر از 8 ساعت روشنایی و 16 ساعت تاریکی به 14 ساعت روشنایی و 10 ساعت تاریکی در سن 120 تا 160 روزگی تغییر کند نیمچه ها بالغ می شوند.

پرنده هایی که زود تحریک نوری شدند زودتر بالغ شدند هر چند که این رابطه خطی نیست .

تحریک نوری بسیار زود هنگام ( 120 تا 130 روزگی ) تأثیر زیادی بر بلوغ زود رس نداشت اگر چه تحریک در سن بالاتر (160 روزگی ) موجب تأخیر در شروع تولید شد .

به هر حال تحریک نوری زود هنگام (120 تا 130 روزگی ) تأثیر نا مطلوبی روی تولید جوجه ها در سراسر دوره تولید داشت .

سایر محققین اذعان نمودند که تحریک نوری در 15 تا 17 هفتگی موجب کاهش اوج تولید تخم مرغ و متعاقباً در کاهش تداوم تولید پس ار اوج تولید میشود .

درک صحیح از تأثیر تحریک نوری در سنین مختلف بر روی پرنده ها غالباً به دلیل تفاوت در وزن بدن پیچیده است .

بین وزن بلوغ و سن در زمان بلوغ همبستگی وجود دارد ، بطور ژنتیکی سویه های سنگین تر دیرتر بالغ می شوند .

گر چه بیشتر نیمچه های سویه های تجارتی مرغ مادر وزن بلوغ مشابهی دارند ، اما این مسئله ارزش کاربردی کمی دارد .

اهمیت کاربردی آن بیشتر در تصمیم برای تحریک نوری گله هایی است که در سن مشخص به وزن مناسب نرسیده اند .

لاین و یوآن (1994) عملکرد نیمچه هایی که در مزان تحریک نوری در سن 20 هفتگی به وزن 2 یا 8/1 کیلوگرم بودند را بررسی نمودند .

یک گروه از نیمچه ها که دارای وزن 8/1 کیلوگرم و زیر حد استاندارد بودند تا سن 22 هفتگی و رسیدن به وزن 2 کیلوگرم پرورش یافته و سپس تحریک نوری شدند.

این داده ها مؤید این است که صرفنظر از سن ، نیمچه هایی که وزن آنها زیر حد استاندارد است تا زمان رسیدن به وزن مناسب (حدود 2 کیلوگرم ) نباید تحریک نوری شوند .

این بدین معنی است که در عمل فقط نیمچه هایی باید تحریک نوری شوند که به حداقل وزن و سن مناسب رسیده باشند .

بدون شک بهترین نوع کنترل سن بلوغ جنسی در آشیانه های بسته انجام می شود چرا که طول روز ثابت در سرتاسر دوره پرورش اجرا می شود .

مزایای اقتصادی برای استفاده کردن از روزهای بسیار کوتاه فرضاً 8 ساعت روشنایی وجود دارد زیرا فعالیت پرنده ها کمتر است و نیاز به خوراک کمتری برای نگهداری دارند .

اگر نیمچه ها از آشیانه های بسته به آشیانه های باز منتقل می شوند چون مدیران از استاندارد آشیانه باز تبعیت می کنند نیمچه ها مقدار بیشتری خوراک دریافت خواهند نمود .

اگر به نیمچه هایی که در آشیانه های بسته پرورش پیدا می کنند مقدار خوراک مشابه آشیانه های باز داده شود وزن این نیمچه ها 5 درصد بالاتر خواهد بود زیرا نیاز نگهداری آنها پایینتر است .

لذا سرعت رشد بالاتر ، سبب جلو افتادن بلوغ می شود .

واضح است که این وضعیت توسط تعدیل در مقدار خوراک مصرفی قابل تصحیح است .

د) برنامه های نوری برای خروس ها اگر خروس ها و نیمچه ها با هم پرورش پیدا کنند معمولاً برنامه های نوری بر اساس نیاز مرغ ها تنظیم خواهد شد .

اما اگر جنسها جدا از هم پرورش پیدا کنند برنامه نوری مجزایی برای خروس ها اجرا می شود .

به نظر می رسد زمانی که خروس ها تحت 6 تا 8 ساعت روشنایی در روز پرورش یابند به عنوان خروس گله مادر عملکرد بهتری خواهند داشت .

با دوره های نوری ثابت و بلند تر ، بلوغ تدریجاً به تأخیر می افتد به اندازه بیضه ها کاهش می یابد .

اگر از دوره های نوری بلند مدت (16 تا 20 ساعت ) در دوره پرورش استفاده شود متعاقباً تولید اسپرم به صورت خطی کاهش می یابد .

با استفاده از برنامه ها نوری مشابه ، معمولاً خروس ها نسبت به مرغ ها زودتر بالغ می شوند .

در شرایط تجاری خروسها قبل از مرغ ها تحریک نوری می شوند زیرا اغلب به منظور عادت کردن خروس ها به سیستم دان خوری خروس 7 تا 10 روز زودتر از مرغ ها به آشیانه تخمگذاری منتقل می شوند .

در شرایطی که از تلقیح مصنوعی استفاده می شود مرغ ها و خروس ها در جایگاههای جدا از هم نگهداری می شوند .

بنابر این 10 تا 12 ساعت روشنایی برای تولید منی خروس ها کافی است .

اگر خروس ها بعد از بلوغ بصورت گله های تمام خروس نگهداری شوند ، مدت روشنایی لازم بین 8 تا 10 ساعت کفایت می کند .

همچنین می توان از نور آبی برای گله های تمام خروس که بعنوان خروس جوان برای اضافه کردن به سایر گله ها نگهداری می شوند استفاده نمود چون نور آبی اثر آرام بخش دارد و در غیر اینصورت خروس ها نا آرام هستند .

2-برنامه های نوری کاربردی به دلایلی که تاکنون به خوبی مشخص نشده است به نظر می رسد که مرغ مادر زمانی بهترین عملکرد را دارد که به سن و وزن معین و یا شرایط لازم قبل از تحریک نوری رسیده باشد .

بعنوان یک اصل کلی در پرورش مرغ مادر گوشتی رسیدن به وزن 1/2 کیلوگرم در سن 20 هفتگی قبل از تحریک نوری ضروری می باشد .

این بدین معنی است که اگر متوسط وزن گله در سن 19 هفتگی 3/2 کیلوگرم باشد این گله نباید تحریک نوری شود همچنین اگر وزن گله در سن 20 هفتگی 2 کیلوگرم باشد ، باید تحریک به تعویق بیفتد .

تحریک نوری زود هنگام بدون توجه به سن و وزن منجر به تولید تخم مرغ های کوچک و تداوم تولید ضعیف بعد از اوج تولید می شود .

بنابر این می توان گفت که نیمچه ها باید حداقل به سن 20 هفتگی رسیده سپس تحریک نوری شوند اما در این سن می بایست وزن آنها حداقل 1/2 کیلوگرم باشد .

اگر وزن و شرایط پرنده مناسب نباشد اثر تحریک نوری کاهش خواهد یافت .

بعنوان مثال افزایش نور به میزان 2 ساعت در سن 19 هفتگی برای پرنده هایی که متوسط وزن آنها 9/1 کیلوگرم است تأثیر اندکی بر روی بلوغ جنسی آنها خواهد داشت .

بلوغ جنسی این نیمچه ها در نتیجه افزایش جزئی نور طبیعی یا مصنوعی که پس از آن در آشیانه تخمگذاری صورت می گیرد ایجاد می شود .

همانطوریکه قبلاً ذکر شد این افزایش جزئی اثر بسیار کمی در همزمان کردن شروع تولید تخم مرغ دارد .

این قضیه به ویژه برای مرغ های با سرعت رشد بالا که معمولاً نیاز بیشتری برای حداکثر شدن اندازه تخم مرغ های اولیه ، وزن جوجه و متعاقب آن گوشت تولیدی دارند حائز اهمیت است.

کنترل برنا مه های نوری در آشیا نه های بسته بسیار آسان است زیرا مدیر مزرعه کنترل کاملی بر مدت روشنایی دارد.

نیمچه ها و جوجه خروس ها با نور دائم برای 2 تا 3 روز اول پرورش می یابند و سپس طول روز به 8 تا 12 ساعت کاهش یافته و تا سن 20 هفتگی ثابت باقی می ماند .

طول روشنایی کوتاهتر موجب صرفه جویی بیشتر در هزینه خوراک میشود که دلیل این امر فعالیت کمتر و گذراندن مدت زمان بیشتری در تاریکی می باشد .

اما باید بر این نکته تأکید کرد که هزینه احداث آشیانه بسته با این صرفه جویی در هزینه خوراک جبران نمی شود .

مهمترین مزیت اقتصادی آشیانه های بسته کنترل بلوغ جنسی و تداوم بیشتر عملکرد گله مادر می باشد.

مزیت دیگر این آشیانه ها ایجاد طول روز کوتاه و ایجاد زمینه ای برای تحریک نوری قوی تر در زمان بلوغ می باشد .

از طرف دیگر یکی از معایب طول روز کوتاه از 8 تا 10 ساعت افزایش احتمال نفوذ نور از طریق هوا کش ها است .

اگر نفوذ نور با شدت زیاد باشد بسته به فصل به مدت زمان دوره روشنایی افزوده و یا از آن کاسته می شود .

نفوذ نور به آشیانه های بسته از مزایای این آشیانه ها می کاهد .

اگر تفاوت شدت نور ورودی بیشتر یا مساوی 10 برابر شدت تاریکی آشیانه باشد میتواند باعث بروز مشکلاتی شود.

بطوریکه قبلاً تشریح شد پرنده ها در برنامه های نوری مختلف به تغییرات شدت نور به میزان 10 برابر حساس هستند و پرنده به طور مؤثر در معرض 3 مرحله نوری مختلف تحت عنوان تاریکی ، روشنایی و نیمه تاریکی که در نتیجه نفوذ نور ایجاد می شود قرار می گیرد .

این 3 مرحله مختلف تاریکی – روشنایی باعث ایجاد اختلال در روند تخمک گذاری طبیعی می شوند .در آشیانه های بسته تاریکی مطلق (100%) وجود ندارد .

دستیابی به چنین کنترلی هزینه بالایی داشته و بر روش تهویه نیز تأثیر میگذارد .

اگر در شرایط نیمه تاریکی شدت نور موجود ، بیشتر از 10 برابر شدت تاریکی پس از غروب در شب بدون نور ماه نباشد قابل قبول است.

در آشیانه های باز کنترل زمان بلوغ جنسی کمی مشکل تر است اما با نصب ساعت خودکار کنترل کننده روشنایی – خاموشی تا حدی این امر امکان پذیر است .

به منظور حذف اثر افزایش یا کاهش طول روز در دوره می بایست با توجه به الگوی طول روز طبیبعی از نور مصنوعی استفاده کرد .

به منظور همزمان کردن بلوغ جنسی بهتر است که طول دوره روشنایی حد اقل یک ساعت و ترجیحاً 2 ساعت یا بیشتر در زمان تحریک نوری افزایش یابد .

اگر پرنده ها در آشیانه های بسته پرورش می یابند آغاز تحریک نوری ، بسته به مدت زمان روشنایی در دوره پرورش می تواند با 3 یا 4 ساعت افزایش روشنایی همراه باشد.

برای پرنده هایی که در آشیانه های باز پرورش می یابند مدت زمان روشنایی در زمان بلوغ تحت تأثیر فصل سال می باشد .

برای نیمچه ها و خروس ها ی که تحت شرایط طبیعی افزایش طول روز قرار دارند ( به عنوان مثال جوجه هایی که در نیمکره شمالی و در زمستان هچ شده اند ) می بایست با استفاده از نور مازاد اثر افزایش طول روز طبیعی را خنثی نمود.

در این صورت به دلیل اینکه در دوره پرورش از طول روشنایی نسبتاً بلند استفاده می شود امکان افزایش زیاد مدت روشنایی در زمان تحریک نوری وجود ندارد .

برای حفظ روند بلوغ لازم است که به دنبال اولین تحریک نوری هر هفته یا هر دو هفته یک بار ساعات روشنایی افزایش یابد .

بنابراین حد اکثر دوره روشنایی تا حدود زیادی تحت تأثیر مدت روشنایی در دوره پرورش است .

اگر دوره پرورش در آشیانه باز سپری شود و تا زمان بلوغ از طول روشنایی بلند استفاده شود در آشیانه تخمگذاری به منظور تحریک مناسب می بایست 16 الی 17 ساعت روشنایی تأمین شود .

اما پرنده هایی که دوره پرورش را در آشیانه های بسته با طول مدت روشنایی کوتاهتر طی نموده اند حد اکثر 14 تا 15 ساعت روشنایی در آشیانه تخمگذار با سیستم بسته کفایت میکند .

اگر طول مدت روشنایی کوتاهتر باشد واضح است که در هزینه برق صرفه جویی می شود و مشخص شده است که با 14 الی 15 ساعت روشنایی نسبت به 16 الی 17 ساعت روشنایی تداوم تولید بهتر خواهد بود .

از این رو بسیاری از مدیران طول دوره روشنایی را محدود می کنند زیرا افزایش طول دوره روشنایی به مدت یک ساعت پس از اوج تولید در جلوگیری از کاهش تولید در اثر بیماری با مسائل مدیریتی ( یا پرنده هایی که دچار سازش نوری شده اند که در پایان بخش 1-1 شرح داده شد ) مفید است .

اگر خروس ها به همراه مرغ ها پرورش یابند برنامه نوری آنها معمولاً به وسیله زمان بلوغ و شرایط نیمچه ها تنظیم می شود .

اگر خروس و مرغ به صورت مجزا پرورش یابند تحریک نوری همزمان خروس ها و مرغ ها بسیار حائز اهمیت است زیرا هر دو جنس در زمان یکسانی بالغ و آشیانه تخمگذاری مخلوط می شوند .

خروس ها سریعتر از مرغ ها بالغ می شوند که اغلب موجب افزایش خصوصیت تهاجمی آنها می شود ، در شرایط برعکس خروس ها از لحاظ روانی عقیم شده که در نتیجه موجب کاهش مدت زمان باروری آنها میشود .

طول دوره روشنایی تأثیر اندکی بر اندازه تخم مرغ ، باروری یا جوجه در آوری دارد .

اما سن در زمان تحریک نوری بر اندازه تخم مرغ تأثیر گذار است زیرا تحریک نوری زود هنگام اندازه تخم مرغ را در طول دوره تولید کاهش می دهد .

از طرف دیگر تأخیر در تحریک نوری معمولاً موجب افزایش اندازه تخم مرغ در طول دوره تولید می شود .

پرورش دهندگان می توانند با اعمال نور با شدت کمتر از 10 لوکس به خوبی مرحله تاریکی را کنترل کنند .

اغلب پرورش دهندگان نور بالاتری که معمولاً حدود 200 تا 400 لوکس می باشد در آشیانه های پرورش تأمین می کنند در حالیکه برای پرنده هایی که در آشیانه های تخمگذاری باز پرورش می یابند شدت نور 800 تا 1200 لوکس است .

یکی از مهمترین مسائل قابل توجه در زمان انتقال پرنده ها به آشیانه های تخمگذاری عدم کاهش شدت نور می باشد .

این عمل گاهاً زمانی که نیهچه ها از آشیانه های باز به آشیانه های تخمگذاری بسته انتقال می یابند اتفاق می افتد .

اگر نیمچه ها با کاهش شدت نور به میزان 10 برابر مواجه شوند بلوغ جنسی آنها به تأخیز افتاده و غالباً بیش از حد چاق می شوند .

با وجود اینکه برنامه نوری خوب بخـشی انحصاری و مهمترین راهکار مدیریتی است اما عملکرد پائین پرورش دهندگان غالباً به علت طراحی غلط یا اجرای غلط برنامه نوری می باشد .

مرغ مادر به دامنه ای از برنامه های نوری که به خوبی طراحی شده باشد پاسخ می دهد اما برنامه های نوری غیر طبیعی یا ناقص تأثیر منفی بر عملکرد آنها می گذارد .

در تشریح برنامه های نوری برای مرغ های مادر مجموعه ساعات در چرخه روشنایی / تاریکی ، 24 ساعت فرض می شود .در آشیانه های بسته امکان استفاده از برنامه های همزمامن که مجموعه روشنایی / تاریکی کمتر یا بیشتر از 24 ساعت می شود وجود دارد .

به عنوان مثال چرخه 14 ساعت روشنایی : 14 ساعت تاریکی یک چرخه همزمان است بنا براین روزهای 28 ساعته ایجاد شده که در یک هفته 6 مرتبه تکرار می شوند .

مزایای این چرخه بهبود کیفیت پوسته، بهبود بازده غذایی و افزایش اندازه تخم مرغ می باشد و معمولاً چنین برنامه هایی برای گله های تخمگذار تجارتی استفاده می شوند .

بهبود کیفیت پوسته برای مرغ های مادر مسن یک مزیت می باشد ، گر چه در این سن افزایش اندازه تخم مرغ مطلوب نمی باشد .

تحقیقات اندکی در زمینه استفاده از چرخه های اهمرال برای مرغ های مادر صورت گرفته است گر چه مشخص شده است که این برنامه موجب بهبود باروری می شود .

شان وی ( 1993 ) بیان کرد که با چرخه های 28 ساعته اهمرال باروری 2 تا 5 در صد و جوجه در آوری از تخم مرغ های بارور 5 تا 6 در صد بهبود می یابد .بهبود باروری بر پایه طولانی شدن دوره کلاچ و پائین بودن باروری اولین تخم مرغ هر کلاچ قابل توجیه است .