هدف کنوانسیون :
الزام دولت های عضو به کاهش حجم نقل وانتقال برون مرزی مواد زائد موضوع کنوانسیون وایجاد این مواد در حد بی ضرر به محیط زیست واعمال مدیریت مناسب وموثر نسبت به نقل وانتقال ودفع مواد مذکور
اطلاعات و مقررات عمومی کنوانسیون:
تاریخ انعقاد 22 مارس 1989
تاریخ لازم الاجرا شدن 5 مه 1992
تاریخ عضویت ایران 5 ژانویه 1993
محل انعقاد بازل، سوئیس
محل دبیرخانه ژنو، سوئیس
مرجع نگهدارنده اسناد دبیر کل سازمان ملل متحد
زبانهای رسمی کنوانسیون انگلیسی، فرانسه، اسپانیایی، روسی، چینی، عربی
مرجع ملی کنوانسیون در ایران سازمان حفاظت محیط‌زیست
سازمان حفاظت محیط زیست
«قانون اجازه عضویت جمهوری اسلامی ایران در کنوانسیون بازل درباره کنترل انتقالات برون مرزی مواد زاید زیان بخش و دفع آنها» که در جلسه علنی روز سه‌شنبه مورخ سی و یکم شهریور ماه یکهزار و سیصد و هفتاد و یک مجلس شورای اسلامی تصویب و در تاریخ 12/7/1371 به تأیید شورای نگهبان رسیده و طی نامه شماره465ق مورخ 20/7/1371 مجلس شورای اسلامی واصل شده است، به پیوست جهت اجراء ابلاغ می‌گردد.
قانون اجازه عضویت جمهوری اسلامی ایران در کنوانسیون بازل درباره کنترل انتقالات برون مرزی مواد زاید زیان بخش و دفع آنها
ماده واحده به دولت اجازه داده می‌شود به عضویت کنوانسیون بازل درباره کنترل انتقالات برون مرزی مواد زاید زیان بخش و دفع آنها مصوب 22 مارس 1989 سوئیس درآید و اسناد آن را تسلیم نماید.
سازمان ملل 22 مارس 1989
UNEP/WG
برنامه محیط زیست متن اصلی.
انگلیسی
کنفرانس نمایندگان تام‌الاختیار درباره کنوانسیون جهانی مربوط به کنترل
انتقالات برون مرزی زباله‌های مضر
بازل، 20-20 مارس 1989
فقره 3 از دستور کار
کنوانسیون بازل درباره کنترل انتقالات برون مرزی زباله‌های مضر و دفع آنها
مقدمه
اعضاء این کنوانسیون
با علم به زیان احتمالی زباله‌های مضر و سایر انواع زباله و انتقال برون مرزی آنها برای سلامت انسان؛
با توجه به تهدید روز افزون سلامت انسان و محیط‌زیست از ایجاد و پیچیدگی زباله‌های مضر و سایر انواع زباله و انتقال برون مرزی آنها؛
و نیز با توجه به این نکته که مؤثرترین طریق حفظ سلامت انسان و محیط زیست در خطرات عارض از اینگونه زباله‌ها، تقلیل ایجاد آنها به حداقل از لحاظ کمی و کیفی و نتیجتاً کاهش خطر بالقوه آنها می‌باشد؛
با اعتقاد به اینکه دولتها باید تدابیر لازم را اتخاذ نمایند تا در اداره زباله‌های مضر و سایر انواع زباله، از جمله انتقال و دفع برون مرزی آنها حفظ سلامت انسان و محیط‌زیست، در هر جا که دفع شود، مدنظر باشد؛
با درنظر داشتن این نکته که دولتها باید اطمینان حاصل کنند که عوامل ایجاد زباله‌های مضر و سایر انواع زباله، وظایف خود را به نحوی انجام دهند که حفظ محیط زیست، در هرجا که زباله‌ها دفع می‌شود ،مورد توجه باشد؛
با علم کامل به اینکه هر دولتی این حق مطلق را دارد که از ورود و دفع زباله‌های مضر و سایر انواع زباله در سرزمین خود جلوگیری نماید؛
و نیز با توجه به تمایل روز افزون دولتها، به ویژه کشورهای در حال رشد، به جلوگیری از انتقالات برون مرزی زباله‌های مضر و سایر انواع زباله بر سرزمین خود؛
با اعتقاد به اینکه زباله‌های مضر و سایر انواع زباله باید، تا جایی که حفظ محیط‌زیست ایجاب می‌کند، در همان کشوری دفع شود که زباله‌ها در آنجا ایجاد شده است؛
با اطلاع از اینکه انتقالات برون مرزی زباله‌های مضر و سایر انواع زباله، از کشور محل ایجاد آنها به کشوری دیگر باید فقط تحت شرایطی مجاز دانسته شود که سلامت انسان و محیط‌زیست آنجا را به خطر نیندازد و نیز این انتقالات با مفاد این کنوانسیون مطابقت داشته باشد؛
با توجه به اینکه تشدید نظارت در انتقالات برون مرزی زباله‌های مضر و سایر انواع زباله موجب اداره صحیح آنها از لحاظ زیست محیطی و نیز تقلیل حجم اینگونه انتقالات برون مرزی خواهد گردید؛
با اعتقاد به اینکه دولتها باید برای مبادله صحیح اطلاعات درباره کنترل انتقال برون مرزی زباله‌های مضر و سایر انواع زباله به سرزمین‌های دیگر تدابیری اتخاذ نمایند،
با درنظر گرفتن اینکه برخی از موافقت نامه‌های منطقه‌ای و نیز بین‌المللی، متعرض مسأله حفظ و حمایت محیط زیست در رابطه با انتقال کالاهای خطرناک شده‌اند؛
با توجه به اعلامیه کنفرانس سازمان درباره محیط‌زیست انسان (استکهلم 1972)، رهنمودها و اصول برای اداره صحیح زباله‌های مضر جهت حفظ محیط‌زیست، (قاهره)
مصوب شورای سرپرستی برنامه محیط زیست سازمان ملل ( UNEP ) طی قطعنامه شماره 30/14 مورخ 17 ژوئن 1987، توصیه کمیته کارشناسان سازمان ملل درباره انتقال کالاهای مضر (که در سال 1957 تدوین شده و هر دو سال یکبار آن را به روز در می‌آورند)، توصیه‌ها، اعلامیه‌ها، مدارک و مقررات مربوط که در سیستم سازمان ملل تنظیم و تصویب گردیده و کارها و مطالعات انجام شده در سازمانهای منطقه‌ای و بین‌المللی، نظر به روح، اصول، اهداف و وظایف منشور جهانی برای طبیعت، مصوب مجمع عمومی سازمان ملل در سی و هفتمین اجلاس خود (1982) به عنوان نظام اخلاقی مربوط به حفظ محیط‌زیست انسان و حفاظت از منابع طبیعی؛
با تأیید اینکه دولتها مسؤول ایفای تعهدات بین‌المللی خود در رابطه با حمایت از سلامت انسان و حفظ و حمایت محیط‌زیست هستند و به موجب حقوِ بین‌الملل مسئولیت دارند؛
با علم اینکه در صورت نقض عملی مفاد این کنوانسیون یا هر پروتکل مربوط به آن حقوِ بین‌الملل مربوط به معاهدات قابل اجراء خواهد بود؛
با آگاهی از نیاز به ادامه توسعه و استفاده از تکنولوژیهایی که از لحاظ سلامت محیط‌زیست زباله کمتری تولید می‌کنند و اتخاذ شیوه‌های صحیح بازپروری، خانه داری مناسب و سیستم‌های مطلوب اداره زباله‌های مضر و سایر انواع زباله به منظور کاهش ایجاد آنها به حداقل؛
و نیز با علم به توجه فزاینده جهانی به لزوم کنترل شدید انتقال برون مرزی زباله‌های مضر و سایر انواع زباله و نیاز به کاهش اینگونه انتقالات، در حد امکان، به حداقل؛
با نگرانی از مسأله انتقالات غیر قانونی برون مرزی زباله‌های مضر و سایر انواع زباله، و نیز با در نظر گرفتن امکانات محدود کشورهای در حال رشد برای اداره زباله‌های مضر و سایر انواع زباله؛
با آگاهی از لزوم ترغیب انتقال تکنولوژی برای اداره صحیح زباله‌های مضر و سایر انواع زباله‌ای که در محل ایجاد می‌شود، خاصه به کشورهای در حال رشد طبق روح رهنمودهای قاهره و قطعنامه شماره 16/14 شورای سرپرستی UNEP درباره ترغیب انتقال تکنولوژی مربوط به حمایت از محیط‌زیست و نیز با علم به اینکه زباله‌های مضر و سایر انواع زباله باید طبق کنوانسیون‌های بین‌المللی و توصیه‌های مربوط انتقال یابد؛
و نیز با اعتقاد به اینکه انتقال برون مرزی زباله‌های مضر و سایر انواع زباله باید فقط هنگامی مجاز دانسته شود که انتقال و نهایتاً دفع اینگونه زباله‌ها از لحاظ زیست محیطی بی‌ضرر است، و با تصمیم به محافظت از سلامت انسان و محیط زیست از طریق کنترل شدید در مقابل اثرات زیانباری که ممکن است از ایجاد و اداره زباله‌های مضر و سایر انواع زباله حادث شود، به نحو ذیل توافق نمودند
و نیز با اعتقاد به اینکه انتقال برون مرزی زباله‌های مضر و سایر انواع زباله باید فقط هنگامی مجاز دانسته شود که انتقال و نهایتاً دفع اینگونه زباله‌ها از لحاظ زیست محیطی بی‌ضرر است، و با تصمیم به محافظت از سلامت انسان و محیط زیست از طریق کنترل شدید در مقابل اثرات زیانباری که ممکن است از ایجاد و اداره زباله‌های مضر و سایر انواع زباله حادث شود، به نحو ذیل توافق نمودند.
ماده 1ـ حدود کنوانسیون 1ـ زباله‌های ذیل که مورد انتقال برون مرزی قرار می‌گیرند برای منظورهای این کنوانسیون «زباله‌های مضر» محسوب می‌شوند: الف‌ـ زباله‌هایی که جزء گروه مندرج در ضمیمه 1 می‌باشد، مگر آنکه دارای خصوصیات مذکور در ضمیمه 3 نباشند، و ب‌ـ زباله‌هایی که مشمول بند (الف) نیستند، ولی طبق مقررات محلی کشورهای عضو، صادرکننده و واردکننده یا عبور زباله‌های مضر محسوب می‌شوند.
2ـ زباله‌هایی که از گروه مندرج در ضمیمه 2 هستند و مورد انتقال برون مرزی قرار می‌گیرند، برای منظورهای این کنوانسیون «سایر انواع زباله» به شمار می‌آیند.
3ـ زباله‌هایی که به علت رادیو اکتیو بودن مشمول سیستم‌های دیگر بین‌المللی کنترل، از جمله اسناد بین‌المللی مشخصاً قابل اجراء در مورد مواد رادیو اکتیو می‌باشند ،در چهارچوب این کنوانسیون قرار نمی‌گیرند.
4ـ زباله‌های ناشی از عملیات عادی کشتیها، که دفع آنها مشمول سند بین‌المللی دیگری می‌باشد، در چهارچوب این کنوانسیون قرار نمی‌گیرند.
ماده 2ـ تعریف‌ها برای منظورهای این کنوانسیون: 1ـ «زباله‌ها» اجسام یا اشیایی است که طبق مقررات قانون ملی دفع می‌شوند یا باید دفع شوند.
2ـ «اداره» به معنی جمع‌آوری، انتقال و دفع زباله‌های مضر یا سایر انواع زباله، از جمله مراقبت بعدی از محلهای دفع می‌باشد.
3ـ «انتقال برون مرزی» به معنی انتقال زباله‌های مضر یا سایر انواع زباله است از ناحیه‌ای تحت حاکمیت ملی یک دولت به ناحیه‌ای تحت حاکمیت ملی یک دولت دیگر یا از طریق آن، یا به ناحیه‌ای یا از طریق ناحیه‌ای که تحت حاکمیت ملی دولت دیگری نباشد، مشروط به آنکه لااقل دو دولت در این انتقال ذیمدخل باشند.
4ـ «دفع» به معنی هر عملی است که در ضمیمه 4 این کنوانسیون مشخص شده‌است.
5ـ «محل یا وسایل مجاز» به معنی محل یا وسایل دفع زباله‌های مضر و سایر انواع زباله است که مرجع مربوط کشوری که محل یا وسایل در آن قرار دارد، آن را مجاز دانسته است.
6ـ «مرجع ذیصلاح» به معنی یک مرجع دولتی است که یک کشور عضو در نواحی که خود صلاح می‌داند، تعیین می‌نماید تا مسئول دریافت اطلاعیه مربوط به انتقال برون مرزی زباله‌های مضر یا سایر انواع زباله، اطلاعات مربوط به آن، و جوابگوئی به آن اطلاعیه طبق ماده 6، باشد.
7ـ «مرکز» به معنی واحد کشور عضوی است که در ماده 5 بدان اشاره شده و مسئول دریافت یا ارایه اطلاعات پیش‌بینی شده در مواد 13 و 15 می‌باشد.
8ـ «اداره زباله‌های مضر و سایر انواع زباله به نحو صحیح از لحاظ «زیست‌محیطی» به معنی انجام اقدامات عملی است به منظور اداره زباله‌های مضر و سایر انواع زباله به نحوی که سلامت انسان و محیط‌زیست در برابر اثرات زیان بار احتمالی این گونه زباله‌ها حفظ گردد.
9ـ «ناحیه تحت حاکمیت ملی یک دولت»، به معنی هر گونه اراضی، ناحیه دریایی یا هوایی است که در داخل آن، یک دولت طبق حقوِ بین‌المللی در رابطه با سلامت انسان و محیط زیست مسئولیت اداری و انضباطی اعمال می‌نماید.
10ـ «کشور صدور» به معنی کشور عضوی است که قرار است انتقال برون مرزی زباله‌های مضر و سایر انواع زباله از آنجا آغاز شود.
11ـ «کشور ورود» به معنی کشور عضوی است که انتقال برون مرزی زباله‌های مضر یا سایر انواع زباله به منظور دفع آنها در آنجا یا به منظور بارگیری آن قبل از دفع در ناحیه‌ای که تحت حاکمیت ملی هیچ دولتی نیست، انجام می‌گیرد.
12ـ «کشور عبور» به معنی کشوری جز کشور صدور و یا کشور ورود است که انتقال زباله‌های مضر و سایر انواع زباله از طریق آن انجام می‌شود، یا قرار است انجام شود.
13ـ «کشورهای ذیربط» به معنی کشورهای صدور، ورود یا عبور می‌باشند، خواه عضو کنوانسیون باشند خواه نباشند.
14ـ «شخص» به معنی شخص حقیقی یا حقوقی است.
15ـ «صادرکننده» به معنی شخصی است که تحت حاکمیت دولت کشور صدوری می‌باشد که ترتیب صدور زباله‌های مضر و سایر انواع زباله را می‌دهد.
16ـ «واردکننده» به معنی شخصی است که تحت حاکمیت دولت کشور ورودی می‌باشد که ترتیب ورود زباله‌های مضر و سایر انواع زباله را می‌دهد.
17ـ «انتقال‌دهنده» به معنی شخصی است که انتقال زباله‌های مضر یا سایر انواع زباله‌ها را انجام می‌دهد.
18ـ «ایجادکننده» به معنی شخصی است که فعالیتش زباله‌های مضر یا سایر انواع زباله ایجاد می‌کند، یا هر گاه شخص ایجادکننده معلوم نباشد، شخصی است که آن زباله‌ها را در اختیار دارد یا آن را کنترل می‌کند.
19ـ «دفع‌کننده» به معنی شخصی است که زباله‌های مضر یا سایر انواع زباله برای او حمل می‌شود تا آنها را دفع نماید.
20ـ «سازمان یک پارچه‌سازی سیاسی و یا اقتصادی» به معنی سازمانی است که توسط دولت‌های دارای حاکمیت ملی تشکیل شده است و دولت‌های عضو آن سازمان صلاحیت مربوط به امور تحت این کنوانسیون را به آن سازمان واگذار نموده‌اند و دارای اختیارات تام طبق مقررات داخلی خود می‌باشد تا کنوانسیون را امضاء کند، تصویب نماید، بپذیرد، با آن موافقت نماید و رسماً آن را تأیید کند یا بدان ملحق گردد.
21ـ «انتقال غیر قانونی» به معنی هر گونه انتقال برون مرزی زباله‌های مضر یا سایر انواع زباله می‌باشد که در ماده 9 مشخص گردیده است.
ماده 3ـ تعریف‌های ملی از زباله‌های مضر 1ـ هر عضو کنوانسیون باید ظرف مدت شش ماه از تاریخ امضاء این کنوانسیون دبیرخانه کنوانسیون را از موضوع زباله‌هایی (غیر از زباله‌هایی که در ضمیمه‌های 1 و 2 ذکر شده است) که طبق قوانین ملی خود به عنوان زباله‌های مضر در نظر گرفته یا تعریف کرده است، آگاه سازد و نیز شرایط مربوط به شیوه‌های انتقال برون مرزی قابل اجراء در مورد اینگونه زباله‌ها را به اطلاع دبیرخانه برساند.
2ـ هر عضو کنوانسیون باید دبیرخانه را متعاقباً از تغییرات عمده در اطلاعاتی که طبق بند 1 ارایه داده است مطلع سازد.
3ـ دبیرخانه باید فوراً اطلاعاتی را که به موجب بندهای 1 و 2 دریافت داشته است به آگاهی همه اعضاء کنوانسیون برساند.
4ـ اعضاء کنوانسیون باید اطلاعاتی را که دبیرخانه به آنها داده است در اختیار صادرکنندگان خود بگذارند.
ماده 4ـ تعهدات عمومی 1ـ الف: اعضایی که از حق خود در منع ورود زباله‌های مضر یا سایر انواع زباله برای دفع استفاده می‌کنند، باید اعضای دیگر را از تصمیم خود طبق ماده 13 آگاه سازند.
ب‌ـ اعضاء کنوانسیون می‌توانند صدور زباله‌های مضر و سایر انواع زباله را به کشور اعضایی که ورود اینگونه زباله‌ها را منع کرده‌اند، هنگامی که به موجب بند فرعی (الف) فوِ مطلع شده‌اند، منع نمایند یا، صدور آن را اجازه ندهند.
پ‌ـ اعضاء کنوانسیون می‌توانند صدور زباله‌های مضر و سایر انواع زباله را، هر گاه کشور واردکننده کتباً در مورد خاصی از ورود زباله موافقت نکرده باشد، و در صورتی که کشور واردکننده ورود اینگونه زباله را منع ننموده باشد، منع کنند، یا اجازه ندهند.
2ـ هر عضو کنوانسیون باید تدابیر مناسب را جهت موارد ذیل اتخاذ نماید: الف: حصول اطمینان از اینکه زباله‌های مضر و سایر انواع زباله در کشور خود به حداقل کاهش یابد، در این مورد باید جنبه‌های اجتماعی تکنولوژیکی و اقتصادی مدنظر باشد.
ب‌ـ حصول اطمینان از داشتن امکانات کافی دفع زباله، برای اداره زباله‌های مضر و سایر انواع زباله به نحو صحیح از لحاظ زیست‌محیطی، به منظور اینکه در حد امکان این زباله‌ها در همان سرزمین دفع شوند.
پ‌ـ حصول اطمینان از اینکه اشخاص دست اندرکار اداره زباله‌های مضر و سایر انواع زباله در داخل آن سرزمین اقدامات لازم را جهت پیشگیری از آلودگی ناشی از اداره اینگونه زباله‌های مضر و سایر انواع زباله به عمل آورند و هر گاه آلودگی پیش آمد عواقب آن را به سلامت انسان و محیط‌زیست به حداقل برسانند.
ت‌ـ حصول اطمینان از اینکه انتقال برون مرزی زباله‌های مضر و سایر انواع زباله به حداقل تقلیل یابد و با اداره زباله‌های مضر و سایر انواع زباله به نحو صحیح از لحاظ زیست‌محیطی مطابقت داشته باشد و این عمل به طرزی انجام شود که سلامت انسان و محیط زیست در برابر اثرات سوء ناشی از اینگونه انتقالات حفظ شود.
ث‌ـ جلوگیری از صدور زباله‌های مضر یا سایر انواع زباله به کشور یا گروه کشورهای عضو این کنوانسیون، که به یک سازمان یک پارچه‌سازی اقتصادی و یا سیاسی تعلق دارند، خاصه کشورهای در حال رشد، که طبق قوانین خود هر گونه ورود زباله را ممنوع کرده‌اند، و نیز هرگاه این کشورها تشخیص دهند که زباله‌های مورد بحث طبق ضوابطی که اعضای کنوانسیون در اولین نشست خود درباره آنها تصمیم می‌گیرند، به نحو صحیحی از لحاظ زیست محیطی اداره نخواهد شد.
ج‌ـ درخواست ارایه اطلاعات مربوط به انتقال برون مرزی زباله‌های مضر و سایر انواع زباله طبق مفاد الحاقیه شماره 5ـ الف به کشورهای ذیربط، با تبیین اثرات انتقال مورد نظر بر سلامت انسان و محیط زیست.
چ‌ـ جلوگیری از ورود زباله‌های مضر و سایر انواع زباله، در صورتیکه تشخیص دهند که زباله‌های مورد بحث به نحو صحیح از لحاظ زیست محیطی اداره نخواهند شد.
ح‌ـ همکاری در فعالیتهای اعضای دیگر کنوانسیون و سازمانهای ذینفع به طور مستقیم و از طریق دبیرخانه، از جمله، توزیع اطلاعات درباره انتقال برون مرزی زباله‌های مضر و سایر انواع زباله، به منظور بهبود اداره صحیح اینگونه زباله‌ها از لحاظ زیست محیطی و نیز جلوگیری از انتقالات غیر قانونی آن.
3ـ اعضای کنوانسیون اعلام می‌دارند که انتقال غیر قانونی زباله‌های مضر و سایر انواع زباله عملی جنایتکارانه است.
4ـ هر عضو کنوانسیون باید تدابیر مناسب اداری یا قانونی و غیره را جهت اجرای مفاد این کنوانسیون، از جمله تدابیری به منظور جلوگیری و تنبیه اعمال مغایر این کنوانسیون، اتخاذ نماید.
5ـ هیچیک از اعضای کنوانسیون نباید اجازه دهد که زباله‌های مضر و سایر انواع زباله به کشوری که عضو کنوانسیون نیست صادر شود یا از کشوری که عضو کنوانسیون نیست وارد گردد.
6ـ اعضای کنوانسیون موافقت می‌نمایند که اجازه ندهند که زباله‌های مضر و سایر انواع زباله برای دفع در داخل ناحیه‌ای در جنوب 60 درجه عرض جنوبی صادر گردد، خواه اینگونه زباله‌ها مورد انتقالات برون مرزی قرار گیرند و خواه نگیرند.
7ـ علاوه بر این، هر عضو کنوانسیون باید: الف‌ـ اجازه ندهد که اشخاص تحت حاکمیت ملی خود زباله‌های مضر و سایرانواع زباله را منتقل یا دفع کنند ،مگر آنکه این اشخاص مختار یا مجاز باشند که اینگونه عملیات را انجام دهند.
ب‌ـ مقرر دارد که زباله‌های مضر و سایر انواع زباله‌ای که مورد انتقالات برون مرزی قرار می‌گیرند، و طبق مقررات و ضوابطی که از لحاظ بین‌المللی در زمینه بسته‌بندی و برچسب زنی و حمل و نقل مورد قبول همگان است، بسته‌بندی، برچسب زنی و حمل و نقل گردد و اینکه به سایر شیوه‌های مربوطه شناخته شده بین‌المللی توجه لازم مبذول گردد.
پ‌ـ مقرر دارد که زباله‌های مضر و سایر انواع زباله، دارای سند انتقال از نقطه آغاز انتقال تا نقطه دفع آن باشد.
8ـ هر عضو کنوانسیون باید بخواهد که زباله‌های مضر یا سایر انواع زباله‌ای که قرار است صادر گردد به نحوی در کشور صدور یا هر جای دیگر اداره شود که از لحاظ زیست محیطی سالم باشد.
رهنمودهای فنی برای اداره زباله‌های مشمول این کنوانسیون طبق ضوابط صحیح زیست محیطی توسط اعضای کنوانسیون در نخستین اجلاسشان تعیین خواهد گردید.
9ـ اعضای کنوانسیون باید تدابیر مناسب اتخاذ نمایند تا انتقال برون مرزی زباله‌های مضر و سایر انواع زباله فقط در مواردی مجاز دانسته شود که: الف: کشور صدور، توانایی فنی و وسایل لازم، محلهای دفع مناسب و ظرفیت کافی برای دفع زباله‌های مورد بحث به نحو مؤثر و از لحاظ زیست‌محیطی صحیح نداشته باشد، یا ب‌ـ زباله‌های مورد بحث به عنوان مواد اولیه برای ( Recycling ) بازپروری یا صنایع بازسازی در کشور ورود لازم باشد، یا پ‌ـ انتقال برون مرزی مورد بحث مطابق ضوابط دیگری باشد که اعضای کنوانسیون تعیین خواهند کرد، مشروط به اینکه آن ضوابط مغایر با اهداف این کنوانسیون نباشد.
10ـ تعهد کشورهایی که زباله‌های مضر و سایر انواع زباله در آنجا ایجاد می‌شود مبنی بر اینکه این زباله‌ها باید به نحو سالم از لحاظ زیست‌محیطی اداره شود، نباید تحت هیچ شرایطی به کشورهای ورود یا عبور منتقل گردد.
11ـ هیچ چیز در این کنوانسیون نباید مانع شود که یک کشور عضو کنوانسیون، مقررات اضافی، که با مفاد این کنوانسیون و مقررات حقوِ بین‌الملل مطابقت داشته باشد، به منظور حفظ بهتر سلامت انسان و محیط زیست وضع کند.
12ـ هیچ چیز در این کنوانسیون نباید به هیچ وجه حاکمیت ملی دولتها بر دریای ساحلی آنها طبق قوانین بین‌الملل و حقوِ حاکمه و حاکمیتی که دولتها در مناطق اقتصادی انحصاری و فلات قاره خود طبق قوانین بین‌الملل و نیز به اعمال حقوِ و آزادیهای دریانوردی یا هوانوردی کشتیها و هواپیماها، که به موجب حقوِ بین‌الملل پیش‌بینی شده در اسناد مربوطه منعکس است، لطمه وارد آورد.
13ـ اعضای کنوانسیون باید تعهد کنند که در فواصل معین امکانات تقلیل مقدار آلودگی احتمالی زباله‌های مضر و سایر انواع زباله‌ای را که به کشورهای دیگر، به ویژه کشورهای در حال رشد، صادر می‌شود، مورد تجدید نظر قرار دهند.
ماده 5ـ تعیین مراجع و مرکز صالح به منظور اجرای این کنوانسیون اعضای کنوانسیون باید: 1ـ یک یا چند مرجع صالح و مرکز تعیین یا تأسیس نمایند.
در مورد کشور عبور یک مرجع صالح باید جهت دریافت اطلاعیه تعیین شود.
2ـ ظرف سه ماه از تاریخ به اجراء در آمدن این کنوانسیون برای آنها، به دبیرخانه اطلاع دهند که چه سازمانهایی را به عنوان مراجع صالح و مرکز خود تعیین کرده‌اند.
3ـ ظرف یک ماه از تاریخ تصمیم خود، دبیرخانه را از تغییرات مربوط به تعیین مراجع صالح و مرکز خود، طبق بند فوِ، آگاه سازند.
ماده 6ـ انتقال برون مرزی بین اعضای کنوانسیون 1ـ کشور صدور باید کتباً و از طریق مرجع صالح کشور صدور، مرجع صالح کشورهای ذینفع را از هر گونه انتقال برون مرزی زباله‌های مضر یا سایر انواع زباله که در نظر دارد انجام دهد مطلع سازد، یا از ایجادکننده یا صادرکننده زباله بخواهد که چنین اقدامی را به عمل آورد.
اینگونه اطلاعیه باید محتوی مطالب و اطلاعات مذکور در الحاقیه 5 الف و به زبان قابل قبول کشور ورود باشد.
فقط یک اطلاعیه باید به هر کشور ذینفع ارسال گردد.
2ـ کشور ورود باید کتباً به کشور اطلاع‌دهنده پاسخ دهد و موافقت خود را تحت شرایطی یا بدون قید و شرط اعلام دارد، از اجازه انتقال امتناع ورزد یا اطلاعات بیشتری درخواست نماید.
یک نسخه از پاسخ نهایی کشور ورود باید به جای مراجع صالح کشورهای ذینفع که اعضای کنوانسیون هستند ارسال گردد.
3ـ تا زمانی که کشور صدور تأیید کتبی مبنی بر موارد ذیل را دریافت نکرده است نباید به ایجادکننده یا صادرکننده زباله اجازه شروع انتقال برون مرزی را بدهد: الف‌ـ اطلاع‌دهنده موافقت کتبی کشور ورود را دریافت کرده است و ب‌ـ اطلاع‌دهنده تأییدیه وجود قرار داد بین صادرکننده و دفع‌کننده، را که طی آن اداره صحیح زیست محیطی زباله‌های مورد نظر تصریح گردیده است، دریافت نموده است.
4ـ هر کشور عبور عضو کنوانسیون باید فوراً وصول اطلاعیه را به طرف اطلاع‌دهنده اعلام دارد.
این کشور می‌تواند متعاقباً ظرف شصت روز موافقت خود را با انتقال زباله تحت شرایطی یا بدون قید و شرط کتباً به آگاهی طرف اطلاع‌دهنده برساند یا از دادن اجازه امتناع ورزد و یا درخواست اطلاعات اضافی بنماید.
کشور صدور نباید تا موافقت کتبی کشور عبور را دریافت نکرده است اجازه انتقال برون مرزی را بدهد، ولی هر گاه در هر زمان یک عضو کنوانسیون تشخیص دهد که موافقت کتبی قبلی، یا به طور کلی و یا در موارد خاص، برای عبور زباله‌های مضر یا سایر انواع زباله ضرورت ندارد، یا هرگاه شرایط را تغییر دهد، باید طبق ماده 13 فوراً اعضای دیگر کنوانسیون را از تصمیم خود مطلع سازد.
در این صورت اگر ظرف مدت شصت روز از تاریخ وصول اطلاعیه‌ای که توسط کشور عبور داده شده است، کشور صدور پاسخی دریافت نکند، کشور صدور می‌تواند اجازه شروع صدور زباله را از طریق کشور عبور صادر نماید.
5ـ در موردی که انتقال برون مرزی زباله فقط طبق قوانین کشور صدور مضر شناخته شده باشد: الف‌ـ الزامات بند 9 این ماده که شامل حال واردکننده یا دفع‌کننده و کشور وارد کننده می‌شود، و با اعمال تغییرات لازم در مورد صادرکننده و کشور صدور نیز قابل اجراء می‌باشد.
ب‌ـ در صورتی که کشور ورود یا کشورهای ورود و عبور که اعضای کنوانسیون هستند، زباله را مضر تشخیص داده باشند، الزامات بندهای 1 ، 3 ،4 و 6 این ماده که شامل حال صادرکننده و کشور صدور می‌باشد، با اعمال تغییرات لازم در مورد واردکننده یا دفع‌کننده و کشور ورود نیز قابل اجراء خواهد بود، یا پ‌ـ هرگاه فقط کشور عبور این زباله‌ها را مضر تشخیص داده باشد، مفاد بند4 شامل حال آن کشور خواهد بود، 6ـ کشور صدور می‌تواند، در صورتی موافقت کتبی کشورهای ذیربط، در موارد زیر به ایجادکننده یا صادرکننده اجازه دهد که از یک اطلاعیه کلی استفاده کند.
در موردی که زباله‌های مضر یا سایر انواع زباله‌هایی که خصوصیات فیزیکی و شیمیایی آنها تغییر نمی‌کند، زباله‌ها به طور مرتب از طریق گمرک خروج معین و واحد کشور صدور، از طریق گمرک ورود معین و واحد کشور ورود و در مورد عبور از طریق گمرک ورود و خروج معین و واحد کشور یا کشورهای عبور برای دفع‌کننده معین و واحد ارسال گردد.
7ـ کشورهای ذیربط می‌توانند موافقت کتبی خود را مبنی بر استفاده از یک اطلاعیه کلی مذکور در بند 6، در صورت ارایه برخی اطلاعات مانند مقادیر دقیق یا لیست ادواری زباله‌های مضر و سایر انواع زباله‌ای که ارسال خواهد شد، اعلام دارند.
8ـ ممکن است اطلاعیه کلی و موافقت کتبی مورد اشاره در بندهای 6 و7 شامل محموله‌های متعدد زباله‌های مضر یا سایر انواع زباله طی یک دوره حداکثر 12 ماه باشد.
9ـ اعضای کنوانسیون باید بخواهند که هر شخصی که مسئول انتقال برون مرزی زباله‌های مضر یا سایر انواع زباله است مدرک انتقال را به محض تحویل یا دریافت زباله‌های مورد نظر امضاء نماید.
آنها همچنین باید بخواهند که دفع‌کننده دریافت زباله‌ها را توسط دفع‌کننده و در زمان مناسب و تاریخ خاتمه دفع را، همانگونه که در اطلاعیه مشخص شده است، به اطلاع صادرکننده و مرجع صالح کشور صدور برسانند.
هر گاه این امر به اطلاع کشور صدور نرسیده باشد مرجع صالح کشور صدور یا صادرکننده باید کشور ورود را مطلع سازد.
10ـ اطلاعیه و پاسخ مندرج در این ماده باید به مرجع صالح اعضای ذیربط، یا در مورد کشورهای غیر عضو هر مرجع دولتی مناسب، تسلیم شود.
11ـ هر انتقال برون مرزی زباله‌های مضر یا سایر انواع زباله باید تحت پوشش بیمه، یا هر گونه ضمانت نامه‌ای قرار گیرد که کشور ورود یا کشور عبور که عضو کنوانسیون هستند مناسب تشخیص دهند.
ماده 7ـ انتقال برون مرزی از یک کشور عضو کنوانسیون از طریق کشورهایی که عضو کنوانسیون نیستند.
بند 2 ماده 6 کنوانسیون با تغییرات لازم حسب مورد، شامل انتقال برون مرزی زباله‌های مضر یا سایر انواع زباله از یک کشور عضو کنوانسیون از طریق یک کشور یا کشورهایی که عضو کنوانسیون نیستند، خواهد بود.
ماده 8ـ وظیفه ورود مجدد، در صورتی که انتقال برون مرزی زباله‌های مضر یا سایر انواع زباله، که کشورهای ذیربط در مورد آن موافقت نموده‌اند، نتواند با توجه به مفاد این کنوانسیون، طبق شرایط قرار داد به طور کامل انجام گیرد، کشور صدور باید زباله‌های مورد نظر را توسط صادرکننده ظرف نود روز از تاریخی که کشور واردکننده کشور صدور و دبیرخانه را مطلع ساخته است یا طی مدت زمان دیگری که کشورهای ذیربط توافق نمایند به کشور صدور بازگرداند.
بدین منظور، کشور صدور و هر کشور طرف عبور زباله نباید از اعاده آن زباله‌ها به کشور صدور مخالفت نماید.
ماده 9ـ انتقال غیر قانونی 1ـ برای منظور این کنوانسیون، در موارد ذیل انتقال برون مرزی زباله‌های مضر یا سایر انواع زباله غیرقانونی محسوب می‌شود.
الف‌ـ انتقال بدون اطلاع به کشورهای ذیربط طبق مقررات این کنوانسیون، یا ب‌ـ انتقال بدون موافقت کشور ذیربط طبق مقررات این کنوانسیون، یا پ‌ـ انتقال با موافقت کشورهای ذیربط از طریق جعل، قلب واقعیت یا تقلب، یا ت‌ـ در صورتی که نحوه انتقال عملاً با مدارک مغایر باشد، یا ث‌ـ در صورتی که انتقال منجر به دفع عمدی (مانند دامپینگ) زباله‌های مضر یا سایر انواع زباله بر خلاف مقررات این کنوانسیون و اصول کلی قوانین بین‌المللی گردد.
2ـ در مورد انتقال برون مرزی غیر قانونی زباله‌های مضر یا سایر انواع زباله در نتیجه رفتار صادرکننده یا ایجادکننده، کشور صدور باید اقداماتی انجام دهد تا زباله‌های مورد نظر: الف‌ـ توسط صادرکننده یا ایجادکننده، یا در صورت لزوم توسط خود او به کشور صدور بازگردانده شود، یا هر گاه این کار عملی نباشد.
ب‌ـ به نحو دیگری که با مقررات این کنوانیسون مطابقت داشته باشد، ظرف مدت 30 روز از تاریخی که مورد انتقال غیرقانونی به کشور صدور اطلاع داده شده است، یا طی مدت زمانی که طرفهای ذیربط توافق کنند، خود آنها را دفع نماید.
بدین منظور طرفهای ذیربط نباید با اعاده زباله‌های مضر یا سایر انواع زباله‌ای که در اثر عمل واردکننده یا دفع‌کننده، غیر قانونی شناخته شده است، کشور ورود باید مطمئن گردد که زباله‌های مورد بحث توسط واردکننده یا دفع‌کننده به نحوی دفع می‌شود که از لحاظ زیست محیطی سالم است، یا در صورت لزوم ظرف 30 روز در تاریخی که کشور ورود از انتقال غیرقانونی مطلع شده است، یا طی مدت زمان دیگری که مورد توافق کشورهای ذیربط قرار گیرد، توسط خود کشور واردکننده دفع گردد.
بدین منظور، طرفهای ذیربط باید حسب ضرورت در مورد دفع زباله‌ها به نحو صحیح و سالم از لحاظ زیست‌محیطی با یکدیگر همکاری نمایند.
4ـ در مواردی که مسئولیت انتقال غیرقانونی را نتوان به صادرکننده یا ایجادکننده یا واردکننده یا دفع‌کننده منتسب دانست، طرفهای ذیربط یا سایر اعضای کنوانسیون حسب ضرورت باید از طریق همکاری اقداماتی نمایند تا زباله‌های مورد نظر در اسرع وقت به نحوی سالم از لحاظ زیست‌محیطی یا در کشور صدور یا در کشور ورود یا به مناسبت در هر جای دیگر دفع گردد.
5ـ هر عضو کنوانسیون باید مقررات ملی مناسبی به منظور جلوگیری از انتقال غیرقانونی زباله یا مجازات این عمل وضع نماید، اعضای کنوانسیون باید جهت تحقق اهداف این ماده با یکدیگر همکاری نمایند.
ماده 10ـ همکاری بین‌المللی 1ـ اعضای این کنوانسیون باید به منظور بهبود و اداره صحیح و سالم زباله‌های مضر و سایر انواع زباله از لحاظ زیست محیطی با یکدیگر همکاری نمایند.
2ـ بدین منظور اعضای کنوانسیون باید : الف‌ـ در صورت تقاضا، اطلاعاتی، خواه به طور دو جانبه و خواه چند جانبه، با توجه به ترغیب اداره صحیح و سالم زباله‌های مضر و سایر انواع زباله از لحاظ زیست‌محیطی از جمله با در نظر گرفتن هماهنگی در ضوابط و رویه‌های فنی بر این اداره مناسب زباله‌های مضر و یا سایر انواع زباله، در اختیار بگذارند.
ب‌ـ در نظارت بر اثرات اداره زباله‌های مضر بر سلامت انسان و محیط زیست با یکدیگر همکاری کنند.
پ‌ـ با توجه به قوانین، مقررات و سیاست‌های داخلی خود در زمینه توسعه و استفاده از تکنولوژیهای جدید و سالم از لحاظ زیست محیطی و مولد حداقل زباله و بهبود تکنولوژیهای موجود به منظور در حد امکان حذف تولید زباله‌های مضر و سایر انواع زباله و دستیابی به روش‌های مؤثر اداره صحیح آنها به طریقی سالم از نظر زیست محیطی، از جمله بررسی اثرات اقتصادی، اجتماعی و زیست محیطی استفاده از این تکنولوژیهای جدید یا تکامل یافته همکاری نمایند.
ت‌ـ با توجه به قوانین، مقررات و سیاست‌های داخلی خود در زمینه انتقال تکنولوژی و سیستم‌های اداره مربوط به اداره صحیح زباله‌های مضر و سایر انواع زباله از لحاظ زیست محیطی، فعالانه همکاری کنند.
آنها باید همچنین در مورد توسعه ظرفیت فنی بین اعضای کنوانسیون، به ویژه اعضایی که ممکن است به مساعدت فنی در این زمینه نیاز داشته باشند یا درخواست مساعدت فنی نمایند، همکاری کنند.
ث‌ـ در زمینه تهیه رهنمودها و یا شیوه‌های عمل مناسب فنی همکاری نمایند.
3ـ اعضای کنوانسیون باید طرِ و وسایل مناسب را به منظور مساعدت به کشورهای در حال رشد در اجرای بندهای فرعی (الف)، (ب) و (پ) ،بند 2، ماده 4 ،به کار گیرند.
4ـ با درنظر گرفتن نیازهای کشورهای در حال رشد، همکاری بین اعضای کنوانسیون و سازمانهای ذیصلاح بین‌المللی به منظور آگاهی عمومی، توسعه تکنولوژیهای مناسب اداره صحیح زباله‌های مضر و سایر انواع زباله از لحاظ زیست محیطی و استفاده از تکنولوژیهایی که حداقل زباله را تولید می‌نمایند، ترغیب می‌گردد.
ماده 11ـ موافقت نامه‌های دو جانبه، چند جانبه و منطقه‌ای 1ـ با وجود مقررات ماده 4، بند 5، اعضای کنوانسیون می‌توانند به انعقاد موافقت نامه‌های دو جانبه، چند جانبه و منطقه‌ای یا اتخاذ ترتیباتی مربوط به انتقال برون مرزی زباله‌های مضر یا سایر انواع زباله، با اعضای کنوانسیون یا کشورهای غیر عضو کنوانسیون مبادرت نمایند، مشروط به اینکه این موافقت نامه‌ها یا ترتیبات از اداره صحیح زباله‌های مضر و سایر انواع زباله، طبق شرایط این کنوانسیون، عدول ننماید.
این موافقتنامه‌ها یا ترتیبات باید حاوی مقرراتی باشد که در مقایسه با مقررات این کنوانسیون در ارتباط با اداره سالم زباله‌ها از لحاظ زیست محیطی کاستی نداشته باشد، به ویژه باید مصالح و منافع کشورهای در حال رشد در آنها ملحوظ گردد.