حرکتهای پایه
یکی ازابتدایی ترین وظایف مربیان، آموزش نحوه حرکت و کنترل بدن، به بازیکنان است.
حرکتهای پایه گاهی زیربنای بسکتبال نامیده می شوند.
این حرکتهای اصول اساسی هستند که هر بازیکنی باید فرا بگیرد.
لازم است هر بازیکن بیاموزد چگونه مؤثّر (زیرا هدف نهایی انجام صحیح کار است) و همچنین مفید (حرکت در بهترین طریق) حرکت کند.
به آنها یاد داده برای کاستن از حرکتهای اضافی زمان و مکان را در نظر داشته باشند تا در چابکی و تعادل، کسب مهارت کنند.
به بیان دیگر، بازیکنان باید بدون هدف حرکت نکنند.
بسکتبال بازی چابکی (دست و پا) و سرعت (حرکت کل بدن) در زمان مناسب است.
آموزش باید همواره به این اصل تکیه داشته باشد: انجام کار صحیح – همراه با چابکی – و بعد، انجام حرکت صحیح و سریع در زمان مناسب.
پنج حالت و حرکت اصلی که باید آموزش داده شوند عبارتند از: طرز ایستادن، شروع حرکت، گام برداشتن، توقف و پرش.
حالت ایستادن مناسب (وضعیت)
بازیکنان باید بیاموزند که در هر لحظه آماده حرکت باشند و عادت ایستادن صحیح ورزشی برای حرکتهای سریع را در خود تقویت کنند.
آموزش حالت ایستادن یک کار پرمشقت است و هنگام کار با بازیکنان تازه کار باید صبور بوده، زیرا آنها ممکن است قدرت و استقامت عضلانی برای حفظ حالت بدن برای مدت طولانی را نداشته باشند.
به بازیکنان آموزش داده شود که هنگام ایستادن، حالت مناسبی داشته باشند (آماده بودن برای هر چیز، احساس چابکی).
باقی بودن در حالت ایستادن مناسب کار سختی است؛ آنها باید حالت راحتی داشته باشند در حالی که یک حالت سخت، غیرطبیعی و قوز کرده به خود گرفته اند.
بطور متوالی کسب و حفظ حالت ایستادن صحیح به آنها یادآوری شود.
اگر به موقع بر حالت ایستادن تأکید شود، بازیکنان و بطور خودکار آن را یاد می گیرند.
حالت پا
بهترین حالت استقرار پاها در اکثر موقعیتها، جلو و عقب قرار دادن آنهاست.
فاصله پاها به اندازه عرض شانه باشد و به گونه ای قرار گیرند که پاشنه یک پا و پنجه پای دیگر در امتداد یک خط افقی نسبت به استقرار بازیکن قرار گیرند.
(شکل 1-1).
این حالت ایستادن باید به صورت عادت درآید تا هنگام نیاز، بازیکن قادر به حرکت درهر جهتی باشد.
حالت ایستادن موازی پاها در شکل 1-2 نشان داده شده است.
این حالت برای حرکت جانبی استفاده می شود، همچنین برای گرفتن توپ و توقّف بعد از دریبل و واکنش در یک حرکت جانبی، از این حالت استفاده می شود.
بازیکنان به موقع یاد خواهند گرفت کدام حالت ایستادن مناسب کدام موقعیت بازی است.
حالت ایستادن موازی پاها در شکل 1-2 نشان داده شده است.
بازیکنان به موقع یاد خواهند گرفت کدام حالت ایستادن مناسب کدام موقعیت بازی است.
شکل 1-1: حالت عقب و جلو پاها (دید از بالا).
رابطه پاشنه و پنجه، فاصله پاها برابر عرض شانه است.
شکل 1-2: ایستادن با پاهای موازی (دید از بالا).
رابطه پنجه با پنجه، فاصله پاها برابر عرض شانه است.
تقسیم وزن بدن وزن بدن باید به طور مساوی از جلو به عقب، از چپ به راست و بین پاها تقسیم شود.
پاشنه ها باید روی زمین باشند و بیشتر وزن روی سینه کف پاها قرار گیرد، هر چند فشار وزن باید روی پنجه ها و پاشنه ها احساس شود.
بازیکنان ممکن است به اشتباه وزن خود را روی سینه پاها قرار داده و پاشنه ها را از زمین جدا کنند، اما این حالت از نیرو و سرعت حرکت می کاهد یعنی برای انجام هر حرکت قدرتمند ابتدا باید پاشنه ها روی زمین قرار داده شود.
یک روش مناسب برای آموزش حالت خوب ایستادن این است که از بازیکنان بخواهیم اصطلاحاً پنجه عقابی بایستند که در آن پاشنه ها روی زمین و پنجه خمیده است.
بازیکنان هنگام دفاع باید یک چیز دیگر را به حالت ایستادن خود بیفزایند، پای آتشین.
معنای آن فعال نگاه داشتن پاها و حرکت مداوم بدون جدا شدن از زمین است، مهارتی که عضلات را برای حرکت آماده نگاه می دارد.
آنها باید تصور کنند روی بستری از زغال داغ ایستاده اند، اما اجازه ندارند پاهایشان را از زمین بلند کنند.
حالت سر و بدن سر، به علت اندازه و قرار گرفتن در بالاترین نقطه بدن، کلید تعادل است.
بازیکنان باید سر را نسبت به محل قرار گرفتن پاها، وسط قرار دهند.
سر باید رأس مثلثی باشد که خود با محل قرار گرفتن دو پا تشکیل می دهد و باید در حالی که از روبه رو به آن نگاه می کنیم، ساقهای این مثلث فرضی از نظر طول مساوی باشد (شکل1-3).
سر همچنین باید حالت مرکزیت نسبت به جلو و عقب بدن داشته باشد.
بازیکنان باید بیاموزند بدن را راست و شانه ها را عقب نگاه دارند، ضمن این که بدن اندکی از حالت کاملاً عمودی به جلو متمایل است.
شکل 1-3: سر، کلید تعادل، بالا نگاه داشته شده و هوشیار – رأس یک مثلث.
دستها و پاها به بازیکنان بیاموزید که مفاصل (مچ پاها، زانوها، انتهای رانها، آرنجها و مچها) خود را خمیده و آماده نگاه دارند.
دستها و پاها باید خمیده و نزدیک بدن قرار گیرند تا تعادل و چابکی آن حفظ شود.
به یاد آورید تمامی کف پا باید با زمین تماس داشته باشد.
به بازیکنان یادآوری کنید که بدن را پایین نگاه دارند یعنی زاویه پشتی زانوها بینº90 وº120 باشد تا مرکز ثقل بدن به زمین نزدیک شود.
شروعها، گام برداشتها و توقّفها شروع حرکت، گام برداشتن (چرخش، تغییر مکان، تغییر جهت) و توقف، حرکتهای بنیادینی هستند که برای حرکت مؤثّر و مفید از حالت ایستادن مناسب یا رسیدن به این حالت، استفاده میشود.
اینها حرکتهای دفاعی و تهاجمی نامیده میشوند.
قانون مربیگری را به خاطر آورید: ابتدا صحیح انجام دادن کار را آموزش دهید (انجام صحیح مهارت)، سپس آن را با چابکی انجام دهید و سرانجام همواره آن را در زمان مناسب انجام دهید.
سرعت تمامی بدن یک بازیکن مهم است، امّا نه به اندازه چابکی (سرعت دست و پا).
شما به عنوان یک مربی نیاز به تلاش برای پیشرفت چابکی هر بازیکن دارید.
توجّه عمیق بازیکنان شما باید معطوف به سریع فکر کردن و چابک بودن باشد.
شروعها شروع، اولین مهارتی است که بازیکنان شما باید یاد بگیرند و آن به نوبه خود از حالت ایستادن بهره میبرد.
برای شروع صحیح، بازیکنان باید وزن خود را در جهت حرکت دلخواه منتقل کنند.
برای مثال، در حرکت به چپ، وزن بدن با تکیه به چپ، روی پای چپ منتقل میشود.
به بازیکنان یادآوری کنید از آن جا که سر کلید تعادل است، همواره بر انتقال وزن تقدم زمانی دارد.
(شکل 1- 4) شکل1- 4: حرکت به سمت چپ: وزن در جهت حرکت دلخواه (روی پای چپ).
برای چابک بودن در زمان مناسب، بازیکنان باید به خاطر داشته باشند که تمام حرکتها و تغییر سرعتها روی زمین انجام میگیرد.
معنای این حرف، استفاده از گامهای کوتاه است، هرگاه تغییر نوع حرکت مورد نیاز باشد.
به بازیکنان آموزش دهید تا آن جا که ممکن است تماس پاهای خود را با زمین حفظ کنند؛ به آنها یاد دهید که میتوانند از زمین کمک بگیرند، اگر تماس خود را با آن حفظ کنند.
ابتدا پای جلو از حالت ایستادن مناسب، بازیکنان باید وزن را در جهت حرکت منتقل کنند و شروع گام برداشتن با پایی است که در جهت حرکت قرار دارد.
برای مثال، در حرکت به راست، اولین گام با پای راست برداشته میشود و در حرکت به جلو، اولین گام با پای جلویی برداشته میشود.
اشاره- فشار- کشش در دفاع، بازیکنان باید از یک حرکت سُرخورنده استفاده کنند.
آنها را وادارید فاصله مشابه عرض شانه را برای پاها حفظ کنند و از گامهای خیلی کوتاه و سریع که روی زمین کشیده میشوند، استفاده کنند.
این مهارت، اشاره- فشار- کشش نامیده میشود.
پای پیشتاز به جهت دلخواه حرکت اشاره میکند در حالی که یک گام کوچک، سریع و سُرخورنده را طی میکند.
(شکل1- 5).
نیروی لازم برای اشاره به جهت حرکت و سُرخوردن از فشار روی پای عقبی حاصل میشود که بدن را حرکت داده وزن را روی پای جلویی منتقل میکند.
این عمل، به سرعت با کشش و سُرخوردن پای عقبی برای بازیافتن حالت ایستادن مناسب، ادامه مییابد.
بازیکنان باید شروعهای دفاعی و سرخوردنها را به راست، به چپ، به سمت جلو، به سمت عقب و ضربدری بیاموزند، که در همگی آنها فاصله سراز زمین باید حفظ شود.
جهش کردنهای کوچک به جای سُرخوردن باعث از دست دادن حالت ایستادن مناسب میشود.
نتیجه این کار از دست دادن زمین (به عنوان یک دوست) اتلاف زمان و همچنین از دست دادن فضاست، لذا حفظ سر در ارتفاع مشخص را مورد تأکید قرار دهید.
شکل 1- 5: اشاره و فشار.
گام برداشتن (چرخش) چرخش حرکتی است که در آن بدن در یک حرکت دایرهای، روی سینه یک پا تغییر مکان میدهد در حالی که بازیکن حالت ایستادن مناسب قبلی را حفظ میکند.
(1- 6).
(از آن جا که مهارت اساسی برای آغاز همه حرکتها تغییر میکند، چرخش یکی از مهمترین حرکتهایی است که برای چابکی و تعادل مؤثّر است.) همچنین ضعیفترین آموزش و کمترین کاربرد مهارتها مربوط به چرخش است.
چرخش میتواند روی هر یک از پاها به عنوان مرکز و محور چرخش انجام شود.
وقتی چرخش بدن به سمت جلو (چرخشی که بدن در حول محور به سمت جلو حرکت میکند) انجام میشود آن را چرخش جلویی مینامند (شکل 1- 7).
همان طور، چرخش پشتی حرکت است که فرد را حول محور چرخش به عقب حرکت میدهد (شکل 1- 8).
شکل 1- 6: چرخش کردن: یک دوران بدن است که در آن سینه پای غیرمتحّرک در جای خود ثابت میماند.
شکل 1- 8: چرخش روی پای چپ- چرخش پشتی، الف- حالت شروع ب- حالت پایانی.
بازیکنان باید بیاموزند با توپ و بدون توپ ، در حمله چرخش کنند.
در دفاع ، چرخش اولین حرکت مورد استفاده بازیکن در تغییر حالت از وضعی به وضع دیگر در هنگام ریباند است همان گونه که در شکل 9-1 نشان داده شده است .
شکل 1- 9: الف- تغییر حالت ب- ریباند.
توقّف سریع بودن با حفظ تعادل و کنترل به معنای این است که بازیکنان قادر به استفاده از حالت ایستادن، شروع مناسب، حرکت سریع (اعم از دویدن و سر خوردن)، و سرانجام توقّف در یک حالت متعادل هستند.
دو توقّف قابل توصیه اصلی بسکتبال عبارتند از: یک شمارهای (توقّف سریع) و دو شمارهای (توقّف با گامهای بلند).
توقّف سریع روش توقّفی که برای مبتدیان ترجیح داده میشود، توقّف سریع است که گاهی توقّف پرشی نامیده میشود.
توقّف سریع در پی دویدن یا سُرخوردن اجرا میشود.
هنگام دویدن، بازیکن پرش کوتاهی روی یک پا انجام میدهد و در این حال فاصله کمی با زمین پیدا میکند و با پاهای موازی (در یک خط) یا عقب و جلو فرود میآید.
(شکل 1- 10) هر دو پا در یک زمان با زمین برخورد میکنند.
(یک شمارهای) شکل1- 10: الف- توقّف سریع ب- فرود در حالت استقرار اولیه.
توقف سریع تقریباً همیشه مفید است زیرا باعث استفاده از زمان و فضا میشود.
این عمل فقط با یک شمارش و بسرعت اتفاق میافتد و در دفاع و حمله قابل استفاده است (با و بدون توپ)، این نوع توقف تکمیل عمل چرخش است و یکی از ورزشهای اولیه برای حرکت و کنترل بدن است.
قوانین بسکتبال به بازیکنان اجازه استفاده از هر دو پا را برای چرخش بعد از توقّف سریع میدهد.
این حالت ضمن حفظ کنترل و تعادل، دامنه حرکت وسیعی را ممکن میسازد.
توقّف سریع برای قرار گرفتن در حالت اولیه، برای شوت، پاس یا دریبل مهم است و میتواند به طور بسیار مؤثّری پس از دریبل یا دریافت پاس مورد استفاده قرار گیرد.
توقّف آهسته این توقّف، دو مرحلهای است که در آن فرود روی پای عقب انجام میشود(مرحله اول) و پای جلو بلافاصله با زمین برخورد میکند(مرحله دوم).
استفاده اولیه این توقّف تغییر جهت در پی دویدن به سمت جلو است.
برای تمامی حالتهای حرکتی دیگر باید از توقّف سریع استفاده شود.
پرش پرش یک مهارت مهم است، خصوصاً در رشتهای که گل و هدف آن در ارتفاع قرار گرفته باشد.
مربیّان اغلب پرش را یک توانایی طبیعی در نظر میگیرند که بازیکن یا آن را دارد و یا ندارد و قابل آموزش نیز نیست.
این عقیده خیلی از واقعیت دور است.
اصول اساسی به منظور پیشرفت در مهارت پرش وجود دارد.
اول، بازیکن نیاز دارد بیاموزد که در حالت ایستادن مناسب و آماده پریدن باشد.
وقتی آنها میآموزند که آماده پریدن باشند، قادر خواهند شد در هر موقعیت بسرعت پرش کنند.
دوم، بازیکنان شما قادر به پرش بلندتر خواهند بود اگر به قدرت عضلانی پای خود اضافه کنند.
مربیان باید با کمک تمرینهای استقامتی همگام با مهارتهای پرش، قدرت عضلات آنها را افزایش دهند.
سوم، بازیکنان باید توجّه داشته باشند چگونگی فرود آنها بعد از یک پرش، مشخص کننده سرعت و ارتفاع پرشی خواهد بود که بلافاصله بعد از فرود انجام خواهد شد.
بهترین فرود به دست آوردن حالت ایستادن مناسب همراه با تعادل و پاهای باز است.
در این صورت بازیکن آماده پرش مجدد است.
هنگامی که بازیکنان ابتدا یاد میگیرند تا در پرش از دو دست و دو پای خود استفاده کنند، کنترل و حالت بدن با بهترین آموزش به آنها ارائه میشود.
در قسمت بعد روش اجرای پرش با دو پا، یک پا و پرش سرعتی توضیح داده میشود و زمان مناسب برای استفاده از هر کدام نیز، ذکر میشود.
پرش با دو پا پرش روی دو پا کندتر از پرش روی یک پا در حال حرکت است.
بهترین مورد استفاده آن زمانی است که بازیکن در مکانی شلوغ قرار دارد (نظیر شلوغی حاصل در تلاش برای ریباند) یا در یک لی آپ قدرتی در نزدیکی مدافعان.
پا، یا پاهای آماده پرش باید قبل از انجام پرش محکم روی زمین قرار گیرند (بازیکنان باید تصور کنند که پاهایشان را در زمین میخکوب کردهاند) تا حداکثر انقباض عضلانی حاصل شود.
به بازیکنان بیاموزید هر جا ممکن است از سرعت حرکت بدن خود استفاده کنند، بدین صورت که (الف) از حرکت بدن در حال دویدن به سمت جلو با کوبیدن محکم یک پا (پاها) به زمین برای بلند شدن از زمین سود ببرند و (ب) با پرتاب کردن دستها با قدرت به جلو به اندازه حرکت بدن در جهت دلخواه اضافه کنند (هنگامی که زمان و فضا اجازه این کار را میدهد).
(شکل 1- 11).
پرش روی یک پا پرش روی یک پا هنگام حرکت و زمانی که حداکثر ارتفاع پرش مورد نیاز است، مفید است.
بازیکنان باید روش پریدن روی یک پا را بدانند تا بتوانند در لی آپها و پرش ارتفاع به سمت سبد یا تخته، یورش ببرند.
پرش سریع پرشهای سریع بهترین راه میانه است که باعث استفاده از زمان و فضا و همچنین نگهداری حالت بدن و کنترل آن میشود.
یک پرش سریع باید در زمان تراکم بازیکنان، برخورد یا رقابت در پرش اطراف سبد وجود دارد، مورد استفاده قرار گیرد.
اینها پرشهای توأم با حرکت دو دست و دو پا هستند، بدون وجود حرکت سریع بدن که از حالت ایستادن اولیه آغاز میشود.
قبل از شروع پرش باید دستها در ارتفاع معادل سرقرار گیرند، در حالی که بازوها موازی با زمین هستند.
شکل 1- 11: الف- حالت آماده پرش ب- و پرش سریع.
تمرینهای اساسی حرکت کنترل حالت ایستادن صحیح هدف: برای پیشرفت در مهارت حالتهای مختلف ایستادن، به دست آوردن حالت مناسب و باقی ماندن در آن حالت.
تجهیزات: فضای نیمه زمین بسکتبال (حداقل).
روش:بازیکنان در زمین پخش میشود در حالی که رو به مربی هستند و حالتهای مختلف ایستادن ورزشی را به خود میگیرند و در همان حالت باقی میمانند تا بوسیله مربی یا دستیار کنترل شود.
استقرار مقابل آینه هدف: ارزیابی شخصی از حالتهای ایستادن از راه شناسایی حالت مناسب با نگاه کردن در آینه.
تجهیزات: بازیکن و یک آینه تمام قد.
روش:هر بازیکن همه حالتهای مختلف ایستادن صحیح را مقابل آینه کنترل میکند، هر کدام از حالتها را 5 ثانیه حفظ میکند از یک همکار میتوان در صورت نبود یک آینه تمام قد استفاده کرد.
شروع، گام برداشتن و توقّف با آرایش صفی هدف: پیشرفت و مهارت شروع، چرخش و توقّف.
تجهیزات: زمین کامل.
روش: همه بازیکنان در چهار گروه پشت خط عرضی یک طرف زمین جای میگیرند، در حالی که مربی وسط زمین ایستاده است.شکل 1- 12: مربی حالتهایی را که بازیکنان باید اجرا کنند، اعلام میکند.
حالتها ● گامهای قطع شونده: از خط عرضی شروع کنید و به انتهای دیگر زمین بروید، دستها را بالا نگاه دارید، کفشهای شما باید صدای جیغ مانندی در برخورد با کف زمین ایجاد کنند.
به یاد داشته باشید از کف زمین به نفع خود استفاده کنید.
● تغییر سرعت: بعد از یک شروع سریع، دو یا سه نوع حرکت با سرعتهای مختلف را اجرا کنید.
چابک باشید و از انواع حرکتها استفاده کنید (از یکسانی پرهیز کنید).
● چرخشها: چرخش کامل جلویی و پشتی (مشابه توقّف با پاهای باز).
● دویدن همراه با تقسیم دید چشمها: چهار بازیکن به طور همزمان با نصف سرعت شروع به حرکت میکنند در حالی که نگاه مستقیم خود را به سبد مقابل معطوف کردهاند و از دید جانبی خود برای باقی ماندن در خط مستقیم و برای حفظ فاصله از طرفین استفاده میکنند.
● توقّف سریع: در خطوط پرتاب آزاد و نیمه زمین.
نکته: مربیان میتوانید بازیکنان را در توقّف سریع، نگاه دارند تا حالت آنها را کنترل کرده و اشتباهات را اصلاح کنند.
بازیکنان ممکن است حالت دریبل یا دویدن با حداکثر سرعت را بدون توپ تصور کنند (در حمله).
اگر توقف سریع در دفاع استفاده میشود پاها باید در همه اوقات فعال باشند.
شکل 1- 12: شروع، دویدن و توقف با آرایش صفی.
●توقف آهسته: حرکات متناوب به سمت جلو و عقب از خط انتهایی تا خط پرتاب آزاد، آغاز میشود (توقف آهسته، برگشت)، برگشت به خط زیرین (عمل برگشت) رفتن به خط نیمه زمین، بازگشت به خط پرتاب آزاد، و بعد رفتن به خط پرتاب آزاد دیگر، برگشت به خط نیمه، رفتن به خط انتهایی سمت مقابل و به همین ترتیب(شکل 1- 13) شکل 1- 13: حالت توقف آهسته.
● دویدن با فاصله (یک مهارت پیشرفته که میتوان با تمرین تغییر سرعت آن را مورد استفاده قرار داد) با اعلام مربی چهار بازیکن اول هر صف حرکت در دالان خاص خود را آغاز میکنند.
نفر بعدی هر صف با رسیدن فرد جلو به فاصله 5/4 الی 5/5 متری شروع به حرکت میکند و فاصله را حفظ میکند.
این تمرین خصوصاً هنگام ترکیب با تمرین تغییر سرعت تبدیل به یک مبارزه و رقابت میشود.
نکته: مربی میتواند تمرین را به یک تمرین با سوت تبدیل کند.
چهار بازیکن شروع به حرکت کرده با هرسوت کوتاه توقف آهسته (یا سریع) انجام میدهند.
سپس برگشته با دو سریع تا سوت بعد به حرکت خود ادامه میدهند.
گروه بعد همواره با سوت دوم بعد از گروه اول حرکت میکنند.
این تمرین تا رسیدن آخرین بازیکن به خط عرضی مقابل و در حالی که همه بازیکنان زمین را طی کرده باشند، ادامه مییابد.
این یک تمرین عالی برای آمادگی جسمانی است.
هنگام اجرای تمرین به یاد داشته باشید: ● هر تغییری در یک چرخه انجام میگیرد.
(رفت و برگشت) ● اولین بازیکن در هر صف باید همواره به موقعیت اول خود در خط عرضی باز گردد و قبل از زمان حرکت، آماده باشد.
بازیکنان باید گوش به فرمان حرکت و تعیین جهت آن بوسیله مربّی باشند.
● در آغاز تمرین فاصله مساوی از طرفین باید رعایت شود.
● زمان حرکت گروه دوم، هنگامی است که گروه قبلی به نزدیکی خط پرتاب آزاد رسیده باشند، مگر این که جهت حرکت رو به خط آغازین باشد.
● همه گروهها به خط انتهایی مقابل میروند و با تجدید آرایش به گونهای که نفرات اول جلو صف قرار گیرند، آماده برگشت در جهت مقابل میشوند.
پرشهای سریع صفی هدف:پیشرفت در مهارت اولیه پرش کردن برای ریباند و شوت.
تجهیزات: فضای نصف زمین (حداقل).
روش: بازیکنان در چهار صف پشت خط عرضی و مربی نزدیک خط نیمه جای میگیرند.
یک چرخه «رفت و برگشت» از پرشهای سریع نیز قابل افزودن به این تمرین است.
به محض شنیدن فرمان حرکت، اولین موج بازیکنان از حالت اولیه با حداکثر سرعت به سمت جلو میدوند.
هر زمان علامت شست به سمت بالا، داده شد، بازیکنان یک توقف و پرش سریع را به اجرا میگذارند.
آنها عمل پرش سریع در جا را ادامه میدهند تا با دیدن علامت شست به دویدن در جهت مشخص شده، مبادرت کنند.
همزمان با تکرار دو سریع گروه اول، گروه دوم از خط انتهایی شروع به دویدن میکنند.
این عمل ادامه پیدا میکند تا این که همه گروهها به خط انتهایی مقابل برسند.
مربی باید در مقابل و قابل رؤیت بوسیله کلیه بازیکنان باشد تا بتوانند علایم او را به راحتی ببینند.
ضربه زدن در بین طرفین (جامپ بال) هدف: پیشرفت در مهارتهای پرش برای موقعیتهای بین طرفین.
تجهیزات:یک توپ برای هر دایره، بازیکنان در گروههای دو نفره در دایرهها.
روش: با استفاده از مهارتهای اولیه پرش، دو نفر در سه دایره آماده پرش هستند، مربی یا یک بازیکن توپ را بین بازیکنان به هوا پرتاب میکند.
حرکتهای بدون توپ یکی از مشکلترین وظایف در مربیگری، آموزش حرکتهای بدون توپ (آهنربای بازیها) به بازیکنان است.
یک بازیکن بتنهایی (با پنج بازیکن در تیم) 80% زمان بازی در حمله را بدون توپبازی خواهد کرد.
مطالب فوق اهمیت قابل توجهی برای پیشرفت در مهارتهای فردی بدون مالکیت توپ را بیان میکند.
اغلب مربیّان بر این باورند که این قسمت مشکلساز با اغلب بازیکنان جوان است.
بازیکنان اغلب مجذوب توپ هستند و به نظر میرسد تقریباً به طرز ناراحت کنندهای در حمله، جذب توپ میشوند.
وقت قابل توجهی باید در آموزش این مطلب صرف شود که حرکتهای بدون توپ، دارای همان اهمیت هستند که به وجود آوردن موقعیت گل، در حرکتهای با توپ صورت میگیرد.
کمک به بازیکنان در فهم این مطلب، کلید تشویق آنها برای اجرای حرکتهای با هدف در زمان مالکیت توپ است.
اصول بنیادی حرکتهای بدون توپ برای حرکت کردن موثر بازیکنان بدون توپ، اصول اساسی و مشخصی وجود دارد که باید در آنها کسب مهارت کنند و در زمین به خاطر بیاورند.
• هوشیار باشید و یاد آورید که همه حرکتها، روی زمین آغاز میشوند.
• با تسلط، تعادل و چابکی حرکت کنید.
• با هدف حرکت کنید، بازیکنان باید از حرکت هم تیمیهای خود آگاه باشند و تمرکز خود را روی راهبردی کلی تیم، حفظ کنند.
• موقعیت توپ و مدافعان را مورد مطالعه قرار دهید.
حالتهای بازی تیم معینکننده کلیه حرکتهایی است که فرد باید انجام دهد، اما این حرکتها باید در ارتباط با موقعیت و حرکتهای توپ و همچنین مدافعان، اجرا شود.
بازیکنان باید بیاموزند تا خود را به مناطق آزاد زمین برسانند، جایی که میتوانند پاس دریافت کنند.
• آزاد شدن یا خالی کردن منطقه- اولین هدف از حرکت بدون توپ آزاد شدن برای دریافت پاس از کسی است که توپ را در دست دارد.
بازیکنان باید یاد بگیرند ابتدا برای آزاد شدن و دریافت پاس تلاش کنند و اگر ممکن نشد، راه را برای بازیکنان دیگر باز کنند.
• از حالت دریافت کامل استفاده کنید- این موقعیت، فاصله 5/4 الی 6 متری از صاحب توپ است، جایی که فرد آزاد است و میتواند پاس دریافت کند.
بطور ایدهآل، این موقعیتی خواهد بود که به بازیکنان امکان پاس، شوت یا دریبل بدهد.
• یک هنرپیشه باشید- حرکت بدون توپ یک رقابت مستمر بین مدافعان و مهاجمان است؛ مشغول کردن فکر و حواس حریف، مستلزم استفاده از فریبهای قابل باور برای به ستوه آوردن مدافعان و بازی کردن نقش یک طعمه است.
• پنهان شدن از دیدن مدافع- به خارج از منطقه دید مدافع حرکت کنید و او را وا دارید که سرخود را برگرداند.
از آن جا که اغلب مدافعان پشت خود را به سبد و دید خود را روی توپ حفظ میکنند، مهاجمان باید از پشت آنها به سمت خط زیرین و دور از توپ حرکت کنند.
این برشها میتوانند بهترین باشند، زیرا پیشبینی آن برای مدافع مشکل است.
• حرکت به سمت توپ- هنگام حرکت برای دریافت پاس دو مطلب دارای اهمیت است.
اول، باقی ماندن در موقعیتی آزاد.
دوم، حرکت به سمت توپ.
مگر حالتی که شما مدافع خود را پشت سرگذاشته در حال انجام برش به سمت سبد هستید.
• برای آزاد شدن از مدافع به او نزدیک شوید- از آن جا که این قانون مخالف برداشت همگانی است، بسیاری از بازیکنان این اشتباه را مرتکب میشوند که با دور شدن از مدافع خود، قصد آزاد شدن از او را دارند.
در عمل، بسیار موثرتر است که در نزدیکی مدافع بمانید و ناگهان با دور شدن از وی، خود را آزاد کنید.
این حرکت تقریباً همیشه موثّر است زیرا به مهاجم اجازه میدهد حرکتی انجام دهد که قبل از واکنش مدافع و سریعتر از آن انجام میشود.
حرکتهای بنیادی (بدون توپ) حرکتهای اولیه بدون توپ باید به هر بازیکن آموزش داده شود.
اغلب این حرکتها، لازم است که با کارهای فریبنده برای گمراه کردن مدافع همراه باشد.
برشهای V حرکتها یا برشهایی که به منظور خاص انجام میگیرد، شامل حرکت «قریب و تغییر مسیر ناگهانی» یا برش V هستند.
برش V حرکت اصلی زیگزاگ یا برشهایی با تغییر مسیر را شامل میشود که یک شکل V را ترسیم میکند.
برای اجرای این برش، وزن خود را روی پای مخالف جهت دلخواه منتقل کنید، روی آن فشار لازم را به زمین وارد کرده با پای دیگر در جهت دلخواه گام بردارید.
بطور مثال، وارد کردن فشار روی پای راست و گام به سمت چپ با پای چپ.
یک طرف شکل V اغلب حرکت به سمت سبد، دور از آن یا به سمت مدافع است.
سمت دیگر V، تغییر جهت با یک برش سریع برای آزاد شدن است (شکل 2-1).
بهترین روش برای آموزش بازیکنان جوان، استفاده از عبارت «قریب و تغییر جهت ناگهانی» برای آزاد شدن است.
قسمت اول حرکت V به سمت سبد یا مدافع (فریب) به آهستگی انجام میشود، اما قسمت آخر V با سرعت در پی آن صورت میگیرد (تغییر جهت ناگهانی) تا بازیکن آزاد شود.
این تغییر جهت اغلب بسمت توپ انجام میشود.
شکل 2- 1: برای آزاد شدن، نزدیک مدافع جای بگیرید.
O2 در نزدیکی X2 حرکت میکند سپس یک برش V سریع را برای آزاد شدن انجام میدهد تا پاس دریافت کند.
برشهای جلویی و پشتی این حرکتها پس از پاس دادن یک بازیکن به هم تیمی انجام میشود و در پی آن بازیکن در یک رقابت با مدافع خود، برش کرده برای دریافت یک پاس احتمالی به سمت سبد میرود.
حرکت «پاس و برش» که اغلب «بده و برو» نامیده میشود، یکی از با ارزشترین حرکتهای تهاجمی در بسکتبال است.
بده و برو دو شکل دارد: حرکت اول که ترجیح نیز داده میشود، برش از جلوی مدافع است که به مهاجم در حالی که از مدافع خود پیش افتاده است اجازه دریافت یک پاس را میدهد (موقعیتی عالی برای کسب امتیاز) و دیگر برش از پشت مدافع که به مهاجم اجازه میدهد که از پشت مدافع با کسب موقعیت مناسبت به سمت سبد برود (شکل 2- 2).
توجّه داشته باشید که فرار از جلو مدافع، با استفاده از برش V مدافع را میخکوب میکند، در حالی که برش از پشت، برشی به خط مستقیم است.
حرکتهای فریبنده هر کدام از حرکتهای بنیادی که مدافع را سرگرم کند، حرکتهای فریبنده است، نظیر گیج کردن مدافعان و بازداشتن آنها از کمک کردن به دفاع یک بازیکن صاحب توپ یا مانع شدن از ایجاد تله برای صاحب توپ.
به بازیکنان بیاموزید یک هنرپیشه باشند و حریف را گیج کنند و او را گمراه سازند با حرکتهایی نظیر: حرکتهای گول زننده چشم، فریبهای بدنی، و دیگر فریبهای تصویری و صوتی.
شکل 2- 2: برشهای جلویی و پشتی- بده و برو حرکتهای هنگام انجام شوت هنگامی که در عمل شوت، توپ روی هواست، هر مهاجم بسته به مکان خود در زمین، باید به موقعیت گرفتن ریباند برود یا برای انجام وظایف دفاعی حرکت کند.
بازیکنان باید بیاموزند که هرگز ثابت به تماشای توپ سرگرم نشوند.
حرکتهای تعیین شده اینها حرکتهای فردی هستند که سیستم بازی یک تیم برای موقعیتهای بخصوص، مقرر کرده است.
موقعیتهایی نظیر: بین طرفین، شروع بازی از پشت خطوط زمین، پرتابهای آزاد و نقشههای تیمی.
همه بازیکنان باید تکالیف فردی خود را بطور مناسب و بسرعت انجام دهند.
اجرای صحیح این حرکت دارای اهمیت یکسان با اصل نقشه است.
حرکتها برای اجرای اسکرینها یا اسکرین آرایش تیمی و استفاده از اسکرینها برای آزاد کردن یک هم تیمی جهت دریافت پاس یا حمله با دریبل از غیرخودخواهانهترین حرکتهای تیمی است که هر بازیکن باید بیاموزد.
البته این شامل توانایی استفاده از اسکرینها به عنوان یک ابزار اساسی در تهاجم فردی است.
آموزش نحوه آرایش و استفاده از اسکرینها باید بعد از طی آموزشهای اولیه، یاد داده شود.
بازیکنان در مدرسه ابتدایی باید بر یادگیری حرکتهای بدون توپ دیگر، تمرکز کنند.
انواع اسکرینها اسکرینها میتوانند براساس مکان انجام آن کلاس بندی شوند (سمت توپ یا دور از آن)، یا براساس چگونگی استفاده از آنها (اسکرینهای به سمت بالا که پشت مدافع یا سمتی که دید ندارد، انجام میشود، اسکرینهای سمت پایین که جلو یا کنار مدافع، انجام میشوند)، یا براساس نوع تماس بدن که برای اسکرین استفاده میشود (جلو و یا پشت بدن).
مربیان باید نظریه خود را درباره چگونگی عملکرد اسکرین، دنبال کنند.
بعضی مربیان از اسکرین در نقطه یا محل خاصی در زمین حمایت میکنند، (اسکرین موقعیت)، در حالی که دیگران اسکرین یک مدافع را، ترجیح میدهند (اسکرین بازیکن).
اسکرین بازیکن اغلب برای آزاد کردن بازیکن موثرتر است، امّا ممکن است به انجام خطاهای بیشتری بعلت بلوکه کردن یا اسکرین غیرقانونی منجر شود.
اجرای اسکرین یا اسکرین اجرای یک اسکرین حرکت بنیادینی است که باید در ادامه آموزش داده شود.
بازیکنان باید از یک توقّف سریع و صدادار با پاهایی به فاصله عرض شانه و دستهایی دور از تماس با حریف در اسکرین، استفاده کنند.
(شکل 2- 3) اسکرین باید عمودی (بدون انحراف به هیچ طرف) و در مسیر مورد پیش بینی مدافع، انجام شود و باید آنقدر با فشار و قدرتمند انجام شود که مدافع آن را ببیند و صدای آن را بشنود.
بازیکن اسکرین کننده باید با صدا، بدن پایین نگاه داشته شده، پاهای باز و آماده برخورد باشد.
در مقابل تیمهای دفاعی خوب، برشکننده اغلب اسکرین داده میشود، اما خود اسکرین کننده آزاد خواهد شد.
شکل 2- 3: اسکرین جلویی: توقف سریع و با سرو صدا با پاهای باز، دور نگاه داشتن دستها از اسکرین.
این جا اسکرین کننده سمت راست قرار دارد.
دیگر انواع اسکرینها عبارتنداز: اسکرین پایینی (به سمت سبد) که علیه دفاع متراکم و عقب نشسته استفاده میشود و اسکرین بالایی یا به سمت بالا (دور از سبد) علیه فشار یا دفاع سمت توپ مدافعان.
استفاده از اسکرین مشکلترین قسمت شیوه اسکرین، واداشتن مدافع برای حرکت به سمت اسکرین است (بازیکنان باید از هم تیمی خود به عنوان یک مانع استفاده کنند) این کار با یک برشV انجام میشود که اغلب با حرکت سمت سبد شروع میشود همان گونه که در شکل 2- 4 نشان داده شده است.
شکل 2- 4: استفاده از اسکرین، برای O3 و در مقابلX3 یک اسکرین ایجاد شده است و او با استفاده از یک برش V، مدافع خود را به سمت اسکرین میراند.