با توجه گسترش روز افزون کمی و کیفی ورزش کشور و نقش اساسی پزشکی ورزشی در سلامت و افزایش کارآیی ورزشکاران و دیگر افراد جامعه ، نیاز به این علم هر روز بیشتر احساس می شود.
با این وجود پزشکی ورزش از محدود رشته هایی است که تا کنون کمتر به آن پرداخته شده است .
نقش ورزش در زندگی افراد و همچنین پویایی و سلامت جامعه برهمگان مشخص است لکن ورزش در کشور ما به صورت سنتی دنبال شده و تمام تلاشهایی نیز که در جهت حرفه ای شدن آن صورت گرفته نتوانسته است تاثیرات مثبت خود را ایفا کند .
تغذیه ورزشی
مواد مغذی مورد نیاز بدن :
کربوهیدرات : اولین منبع انرژی در یک فعالیت ورزشی شدید کربوهیدرات ها هستند و سوخت عضلات و مغز نیز کربوهیدراتها می باشد حدود 60 درصد انرژی مورد نیاز روزانه (6تا10 گرم کربوهیدرات به ازای هرکیلو گرم وزن بدن ) باید از نشاسته و غذاهای پر کربوهیدرات مثل میوه ها ، سبزیها ، نان و حبوبات تامین گردد .
چربی :
چربی یک منبع انرژی ذخیره شده است که بیشتر در طی فعالیتهای کسب مثل مطالعه و خواندن و خوابیدن مصرف می شود برای داشتن یک کارآیی ورزشی خوب ، 25 درصد انرژی مورد نیاز روزانه خود را از چربیها تامین کنید .
پروتئین :
پروتئین برای ساخت و بازسازی عضلات ، گلبولهای قرمز ، مو، و دیگر بافتهای بدن و برای ساخت هورمون یک ماده اساسی و ضروری محسوب می شود وقتی که کربوهیدرات بطور کافی در دسترس نباشد می توان بجای آن از پروتئین استفاده کرد حدود 15 درصد انرژی مورد نیاز روزانه باید از غذاهای پر پروتئین مثل ماهی ، مرغ و تخم مرغ تامین گردد .
املاح :
املاح عناصری هستند که از مواد غذایی بدست می آیند و جزئی از ساختمان های بدن می باشند ( برای مثال کلسیم جزئی از استخوان است ) مهم ترین املاح عبارتند از : آهن، منیزیم ، کلسیم ، فسفر ، سدیم ، پتاسیم و روی املاح نیز مانند ویتامین ها قادر به تامین انرژی نیستند .
ویتامین ها :
ویتامین ها موادی هستند که سوخت و ساز بدن را تسریع کرده و واکنش های شیمیایی بدن را تنظیم می کنند بسیاری از ویتامین ها توسط بدن ساخته نمی شوند باید از طریق مواد غذایی وارد بدن شود، ویتامین ها منبع انرژی نیستند.
آب:
آب یکی از مواد ضروری بدن است و حدود 50تا60 درصد وزن بدن را آب تشکیل می دهد آب دمای بدن را تثبیت می کند ، مواد مغزی را به سلولها می برد ، مواد زاید را از سلولها دور می کند ، آب نیز انرژی زا نیست .
تغذیه قبل از مسابقه یا تمرین هر چه باشد دارای چهار اهمیت زیر است :
1-
2-
3-
4-
جریان خون کلیه با شروع مسابقه به شدت کاهش می یابد بنابراین خوردن فوری مایعات قبل از شروع مسابقه سبب می شود از تاثیرات نامطلوب احتباس ادرار جلوگیری گردد بهتر است که در یک ساعت مانده به شروع مسابقه از قندهای ساده استفاده نشود آزاد شدن انسولین به دنبال مصرف مواد قندی و فعالیت بدنی می تواند سبب ایجاد علایم کاهش قند خون را گردد .
تغذیه طی فعالیت ورزشی :
شامل مصرف آب ، کربوهیدرات و اکترولیتها است .
تغذیه بعد از فعالیت ورزش :
تغذیه بعد از فعالیت ورزشی باید در جهت جبران ذخایر از دست رفته ی بدن انجام گیرد پس از فعالیتهای بدنی استقامتی باید ذخیره ی گلیکوژن بدن جایگزین شود گلیکوژن با سرعتی حدود 5% در ساعت جایگزین می گردد .
حداقل 20-10 ساعت وقت باید به این امر اختصاص یابد ظاهراً و عده های کربوهیدراتی حجیم موثر تر از وعده های کم حجم و متناوب نمی باشد لذا خوردن 50-100 گرم کربوهیدرات هر دو ساعت توصیه میگردد.
مصرف کربوهیدرات بصورت نان ، برنج ، و....
نیز مفید است مصرف پروتئینهایی چون ماهی ، تخم مرغ محلی ، فراورده های شیر و آب میوه تازه برای جایگزینی پروتئین و مواد معدنی مفید خواهد بود .
رژیم غذایی ضربتی :
برخی از ورزشکاران با تغییر شدید و ناگهانی در رژیم غذایی سعی در کاهش وزن دارند .
مسئله اساسی ای که در این ورزش از نظر دور میماند، عدم ایجاد تغییر در عادات تغذیه ای افراد است لذا معمولاً چنین رژیمی موقتی است و مفید نیست .
از طرفی این رژیم ها باعث کاهش توانایی های فرد و افزایش میزان ابتلاء به بیماریهای عفونی و سرماخوردگی می گردد و ضعف و خستگی بوجود می آورد .
روانشناسی ورزش مقابله با استرس : روشهای مختلفی جهت مقابله با استرس وجود دارد مانند استفاده از ماساژ ، گوش دادن به موسیقی آرام ، خوابیدن دروان آب گرم ، هیپنوتیزم و.....
و این روشها بر تغییر سه عامل دخیلی در بروز استرس شامل محیط استرس آمیز، سطح انگیختگی و افکار منفی موثرند .
این عوامل طی دو طرح ذیل عمل می نمایند.
استرس = افکار منفی انگیختگی محرک محیطی ( الف کاهش کاهش کاهش کاهش اضطراب روشهای شناختی روشهای جسمی تعدیل محیط کاهش کاهش کاهش استرس = انگیختگی افکار منفیمحرک محیطی ( ب تغییر شرایط استرس زای محیط بر محرک محیطی ، روشهای آرام سازی جسمانی بر سطح انگیختگی و روشهای شناختی بر افکار منفی موثرند .
انگیختگی در واقع یک پاسخ آموخته شده به وقایع محیطی پیشین است که با محرک محیطی کنونی بروز می یابد .
لذا در طرح الف قبل از اینکه افکار منفی شروع شوند انگیختگی شکل می گیرد و زمانی که ورزشکار در جستجوی علت انگیختگی بر می آید سیر افکار منفی بسویش هجوم می آورند و احساس استرس را در او دامن می زنند مثلاً ورزشکاری به رختکن وارد می شود بموازات ورود احساس می کند عضلاتش منقبض شده ، قلبش تند می زند ، کف دستش عرق کرده ، چند پروانه در شکمش بال بال می زنند و .....
این علائم بعلت تداعی مسابقات مهم گذشته ایجاد می گردد روشهای مقابله با استرس در این طرح ، شامل آرام سازی جسمانی است تافرد بتواند در مقابل محرک استرس آور بجای پاسخ انگیختگی ، پاسخ آرامش جسمانی را تجزیه نماید .
در طرح دوم شروع آغازین افکار منفی منجر به افزایش انگیختگی می گردد مثلاً ورزشکار با دیدن حریفان که در حال گرم کردن هستند (محرک طبیعی )با خود فکر می کند که هرگز نمی تواند بر چنین حریفی پیروز شود و به احتمال زیاد شکست خواهد خورد (افکار منفی ) سپس احساس می کند ضربان قلبش تند می زند ، زانوهایش سست شد و ........
(افزایش سطح انگیختگی ) روش مقابله با استرس در اینجا متوقف ساختن افکار منفی است .
اصول تمرین و آمادگی جسمانی ورزش و انقباض عضلانی: ورزشی که جهت توسعه قدرت و استقامت عضلانی انجام می شود به نوع انقباض عضلانی ارتباط دارد .
تمرینهای ایستا (ایزومتریک ) تمرینهایی است که در آن تلاش جهت بلند کردن ، هل دادن ، فشردن و.......
مقاومتی که ثابت و غیر قابل حرکت است انجام می شود ورزش ایستا هنگامی موثرتر است که حداکثر بهبودی حالت خستگی عضلانی در تمرین پویا سریعتر از تمرین ایسنا است.
استقامت عضلانی توسط تمرینات پویا بیشتر از ایستا بدست میآید.
انقباض عضلانی بمدت شش ثانیه حفظ شد و انقباضها روزانه 10-5 مرجه برای 7-5 روز در هفته تکرار نشوند .5-3 تکرار 30-10 ثانیه ای و یا 30-10 تکرار 5-3 ثانیه ای نیز به شکل موثری قابل استفاده است قدرت اکتسابی که به دنبال تمرین اسینا حاصل می شود به زاویه ی مفصلی ای که در آن انقباض صورت گرفته اختصاص می یابد .
لذا توصیه می شود هنگامی طراحی تمرین ، حرکات انجام شده سراسر دامنه حرکتی مفصل را در بر گیرند تمرین با انقباض 67% قدرت به مدت یک هفته قدرت را 5% افزایش می دهد ظاهراً افزایش مقاومت با قدرت 100% تاثیر فزاینده ای در افزایش قدرت ندارد .
تمرینهای پویا (ایزوتونیک ) تمرین پویا شامل حرکت دادن نیروی مقاومتی است که می تواند قسمتی از بدن و یا مقاومتی خارجی باشد تمرین پویا بهنگام انجام حرکتی معین ، بصورت یکسان فیبرها را درگیر انقباض نخواهد کرد ، زیرا با وجود ثابت بودن مقاومت زاویه ی انقباض و میزان خستگی تغییر خواهد کرد در نتیجه شبیه بین قدرت اکتسابی درآندسته از فیبرهایی دیده می شود که در اولین قسمت از آنجا حرکت برای غلبه برا.......
گرفته شده اند .
کمترین قدرت اکتسابی هم در نقطه میانی انقباض حاصل می شود این تمرین باعث افزایش جریان خون عضلانی و استقامت و تحمل آن می شود همچنین بهبودی حالت خستگی عضلانی در تمرین پویا سریعتر از تمرین اسینا است .
استقامت عضلانی توسط تمرینات پویا شبیه از اسینا بدست می آید .
انعطاف پذیری : در حالت ایستاده پنجههای دست را به زمین رساندن، در حالی که پاها از هم جدا و زانوها راست میباشد روی کمر به جلو خم شده و دستها و سر را به حالت آزاد و آویزان نگاه دارید.
در این وضعیت فکر خود را متمرکز به راحت و شل کردن عضلات بدن نموده و سعی در لمس کردن زمین نمائید این تمرین برای کشش عضلات فوقانی پشت، باسن و پشت پاها مفید است.
در حالت نشسته پنجههای پا را لمس کردن.
در حالی که پاها از یکدیگر جدا است روی زمین بنشینید و سپس به نوبت پنجههای دو دست را به یکی از پنجههای پا برسانید.
هر بار سعی کنید پنجههای پا را لمس کردن و سر و سینه را به ران همان یا نزدیک نموده و نگاه دارید .
با وجودی که این تمرین همانند حالت ایستاده و رساندن دستها به زمین باعث توسعه همان گروه عضلات میگردد.
تمرکز بیشتر روی کشش عضلات فوقانی پشت دارد.
کشش سینه، در حالی که پاها کشیده و راست و دستها به طرفین باز میباشند به سینه بخوابید و سینه را از زمین بلند کنید.
تمرکز خود را روی خم نگاه داشتن قسمت فوقانی سینه انداخته و مدت 6 ثانیه در این حال باقی بمانید.
این حرکت به دلیل کشش عضلات جلوئی شانهها و سینه برای افرادی که پشتشان متمایل به جلو است، تمرینی عالی به حساب میآید.
رساندن متناوب دستها به پنجههای مخالف.
در حالت ایستاده پاها را از هم جدا و دستها را به طرفین نگاه دارید.
سپس به جلو خم شده و با دست راست پنجه پای چپ را لمس کرده و در همان وضعیت باقی بمانید.
سپس دوباره به شکل ایستاده بازگشته و این بار با دست چپ پنجه پای راست را لمس کنید.
تکرار متناوب این تمرین باعث کشش عضلات شانه، پشت باسن و ساق پا میگردد.
خم کردن کمر.
در وضعیتی که پاها باز و دستها روی باسن قرار دارد بایستید.
در این حال بدن را به جلو خم کرده و سر را بالا نگاه دارید و سعی کنید تا بالا تنه به موازات زمین قرار گرفته و این وضعیت را برای چند ثانیه نگه دارید.
این عمل تمرین فوق العاده مفیدی برای کشش عضلات تحتانی و فوقانی پشت و عضلات گردن محسوب میشود.
رساندن پنجه پا به زمین، از بالای سر به پشت خوابیده و پاها را به صورت کشیده در هوا بلند کنید.
در این حالت با گذاردن کف دستها روی لگن و قرار دادن پشت بازوها روی زمین از سقوط بدن جلوگیری نمائید.
در این وضعیت پنجهها را یکی پس از دیگری و به طور متناوب از بالای سر به زمین رسانده و برای چند ثانیه نگاه دارید.
این عمل به عنوان تمرین بسیار مناسبی جهت انعطاف پذیری مفصل لگن، عضلات فوقانی پشت و گردن مورد توجه میباشد.
در جا روی پنجه دویدن، به طور قائم ایستاده و سنگینی بدن را روی کف پای راست بیندازید.
سینه کف پای چپ را روی زمین گذارده و سنگینی بدن را بتدریج از پای راست به پای چپ منتقل نمائید.
این عمل را متناوباً انجام داده و کم کم به آهنگ آن افزوده تا به حالت دوی آهسته درآید.
ورزش مذکور جهت نرمی و استفاده صحیح از قورکهای پا تمرین مناسبی است .
کشش عضلات ساق پا، در فاصله 1 متری دیوار بایستید، در حالی که پاها حدود 5 سانتیمتر از یکدیگر جدا میباشند دستها را به صورت کشیده روی دیوار قرار داده و کف پاها را کاملاً به زمین تکیه دهید.در این وضعیت پاها را از دیوار دور کنید.
ولی سطح کف پا نباید از زمین جدا شود.
این حرکات به عنوان تمرینی فوقالعاده مفید برای عضلات ساق پا مورد توجه اسکی بازان میباشد.
کشش عضلات قسمت فوقانی سینه، راست ایستاده و پاها را در حدود 5-8 سانتیمتر از هم جدا نگاه داشته، دستها در جلوی سینه و آرنجها در حد شانهها در بالا قرار گیرند.
در حالی که سربالا قرار گرفته آرنجها را به عقب بکشید.
بدن را در این وضعیت نگاه دارید.
عمل مذکور تمرینی است فوق العاده برای کشش عضلات داخلی شانه.
این تمرین برای افرادی که پشت گرد دارند بسیار مناسب است.
کشش ستون فقرات، کف دستها و زانوها را روی زمین قرار داده و پشت را جمع کنید.
در این حالت آرنجها را خم کرده و با اندکی جلو آمده سینه را به زمین نزدیک نمائید، دوباره به حالت اولیه باز گردید.
این تمرین سبب گسترش انعطاف پذیری ستون فقرات خواهد شد.
انعطاف پذیری به دامنه ی حرکت یک مفصل معین و یاگروهی از مفاصل اطلاق می شود که تحت تاثیر استخوانها و ساختار استخوانی مربوطه، خصوصیات فیزیو لوژیک عضلات، تاندونهای رباطها و سایر بافتها کلاژنی که مفصل را احاطه می کنند قرار دارد در صورت کم بودن انعطاف پذیری مفاصل ، با افزایش آن علاوه بر اینکه انجام بهتر و مطلوبتر فعالیت ورزشی مسیر می شود میزان بروز صدمات نیز کاهش خواهد یافت کاهش انعطاف باعث ایجاد کشیدگی عضلانی، پیچ خوردگی مفصلی و...
میگردد از طرف دیگر انعطاف پذیری بیش از حد نیز امکان بروز برخی از صدمات را افزایش میدهد مثلاً بعلت کاهش میزان استحکام مفصلی احتمال پیچخوردگی ، نیمه در رفتگی ، در رفتگی مفصل افزایش می یابد .
افزایش قابلیت انعطاف پذیری : امروزه جهت افزایش انعطاف پذیری از سه روش اعمال کشش استفاده می شود که عبارتند از روشهای ایستا ،تابی ، تسهیل عصبی عضلانی حس عمقی .
باید دقت شود که در همه ی روشها افزایش انعطاف پذیری با ملایمت و آهستگی صورت می گیرد .
کشش ایستا : در این روش مفصل را تا حد اثر ممکن باز می کنیم تا حدی که عضله و بافتهای در حال کشش تا مرز ایجاد درد کشیده شوند ، اما درد ایجاد نشود حرکت با کشش ساده شروع شده بمدت 20-30 ثانیه در وضعیت کشش ثابت می مانیم تا به ملایمت عضله و بافتها کشیده شوند .
سپس استراحت نمود و بعد کشش تکمیلی را به مدت 20-30 ثانیه در حالت کشش متوسط انجام میدهیم.
در کلیه مراحل از حبس نفس پرهیز کنید.
هنگام اعمال کشش تکمیلی همزمان با اعمال کشش هوا را بکلی از ریه خارج نمائید و مجدداً با نفس گیری آهسته ، آرام و موزون بکارخود ادامه دهید .
از اعمال کشش شدید دردناک اجتناب نمائید سه تا پنج بار تکرار هر نرمش کششی مفید خواهید بود حداقل دفعات تمرین سه جلسه در هفته می باشد جهت حصول نتیجه ی بهتر باید هر روز کشش انجام شود با گذشت زمان می توان کشش را افزایش داد مثلاً تا یک دقیقه .
کشش تابی : شامل حرکت تابی و فعال عنصر در انتهای محدوده ی حرکتی مفصل است در این نوع عضلات در حالت کشیدگی نهایی نگاه داشته نمی شود این روش نیز مانند نوع ایستا باعث بهبود انعطاف پذیری می گردد .
اما با توجه به اینکه حرکات تابی سریع باعث ایجاد آسیب دیدگی بیشتر در نسوج، مصرف انرژی بالاتر , ایجاد خستگی و کوفتگی عضلانی بیشتر می شود در مجموع توصیه نمی گردد .
محدود کنندههای ساختی انعطاف پذیری : عبارتند از :1) استخوان 2) عضله 3) غضروف 4)تاندونها 5) پوست محدودیتهای ساختی استخوان منحصر به بعضی از مفاصل به بعضی از جمله مفاصل لولائی مانند مفصل آرنج است .
کپسول مفصلی و بافتهای هم بند مربوط به اضافه عضله سبب بیشترین مقاومت در برابر انعطاف پذیری به حساب می آیند در باز شدن بی نهایت مفصل تاندونها بیشترین محدودیت ها را ایجاد می کنند از آنجایی که انعطاف پذیری می تواند از طریق تمرین تغییر یابد به همان نحو نیز محدودیت های نسوج نرم ممکن است تغییر یابد .
اختلالات سیستم ادراری در ورزش اثر ورزش بر فیزیولوژی کلیوی : ورزش متناسب با شدت فعالیت بدنی , باعث کاهش جریان خون یا پلاسمای کلیوی میشود.
ورزش متوسط 30% از جریان پلاسمای کلیه کم میکند در صورتی که ورزش سنگین کاهش 75% را باعث می شود با افزایش شدت ورزش کاهش پیشرونده ای در جریان خون کلیه ایجاد می گردد با کاهش جریان خون کلیوی طی ورزش GFR کاهش خواهد یافت هر چند GFR به تناسب کمتر از جریان پلاسمایی کلیه کاهش می یابد اما با ورزش سنگین ممکن است به 50 % میزان اولیه خود برسد افزایش مصرف آب می تواند به طور مشخص کاهش GFR طی ورزش سنگین را تلقیل دهد همراه با کاهش GFR کسر تصفیه طی ورزش افزایش مییابد که وابسته به شدت فعالیت ورزشی است طی ورزشهای سبک تا سنگین افزایش 67-15% کسر تصفیه گزارش شده است ورزش سنگین جلوی دفع اکترولیتها از جمله سدیم ، کلر ، کلسیم و فسفر را می گیرد ورزش با تحریک بتاآدرنرژیک باعث افزایش ترشح رنین می گردد که می تواند سیستم رنین آلدوسترون ، آلدوسترون را فعال نماید افزایش آلدوسترون پلاسما وابسته به شدت و مدت ورزش می باشد پس از ورزش ، زیر دید قوی میکروسکوپ میزان گویچهی قرمز ، گویچهی سفید و سلولهای اپی تلیال بیشتری در ادرار دیده میشود.
خون ادراری ورزش : از مدتها پیش هماچوری وابسته به ورزش به عنوان یک مشکل برای ورزشکاران شناخته شده است اولین بار در سال 1793 یک پزشک ایتالیایی بیان کرد که دوندگان ممکن است ادرار خونی دفع کنند این نوع هما چوری که در اثر فعالیت ورزش ایجاد می شود به هر دو نوع میکروسکوپی و واضح مشاهده می شود رنگ ادرار ممکن است از زرد تا سیاه متغیر باشد هماچوری ورزشی در انواع مختلفی از ورزشهای برخوردی مانند بوکس و کاراته و غیر برخوردی مانند قایقرانی و فوتبال دیده می شود این هما چوری در هر دو گروه افراد مبتدی و غیر مبتدی به طور شایع گزارش شده است میزان شیوع در بین ورزشهای مختلف متفاوت است مثلاً تناسب مستقیمی بین شدت و مدت فعالیت ورزشی و میزان بروز و شدت هماچوری وجود دارد و با ورزش شدید و با مدت طولانی میزان بروز و شدت هماچوری افزایش می یابد.
علل مکانیسم خون ادراری ورزش : علل احتمالی خون ادراری ورزش را می توان به دو گروه تقسیم کرد اول صدمه در اثر ضربه و تکانه های ایجاد شده در اثر ورزش و دوم علل دیگر مانند افزایش نفوذ پذیری گلومرولی اما تقسیم بندی های مختلف دیگری نیز در این باب بیان شده است مثلاً بنابر محل آسیب (کلیه و مثانه ) و یا نوع ورزش عامل (برخوردی و غیر برخوردی ) می توان علل آن ورزش را تقسیم نمود هماچوری ورزش با منشا مثانه به علت صدمه به این عضو ایجاد می گردد مکانیسم آسیب ، اینگونه توضیح داده شده است که برخورد دیوارهی شل خلفی مثانه به قاعدهی آن که ساختمانی کلفت تر ، ثابت تر و سفت تر است و تری گون (سه گوشهی مثانه ای ) را شامل می شود ، باعث ایجاد آسیبی جرئی در مخاط میگردد هر چند این برخورد کوچک است اما تکرار ایجاد شده در یک دویدن طولانی ، باعث آسیبی شدید تر شده که می تواند باعث خونریزی به داخل ادرار گردد آسیب در اثر این مکانسیم زمانی ایجاد می شود که مثانه با لسنبه خالی بوده اجازه برخورد دو سطح مثانه را بدهد بنابراین احتمالاً اگر میزان ادرار در مثانه به اندازه کافی باشد ، این ادرار مانند یک بالشتک عمل کرده جلوی برخورد دیوارههای مثانه را میگیرد لذا احتمالاً هماچوری در ورزشکارانی که قبل از مسابقه یا فعالیت ورزشی ادرار می کنند شدید تر است .
بیماری قند (دیابت ) و ورزش : بیماری قند را به دو نوع وابسته به انسولین و غیر وابسته به انسولین تقسیم میکنند در ورزشکاران مبتلا به IDDM انسولین زیر پوستی تجویز شده نمی تواند کاهش تدریجی ترشح داخلی انسولین را که در فرد دیابتیک طی فعالیت ورزشی ایجاد می شد تقلید نماید .
همچنین تشدید جذب انسولین خارجی طی فعالیت ورزشی ، احتمال افزایش میزان و اثر انسولین را ایجاد میکند ، در ورزشکاران مبتلا به IDDM تعادل مصرف و ذخیره ی انرژی طی ورزش می تواند اختلال یابد که به هر دو شکل افزایش و کمبود اثر انسولین ظاهر می شود .
یکی از علل ایجاد هیپوگلیسمی افزایش جذب انسولین از محل تزریق دراندام در حال فعالیت است پیشنهاد می شود تزریق انسولین در محلی مانند شکم که فعالیت کمتری دارد صورت گیرد احتمالاً تزریق روی شکم طرح جذبی قابل اعتماد تری را ایجاد می کند اما به طور قطع جلوی هیپوگلیسمی را نمی گیرد با توجه به تغییراتی که در تنظیم انسولین ، طی روزش در فرد مبتلا به IDDM ایجاد می شود خطر هیپو گلایسمی شدید در ساعتهای بعد از فعالیت شدید بیشتر از هنگام فعالیت است طی فعالیت شدید، ذخیرهی گلیکوژن عضلانی کاهش یافته است لذا در حالت استراحت بعد از آن این گلیکوژن کبدی نیاز به دوباره سازی دارند.
افزایش برداشت گلوکز و ساخت گلیکوژن در گروه عضلات تهی شده از گلیکوژن همراه با افزایش حساسیت به انسولین بعد از ورزش و فعالیت آنزیم گلیکوژن در عضلات به کمک هم خطر هیپو گلیسمی را افزایش می دهند نتیجتاً شکست در تعدیل انسولین و برداشت کالری متعاقب ورزش شدید ممکن است هیپوگلیسمی های شبانه شدید و متعدد را باعث گردد در ورزشکار مبتلا به IDDM افزایش انسولین بعد از ورزش ایجاد نمیشود و هیپرگلسیمی بعد از فعالیت مشخص و طولانی است .
ورزش در بیماری قند غیر وابسته به انسولین : درمان اولیه NIDDM شامل رژیم غذایی کاهش وزن ، و در نهایت دارو های ضد دیابت خوراکی است و از این بین ورزش عامل جالب ، مهم و اساس درمان است اثر سودمند ورزش با افزایش حساسیت محیطی نسبت به انسولین که عامل اساسی ایجاد بیماری است اعمال میشود.
این اثر به وسیلهی افزایش میزان چسبیدن انسولین به رسپتورها و همچنین کاهش چاقی که عامل کاهش تعداد رسپتورهاست صورت می گیرد .
در بیماران NIDDM تنها یک نوبت ورزش کاهندهی گلیکژن به طور مشخص افزایش حساسیت به انسولین را در محیط و کبد در 16-12 ساعت بعد ایجاد می کند ، هیپوگلیسمی طی ورزش در بیماران درمان شده با رژیم تغذیه ای و ورزش شایع نیست ، همچنین هیپوگلیسمی شدید غیر معمولی است زیرا بیمارهنوز می تواند تولید انسولیسن داخلی خود را وقتی که میزان قند خون کم می شود کاهش دهد .
ورزش باعث تشدید اثر عوامل خوراکی کاهندهی قند خون در افزایش حساسیت سلولی به انسولین می شود و در فردی که با مصرف آنها فعالیت ورزشی را آغاز می کند ممکن است دوز دار و نیاز به کاهش داشته باشد بیماران NIDDM که باید از انسولین استفاده کنند طی فعالیت در خطر افزایش انسولین هستند و باید مانند IDDM با آنها برخورد شود .
اثر ورزش در بیماری قند حاملگی دیابت حاملگی دیابتی است که برای اولین بار در زمان حاملگی ایجاد شده است مشخص شده که 30-20 دقیقه فعالیت هوازی سه بار در هفته ، عدم تحمل به گلوکز را در این بیماران بهبود بخشیده و نیاز به انسولین را کاهش می دهد .
سالمترین شکل ورزش در این گروه بیماران فعالیتی است که قسمتهای فوقانی بدن را درگیر می کنند و احتمالاً نباید از ورزشهایی که قسمتهای تحتانی بدن و پاها را در گیر می نمایند و باعث تشدید انقباضات رحمی می شوند استفاده نمود.
ورزش و سرطان : یک بازنگری دقیق مدارک نشان می دهد که اطلاعات خوب موجود نشان دهنده ی مفید بودن ورزش برای تعدادی از سرطانها است در یک مطالعه بر روی 7735 مرد در خطر نسبی بروز کل سرطانها در افراد بدون فعالیت 68/1 برابر افراد فعال بوده است .
کاهش میزان بروز سرطان در افراد فعال و ورزشکاران دو علت عمده دارد علت اول اثری است که ورزش در بهبود شرایط جسمانی و عادات زندگی دارد .
مثلاً ورزش باعث کاهش چاقی و نیز کاهش مصرف دخانیات می گردد .
علت دوم اثر مستقیم خود ورزش است که از طریق مختلف مانند تغییرات هورمونی و .....اعمال می گردد .
سرطان پستان ، سرطانهای اعضای تولید مثل زنان : خطر ایجاد سرطان پستان به عوامل مختلفی وابسته است ازاین بین در معرض استروژن و پروژسترون (داخلی و خارجی ) بودن به مدت طولانی عامل مهمی در ایجاد سرطان پستان است .
ورزش شدید اغلب باعث بروز عدم تخمکگذاری و کاهش سطح هورمونهای تخمدانی می گردد.
این مسئله دلیل قابل قبولی است برای اینکه ورزش منظم احتمالاً اثر محافظتی در مقابل بروز سرطان پستان دارد .
زنان ورزشکار خطر نسبی کمتری (4%) در بروز سرطانهای رحم ، گردن رحم و تخمدانی داشته اند .
اثر ورزش در جلوگیری از ایجاد بیماریهای ایسکمیک قلب مهم ترین مدارک دسترس نشان می دهد که در افراد با سطح آمادگی بدنی بالا میزان شیوع بیماریهای عروق قبلی و سرطان کمتر بوده و با کاهش میزان آمادگی بدنی میزان خطر آترواسکلروز افزایش داشته است از طرفی عدم فعالیت بدنی از عوامل خطرساز بیماریهای ایسکمیک قلبی است که با وجود و ایجاد تعداد زیادی از دیگر عوامل خطر ساز رابطه مستقیم دارد در مقابل فعالیت ورزشی تقریباً برروی تمامی عوامل خطرساز قابل تغییر اثر محافظت کننده و درمانی دارد سازمان جهانی بهداشت گزارش کرده است که افزایش فعالیت فیزیکی باعث کاهش هزینه های مراقبتهای بهداشتی و کاهش میزان مرگ و میر می گردد .
خطرات فعالیت بدنی و ورزش فعالیت بدنی از عوامل ایجاد کننده ی سکته قلبی است فعالیت ورزشی با افزایش مشخص در مصرف اکسیژن میوکارد در فردی که شریانهای کروناری به شدت باریک شده اند می تواند عامل شروع کننده ی سکته ی قلبی حاد باشد .
در مجموع در افرادی که فعالیت ورزشی را شروع می کنند بخصوص در کسانی که فعالیت بدنی کمی داشته و سن بالایی دارند ممکن است خطر آریتمی بطنی بدخیم و سکته حاد قلبی افزایش یابد لذا باید قبل از شروع برنامه ی ورزشی بخصوص در افراد بالای سن 40 سال شرح حال و معاینه ی فیزیکی دقیق صورت گیرد و درصورت لزوم ECG آزمایشات لازم و تست ورزش انجام شود.
تعدادی از مکانیسم هایی که ممکن است ورزش از طریق آنها باعث کاهش بیماریهای ایسکمیک قلبی گردد: مرگ ناگهانی در ورزش : تعریف : مرگ ناگهانی معمولاً به صورت حادثه ای که در اثر ضربه (آسیب دیدگی ) نباشد بدون انتظار باشد و به صورت آنی یا طی چند تقسیم با تغییری سریع در وضعیت کلینیکی قبلی فرد ایجاد شود تعریف می گردد .
علل مرگ ناگهانی در ورزشکاران : علل مرگ ناگهانی در دو گروه زیر 30 سال و بالای 30 سال متفاوت است در ورزشکاران جوان (در 30 سال و کمتر ) علت عمده ی بیماری های ساختمانی قلبی عروقی که اغلب مادر زادی هستند می باشد در مطالعات مختلف اختلالات گزارش شد شامل کاردیومیرپانی هیپر تروفیک، اختلالات مادرزادی شریانهای کروناری ، اختلالات دریچه ای قلب مانند تنگی آئورت ، اختلالات الکتروفیزیولوژیک ، میوکاردیت ......
بوده است در سنین بالای 30 سال تقریباً همیشه بیماری شدید آترواسکلر و تیک عروق کرونری علت مرگ است البته در برخی از موارد علل دیگر مانند عوارض فشار خون بالا حوادث عروق مغز و ...
یافت میگردد.
اختلافات جسمانی بین زنان و مردان : اختلافات اسکلتی : استخوانهای مردان نسبت به زنان دارای جسم و تراکم بیشتری است .
همچنین مردان استخوانهای بلند تری دارند عموماً زنان پاهای کوتاهتری دارند همین امر باعث می شود مرکز ثقل پایین تری داشته باشند و در فعالیتهای تعادلی پایداری بیشتری از خود نشان دهند زنان شانه های باریکتر و لکی های پهن تری دارند در مردان زاویه ی بین استخوان ،ران ، و بدنه ی آن تقریب 125 درجه است این زاویه در زنان کوچکتر است .
اختلافات قبلی عروقی : قلب زنان کوچکتر از مردان است که احتمالاً به دلیل کمتر بودن بافت عضلانی در آنها است به دلیل چربی بیشتر و عضلهی کمتر در زنان ، نسبت وزن کل به وزن مثل بدن تقریباً 90-85 در صد این نسبت در مردان است لذا زنان حجم ضربهای کمتری دارند و جهت جبران این امر در فعالیتهای زیر حداکثر به تناسب ضربان قلب بالاتری خواهند داشت لذا زنان هنگام فعالیت افزایش تعداد ضربان قلب بیشتر و سریعتری را نشان میدهند.
حداکثر تعداد ضربان قلب در دو جنس تفاوتی ندارد لذا در هنگام انجام فعالیت با حداکثر توان مردان حجم ضربه ای بیشتری دارند و در مجموع بازده ی قلبی آنان تقریباً38% بیشتر از زنان است تعداد گلبولهای قرمز خون ومیزان هموگلوبین در مردان بیشتر از زنان است.
سیستم تنفسی: زنان به دلیل کوچکتر بودن قفسه ی سینه شان حجمهای ریوی کمتری دارند همچنین آنها بخاطر پایین بودن سرعت متابولیسم و کوچک بودن جثهی بدنشان به اکسیژن کمتری نیاز دارند زنان کند تر و کوتاه تر نفس می کشند و بوسیله قسمت قفسه ی سینه تنفس می کنند در حالی که مردان به نفس کشید نهای عمیق تر تمایل دارند و شبیه اینکار را با دیافگرام انجام می دهند .
ظرفیت حیاتی زنان تقریباً 10% کمتر از مردانی است که با آنها هم سن و هم هکیل هستند .
در زنان بعلت انجام تنفس با قسمت سینه بجای تنفس دیافراگمی حجم تنفسی محدود تر می گردد ولی باتمرین می توان ظرفیت حیاتی را افزلیش داد .
کنترل عصبی حرکات عضلانی دستگاه عصبی مرکزی از مغز و نخاع که از پایه جمجمه تا دومین مهره کم ادامه دارد تشکیل شده است .
دستگاه عصبی خودکار در کنترل ترشحات دفع ادرار ، تنظیم حرارت ، عرق کردن ، ضربان ، قلب ، فشار خون و سایر اعمال غیر ادراری شرکت دارد .
واحد اصلی عملی و تشریحی عصب نوررن است که شامل یک تنه یافته ای یا سوما ، چندین رشته کوتاه به نام دندریت و یک رشته طویل تر بنام اکسون میباشد .
اطلاعات انتقالی و ارسالی توسط اعصاب به صورت انرژی الکتریکی صورت گرفته که به عنوان تکانش های عصبی یا پتانسیل عمل خوانده می شود .
محل اتصال اکسون یک عصب به تنه یافته ای یادندریت های دیگر سیناپس خوانده می شود .
وقتی تکانش به محل سیناپس رسید یک ماده انتقالی شیمیایی از گرههای سیناپسی انتهای اکسون ترشح می گردد در صورتی که این ماده مترشعه نوع ماده انتقالی تحریکی مانند استیل کولین باشد ، تکانش به رشته عصبی مجاور منتقل می کند در صورتی که ماده ی مذکور جزء مواد باز دارنده باشد از تکانش جلوگیری بعمل آمده و عبور نمی کند .
ملاحظات قلبی – تنفسی : حرکت هوا به داخل و خارج ریه ها ، به نام تهویه ریوی معروف است تهویه از دو مرحله دم و بازدم تشکیل شده است .