روش های تلوریک ومگنتونلوریک
اصول وخصوصیات میدان های مگتونلوریک و جریان تلوریک
وجود جریانات بزرگ مقیاس در زمین، نخستین بار « » در سال 1847 در هنگام مطالعه روی سیستم های تلگراف مشخص شد. ثبت کننده های جریانات تلوریک در قرن 19 ،پاریس وبرلین قرار داشتند. اما امروزه درنقاط مختلف دنیا این ثبت کننده درنقاط مختلف وجود دارند.
منشا جریان های تلوریک درخارج از کره ی زمین قرار دارد توفان های خورشیدی وشفق های قطبی یکسری نوسانات دوره ای وگذرا را ایجاد می کنند که باعث ایجاد نوساناتی در میدان مغناطیسی زمین می شوند، این نوسانات میدان مغناطیسی بر روی جریانات یونوسفر زمین تاثیر می گذارند ویکسری جریانات را در آن القا می کنند. و جریانات یونوسفریک نیز به نوبه ی خود جریانات تلوریک را در درون زمین القا می کند. میدان های مغناطیسی دوره ای ایجاد شده توسط جریانات یونوسفریک، در حد فاصل بین یونوسفر و سطح زمین به مقدار جزئی دچار تضعیف وترقیق می شوند. اما قسمتی که به داخل زمین نفوذ می کند جریانات تلوریک را ایجاد می کند.
این حلقه های بسیار بزرگ جریان، میلیون ها کیلومتر مربع از سطح زمین را می پوشانند ونکته ی جالب اینکه این حلقه های جریان نسبت به خورشید ثابت اند و بصورت یکی در میان ساعتگرد و پادساعتگرد هستند. درعرض های جغرافیایی متوسط این جریانات دوتا ماکزیمم ودو مینی موم در طول روز دارند. در عرض های جغرافیایی پایین وتردیک استوا، این جریانات فقط یک ماکزیمم ویک مینی موم در طول روز دارند ودامنه ی این جریانات نیز به طور قابل ملاحظه ای کوچکتر است. میدان های الکتریکی ناشی از این جریانات تا بیش از و میدان های مغناطیسی آن ها نیز در حدود چند میلی کاما هستند.
بطور کلی ، میدان های مغناطیسی ناشی از جریانات تلوریک نوساناتی هستند که شدتشان با آشفتگی های الکتریکی در یونوسفر زمین متغیر است. این نوسانات میدان مغناطیسی در فرکانس هایی به بزرگی 100 کیلومتر هرتز اتفاق می افتند ولی اکثر این نوسانات فرکانسی کمتر از این مقدار را دارند.
یک منبع فرکانس بالا برای نوسانات طوفانی های الکتریکی ( مانند رعد وبرق) اگر چه محل وقوع این طوفان های الکتریکی تصادفی است اما بیش تر این طوفان ها در مناطق استوایی مانند برزیل، آفریقای مرکزی ومالایا اتفاق می افتد. بخشی از انرژی این رعد و برق ها به نوسانات الکترومغناطیسی تبدیل می شود که در فضای بین یونوسفر و زمین منتشر می شود جریانات القا شده بوسیله ی این میدان های الکترومغناطیسی در زیر زمین در اکتشافات تلوریک ومگنتو تلوریک مفید هستند به خصوص به این دلیل که این جریانات قله های دامنه ای در چندین فرکانس مجزای 8 و 14 و 760 هرتز دارند.
برای بررسی تغییرات سالیانه ی جهت و دامنه ی سیگنال های تلوریک و مگنتوتلوریک در فرکانس های 1 و 8 و 145 و 3000 هرتز، چهار گیرنده ی تلوریک که با چهار جفت الکترود مرتبط هستند را در یک محلی که دور از خطوط انتقال جریان باشد، قرار می دهند. فاصله ی بین هر جفت الکترود در حدود 30 متر است. جهت این 4 جفت الکترودها نیز تحت زاویای 343 و 28 و 73 و 118 درجه نسبت به جهت شمال است. سیگنال 3000 هرتزی بطور ناگهانی در هنگام طلوع و غروب خورشید درهر 4 جهت به ترتیب افزایش و کاهش پیدا می کند.
تجهیزات صحرایی مورد نیاز:
الف) تجهیزات صحرایی مورد نیاز برای جریان تلوریک : بدلیل آنکه اندازه گیری مستقیم جریان تلوریک ممکن نیست ما شیب پتانسیل بین الکترودهای قرا گرفته روی زمین را اندازه گیری می کنیم. همانند روش sp در اینجا نیز برای اندازه گیری شیب پتانسیل ناشی از جریانات تلوریک از الکترودهای غیر پلاریزه استفاده می شود. صفحات سربی که از لحاظ شیمیایی غیر فعال هستند برای این کار مناسب اند.
الکترودها به یک تقویت کننده وتقویت کننده به یک مثبت کننده متصل است. اگر فرکانس های خاصی مورد توجه باشند فیلترهایی را در بخش تقویت کننده قرار می دهند.
بدلیل وجود تغییرات بزرگ در دامنه ی سیگنال نسبت به زمان دو گسترش الکترودی مورد نیاز است یک جفت الکترود در ایستگاه مبنا یا BOSE قرار می گیرد جفت الکترود دیگر بعنوان جفت الکترود متحرک استفاده می شود. همچنین از آنجائیکه جهت سیگنال های جریان های تلوریک با زمان تغییر می کند، هم در ایستگاه مبنا و هم در ایستگاه صحرایی ازدو جفت الکترود عمود بر هم که یکی شمالی- جنوبی و دیگری شرقی- غربی است استفاده می کنند.
با استفاده از این تجهیزات ما می توانیم تغییرات مولفه ی افقی میدان الکتریکی را از لحاظ دامنه به فاز و فرکانس در دو ایستگاه مبنا و ایستگاه صحرایی با یکدیگر مقایسه کنیم و از آن جهت اکتشافات نفتی وکانه استفاده کنیم.